Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Έφη Λαδά γεννήθηκε σ’ ένα μικρό χωριό της Αχαίας... Σπούδασε το σχέδιο και το χρώμα στο Εργαστήρι του ζωγράφου Γιώργου Βογιατζή. Έλαβε μέρος σε ομαδικές εκθέσεις ζωγραφικής στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.

Από από το 1991 μέχρι σήμερα ασχολείται με το παιδικό βιβλίο. Έχει εικονογραφήσει περισσότερα από 100 βιβλία και πολλά εξώφυλλα. Βιβλία της έχουν μεταφραστεί στα Κορεάτικα, Κινέζικα, Ιταλικά, Κροατικά, Ρώσικα και Τούρκικα.

Ήταν υποψήφια για το Astrid Lingren memorial Aword 2011 και  για το βραβείο Hans Christian Andersen 2012.

Ποια ήταν η αφορμή να ξεκινήσατε να εικονογραφείτε επαγγελματικά και ποιο ήταν αυτό το στοιχείο που σας κέρδισε στην εικονογράφηση παιδικών παραμυθιών;

Πριν από αρκετά χρόνια φτιάχναμε ιστορίες με τις κόρες μου και μετά σ’ ένα μεγάλο χαρτί που απλώναμε στο πάτωμα τις ζωγραφίζαμε, ήταν πολύ μικρές (και εγώ επίσης) έτσι έψαχνα ένα δημιουργικό τρόπο να τις απασχολήσω.

Ήταν ένα παιχνίδι που νομίζω στάθηκε η αφορμή να μπω στον κόσμο των παραμυθιών. Έπειτα με κέρδισαν οι ιστορίες, ο κόσμος τους και το ταξίδι μέσα σ’ αυτές,το κομμάτι της παιδικότητας μου βρήκε τρόπο να ξυπνάει.

Προφανώς μια καλλιτέχνης σαν εσάς αντλεί έμπνευση διαβάζοντας το κείμενο σε πρώτη φάση, αλλά επίσης από εικόνες, ήχους, μυρωδιές και οτιδήποτε άλλο περνά απαρατήρητο από όλους εμάς, πρέπει όμως πρώτα να ερωτευτείτε ένα κείμενο για να το εικονογραφήσετε;

Πρώτα γίνονται οι συστάσεις κι αυτό σημαίνει ότι το κείμενο πρέπει να μου μιλήσει με έναν τρόπο για να μπορέσω να το ονειρευτώ με εικόνες, αυτό είναι το πρώτο και το βασικότερο. Μετά παλιές εικόνες, παιδικές αναμνήσεις, μυρωδιές, μνήμες και καταστάσεις, πολλά αποθηκευμένα σ’ ένα μέρος του μυαλού μου πιάνουν δουλειά στο ταξίδι της εικονογράφησης.

Όταν λοιπόν διαβάσετε ένα κείμενο και ψάχνετε το πινέλο η το μολύβι ποια συναισθήματα αρχίζουν να εκρήγνυνται μέσα σας σαν πολύχρωμα μπαλόνια, γίνεται κάθε φορά αυτό, είναι η κάθε φορά σαν την πρώτη;

Όταν διαβάσω ένα κείμενο η πρώτη εντύπωση είναι σημαντική, με τις επόμενες αναγνώσεις ακολουθούν πολλά συναισθήματα και μέχρι να πιάσω το μολύβι για τα πρώτα σκίτσα και το πινέλο για τα χρώματα υπάρχει μαζί με την έρευνα και την οργάνωση των εικόνων αρκετή αγωνία και πολλά σκισμένα χαρτιά στο καλάθι. Επίσης κάθε φορά για κάθε καινούργια ιστορία υπάρχει διαφορετική προσέγγιση.

Τι σημαίνει για εσάς να σχεδιάζετε, τι σημαίνει να χρωματίζετε μια εικόνα και να της δίνετε ζωή μέσα από το κείμενο, τι σας ευχαριστεί περισσότερο στην εικονογράφηση, το ταξίδι η ο προορισμός;

Δεν είναι ένα συναίσθημα αλλά πολλά και δύσκολα περιγράφονται. Είναι αγάπη αλλά είναι και δουλειά, είναι σκηνοθεσία αλλά είναι και ευθύνη απέναντι στην ιστορία. Tο ταξίδι έχει μεγάλο ενδιαφέρον αλλά και ο προορισμός έχει να πει για τα βήματα προς το αποτέλεσμα.

Ποιο είναι  αυτό που δεν θα θέλατε και δεν θα μπορούσατε να εικονογραφήσετε και ποιο αυτό που θα θέλατε να έχετε εικονογραφήσει;

Ποτέ δεν ξεκινώ με το «δεν μπορώ», ξεκινώ αναζητώντας να βρω στην ιστορία εκείνη την πρόταση ή την δυναμική της που θα με πάρει απ’ το χέρι. Το ζητούμενο λοιπόν είναι να μπορέσω μ΄αυτόν τον τρόπο να  τρυπώσω στα κρυφά μονοπάτια της ιστορίας με την δική μου οπτική. Υπήρξαν ιστορίες που στην αναζήτηση μάλλον δεν μπόρεσα να ανακαλύψω την δύναμή τους, υπάρχει όμως και η περίπτωση να μην είχαν και οι ίδιες ένα κρυφό μονοπάτι.

Αυτά που θέλω να εικονογραφήσω είναι πολλά, έχω πάντα στο μυαλό μου ιστορίες που τις κουβαλάω για χρόνια. Παλιές κλασικές ιστορίες αλλά και φρέσκιες, νομίζω πως είμαι στην διαδικασία να κάνω χώρο γι’ αυτές.

Τον πρώτο λόγο σε ένα παραμύθι έχουν τα παιδιά, υπάρχει κώδικας επικοινωνίας με το παιδί (όσον αφορά την εικονογράφηση, σχέδια, χρώματα κ.τ.λ.) τι προσδοκάτε να λάβει ο μικρός αναγνώστης μέσα από την εικονογράφηση σας;

Σωστά, τον πρώτο και κύριο λόγο έχουν τα παιδιά και γι’ αυτά πρέπει εμείς οι μεγάλοι να αντιμετωπίζουμε με σοβαρότητα ότι έχει να κάνει με την ψυχή τους.

Εκείνο που κάθε φορά εύχομαι εγώ, είναι να τους προσφέρω μέσα από την δουλειά μου ένα όμορφο ταξίδι στην φαντασία.

Ασχολείστε επαγγελματικά με την εικονογράφηση, επιλέγετε εσείς τα  κείμενα κάποιων συγγραφέων που σας προτείνονται για εικονογράφηση, σας έχει τύχει να απορρίψετε κάποια που πιθανώς δεν αποτελούσαν πηγή έμπνευσης,ασχέτως συγγραφέως;

Φυσικά και έχει συμβεί αυτό, πολλές  φορές έχει να κάνει με ένα αυστηρά πιεστικό πρόγραμμα παράδοσης μιας εικονογράφησης, ή ενός ήδη οργανωμένου χρονικού πλαισίου με προθεσμίες ώστε να μην μπορώ να αναλάβω μια καινούρια πρόταση.

Υπάρχουν και οι περιπτώσεις που η φαντασία μου δεν με βοηθάει για να εικονογραφήσω κάποια άλλα κείμενα, που μπορεί να είναι πολύ καλά αλλά να μην μπορώ εγώ να τα απογειώσω.

Θεωρείτε ότι κέρδισε το παραμύθι από τότε που πέρασε από τον προφορικό στο γραπτό λόγο και δέθηκε με την εικονογράφηση γιατί;

Μιλάμε για πολλά χρόνια πριν όμως ναι, νομίζω πως για τις ηλικίες που θέλουμε να επικοινωνήσουμε τις ιστορίες, οι εικόνες είναι κέρδος για το παιδί. Θεωρώ πως  η εικόνα το βοηθά να συγκεντρωθεί στην ιστορία.

Τα σχέδια σας έχουν ευαισθησία, ρομαντισμό, χαρούμενα και φωτεινά χρώματα, αισιοδοξία, γαλήνη, το καταφέρνετε εύκολα μέσα στην τρελή καθημερινότητα μας, θεωρείτε ότι έτσι πρέπει να γίνεται, να επιμένουμε και να στρέφουμε το βλέμμα στη φωτεινή πλευρά, είστε αισιόδοξη σαν άτομο;

Πολλά συναισθήματα όσα περιγράφετε και πραγματικά μακάρι να τα κουβαλάνε μέσα τους οι εικόνες μου, εγώ θέλω να πω το παραμύθι έχει έναν άλλο κόσμο που είναι εκτός μιας καθημερινότητας, αλίμονο αν μας την επαναλάμβανε. Το παραμύθι δανείζει ένα ζευγάρι φτερά για ταξίδια σε κόσμους φανταστικούς. Οι ιστορίες μας παρηγορούν, ενίοτε μας δίνουν θάρρος, αισιοδοξία, μας χαρίζουν ένα ταξίδι προς την φωτεινή πλευρά ή ίσως μας κάνουν να διακρίνουμε ποιά μπορεί να είναι η φωτεινή πλευρά.

Ναι, πιστεύω ότι είμαι αισιόδοξη!

Θεωρείτε ότι είναι ταλέντο ή δουλειά να καταφέρεις να βγάζεις συναίσθημα μέσα από το σχέδιο, πως θα χαρακτηρίζατε την καριέρα σας σπριντ η μαραθώνιο;

Θα την χαρακτήριζα αγάπη και ανάγκη, αυτό είναι για εμένα είναι η εικονογράφηση. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας, μια βαθιά αγάπη στα χρώματα και στα σχήματα.

Έχετε κάνει επίσης αρκετά δικά σας βιβλία, έχετε γράψει κείμενα, πως προέκυψε η συγγραφή, θα μπορούσε η συγγραφή να σας κερδίσει από την εικονογράφηση ή θεωρείτε ότι ήταν ένα ευχάριστο διάλειμμα;

Ναι, έχω και κάποιες δικές μου ιστορίες που γίνανε βιβλία στο παρελθόν και δεν αποκλείεται να δείτε και άλλες δικές μου καινούριες στο άμεσο μέλλον.

Συμβαίνει να με κερδίζει κάθε φορά αυτό που έχω περισσότερο ανάγκη εκείνη την χρονική στιγμή που το κάνω και το ζητούμενο είναι να προκύπτει ένα καλό αποτέλεσμα.

Ποιον-ποια εικονογράφο (άντρα η γυναίκα) από Ελλάδα και το εξωτερικό θαυμάζετε για την δουλειά του;

Ξεχωρίζω πολλές-ούς και θαυμάζω άλλους τόσους. Ο καθένας από αυτές-ούς με την οπτική και την τεχνική τους μας δίνουν θαυμάσια εικαστικά ταξίδια.

Υπάρχει κάτι που σας δυσκολεύει, σας προβληματίζει πάντα στην αρχή μιας εικονογράφησης, τι προκλήσεις η διλήμματα αντιμετωπίζει ένας εικονογράφος;

Η αρχή μιας εικονογράφησης, είναι ένα λευκό χαρτί, εκεί μπορώ να ακουμπήσω όλη την αγωνία και την ανασφάλειά μου,αλλά και όσα ονειρεύομαι.

Δεν συμβαίνει πάντα εύκολα αλλά κάθε φορά είναι η αρχή μιας μαγικής διαδικασίας.

Θα μπορούσατε να ζήσετε χωρίς χρώμα στη ζωή σας, τι σημαίνει χρωματίζω για εσάς, ποιο είναι το αγαπημένο σας χρώμα και τι συμβολίζει;

Όχι, χωρίς χρώμα δεν θα μπορούσα και η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να ξεχωρίσω και κάποιο σαν αμιγώς αγαπημένο. Στην παλέτα μου ανακατεύω χρώματα και παίρνω εκατοντάδες αποχρώσεις και πιστέψτε με είναι φανταστικές!

Οι συμβολισμοί αναγκαστικά υπάρχουν στα ψυχρά και στα θερμά χρώματα, τα χρησιμοποιούμε ανάλογα στο τι θέλουμε να περιγράψουμε.

Ποιος «κριτής» είναι αυτός που βλέπει πρώτος τα έργα σας και λαμβάνετε σοβαρά υπόψη τη γνώμη του;

Οι κόρες μου με παρακολουθούν και με διορθώνουν. Εμπιστεύομαι την γνώμη και την ειλικρίνεια στα σχόλιά τους.

Τι ρόλο παίζει η τεχνολογία στη δουλειά σας, είστε λάτρης της η επιμένετε στο παραδοσιακό τρόπο, μολύβι, πινέλο, ακουαρέλα, λάδι, τι σας γοητεύει και επιμένετε σ' αυτό;

Αγαπώ την τεχνολογία, είμαι αρκετά ενήμερη με αυτά που μπορεί να πετύχει.

Η δική μου έκφραση είναι, μολύβι, κάρβουνο, πινέλο, ακουαρέλα, γκουάς, κολάζ, μελάνι, γιατί αγγίζοντας τα υλικά λερώνονται τα δικά μου χέρια.

Κυνηγήσατε το όνειρό σας; Αν ναι θεωρείτε ότι κερδίσατε η χάσατε; Τι θα προτείνατε σε ένα νέο άνθρωπο αν σας ρωτούσε, όνειρο ή ασφάλεια;

Κυνηγάω ακόμα, νομίζω δεν σταματάω να φτιάχνω καινούρια ζητούμενα, στους νέους φυσικά και θα πρότεινα κυνήγι στο όνειρο. Αυτό μόνο μπορεί να μας δώσει χαρά και αυτό είναι το κέρδος (ένα ταξίδι χιλίων χιλιομέτρων αρχίζει με ένα βήμα, Λάο Τσε, κινέζος φιλόσοφος).

Ότι φανταζόμαστε δεν μπορεί να δημιουργηθεί χωρίς;

Αγάπη, δουλειά, φαντασία, προσήλωση.

Τι ρόλο παίζει η λεπτομέρεια στη ζωή και στη δουλειά σας;

Και στην δουλειά μου και στην ζωή μου σημαντικό ρόλο!

Ποιες είναι οι επιλογές σας ως αναγνώστρια συνήθως, προτείνετε μου δυο βιβλία που σας πήραν μαζί τους;

Μόνο δύο;«Περηφάνια και Προκατάληψη», Τζέιν Όστεν. «Εκατό χρόνια μοναξιά», Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες.

Γνωρίστε μου την Έφη Λαδά πίσω από το πινέλο με πέντε λέξεις.

Ειλικρινής, ιδιόρρυθμη, φαντασιόπληκτη, εργατική, μαμά και πολλά άλλα γιατί οι άνθρωποι είναι πολλά περισσότερα από 5 λέξεις.

Τι δημιουργείτε αυτή την περίοδο;

Μια δική μου ιστορία που ελπίζω και εύχομαι να ταξιδέψει για όπου της υποσχέθηκα.