Γράφει: Μίλτος Γήτας

O Βαγγέλης Μπέκας γεννήθηκε στην Πρέβεζα. Εκτός από το «Μαύρο φυλαχτό», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ψυχογιός,  έχουν εκδοθεί ακόμα τρία του μυθιστορήματα («Το 13ο υπόγειο», το «Φετίχ» και «Οι αισιόδοξοι»), ενώ ασχολείται και με το σενάριο.

Το 2015 έλαβε το 1ο βραβείο για σενάριο μεγάλου μήκους από την Ένωση Σεναριογράφων Ελλάδος («Η χύτρα»). Διηγήματα και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά. Zει στην Αθήνα, όπου συντονίζει εργαστήρια δημιουργικής γραφής και πριν λίγες μέρες συζήτηση για όλα αυτά και για τα επόμενα σχέδια του με τον ανταποκριτή του BOOKIA στην Ήπειρο, Μίλτο Γήτα.

Πως προέκυψε η συγγραφή στη ζωή σου;

Προέκυψε από μια εσωτερική παρόρμηση, ανεξήγητη, που αν δεν την ακολουθούσα, θα αισθανόμουν μισός. Αυτό συνέβη όταν διάβασα «Το υπόγειο» του Ντοστογιέφσκι. Σκύβοντας στη λογοτεχνία ανακαλύπτεις τον πυρήνα σου, γράφοντας εφορμάς στον κόσμο.

Ποιοι παράγοντες ή καταστάσεις πρέπει να συντελούν ώστε να ξεκινήσεις να γράφεις ένα βιβλίο;

Πρώτα πρέπει να προκύψει η ιδέα, ύστερα αυτή η ιδέα να αρχίσει να μεγαλώνει μέσα μου μέρα με τη μέρα, να γίνει ιστορία και ήρωες, ώσπου ο κόσμος που θα χτιστεί μέσα μου να μην χωράει και να με κάνει να φλέγομαι από τον πόθο να πω την ιστορία και στους άλλους.

Τι θα διαβάσει ο βιβλιόφιλος που θα επιλέξει το νέο σου βιβλίο «Μαύρο Φυλαχτό»;

Το “Μαύρο φυλαχτό” είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα με αφηγηματικό κορμό θρίλερ μυστηρίου. Κεντρικός ήρωας του βιβλίου είναι ο Μάρκος, ο οποίος το 1797, λίγο μετά την Γαλλική Επανάσταση, στέλνεται κατάσκοπος του Σουλίου στην Κέρκυρα, για να μάθει αν οι Γάλλοι επαναστάτες, που κατέλαβαν τα επτάνησα, ήρθαν ως φίλοι ή εχθροί. Θα βοηθήσουν τους Σουλιώτες οι δημοκράτες Γάλλοι, όπως έκαναν προηγουμένως οι αριστοκράτες Βενετοί; Μην ξεχνάμε ότι ο Αλή πασάς καραδοκεί. Στην Κέρκυρα ο Μάρκος γίνεται φίλος με τον Περραιβό, έναν από τους πιο στενούς συνεργάτες του Ρήγα Φεραίου και θα εμποτιστεί από τις ιδέες της Γαλλικής Επανάστασης. Ο αναγνώστης θα διαβάσει, λοιπόν, ένα μυθιστόρημα για εκείνη την συνταρακτική εποχή, λίγα χρόνια πριν ξεσπάσει η Ελληνική Επανάσταση. Θα διαβάσει για τον Μάρκο, τον κάλπικο Σουλιώτη σε ηρωικές εποχές, που η ευστροφία και η μουσική τον γλιτώνουν από τα δεινά. Που του παίρνει τα μυαλά ο έρωτας για μια όμορφη Κερκυραία, ενώ ο ενωμένος Ρωσοτουρκικός στόλος πολιορκεί τη «δημοκρατική» Κέρκυρα. Που το χρέος της δολοφονημένης αδερφής τον κατατρέχει, ενώ ξεσπά ο πόλεμος με τον Αλή πασά. Κι όταν κάποιος δολοφονούσε μια γυναίκα στο Σούλι, όφειλες για εκδίκηση να σκοτώσεις τέσσερις άντρες από τη φάρα του φονιά.

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι κάποιος να γράψει ένα ιστορικό μυθιστόρημα ή ένα βιβλίο που αναφέρεται σε μια άλλη εποχή; Τι είδους έρευνες έκανες για να γράψεις;

Το πιο δύσκολο είναι να κατανοήσεις και να χτίσεις το ψυχολογικό προφίλ των χαρακτήρων. Το ηθικό πλαίσιο που τους διέπει είναι τελείως διαφορετικό από το σημερινό. Μπορείς ερευνώντας να διαβάσεις και να μάθεις για τα ήθη, τα έθιμα, τα ρούχα, μπορείς να χτίσεις και την ατμόσφαιρα. Μελέτησα πολύ ώστε το «Μαύρο φυλαχτό» να είναι πιστό στην εποχή. Αλλά, αν δεν σκάψεις βαθιά μέσα σου και γύρω σου, θα αποτύχεις. Όταν διάβασα πως ο Τολστόι είχε κοπιάσει κάνοντας ενδελεχή έρευνα για να κατανοήσει το ψυχολογικό προφίλ των ηρώων του στο «Πόλεμος και Ειρήνη», βιβλίο που διαδραματιζόταν μόλις πενήντα χρόνια πριν από την εποχή που το έγραψε, κλονίστηκα: Υπήρχε κίνδυνος να γράψω ένα σκουπίδι. Εφάρμοσα στο μυθιστόρημα τεχνικές Στανισλάφσκι για να μπορέσω να σταθώ. Δεν περιέγραψα απλώς εκείνη την εποχή, την έζησα.

Ποια από τα βιβλία σου σε δυσκόλεψε πιο πολύ και πιο έχεις για κάποιο ξεχωριστό λόγο στην καρδιά σου;

Σίγουρα το «Μαύρο φυλαχτό» ήταν το πιο δύσκολο και πιο όμορφο εγχείρημα από όλα. Μαθαίνοντας ότι κατάγομαι από ένα ορφανό που έχασε τους γονείς του στη σφαγή των Σουλιωτών στο Ζάλογγο, ήταν αναπόφευκτο κάποια στιγμή να γράψω ένα μυθιστόρημα για το Σούλι. Είναι που ο Καζαντζάκης έγραψε τον Καπετάν Μιχάλη του και είπε λόγια με βάθος στην Αναφορά στον Γκρέκο. Είναι που, αν δεν σκάψεις μέσα σου, αν δεν βρεις τις ρίζες, ποτέ δεν θα μάθεις ποιος στ’ αλήθεια είσαι. Ως άνθρωπος. Και ως γένος. Κι αν δεν ξέρεις ποιος στ’ αλήθεια είσαι, χάνεσαι στη δίνη της εποχής. Όπως και η χώρα.

Πως αντιδράς σε μια θετική και σε μια αρνητική κριτική για τα βιβλία σου;

Οι λογοτέχνες γράφουν βιβλία, οι κριτικοί και οι αναγνώστες τα κρίνουν. Οι θετικές κριτικές λειτουργούν σαν το μπράβο που βοηθάει να συνεχίσουμε τον αγώνα της γραφής. Οι αρνητικές, αν είναι καλοπροαίρετες, επίσης βοηθάνε να βελτιωθούμε. Καθένας με το ρόλο του.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου συγγραφέας ή ποιητής και γιατί;

Αγαπώ κι ευγνωμονώ τον Ντοστογιέφσκι. Διότι αν και έγραφε σε μακρινές εποχές που ο χρόνος είχε άλλους ρυθμούς, με καλωσόρισε στο λογοτεχνικό σύμπαν του Δον Κιχώτη. Που ως άλλος Σάντσο Πάντσα υπηρετώ. Γνωρίζοντας τον Ντοστογιέφσκι, ανακάλυψα μια λαϊκή λογοτεχνία με βάθος. Λαϊκή, στοχαστική και ταυτόχρονα συναρπαστική. Στα χνάρια των αρχαίων τραγικών και του Σαίξπηρ. Ένα ταξίδι «αστυνομικής πλοκής» από τον Οιδίποδα στον Άμλετ κι από τον Ρασκόλνικωφ ως τη «Φόνισσα» του Παπαδιαμάντη.

Τι συμβουλή θα έδινες σε κάποιον που γράφει και θέλει να εκδώσει;

Να μην αρκείται στο ταλέντο ή σε μια καλή ιδέα. Να μελετά, να μαθαίνει, να εξασκείται, να επιμένει. Η λογοτεχνία δεν είναι αγώνισμα εκατό μέτρων, είναι μαραθώνιος, ταξίδι ζωής.

Τα εργαστήρια δημιουργικής γραφής είναι πλέον της μόδας. Πιστεύεις πως δεν αρκεί μόνο το ταλέντο σε κάποιον αλλά χρειάζεται κι ένα εργαστήριο δημιουργικής γραφής για να γραφτεί ένα βιβλίο;

Εκτός από το ταλέντο υπάρχει και η τεχνική. Μπορεί να την ανακαλύψεις και μόνος σου, αλλά ίσως να σου πάρει μια ζωή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι με τα εργαστήρια κερδίζεις χρόνο, όπως λέει κι ο φίλος Λευτέρης Γιαννακουδάκης.

Η Πρέβεζα για σένα με λίγες λέξεις τι πρεσβεύει;

Πρέβεζα είναι οι ρίζες, το γαλάζιο της θάλασσας και μια φωτογραφία του Καρυωτάκη κάτω στη γη.

Ποια είναι τα άμεσα λογοτεχνικά ή προσωπικά σου σχέδια;

Με ενδιαφέρει να συνεχίσω γράφοντας ιστορικά μυθιστορήματα, γι’ αυτό και έχω ήδη ξεκινήσει την έρευνα για το επόμενο. Όταν θα αισθανθώ έτοιμος, ελπίζω σύντομα, θα βάλω μπρος και τη γραφή. Αν και για να πω την αμαρτία μου, έχω και μια δεύτερη ιδέα.