Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Την Ιφιγένεια Τέκου τη γνωρίζω αναγνωστικά από την αρχή της συγγραφικής της πορείας, δηλαδή από το 2014. Το νέο της βιβλίο, «Το τελευταίο φως», στάθηκε αφορμή να την αναζητήσω και να κουβεντιάσω μαζί της.

Ιφιγένεια Τέκου, σε ευχαριστώ που μου παραχωρείς τη συνέντευξη για το Bookia με αφορμή την έκδοση του πρόσφατα εκδιδόμενου βιβλίου σου από τις εκδόσεις Ψυχογιός. Γιατί αυτός ο τίτλος και ποιο ήταν το κλικ της έμπνευσης;

Εγώ  ευχαριστώ κυρία Παπαδημητρίου, αγαπητή Μάγδα, για τις ερωτήσεις. O τίτλος είναι απόλυτα συνυφασμένος με την υπόθεση του βιβλίου, αφού η πιο έντονη και φορτισμένη σκηνή στο βιβλίο εκτυλίσσεται κοντά στο φάρο του Ταίναρου, που κατασκευάστηκε από Γάλλους το 1882 με μοναδική θέα στο ανοιχτό πέλαγος. Ένας φάρος απομονωμένος σε μια πετρώδη λουρίδα γης με το φως του  να γυρίζει,  να αλλάζει, να χαμηλώνει, να δυναμώνει πάντα με την ίδια σειρά, ενώνοντας τον άνθρωπο με τη ζωή, τη θάλασσα, τους θρύλους, αποτέλεσε για μένα την καλύτερη πηγή έμπνευσης.

Αυτισμός. Μια ιδιαιτερότητα με απίστευτες νοητικές ικανότητες. Πιστεύεις ότι δεν γνωρίζουμε γι αυτόν ως αναγνώστες και ασχολήθηκες με αυτό το θέμα;

Πιστεύω ότι οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε για τις διάχυτες αναπτυξιακές διαταραχές (πιο συγκεκριμένα για τον αυτισμό)και είναι λογικό. Το παράλογο είναι όταν το αντιμετωπίζουμε λανθασμένα και με προκατάλειψη. Πριν από αρκετά χρόνια, γνώρισα μια κοπέλα και το γιο της στην παιδική χαρά. Κατάλαβα από την αρχή ότι το πανέμορφο και γλυκύτατο αγοράκι της διέφερε στη συμπεριφορά από τα υπόλοιπα, μα δεν είχα τις γνώσεις για να προσδιορίσω πού έγκειται η διαφορά.  Γίναμε φίλες και πέρασα μαζί της όλη τη διαδικασίααπό την άρνηση, το θυμό και τη θλίψη ως την αποδοχή. Θυμάμαι ότι της είχαν δώσει διάγνωση δύο σπουδαίοι παιδονευρολόγοι ύστερα από παρότρυνση της παιδιάτρου και της νηπιαγωγού,μα εκείνη αρνιόταν πεισματικά να τους πιστέψει. Θύμωσα αρχικά μαζί της, γιατί δεν μπορούσα να αντιληφθώ το λόγο  που δεν έβλεπε το προφανές, το λόγο που υποκρινόταν πως δεν τρέχει τίποτα αρνούμενη να προσφέρει τη βοήθεια που χρειάζεται το παιδί της το οποίο πραγματικά λατρεύει.Με έκανε πέρα γιατί δεν της είπα αυτό που περίμενε, ότι δηλαδή οι γιατροί έβγαλαν λάθος διάγνωση. Ύστερα, έπειτα από καιρό, ήρθε η αποδοχή, η συμφιλίωση με την πραγματικότητα, η ηρεμία.  Κράτησα αυτή την εμπειρία μέσα μου και προφανώς τόσα χρόνια την επεξεργαζόμουν, ώσπου αποφάσισε να ξεμυτίσει ως ένα σημαντικό κομμάτι του νέου μου μυθιστορήματος. Σε αυτή μου τη προσπάθεια στάθηκε πολύτιμος αρωγός η ειδική παιδαγωγός κυρία Λουκία Κουκουτσίδη που με βοήθησε να προσεγγίσω το θέμα με σεβασμό και αγάπη. Πάντα με αγάπη. 

Κοινωνικό, ψυχογραφικό με ψήγματα αστυνομικού θα χαρακτήριζες αυτό σου το βιβλίο;

Σίγουρα τούτο το βιβλίο μου ξεφεύγει από τα προηγούμενα που είχα γράψει, όπου οι ζωές των ηρώων μου πλέκονταν μέσα στα ιστορικά γεγονότα της εποχής και επηρεάζονταν απ’αυτά. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα που δίνει έμφαση στις ανθρώπινες σχέσεις και στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται υπό συνθήκες. Φυσικά δεν λείπει η μυρωδιά της εποχής που εκτυλίσσεται η ιστορία με αναφορές στη Χούντα των Συνταγματαρχών καθώς και στο μεγάλο σεισμό του 1978 στη Θεσσαλονίκη και όσο για το μυστήριο…δεν λείπει. Ένα πυργόσπιτο στη Μάνη, το «Φεγγαρόφυλο», θα αποτελέσει την αφετηρία για μια διαταραγμένη ψυχή που ζητά εκδίκηση.

Στη σελίδα 257 γράφεις «Μα για το παιδί μου θα πάω. Για να γεννηθεί σε μια χώρα όπου θα μπορεί να σκέφτεται και να λειτουργεί ελεύθερα». Σε προβληματίζει η θέση και η ευθύνη του Νεοέλληνα σήμερα;

Αναφέρεστε την ηρωίδα μου, τη Σεμέλη, που διαμαρτυρήθηκε μαζί με τον υπόλοιπο φοιτητόκοσμο της εποχής ενάντια στη Χούντα. Πιστεύω ότι εκείνα τα χρόνια αλλά και παλιότερα-ας θυμηθούμε τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν τη χώρα μας-ο λαός μας ήταν περισσότερο μαχητικός και διεκδικητικός. Πάλευε για ό,τι πίστευε και υπερασπιζόταν τα «ιερά» και τα «όσια». Στις μέρες μας, όλοι μοιάζουμε μουδιασμένοι και εγκλωβισμένοι θαρρείς σε κάποιο μάτριξ αποδεχόμενοι με παθητικότητα κάθε καταπάτηση των βασικών δικαιωμάτων. Συνεχείς πόλεμοι με αθώα θύματα, τρομοκρατία, πείνα, ανεργία, επιχειρήσεις που βάζουν λουκέτο, μείωση των συντάξεων, κατάργηση της σύνταξης χηρείας (;) πλειστηριασμοί της πρώτης κατοικίας-μένεις στο δρόμο- φόροι…φτώχεια, μεγάλη φτώχεια που έχει ως συνέπεια την αύξηση της εγκληματικότητας αλλά και της ενδοοικογενειακής βίας, δεν υπάρχει υγεία και παιδεία, δε νιώθεις ασφαλής ούτε μέσα στο ίδιο σου το σπίτι το οποίο παρεμπιπτόντως δεν έχεις το δικαίωμα να υπερασπιστείς απέναντι σε εισβολή ληστών και νιώθεις ανίσχυρος απέναντι στην έλλειψη αστυνόμευσης, οι νέοι άνθρωποι εγκαταλείπουν τη χώρα και δεν μένει πια κανένας να πολεμήσει «εντός των τειχών», υποσχέσεις από την εκάστοτεκυβέρνηση που δεν τηρούνται, ξανά υποσχέσεις κι εμείς…απαθείς ήρωες.

Πόση δύναμη μπορεί να έχει ο άνθρωπος να σπάσει τις αόρατες αλυσίδες που φορά , που είναι παγιδευμένος στα μη και τα πρέπει και το φόβο;Δίνουμε σήμερα τον απαιτούμενο χρόνο για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας για να  γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι;

Οι άνθρωποι είμαστε οπλισμένοι με μεγάλα αποθέματα δύναμης και αντοχής, ωστόσο δεν παύουμε να είμαστε ατελή όντα με αδυναμίες. Στην τελευταία οκταετία της ελληνικής-κυρίως-κρίσης, μας δόθηκε η ευκαιρία να έρθουμε αντιμέτωποι με τις φοβίες μας και να δούμε από τι υλικά είμαστε φτιαγμένοι. Πέτυχε η δοκιμή; Προχωρήσαμε μήπως σε μια γόνιμη ενδοσκόπηση; Θα έλεγα πως μάλλον όχι. Πολύ φοβάμαι ότι εξακολουθούμε να συμπεριφερόμαστε με την ίδια αλλαζονεία και τον ίδιο ζαμαμφουτισμό που μας οδήγησε σε αυτή την κατάσταση.

Κουβαλούμε από τη γέννηση μας μια βαλίτσα με όλα μας τα χαρακτηριστικά και ανάλογα με το πώς μεγαλώνουμε τα εξαφανίζουμε ή τα κάνουμε πιο ισχυρά. Η εκδίκηση είναι ένα από αυτά. Ή η βεντέτα που κρατά σε πολλά μέρη της χώρας μας ακόμη και σήμερα. Η ηρωίδα σου η Σοφία είναι μια από εμάς που η εκδίκηση της κατέφαγε το μεδούλι της ζωής. Πιστεύεις ότι θα χαθεί κάποτε από τη ζωή μας αυτό το δηλητήριο;

Πολύ σωστά χαρακτήρισες την εκδίκηση ως δηλητήριο, καθώς μας κατατρώει τη ψυχή και μας κάνει δυστυχισμένους. Η Σοφία καταστρέφει τη ζωή της και όλα τα όνειρα που θα μπορούσε να κάνει ένα νέο κορίτσι στην ηλικία της, επειδή το νοσηρό σχέδιό της έγινε αυτοσκοπός και θεώρησε ότι μονάχα χάρη σε αυτό θα κέρδιζε κάποιου είδους ηρεμία.  Νομίζω ότι η πράξη της εκδίκησης είναι συνυφασμένη με τη ψυχοσύνθεση του ανθρώπου. Ο πόνος απομακρύνει κάθε λογική ενώ η σκέψη ότι θα κάνουμε το πρόσωπο που μας έκανε κακό να το πληρώσει δείχνει η μόνη πηγή ανακούφισης. Φυσικά μόνο για ανακούφιση δεν πρόκειται μιας και ενισχύεται ένας φαύλος κύκλος που δεν μας επιτρέπει να βρούμε την πολυπόθητη ηρεμία. Αν θα καταφέρουμε να μην παρασυρθούμε από αυτό τον κύκλο εξαρτάται αποκλειστικά από εμάς τους ίδιους και πόσο έχουμε «δουλέψει» με τον εαυτό μας.

Γράφεις στη σελίδα 267 πώς «να είσαι υπεύθυνος σημαίνει να είσαι δημιουργός κάποιου πράγματος» όπως είχε πει ο Σαρτρ. Που σταματά και που αρχίζει η ατομική και συλλογική ευθύνη, και πόσο φοβόμαστε σήμερα να υπερασπιστούμε την Ελευθερία;

Ατομική και συλλογική ευθύνη συμπλέουν απόλυτα. Αν ο καθένας μας σαν άτομο δεν αναγνωρίσει την ευθύνη που του αναλογεί απέναντι στη κοινωνία, τότε θα συντηρείται η παθογένεια του συστήματος. Έχουμε όλοι παρατηρήσει την ανοχή που δείχνουμε σε κάθε παραβάτη αρκεί να μην αντιμάχεται το δικό μας συμφέρον και όταν η συμφορά χτυπήσει τη δική μας πόρτα αποδεικνυόμαστε ανίκανοι να δράσουμε συλλογικά, ενώνοντας όλοι μαζί τις δυνάμεις μας.  Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, δεν μοιάζει πιθανό να μπορούμε να υπερασπιστούμε ένα πολύτιμο βασικό αγαθό όπως την Ελευθερία.

Ποια είναι η γνώμη σου για τη προβολή των συγγραφέων και του έργου τους από το Bookia;

Το Bookia-το ξέρω και από προσωπική εμπειρία-κάνει εξαιρετική δουλειά με συνέπεια και επαγγελματισμό, προκειμένου να  προβάλει το έργο των συγγραφέων στο αναγνωστικό κοινό και εύχομαι να συνεχίσει αυτή του την προσπάθεια με το ίδιο σθένος και μεράκι.

Ευχαριστώντας σε για τη κουβέντα μας θα ήθελα να μου πεις το moto του βιβλίου σου. 

Εγώ σε ευχαριστώ αγαπητή Μάγδα. Καλή συνέχεια και σε σένα. Αν μπορούσα να βρω μια φράση που να φανερώνει το βαθύ νόημα του βιβλίου τότε αυτή θα ήταν η εξής: «Εκείνος που εκδικείται, συνήθως λυπάται για την πράξη του. Εκείνος που συγχωρεί δε λυπάται για αυτό».

Καλοτάξιδο να είναι το βιβλίο σου Ιφιγένεια Τέκου και εύχομαι οι αναγνώστες σου να εμβαθύνουν στα νοήματα του και να βγουν πιο δυνατοί κλείνοντας τη τελευταία του σελίδα!