Γράφει: Πόπη Ξοφάκη

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε Facebook άλμπουμ.
Το βιβλίο «Θύμα της εποχής ο άνθρωπος».
Ο συγγραφέας Ανδρέας Καραγιάννης.
Οι εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη.

Οι εκδόσεις Μιχάλη Σιδέρη και το βιβλιοπωλείο ΙΑΝΟΣ, παρουσίασαν το μυθιστόρημα του Ανδρέα Καραγιάννη, «Θύμα της εποχής ο άνθρωπος».

Για το βιβλίο μίλησαν:

• Αννίτα Λουδάρου, ψυχοθεραπεύτρια - συγγραφέας
• Ανδρέας Μωρίκης, φιλόλογος
• Νατάσα Κότσαρη, δικηγόρος

Αποσπάσματα από το βιβλίο διάβασε η Ευαγγελία Παλαιοκρασσά, φιλόλογος - γλωσσολόγος.

«Η ιστορία της αποτελεί κραυγή για όλα τα σύγχρονα ναυάγια που ζούμε καθημερινά, για όλους τους αθώους που πληρώνουν με τίμημα ακόμα και την ίδια τους τη ζωή το δικαίωμά τους στην αξιοπρεπή διαβίωση, για να βρουν είτε το θάνατο στο υγρό νεκροταφείο της Μεσογείου είτε την εκμετάλλευση στα χέρια επιτήδειων δουλεμπόρων.»

Η κα Ευαγγελία Παλαιοκρασσά καλησπέρισε όλους όσοι παρευρίσκονταν και αφού παρουσίασε το πάνελ, διάβασε αποσπάσματα από το βιβλίο. Στη συνέχεια έδωσε το λόγο στον κο Ανδρέα Μωρίκη να καταθέσει τη φιλολογική του άποψη για το βιβλίο.

Ο φιλόλογος κος Ανδρέας Μωρίκης ήταν καθηγητής στο σχολείο του κου Καραγιάννη. «Δεν έτυχε να βρεθούμε στην ίδια τάξη. Δεν έχει σημασία όμως. Το να βρίσκεσαι σε ένα χώρο παιδείας είναι αρκετό όταν υπάρχει μία εκλεκτική συγγένεια που ενώνει τους ανθρώπους», είπε συγκινημένος για τη πρόσκληση που του έγινε από τον συγγραφέα και ξεκίνησε την ανάλυσή του.

«Το κείμενο με ταξίδεψε και μ' έκανε να ξεχάσω ποιος ήμουν εγώ και ποιος ο Ανδρέας. Ο Παπανούτσος σε μία εξαιρετική επιφυλλίδα του της δεκαετίας του ' 60 έλεγε, "Ο άλλος παίρνει από σένα ότι μπορεί να πάρει και όχι ότι εσύ του προσφέρεις". Αυτό σημαίνει ότι ανάμεσα σε ένα πομπό και ένα δέκτη αυτός που καθορίζει το μέτρο του τι θα προβληθεί τελικά είναι η δυνατότητα του δέκτη... Αυτό συμβαίνει, γιατί μετά από το διάβασμα ενός βιβλίου αυτό που ισχύει στη πραγματικότητα είναι το τι έχει μείνει σε μένα που το διάβασα. Ακόμα και πέρα από το τι ήθελε ο συγγραφέας να πει. Συνήθως οι μεγαλύτεροι συγγραφείς δεν ξέρουν ακριβώς τι θέλουν να πουν και εύχομαι αυτό να συμβεί και στον Ανδρέα... Ο συγγραφέας είναι ο πύραυλος που βγάζει το διαστημόπλοιό του (το βιβλίο) στο διάστημα. Από κει και πέρα αυτό ταξιδεύει μόνο του. Το κείμενο αυτό το είδα ως λογοτεχνικό γεγονός. Στη Λογοτεχνία ισχύουν τρία πράγματα.

Στην αρχή είναι ο στόχος, γιατί γράφεται ένα κείμενο ή γιατί νομίζει ο συγγραφέας ότι το γράφει. Στη μέση είναι ο μύθος, με ποιο τρόπο ο συγγραφέας επιλέγει να δώσει αυτό που θέλει να πει. Στο κάτω μέρος είναι τα γλωσσικά εργαλεία, τα οποία έχει ο συγγραφέας για να φτιάξει το μύθο του τέτοιον ώστε να αποδώσει με το καλύτερο  δυνατό τρόπο αυτό που θέλει να πει... Ο στόχος είναι κοινός, όμως η ιστορία είναι διαφορετική γι' αυτόν που θα γράψει ένα διήγημα ή γι' αυτόν που θα γράψει ποίηση. Τα γλωσσικά εργαλεία διαφορετικά».

Στη συνέχεια ο κος Μωρίκης αναφέρθηκε περιεκτικά στη πλοκή της ιστορίας του βιβλίου επισημαίνοντας το κυρίαρχο σημείο της ιστορίας. Τις ανθρώπινες σχέσεις στην απλή κοινωνία και τα οικονομικά προβλήματα που ζητούν λύση. «Επίσης ότι σημαντικό γίνεται σε αυτό το βιβλίο είναι γένους θηλυκού. Δεν υπάρχει αρσενικός που να κάνει κάτι σημαντικό... Η γυναίκα είναι αυτή που γεννάει, η γυναίκα είναι αυτή που πονάει, η γυναίκα είναι αυτή που πρωταγωνιστεί... Θηλυκό το βιβλίο λοιπόν...».

Τόνισε ότι αυτό που του έμεινε από την ανάγνωση αυτού του βιβλίου είναι τα αφηγηματικά σχόλια του συγγραφέα στο τέλος. Σχόλια σοβαρού κοινωνικού και πολιτικού προβληματισμού και όχι επιφανειακού. Η προβολή προσώπων που προσπαθούν να βρουν τον εαυτό τους μέσα σε μια ζωή διαρκώς μεταβαλλόμενη, εναλλασσόμενη και δύσκολη κυνηγώντας την αλήθεια.

«Το πιο λαμπερό πράγμα στον κόσμο κατά τον Γκαίτε, είναι ο διάλογος. Γιατί με το διάλογο φτάνεις στην αλήθεια. Αυτή που δεν την αντέχει εύκολα ο άνθρωπος... Ως γνωστόν, ο άνθρωπος μόνος έρχεται στη ζωή και μόνος φεύγει. Αυτό που δεν γνωρίζουμε όμως είναι ότι η μοναχικότητα είναι διαφορετική από τη μοναξιά... Το κείμενο δεν είναι πεσιμιστικό. Δεν έχει ένα γλυκερό και αμερικάνικης νοοτροπίας και σαπουνόπερας, happy end... Ο αφηγητής είναι αυτοδιηγητικός και λέει τη δική του ιστορία μιλώντας στο α' ενικό πρόσωπο... Ο χειρισμός του χρόνου είναι απλός χωρίς υπερβολικά μπρος και πίσω γιατί η ιστορία δεν το απαιτεί... Στο αφηγηματικό στρώμα των γεγονότων κινείται όπως το απαιτεί η πλοκή και στο στρώμα των λόγων έχει να κάνει με το λόγο της ηρωίδας γιατί δεν υπάρχει η εναλλαγή ευθέως λόγου και πλαγίου».

Κλείνοντας (προσωρινά) την ανάλυσή του ο φιλόλογος κος Μωρίκης, διάβασε δύο προτάσεις από το βιβλίο για επιβεβαίωση όλων όσων προείπε τονίζοντας παράλληλα τη ψυχολογική κατάσταση της ηρωίδας.

Ο κος Καραγιάννης υπήρξε μαθητής και της κας Παλαιοκρασσά, οπότε και η δική της ήταν ανάλογη. «Επειδή γνωρίζω τον συγγραφέα από την παιδική του ηλικία, μου ήταν δύσκολο κατά την ανάγνωση να αποστασιοποιηθώ από το πρόσωπο, Ανδρέα Καραγιάννη, και να αφεθώ στην ανάγνωση του βιβλίου... Στην πορεία του βιβλίου φτάνοντας στην δέκατη πέμπτη σελίδα το βιβλίο κύλησε πολύ εύκολα ξεχνώντας και το συγγραφέα κάνοντάς με να αφεθώ στην ανάγνωση του βιβλίου... Είναι από εκείνα τα βιβλία που κάνουν τον αναγνώστη να κρατήσει και σημειώσεις, να  προβληματιστεί, να σταματήσει για να σκεφτεί κάτι... Με ιδιαίτερη συγκίνηση αναφέρω ότι δεν ήθελα να τελειώσει το βιβλίο».

Ακολούθησαν παρατηρήσεις από τη φιλόλογο κα Παλαιοκρασσά σχετικά με γλωσσικά ζητήματα και έχοντας σαν στόχο να εστιάσει στο τρόπο με τον οποίο χρησιμοποιεί τη γλώσσα ο συγγραφέας και στην ικανότητά του να δημιουργήσει ανάλογο κλίμα ώστε να μπορέσει να υποβάλλει στο αναγνωστικό κοινό κάποια συναισθήματα, ιδέες και αξίες αλλά κυρίως το μήνυμα της ελπίδας.

Ξεκινώντας με τη φράση του φιλοσόφου της γλώσσας, Λούντβιχ Βιτγκενστάιν, "Τα όρια της γλώσσας μου είναι και τα όρια του μυαλού μου. Οι γνώσεις μου περιορίζονται μόνο σε ότι μπορώ να αποτυπώσω λεκτικά", συνέχισε τονίζοντας «Είναι πράγματι δύσκολο να ερμηνεύσει κάποιος αυτή τη φράση που εμπεριέχει τα πάντα. Κυρίως όμως περιέχει την έμφυτη ανάγκη του ανθρώπου όχι μόνο να επικοινωνήσει αλλά και να εκφράσει τις πιο μύχιες σκέψεις. Σκέψεις που παίρνουν σάρκα και οστά από τη στιγμή που γίνονται λόγος. Και στη περίπτωση της λογοτεχνίας έχουμε πραγματικά τέτοιες σκέψεις που παίρνουν σάρκα και οστά από τη στιγμή που μεταφέρονται και αποτυπώνονται στο γραπτό λόγο... Ορμώμενη λοιπόν από τη φράση αυτή προσπάθησα να εξετάσω με ποιο τρόπο ο συγγραφέας του βιβλίου μας αποτύπωσε γλωσσικά σε πεζό λόγο την ιστορία μιας γυναίκας που με αφορμή τη μετανάστευσή της δίνει το ξεχωριστό της αγώνα. Φαινομενικά ίδιο με τον αγώνα άλλων ανθρώπων που ακολουθούν τον ίδιο δρόμο ουσιαστικά όμως διαφορετικό...».

Η γλωσσολόγος επισήμανε στη συνέχεια ότι, οι πρώτες παρατηρήσεις που μπορούν να γίνουν για τη χρήση της γλώσσας στο βιβλίο είναι για την άνετη γραφή, την έντονη πλοκή, την αφήγηση που περιέχει φράσεις ή προτάσεις ή ολόκληρες περιόδους λόγου που δείχνουν την έντονη θυμοσοφική διάθεση. Επίσης, η ποικιλία του λόγου, άλλοτε κατανοητός άλλοτε απλός χωρίς να γίνεται απλοϊκός και άλλοτε απαιτητικός. «Με το τρόπο αυτό ο συγγραφέας καταφέρνει να φέρει την απαραίτητη ισορροπία προκειμένου ο αναγνώστης ούτε να κουραστεί από τα πολύ βαριά νοήματα αλλά ούτε και να ολοκληρώσει το βιβλίο με τόσο εύπεπτο τρόπο ώστε να μη του έχει αφήσει τίποτα... Το λεξιλόγιο είναι πλούσιο και χαρακτηρίζεται από ένα πρωτότυπο δυναμισμό περνώντας μηνύματα στον αναγνώστη... Ο συγγραφέας προσπαθεί να στηλιτεύσει τη σύγχρονη πραγματικότητα και να περάσει ένα μήνυμα ελπίδας και ανθρωπιάς, ζωής και αισιοδοξίας... Ο άνθρωπος είναι φέρελπις και στην ελπίδα στηρίζει τόσο το παρόν όσο και το μέλλον του».

«Είναι χαρά και τιμή και γιατί το βιβλίο αυτό καθεαυτό είναι ένα πολύ δυνατό μυθιστόρημα που το διαβάζεις απνευστί», είπε χαρακτηριστικά η κα Αννίτα Λουδάρου αφού ευχαρίστησε το συγγραφέα για την πρόσκλησή της και καλησπέρισε όλους όσοι παρευρίσκονταν συνέχισε, «Όταν διαβάζεις ένα βιβλίο με λαιμαργία και ανυπομονείς την επομένη να το συνεχίσεις, σημαίνει ότι ο συγγραφέας σ' έχει κερδίσει. Όταν υπάρχουν συγγραφείς οι οποίοι βγαίνουν από τα σπλάχνα της κοινωνίας και εστιάζουν με αυτό τον τρόπο στον άνθρωπο και προβάλλουν τα καλά του στοιχεία και τη δύναμη που έχει μέσα του τότε φωλιάζει και στη καρδιά του αναγνώστη η ελπίδα. Ευχαριστώ τον Ανδρέα και για την τιμή και για την ελπίδα... Μετανάστες και πρόσφυγες είμαστε όλοι μας κατά κάποιο τρόπο».

Στη συνέχεια η κα Λουδάρου διαβάζοντας ένα μικρό απόσπασμα του βιβλίου το παραλλήλισε με την κατάσταση που βιώνουν χιλιάδες πρόσφυγες που αναγκάζονται να φύγουν από την χώρα τους περνώντας τα σύνορα πεινασμένοι και διψασμένοι με τα μικρά παιδιά τους αγκαλιά και αναζητώντας ένα καλύτερο αύριο. «Ταυτιζόμαστε μαζί τους ακόμα κι αν εμείς δεν μεταναστεύουμε. Τουλάχιστον όχι ακόμα. Αυτή είναι η μεγάλη δύναμη του βιβλίου...  "Θύμα της εποχής ο άνθρωπος"... Ο συγγραφέας, συμπαγής στη γραφή του, απευθύνεται συνεχώς σε ένα αργότερα. Μεταθέτει λίγο ακόμα το χρόνο, την ανθρώπινη προσδοκία για μια καλύτερη ζωή... Στο βιβλίο η κάθε κυριολεξία είναι μια μεταφορά προς την επόμενη κυριολεξία... Ένα πέρασμα εξελίσσεται μπροστά στα μάτια του αναγνώστη. Ένα από..προς. Όπως είναι ολόκληρη η ζωή μας... Ο άνθρωπος νοηματοδοτεί τη ζωή του όταν μπορέσει να κοιτάξει με τέτοιο τρόπο ώστε να δει τον εαυτό του μέσα στους άλλους... Η αγάπη δίνει νόημα...Η ανθρωπιά κάνει τον άνθρωπο».

Μετά την εξαιρετική ανάλυση της κας Λουδάρου, η κα Παλαιοκρασσά διάβασε ένα απόσπασμα από το βιβλίο και έδωσε το λόγο στη δικηγόρο της βραδιάς, κα Νατάσα Κότσαρη, η οποία εξέφρασε τη νομική  της άποψη για τις δύο κύριες μορφές της μετανάστευσης, που είναι οι οικονομικοί μετανάστες και οι πρόσφυγες. «Oικονομικοί μετανάστες είναι τα πρόσωπα που εγκαταλείπουν τη χώρα τους προσβλέποντας σε καλύτερες συνθήκες εργασίας και διαβίωσης της χώρας του τελικού προορισμού τους. Οι δε πρόσφυγες μετακινούνται εξαιτίας διώξεων ή άσκησης βίας κατά την έννοια του άρθρου 1Α της Σύμβασης της Γενεύης του 1951 και δικαιούνται την ειδική προστασία στο πλαίσιο της προαναφερθείσας Σύμβασης...», διευκρίνισε η κα Κότσαρη εξηγώντας και λύνοντας τυχόν απορίες των παρευρισκομένων. Στη συνέχεια η δικηγόρος εστίασε στο Διεθνές Νομικό Πλαίσιο για τη προστασία των δικαιωμάτων των μεταναστών τονίζοντας ότι, «Το Διεθνές Νομικό Πλαίσιο περιλαμβάνει τη Διεθνή Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου και τα Διεθνή Σύμφωνα του 1966 για τα ατομικά, πολιτικά, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα...».

Ιδιαιτέρως επισήμανε ότι καταλυτική σημασία για τη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διαδραματίζει η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του ανθρώπου και των θεμελιωδών ελευθεριών όπου παραμένει η μόνη διεθνής συμφωνία για τα ανθρώπινα δικαιώματα που παρέχει αυτό τον υψηλό βαθμό προστασίας του ατόμου καθώς μέσω του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ελέγχεται η εφαρμογή της Σύμβασης αφού κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα προσφυγής όταν παραβιάζονται τα δικαιώματά του...

Κλείνοντας η κα Κότσαρη σχολίασε, «Εύχομαι το βιβλίο του κου Ανδρέα Καραγιάννη να αποτελέσει το εφαλτήριο ώστε να προσεγγίσουμε το ζήτημα της μετανάστευσης χωρίς ιδεοληψίες και άκριτες φοβίες».

Ο λόγος στο τιμώμενο πρόσωπο της βραδιάς, τον κο Ανδρέα Καραγιάννη ο οποίος αφού ευχαρίστησε όλους όσοι παρευρίσκονταν και τίμησαν με την παρουσία τους τον ίδιο αλλά κυρίως την ηρωίδα του. Ιδιαιτέρως ευχαρίστησε τους καταξιωμένους ομιλητές του για την στήριξή τους.

«Δεν είχα σκοπό να ασχοληθώ με τη συγγραφή. Αφορμή στάθηκαν οι κοπέλες που εργάζονταν κατά καιρούς  στο σπίτι μας απ'΄όταν ήμουν μικρό παιδί», είπε χαρακτηριστικά και συνέχισε, «Σαν μοναχοπαίδι που είμαι και μην έχοντας κάποιον να μιλήσω, έπιανα κουβέντα με αυτούς τους ανθρώπους και μοιραζόμουν τις στιγμές τους. Τις περισσότερες φορές ήταν άνθρωποι με βαρύ φορτίο στην πλάτη... Το βιβλίο ξεκίνησα να το γράφω το 2014 και ήμουν κάτω από έντονη συναισθηματική φόρτιση... Όταν το ολοκλήρωσα, μου έκανε μεγάλη εντύπωση το συναίσθημα που είχα βγάλει από μέσα μου. Ίσως ήταν η κραυγή αγωνίας, ίσως η μεταβολή της κατάστασής μου από χωρίς παιδί και έχοντας παιδί ... Η ευθύνη και ο φόβος που νιώθεις για το πως θα εξελιχθεί η ζωή όταν γίνεσαι γονιός... Είναι μυθιστόρημα, με αρκετή μυθοπλασία αλλά βασισμένο πάνω σε περιγραφές και ειδικά σε περιγραφές πόνου... Μέσα στο βιβλίο έχω σκιαγραφήσει μ' ένα πολύ ωμό και απλό τρόπο ένα οδοιπορικό των δουλεμπόρων το πως γίνεται από τις χώρες της Μέσης Ανατολής μέχρι τη χώρα μας αλλά και σε άλλες περιοχές του κόσμου, η μεταφορά ανθρώπων σαν να είναι αντικείμενα...Υπάρχουν έντονες σκηνές και αφηγήσεων και δικές μου...Επέλεξα να μην υπάρχει ωραίο τέλος. Δεν το έκανα ακούσια αλλά εκούσια. Γιατί οι περισσότερες περιπτώσεις αυτών των ανθρώπων δεν έχουν καλό τέλος... Η ηρωίδα μου μένει στη "μητριά" πατρίδα, την Ελλάδα, σαν χρηστικό και συνοδευτικό αντικείμενο μέσα στα σπίτια για να καλύπτει τις ανάγκες μας... Οι δικοί της την βλέπουν σαν χρήμα και όχι σαν τον άνθρωπό τους γιατί δεν την έχουν ζήσει αλλά εξακολουθούν να σέβονται... Παραμένει λοιπόν στην "μητριά" πατρίδα και όχι τη βιολογική και προσπαθεί να επιβιώσει η οποία την έχει παράνομη και χωρίς ασφάλιση και μ' ένα ρατσιστικό πλαίσιο μερικές φορές εναντίον της».

Ακολούθησε ένας ιδιαίτερα διαφωτιστικός διάλογος μεταξύ κοινού, ομιλητών και συγγραφέα.

Ο κος Μωρίκης έκανε τον επίλογο διαβάζοντας το ελπιδοφόρο μήνυμα στο τέλος του βιβλίου επιβραβεύοντας εμμέσως τον κο Ανδρέα Καραγιάννη «Η μόνη ελπιδοφόρα λύση υπάρχει και θα είναι η διεθνοποίηση της αντίστασης των λαών απέναντι στις μοντέρνες μορφές κυριαρχίας. Πρέπει οι λαοί πρώτα να εμπεδώσουν την ιδεολογία του ανθρωπισμού και να παλέψουν ενωμένοι ν' αλλάξουν το τέρας που σήμερα αποκαλείται άνθρωπος».

Και συμπληρώνει εκείνος, «Θύμα της εποχής, ο άνθρωπος. Δεν λέει θύμα της εποχής, ο μετανάστης που ταλαιπωρείται. Αυτός έχει και την ελπίδα να λυτρωθεί. Αυτός που δεν την έχει είναι ο θύτης του. Γιατί ο θύτης έστω κι αν το μπορεί δεν το θέλει. Ανδρέα σ' ευχαριστούμε πολύ!».