Γράφει:

Η Έρη Ρίτσου γεννήθηκε το 1955 στο Βαθύ και μεγάλωσε στο Καρλόβασι της Σάμου. Κόρη της γιατρού Γαρυφαλιώς Γεωργιάδου Ρίτσου και του ποιητή Γιάννη Ρίτσου. Σπούδασε αγγλική φιλολογία. Ζει στην Αθήνα και εργάζεται στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος. Έχει μια κόρη, τη Λητώ, και πολλούς καλούς φίλους.

Εν όψει της παρουσίασης του μυθιστορήματός της «Ο νεκρός δολοφονήθηκε», μιλάει στην Έλενα Χουσνή και το Bookia.

Με το βιβλίο σας «Ο νεκρός δολοφονήθηκε» κάνατε συγγραφική είσοδο στον χώρο της αστυνομικής λογοτεχνίας. Πώς προέκυψε η απόφαση για ένα αστυνομικό μυθιστόρημα;

Προέκυψε όλως τυχαίως και στην πραγματικότητα δεν ήταν καν απόφαση. Ήθελα να γράψω κάτι για όλα τα προβλήματα που αντιμετωπίζουμε τα τελευταία χρόνια της κρίσης και από μόνο του προέκυψε αστυνομικό. Ίσως αυτό να οφείλεται στο γεγονός πως είμαι λάτρης των αστυνομικών μυθιστορημάτων και διαβάζω πολύ και πιθανόν το είδος να είχε δουλέψει μέσα μου.

Το αστυνομικό μυθιστόρημα θεωρήθηκε στο παρελθόν είδος «παρα-λογοτεχνίας», κακής λογοτεχνίας και πολεμήθηκε πανταχόθεν. Δεν έπαψε όμως ποτέ να ασκεί γοητεία στους αναγνώστες; Πού το αποδίδετε αυτό;

Νομίζω πως δεν ήταν καθόλου παράλογο να υπάρχει αυτή η άποψη, αφού το αστυνομικό μυθιστόρημα μπήκε στην Ελλάδα κυρίως μέσω της αγγλικής λογοτεχνίας, της σχολής δηλαδή που στεκόταν αποκλειστικά σχεδόν στο αστυνομικό πρόβλημα μιας δολοφονίας ή και περισσότερων, πρόβλημα τον οποίο εκαλείτο να λύσει ένας δαιμόνιος ντέντεκτιβ έχοντας σαν όπλο τις απίστευτες νοητικές του ικανότητες. Έτσι, τα μυθιστορήματα αυτού του τύπου εστερούντο σχεδόν παντελώς κοινωνικού προβληματισμού ή ανάπτυξης χαρακτήρων και λειτουργούσαν περισσότερο σαν ένα «έξυπνο σταυρόλεξο». Φυσικά, ένα έξυπνο σταυρόλεξο, που σε κάνει να περνάς ευχάριστα την ώρα σου είναι κάτι που πάντα είχε απήχηση στους αναγνώστες. Σήμερα βεβαίως τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά σε ό,τι αφορά την αστυνομική λογοτεχνία.

Τα τελευταία χρόνια μένετε μόνιμα στη Σάμο. Τι σας οδήγησε σε αυτή την απόφαση και πως η διαμονή σε ένα ακριτικό νησί «συμπορεύεται» με τη συγγραφή;

Υπήρξε ανέκαθεν επιθυμία μου να επιστρέψω στη Σάμο. Όσα χρόνια έμενα στην Αθήνα λειτουργούσα σαν επαρχιώτης επισκέπτης. Δεν δέθηκα με την πόλη. Από τη στιγμή που έπαψα να εργάζομαι και πήρα τη σύνταξή μου, δεν είχα πια λόγο να μένω στην Αθήνα, μια που την εκεί παραμονή μου τη θεωρούσα πάντα «μεταβατικό στάδιο». Όσο για τη «συμπόρευση», άμα κανείς έχει όρεξη να γράψει μπορεί να το κάνει οπουδήποτε και άμα βαριέται μπορεί επίσης να βαριέται οπουδήποτε. Περισπασμοί, διαφορετικού τύπου βεβαίως, υπάρχουν παντού και στην Αθήνα και στη Σάμο. Το πλεονέκτημα του να μένει κανείς εδώ, έχει να κάνει νομίζω με τους ρυθμούς της ζωής που είναι πολύ πιο ήρεμοι και αυτό βοηθάει και στη συγκέντρωση.

Στο βιβλίο σας είναι έντονο το πολιτικό στοιχείο. Η καταγραφή της σύγχρονης επικαιρότητας και πραγματικότητας αλλά και μια έμμεση ακτινογραφία των κοινωνικών και πολιτικών συνθηκών των τελευταίων χρόνων. Πόσο εύκολο είναι να ενταχθεί αυτό σε ένα μυθιστόρημα, και δη αστυνομικό;

Το να ενταχθεί το πολιτικό-κοινωνικό στοιχείο σε ένα μυθιστόρημα δεν είναι δύσκολο, και η φόρμα του αστυνομικού, τουλάχιστον σε ό,τι με αφορά, θεωρώ πως προσφέρεται ιδιαίτερα για τέτοιου είδους παρατηρήσεις. Αυτό που είναι δύσκολο είναι να ενταχθούν τα στοιχεία αυτά μέσα στο μυθιστόρημα με τέτοιο τρόπο ώστε να αποτελούν κατά κάποιο τρόπο στοιχείο της πλοκής, αρμονικά ενταγμένο σε αυτήν και να μην έχει ο αναγνώστης την αίσθηση πως διαβάζει «πολιτικό μανιφέστο». Έτσι προτίμησα τα σχόλια που αφορούν θέματα πολιτικά, κοινωνικά ή γενικώς της επικαιρότητας, να προκύπτουν μέσα από τους διαλόγους των χαρακτήρων περισσότερο παρά ως παρατηρήσεις του αφηγητή-συγγραφέα.   Μέσα από τους διαλόγους και τις σκέψεις τους λοιπόν, οι χαρακτήρες σχολιάζουν τα θέματα που τους αφορούν, χωρίς –ελπίζω- να έχει ο αναγνώστης την αίσθηση πως κάποιος του κουνά το δάχτυλο δείχνοντάς του τι να προσέξει.

Η ηρωίδα σας, Μαρία Γεωργίου, αστυνομικός, μεταβαίνει σε ένα νησί που δεν κατονομάζεται, για να αντιμετωπίσει μια δύσκολη προσωπική συγκυρία. Αποτελεί ένας μικρός τόπος «φάρμακο»; Είναι η τοπιογραφία και η ανθρωπογεωγραφία της επαρχίας «καταφύγιο»;

Το ζητούμενο για την ηρωϊδα μου είναι να αλλάξει τόπο, για να αλλάξει παραστάσεις, για να φύγει από ένα μέρος όπου τα πάντα συνδέονται με την προηγούμενη ζωή της και της την θυμίζουν.  Το νησί είναι ο τόπος καταγωγής της, όπου είχε περάσει ευτυχισμένα παιδικά χρόνια και όπου ακόμα έχει δικούς της ανθρώπους εκεί. Άρα η επιλογή της είναι κάτι το απολύτως φυσικό. Και βεβαίως, ο μικρός τόπος με την ομορφιά του τοπίου, με την άμεση σχέση με τη φύση, με τη γαλήνη που οι ήρεμοι ρυθμοί ζωής προσφέρουν, είναι φάρμακο. Δεν είναι τυχαία η αγάπη της ηρωϊδας μου για τη θάλασσα. Το υγρό στοιχείο είναι ένα καταφύγιο όπου κανείς ξαναβρίσκει τον εαυτό του και τις δυνάμεις του. Η φύση γενικά είναι ένα καταφύγιο μέσα στο οποίο ο άνθρωπος βρίσκει τις πραγματικές του διαστάσεις και τα ουσιώδη της ζωής.

Η πιο κοινότοπη ίσως ερώτηση που γίνεται σε έναν συγγραφέα είναι το «πως γράφει». Σίγουρα  πρόκειται για μια πολύ προσωπική διαδικασία που δεν έχει κανόνες, αλλά θα σας ρωτήσω πως γράφετε εσείς.

Όπως να’ναι. Το ευτύχημα είναι πως μια που δεν είμαι συγγραφέας αλλά απλώς χομπίστας,  δεν με απασχολεί ο τρόπος γραψίματος. Θέλω να πω, πως δε λειτουργώ σαν συγγραφέας, -όπως δηλαδή νομίζω πως θα λειτουργεί κάποιος που η συγγραφή είναι η δουλειά του. Δεν με απασχολεί η γλώσσα, δεν ψάχνω τη λέξη. Έτσι ο γραπτός μου λόγος δεν διαφέρει απ’ τον προφορικό. Γράφω ό,τι μου’ρχεται στο κεφάλι, όπως μου’ρχεται και δεν γυρνώ ποτέ πίσω να το διαβάσω ξανά ή να το διορθώσω. Ό,τι βγήκε, βγήκε. Συνήθως όταν σκεφτώ μια ιστορία, την βλέπω να «παίζεται», σαν να βλέπω κινηματογραφική ταινία, και απλώς καταγράφω αυτά που βλέπω. 

Ποια είναι τα αισθήματα –σκέψεις με την ολοκλήρωση ενός βιβλίου; Μπαίνετε στην διαδικασία να σκεφτείτε το επόμενο συγγραφικό βήμα; Αν ναι, ποιο θα είναι αυτό;

Το κύριο αίσθημα είναι ανακούφισης που το τελείωσα, γιατί συνήθως κάπου στη μέση βαριέμαι το γράψιμο και η αντίδρασή μου είναι να το παρατήσω. Έχω παρατημένα διάφορα που όλο λέω πως θα τα ξανακοιτάξω αλλά βαριέμαι να ξαναδιαβάζω τι έχω γράψει. Αυτό που συνήθως γίνεται είναι μέχρι ένα σημείο γράφω σαν την τρελή και μετά έχοντας πια όλη την ιστορία στο μυαλό μου βαριέμαι να συνεχίσω. Έτσι για να το τελειώσω πρέπει να το βάλω ως καθήκον στον εαυτό μου. Για να μην το τελειώσω δε με συνοπτικές διαδικασίες, όπως έκανα παλιά, έχοντας φτάσει στα μισά, γράφω το τέλος, μετά γράφω ενδιάμεσα τους τίτλους των κεφαλαίων που έχω στο μυαλό μου και μετά με μαστιγώνω για να γεμίζω ένα-ένα τα κεφάλαια μέχρι να συναντήσω το τέλος που (ευτυχώς) έχω γράψει. Όταν τελειώσει, λέω «Ουφ, επιτέλους, πάει κι αυτό. Το τελευταίο ήταν. Δεν πρόκειται να ξαναγράψω ποτέ μου τίποτα άλλο εκτός από αναρτήσεις στο facebook.»

Το βιβλίο σας παρουσιάζεται  την Τετάρτη 2 Αυγούστου στο Καρλόβασι της Σάμου. Υποθέτω ότι η παρουσίαση στο νησί διαμονής, το οποίο εν πολλοίς περιγράφεται στο βιβλίο σας έχει ένα ειδικό βάρος για σας. Τι θα είχατε να πείτε, λοιπόν, σε όσους και όσες κατοικούν στο νησί σας και «μάχονται» με την βάσανο της γραφής;

Ναι, είμαι πολύ χαρούμενη που θα γίνει μια ακόμα παρουσίαση στο νησί μου, που φυσικά είναι και ο τόπος δράσης του μυθιστορήματος. Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί θα μιλήσουν για το βιβλίο μου δύο εξαιρετικές συγγραφείς, η Έλσα Χίου και η Έλενα Χουσνή. Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί θα βρίσκομαι ανάμεσα σε συντοπίτες, φίλους, συμμαθητές, συγγενείς. Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί οι συμπατριώτες μου αναγνώστες θα βρουν μέσα στο βιβλίο μου πράγματα που τους είναι οικεία, τοπία και καταστάσεις και θα το αισθανθούν κατά κάποιο τρόπο «δικό τους». 

Η Σάμος και κατά το παρελθόν έχει βγάλει αξιόλογους συγγραφείς αλλά και σήμερα  διαθέτει ένα σημαντικό συγγραφικό δυναμικό. Δεν είμαι σε θέση να πω τίποτα σε όσους γράφουν πέρα από το να ευχηθώ να το απολαμβάνουν οι ίδιοι όσο το δυνατόν περισσότερο και με τα γραφτά τους να δίνουν στους αναγνώστες τους τη χαρά που μόνο η καλή λογοτεχνία προσφέρει.