Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Την Κατερίνα Χλωροκώστα, κατερινιώτισα αφηγήτρια και όχι συγγραφέα όπως δηλώνει, που ζει και εργάζεται στη Θεσσαλονίκη, την γνώρισα στην παρουσίαση της στο βιβλιοπωλείο Νέστωρ. Με κέρδισε με τη πρώτη ματιά. Τα συναισθήματα, η αγάπη της για τον άνθρωπο, που εξέπεμψε αλλά και αυτά που άκουσα από τις συμπαρουσιάστριες της, ήταν η αφορμή που επιδίωξα να μιλήσω μαζί της αλλά και να της ζητήσω μια συνέντευξη για να μου λύσει τα αναπάντητα ερωτήματα που θα προέκυπταν με την ανάγνωση του βιβλίου της, μάλλον των δυο καλαίσθητων βιβλίων της από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη, «Μικρό λευκό κοχύλι» και «Ο χάρτινος κύκνος», διηγήματα που πονούν, που δίνουν ελπίδα αλλά και που μας ατσαλώνουν ως ανθρώπους. Βρεθήκαμε και οι ερωτήσεις ερχόταν ως χείμαρρος…

Κατερίνα, ευχαριστώ που δέχτηκες την πρόταση μου για συνέντευξη στο Bookia. Διάβασα το νέο σου βιβλίο, που ομολογώ ότι δάκρυζα σε κάθε ιστορία του «Χάρτινου κύκνου». Και σίγουρα δεν θα είμαι μόνη. Εσύ έχεις ζήσει κυριολεκτικά την κάθε ιστορία. Αφουγκράζεσαι τον πόνο του καθενός. Τι ήταν αυτό που σε οδήγησε να σπουδάσεις και να ασχοληθείς με τον ιδιαίτερο Άνθρωπο;

Νομίζω πως εκείνη την περίοδο της ζωής μου δεν ήξερα, δεν μπορούσα να κατανοήσω. Τώρα όμως γνωρίζω πως οι άνθρωποι που ασχολούνται με ανθρώπους ωθούνται συνήθως από μια εσωτερική παρόρμηση. Μια ανάγκη να φροντίσουν, να θεραπεύσουν, να απαλύνουν δικούς τους πόνους, τους δικούς τους δαίμονες… Υποθέτω πως κάτι παρόμοιο θα συνέβη και σε εμένα αρχικά, μα μετά οι άνθρωποι κι οι ιστορίες τους με συνεπήραν, με γοήτευσαν!

Με την εμπειρία που έχεις, πιστεύεις ότι αρκεί να περάσεις τη πόρτα αυτών των ιδρυμάτων για να πάρουμε δύναμη, να καταλάβουμε ότι τα δικά μας προβλήματα είναι σταγόνα στον ωκεανό μπροστά σ΄ όλα αυτά που αφηγείσαι; Πόση ελπίδα μπορούν να δώσουν όλα αυτά τα μικρά περιστατικά σε καθένα από μας που νομίζουμε ότι το δικό μας πρόβλημα είναι το μεγαλύτερο;

Η αλήθεια είναι πως ο καθένας μας ζει στον μικρόκοσμο του που είναι γεμάτος δυσκολίες . Όλοι γνωρίζουμε πως δίπλα μας συμβαίνουν δράματα και πως κάποιος άλλος δυσκολεύεται διπλάσια με τη ζωή του. Ωστόσο η καθημερινότητα μας συνεπαίρνει κι αυτό δεν είναι κακό και ούτε μας κάνει εγωιστές ή αδιάφορους. Δεν συγκρίνουμε τα προβλήματα μας με των άλλων για να νιώσουμε ενοχές ή για να νιώσουμε καλύτερα. Δεν νομίζω πως βοηθά να συγκρινόμαστε παρά μόνο να θυμόμαστε. Με το ίδιο τρόπο δεν νομίζω πως μπορούμε να νιώσουμε κάποιον αν δεν μπούμε στα παπούτσια του… κι αυτό δεν το εύχομαι για κανέναν μας, μα η αλήθεια είναι πως η ζωή είναι γεμάτη ανατροπές και βοηθά να το θυμόμαστε. Απλά λοιπόν, να μην ξεχνάμε πως στο περιθώριο της ζωής υπάρχουν άνθρωποι που θα μπορούσαμε να είμαστε εμείς. Άνθρωποι που μας χρειάζονται…. μα πολύ περισσότερο, υπάρχουν άνθρωποι που τους χρειαζόμαστε εμείς, γιατί έχουν πολλά σπουδαία να μας διδάξουν!

Πώς και γιατί αποφάσισες να βγουν αυτές οι ιστορίες στο φως; Ήθελες να μας ταρακουνήσεις;

Νομίζω πως ήθελα να μοιραστώ. Οι ιστορίες που έχω μέσα μου κι είναι πολλές γιατί είναι πολλοί κι άνθρωποι που βρέθηκαν στο δρόμο μου, οι ιστορίες λοιπόν, κάποιες φορές με πνίγουν και θέλω να τις διηγηθώ. Σαν να ψάχνουν διέξοδο, εκείνες να ελευθερωθούν κι εγώ να ηρεμήσω…Το καλό είναι πως μοιράζεται όλη αυτή η εσωτερική γνώση κι η πληροφόρηση κι αυτό δεν είναι ποτέ κακό… Νομίζω πως όλο αυτό το κάνω τελικά για το μοίρασμα! Γιατί όπως η χαρά είναι μισή αν δεν την μοιράζεσαι, με τον ίδιο τρόπο κι ο πόνος γίνεται μισός αν τον μοιραστείς…

Πόσο ψυχοφθόρο είναι να ασχολείσαι με αυτούς τους ιδιαίτερους ανθρώπους και ποιο χαμόγελο φοράς όταν κλείνει αυτή η πόρτα και πηγαίνεις στους ανθρώπους σου;

Δεν είναι ψυχοφθόρο αν το διαχειρίζεται κανείς αποτελεσματικά. Στην αρχή ήταν δύσκολο πολύ. Τα πρώτα χρόνια ήταν εξοντωτικό. Σταδιακά μαθαίνεις. Εκπαιδεύεσαι και για αυτό. Υποχρεώνεσαι να μάθεις. Μαθαίνεις να ζητάς κι εσύ βοήθεια γα τον εαυτό σου γιατί ξέρεις πως δεν μπορείς να τα καταφέρεις μόνος. Ωστόσο είναι δύσκολο πολύ να συναναστρέφεσαι με ανθρώπους κι οι ιστορίες τους ή ζωές τους να μην σε επηρεάζουν, να μην σε αγγίζουν! Από την άλλη δεν μπορείς στ’ αλήθεια να είσαι βοηθητικός αν είσαι απόμακρος συναισθηματικά. Χρειάζεται πάντα μια ισορροπία.

Για τους φίλους αναγνώστες που δεν έχουν διαβάσει «Το μικρό λευκό κοχύλι», ποια είναι η υπόθεση του και ποιο είναι το ελπιδοφόρο μήνυμα που «βγαίνει» από αυτό;

Το μικρό Λευκό Κοχύλι διαχειρίζεται την απώλεια. Μια έφηβη πεθαίνει βίαια και η μαμά της προσπαθεί να δώσει νόημα, να μάθει, να διαχειριστεί. Είναι ένα σκληρό βιβλίο επίπονο ίσως, μα ο στόχος είναι η κάθαρση. Μόνο η κάθαρση! Το να αντιληφθούμε εμείς ως αναγνώστες τα λάθη της ηρωίδας του βιβλίου για να μην τα επαναλάβουμε. Το να αναθεωρήσουμε. Να αναπλαισιώσουμε. Να μάθουμε. Να ελευθερωθούμε.

Τελικά γνωρίζουμε τη τέχνη της ακοής; Είμαστε διαθέσιμοι να αφουγκραζόμαστε τους ανθρώπους γύρω μας;

Η τέχνη της ακοής! Τι υπέροχη έκφραση!!! Θέλουμε εκπαίδευση. Όλοι μας χρειαζόμαστε περισσότερη εκπαίδευση σε αυτή την υπέροχη τέχνη. Μαθαίνοντας να ακούμε… ξεδιπλώνεται μπροστά μας ένας νέος κόσμος. Μα έχουμε δρόμο μπροστά μας όλοι… Συνήθως μπλοκάρουμε τον εαυτό μας. Νιώθουμε την ανάγκη να απαντήσουμε, να μοιραστούμε, να βγάλουμε τα δικά μας συναισθήματα… Μα η αλήθεια κρύβεται στον τρόπο που ακούμε και «χωνεύουμε» μια πληροφορία ακούγοντας την σωστά.

Έρχομαι στην ηρωίδα σου την Άντυ και γεννήθηκε το ερώτημα. Πόση δύναμη κρύβει μέσα του ο άνθρωπος κι αν είναι ικανή η αγάπη να διώξει το σκοτάδι;

Η αγάπη είναι από μόνη της δύναμη. Αν μπορεί να διώξει το σκοτάδι… πραγματικά δεν το γνωρίζω όμως το ελπίζω. Και λέω ελπίζω κι όχι εύχομαι γιατί η ευχή είναι κάτι μακρινό σχεδόν ουτοπικό, όμως η ελπίδα είναι πράξη αγώνα όπως άκουσα να λένε πρόσφατα! Ελπίζω σημαίνει δρω. Πηγαίνω προς τα εκεί που ελπίζω. Ουσιαστικά αυτό που εννοώ είναι πως στην ελπίδα υπάρχει ευθύνη γιατί υπάρχει πράξη. Η αγάπη μπορεί να μας αλλάξει μόνο αν την αφήσουμε να μας ακουμπήσει. Μόνο αν κι εμείς θέλουμε κι είμαστε έτοιμοι να την ακουμπήσουμε. Χρειάζεται δουλειά λοιπόν. Ένα συναίσθημα όσο δυνατό κι αν είναι αν δεν υπάρχει η εσωτερική βούληση πάντα θα πέφτει σε τοίχο!

Διαβάζοντας την ιστορία του Κώστα που είχε όλα τα υλικά αγαθά αλλά ήταν πραγματικά μόνος, από «καλή οικογένεια» που δεν την είχε δίπλα του, ήρθε στο νου μου η εποχή που ζούμε. Δυτικός πολιτισμός με όλα τα κακά που ακολουθούν. Δουλειά πολλή, αλλά ουσιαστική αγάπη ανύπαρκτη. Είναι στο χέρι μας να αντιστραφεί ή είναι πολύ αργά;

Το αργά δεν μου αρέσει όσων αφορά τις αλλαγές. Με αυτή τη λογική ποτέ δεν είναι αργά να κατανοήσουμε, να αλλάξουμε. Γνώρισα έναν άνθρωπο που αφού διέλυσε την ζωή του στην κυριολεξία στα 77 του χρόνια λίγο πριν πεθάνει αποφάσισε να αλλάξει. Ήταν αργά γι’ αυτόν; Πως μπορούμε να τον κρίνουμε. Ήθελε να κάνει ειρήνη με τον εαυτό του, να δώσει χαρά στα παιδιά του. Να πάρει συγχώρεση από τους αγαπημένους του… Κι έδωσε στο τέλος της ζωής του πολλά. Κι αυτό είχε τεράστιο πόνο για εκείνον γιατί είδε όλα όσα έχασε όλα αυτά τα χρόνια, μα από την άλλη άφησε ένα τρυφερό συναίσθημα στα παιδιά και στα εγγόνια του και τους ελάφρυνε λίγο το βάρος μιας σκληρής ζωής… Ποτέ δεν είναι αργά. Ποτέ. Πάντα η ζωή είναι γεμάτη ευκαιρίες. Έστω κι αν κάποιες φορές λοιπόν είναι αργά… ακόμη και τότε, δεν είναι. Αξίζει να προσπαθήσουμε. Αξίζει!!!Γιατί η δική μας προσπάθεια, η δική μας ανεπαίσθητη αλλαγή μπορεί να αλλάξει την ζωή κάποιου που αγαπάμε γι’ αυτό καμιά προσπάθεια δεν πάει χαμένη! Και για να ολοκληρώσω θα πω πως κατά την γνώμη μου δεν φταίει η εποχή…Καμιά δικαιολογία δεν είναι αρκετά καλή για τα λάθη μας. Φταίμε εμείς. Εμείς οι άνθρωποι κι όχι οι εποχές ή οι καταστάσεις. Ως γονείς λοιπόν, ιδιαίτερα ως γονείς είναι ουσιώδες να είμαστε ανοιχτοί και παρόντες!

Όταν ακουμπάμε το δέρμα ενός ανθρώπου κάτω από το δέρμα ακουμπάμε τη ψυχή του», Ινδική φιλοσοφία. Για πες μου, τι άρωμα σου άφησε η Ράμι που πραγματικά τη θαύμασα;

Μου άφησε μια απίθανη επίγευση πόνου και αγάπης μαζί. Ουσιαστικά μετουσίωσε τον δικό της πόνο σε προσφορά. Σε φροντίδα όχι για τον άνθρωπο μα για την ψυχή του. Η απώλεια είναι μια σκληρή δοκιμασία, σχεδόν αδιανόητη για κάποιον γονιό που χάνει το παιδί του…κι όμως η Ράμι βρήκε τον τρόπο να δημιουργήσει έναν νέο εαυτό. Ο πόνος της δεν την ακινητοποίησε παρά της έδωσε φτερά για χέρια… Φτερά φροντίδας….

Τι θα συμβούλευες ως Σύμβουλος εξαρτήσεων, τους γονείς που δίνουν τα πάντα στα παιδιά τους (υλικά αγαθά) αλλά είναι τόσο μακριά τους ουσιαστικά; Η ιστορία του Κώστα ομολογώ με ταρακούνησε.

Μια είναι η λέξη που μαθαίνουμε πρώτα σαν εκπαιδευόμαστε στις εξαρτήσεις. Όρια! Τα όρια είναι φροντίδα και τα παιδιά μπορεί να φαίνεται ως αντιδρούν ή δεν να το αντιλαμβάνονται έτσι, μα η αλήθεια είναι πως και τα ίδια βιώνουν την οριοθέτηση ως ασφάλεια και αληθινή αγάπη!

Τα πρέπει και τα θέλω των γονιών γίνονται τροχοπέδι στην ευχαρίστηση των παιδιών. Φυλακίζονται ψυχικά. Τον Γιαννούλη Χαλεπά τον έβαλαν στο ψυχιατρείο γιατί δημιουργούσε. Οι γονείς και η κοινωνία τον χλεύαζαν. Έχεις αντιμετωπίσει τέτοιες περιπτώσεις στην επαγγελματική σου πορεία και αν ναι ποια ήταν η θεραπεία;

Η αλήθεια είναι πως η διαφορετικότητα μας τρομάζει. Θυμάμαι σαν ήμουν παιδί, είχαμε στην τάξη ένα συμμαθητή με ιδιαιτερότητες. Θυμάμαι πως στην τελευταία τάξη του δημοτικού ένας εμπνευσμένος δάσκαλος μας έδειξε πώς να αποδεχόμαστε και να αγαπάμε. Πως να φροντίζουμε και μάθαμε μέσα από αυτό. Έδωσε νόημα σε μια ολόκληρη τάξη και ουσιαστικά ενσωματώσαμε τον νεαρό συμμαθητής μας που ήταν πάντα απομονωμένος στο παρελθόν. Νομίζω πως χρειαζόμαστε εκπαίδευση. Ως άνθρωποι κι ως κοινωνίες. Βλέπουμε πως οι άνθρωποι αλλάζουν στάση μόλις σταματήσουν να νιώθουν απειλή. Μόλις αρχίσουν να κατανοούν τι διαφορετικό οι ίδιοι μπορούν να κάνουν. Η κοινωνική απομόνωση και η στοχοποίηση είναι μέρος της ζωής των ανθρώπων με τους οποίους έχω συνευρεθεί στο θεραπευτικό πεδίο. Είναι ως ένα βαθμό αναμενόμενο. Αυτό που ξέρω είναι πως ο κάθε άνθρωπος με τις ιδιαιτερότητες και τις αδυναμίες του μπορεί να ανθίσει αν βρει τις κατάλληλες συνθήκες. Αρκεί να του επιτραπεί. Αρκεί να νιώσει ασφάλεια. Αρκεί να έχει την αποδοχή και το χώρο… και τότε μπορούν να αρχίσουν τα αληθινά θαύματα!

Πιστεύεις ότι το bookia βοηθά στη προβολή των συγγραφέων και του έργου τους;

Εννοείται πως βοηθά. Ένας χώρος τόσο εμπνευσμένος και δημιουργικός μπορεί να προάγουν την ξεχωριστή αυτή τέχνη. Πρόκειται για μια εξαιρετικά καλή προβολή μέσα από μια εξαιρετικά ενημερωμένη ιστοσελίδα. Μπράβο και συγχαρητήρια για την προσπάθεια σας.

Ευχαριστώ πολύ που άνοιξες τη καρδιά σου στους αναγνώστες. Θα ήθελα να μου πεις αν περιμένουμε κάτι νέο από σένα και ποια είναι η φράση που θα επέλεγες από το «Χάρτινο κύκνο»;

Ναι κάτι νέο είναι στα σκαριά, να ακόμη είναι νωρίς για να το μοιραστώ, όμως ετοιμάζεται… Γεννιέται μέρα με τη μέρα… Η φράση που επιλέγω είναι αυτή που με οδήγησε ουσιαστικά σε όλη την διάρκεια της συγγραφής αυτού του βιβλίου. Η ρήση του ινδού φιλόσοφου Σουάμι Σιβανάντα. Μια φράση σχεδόν εντολή, που μοιράστηκε μαζί μου ένας σχεδόν εκπαιδευτής κι αργότερα θεραπευόμενος μου στον πολύπλοκο χώρο των εξαρτήσεων.…

«Να έχετε το ίδιο βλέμμα για όλους τους ανθρώπους»

Σας ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου.