Γράφει: Διονύσης Λεϊμονής

Συνομιλώ με τη συγγραφέα παιδικών βιβλίων κα Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, για το έργο της, τις ανησυχίες της, τον «κόσμο» της αλλά και τα μελλοντικά της σχέδια και με αφορμή τη διεξαγωγή στην Αθήνα στα τέλη Αυγούστου του Διεθνούς Συνεδρίου παιδικής λογοτεχνίας της ΙΒΒΥ.

Η κα Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου γράφει βιβλία κυρίως για παιδιά και νέους. Ασχολείται επίσης με τη θεωρητική μελέτη της παιδικής λογοτεχνίας. Μέχρι σήμερα έχει γράψει 72 βιβλία (64 για παιδιά και νέους, τρία για ενήλικες και 5 θεωρητικά για την παιδική λογοτεχνία). Έχει τιμηθεί με τo Βραβείo Παιδικής Λoγoτεχvίας της Ακαδημίας Αθηvώv, με δύο Κρατικά Βραβεία Παιδικού Βιβλίου, με τιμητικά διπλώματα από τo Παvεπιστήμιo της Πάντοβα και τη Διεθvή Οργάvωση Βιβλίωv για τη Νεότητα, καθώς και με άλλα δέκα πανελλήνια βραβεία.

To 1994 και το 2010 ήταν υποψήφια για το Διεθνές Βραβείο Hans Christian Andersen και το 2015 για το Διεθνές Βραβείο Astrid Lindgren. Τo 1978 εξελέγη μέλoς τoυ Διoικητικoύ Συμβoυλίoυ τoυ Κύκλoυ τoυ Ελληvικoύ Βιβλίoυ - Ελληvικoύ Τμήματoς της IΒΒΥ, για τoυς σκoπoύς τoυ oπoίoυ (αvάπτυξη και πρoαγωγή της ελληvικής παιδικής λoγoτεχvίας) εργάστηκε εθελovτικά επί τριάντα χρόνια. Διετέλεσε Σύμβουλος, Ταμίας, Γενική Γραμματέας, Υπεύθυνη επικοινωνίας με την ΙΒΒΥ και από το 2000 ως το 2008 Πρόεδρος.

Έργα της έχουν μεταδοθεί από το ραδιόφωνο, έχουν μεταφερθεί στην τηλεόραση, έχουν περιληφθεί σε ανθολογίες και περιοδικά κι έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, στα ιαπωνικά, στα αλβανικά και στα κορεατικά.

Την ευχαριστώ θερμά…

Κυρία Πέτροβιτς, ξέρω ότι έχετε δώσει πάρα πολλές συνεντεύξεις αλλά αυτή, η «διαδικτυακή» συνομιλία μας ίσως σας ξενίσει και σας φανεί διαφορετική, γνωρίζω όμως ότι χρησιμοποιείτε και αξιοποιείτε τη σύγχρονη τεχνολογία…

Ευχαριστώ για την πρόταση! Ναι, χρησιμοποιώ ηλεκτρονικό υπολογιστή από το 1990, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο από τον πρώτο του χρόνο, facebook από το 2007…

Με πάνω από 70 τίτλους παιδικών βιβλίων, έχοντας δρέψει αγάπη και σεβασμό από μικρούς και μεγάλους, ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας γύρω από την παιδική λογοτεχνία;

Να συνεχίσω να γράφω, να ενημερώνομαι και να μαθαίνω – γηράσκω αεί διδασκομένη γαρ!

Έχετε επίσης, υπηρετήσει το παιδικό βιβλίο από «θέσεις ισχύος», έχοντας διατελέσει Πρόεδρος του ΙΒΒΥ, αλλά και εκπροσωπώντας τη χώρα μας σε διεθνή Συνέδρια και διοργανώσεις. Τι έχετε αποκομίσει από την όλη αυτή δράση σας;

Κατ’ αρχάς, δεν θα έλεγα ότι έχω υπηρετήσει το παιδικό βιβλίο από θέσεις ισχύος (ποιας ισχύος;) αλλά από θέσεις πολύωρης προσφοράς εθελοντικής εργασίας για τη λειτουργία του Ελληνικού Τμήματος της ΙΒΒΥ και τους στόχους του (προώθηση και μελέτη της ελληνικής παιδικής/νεανικής λογοτεχνίας κυρίως) επί τριάντα χρόνια.

Από την πολύχρονη αυτή εθελοντική εργασία μου έχω αποκομίσει εμπειρίες και γνώσεις, αγάπη από τους συναδέλφους μου και το αίσθημα ότι έπραξα το καθήκον μου εκεί που μπορούσα. Επίσης, αισθήματα χαράς όταν βλέπω ότι νεότερα άξια και δραστήρια μέλη συνεχίζουν να προωθούν τους σκοπούς του Ελλ. Τμήματος με αφοσίωση και ατελείωτες ώρες εθελοντικής εργασίας, κάτι που σπάνια αναγνωρίζεται στον τόπο μας.

Ησασταν ίσως αν όχι η πρώτη συγγραφέας παιδικών βιβλίων, από τις πρώτες που «τολμήσατε» να συμπεριλάβετε στα παιδικά-εφηβικά βιβλία σας «δύσκολα» θέματα που κάποτε ήταν ίσως και θέματα «ταμπού», όπως τα ναρκωτικά, η μετανάστευση, ο θάνατος. Συναντήσατε αντιδράσεις σ’ αυτό;

Οι αντιδράσεις ήταν ελάχιστες, από άτομα μάλλον απληροφόρητα, οι οποίες πολύ σύντομα μετατράπηκαν σε παραδοχή και επαίνους.

Επίσης πολλοί ήρωές σας εμφανίζονται και επανεμφανίζονται σε διαφορετικά σας έργα κάνοντας εμάς τους αναγνώστες να παρακολουθούμε την εξέλιξή τους. Αυτό προέκυψε τυχαία αρχικά ή ήταν στοχευμένο;

Προέκυψε και προκύπτει από απαίτηση των ίδιων των ηρώων μου – φανταστικούς συγγενείς μου τους ονομάζω. Αποκτώντας υπόσταση κατά την ώρα της γραφής, επέμεναν να μου διηγηθούν κι άλλες ιστορίες δικές τους ή των δικών τους και να επανεμφανιστούν, είτε ως δευτερεύοντα πρόσωπα είτε ως πρωτεύοντα, σε άλλη ηλικία όμως και σε άλλες καταστάσεις. Βέβαια το κάθε βιβλίο διαβάζεται ανεξάρτητα.

Καταφέρατε στο έργο σας να καταστήσετε την ιστορία βίωμα αποφεύγοντας τον σκόπελο του διδακτισμού. Πόσο δύσκολο είναι αυτό για μία συγγραφέα και πόσο αναγκαίο;

Αναγκαίο είναι οπωσδήποτε, διότι, όπως έχει σοφά ειπωθεί, «μόνο η τέχνη που δεν έχει την πρόθεση να διδάξει, μόνο αυτή μορφώνει». Προσωπικά, επειδή δεν είμαι εκπαιδευτικός, δεν μου ήταν δύσκολο. Άλλωστε πάντα με απωθούσαν τα βιβλία με διδακτισμό – και δεν εννοώ φυσικά τα βιβλία γνώσεων.

Σήμερα παρατηρείται μια «υπερπαραγωγή» και στην παιδική λογοτεχνία. Έχοντας διατελέσει πρόεδρος ή μέλος επιτροπών αξιολόγησης παιδικών βιβλίων, ποια θα θεωρούσατε τα τρία βασικά κριτήρια ενός καλού βιβλίου για παιδιά;

(α) Να τονώνεται η πίστη στις αξίες της ζωής. (β) Να υπάρχει πλοκή ενδιαφέρουσα και ταχύρρυθμη. (γ) Να αποφεύγεται η χυδαιολογία εν ονόματι τάχα του ρεαλισμού.

Τέλη Αυγούστου στην Αθήνα, στην Ελλάδα θα διεξαχθεί το Διεθνές Συνέδριο παιδικής λογοτεχνίας της ΙΒΒΥ. Πόσο σημαντική είναι αυτή η διοργάνωση για τη χώρα μας; Φαντάζομαι, προσφέρατε την πολύτιμη πείρα σας στην ομαλή και απρόσκοπτη διεξαγωγή του…

Ένα διεθνές συνέδριο έχει πάντα πολλά να προσφέρει στη χώρα που το φιλοξενεί, σε όποιον τομέα και αν ανήκει. Πέραν των πολλών ωφελημάτων, ειδικά για την παιδική/νεανική μας λογοτεχνία θα είναι ευκαιρία να γίνει γνωστότερη στο διεθνές κοινό. Στην απρόσκοπτη διεξαγωγή του, όχι, δεν χρειάστηκε η δική πείρα, οι συνάδελφοι/συνεργάτες μου επί σειρά ετών ήταν «έτοιμοι από καιρό», μολονότι η διεξαγωγή του στην Αθήνα προτάθηκε σχεδόν την τελευταία στιγμή. Και είναι άξιοι θερμών συγχαρητηρίων γι’ αυτό.

Τι έχουν να κερδίσουν οι Έλληνες συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας και αναγνώστες από μια τόσο μεγάλη διοργάνωση;

Οφέλη ανυπολόγιστα! Εμπλουτισμό των γνώσεών τους, διεύρυνση της λογοτεχνικής τους ματιάς, προβληματισμό, παρακίνηση για βελτίωση της δουλειάς τους, γνωριμία με ξένους συναδέλφους, ανταλλαγή απόψεων και πλήθος άλλα.

Κάθε χρόνο πολλά χρόνια τώρα μεταφράζετε το μήνυμα του/της συγγραφέα παιδικής λογοτεχνίας του κόσμου της τιμώμενης χώρας στα πλαίσια του εορτασμού της Παγκόσμιας ημέρα παιδικού βιβλίου (2 Απριλίου), το δικό σας, πολύ σύντομο μήνυμα τι περίπου θα περιελάμβανε;

Μια μικρή ιστορία που να φανερώνει τα οφέλη και την αξία της λογοτεχνίας στη ζωή μας και να τονώνει την αγάπη για το βιβλίο και το διάβασμα.

Αν συναντούσατε ξάφνου μπροστά σας τον Χανς Κρίστιαν Άντερσεν τι θα του λέγατε πολύ αυθόρμητα και ποια κοινά σημεία σας ή διαφορές σας θα υπογραμμίζατε;

Θα του έλεγα ότι τον τιμούμε κάθε χρόνο όσο γίνεται περισσότερο και προσπαθούμε να συνεχίσουμε επάξια τον δρόμο που άνοιξε στην παιδική/νεανική λογοτεχνία. Όσο για… κοινά σημεία ή διαφορές, θεωρώ ιεροσυλία ακόμη και να τα σκεφτώ!

Τις τελευταίες μέρες η χώρα μας βιώνει μια τραγωδία που ίσως φαντάζει «μυθιστορηματική»… Ποιο «βάλσαμο» μπορεί να σταλάξει στις ανθρώπινες πληγές η παιδική λογοτεχνία;

Τον πρώτο καιρό το βρίσκω δύσκολο. Τώρα, για τους πληγέντες είναι ώρα πένθους και θρήνου που πρέπει να ξεσπάσει. Αργότερα ασφαλώς και μπορεί να γίνει «βάλσαμο» με τρόπους που θα χρειαζόταν αρκετή ώρα και αρκετός χώρος να τους αναλύσουμε.

Παρακολουθώ την ενεργή σας δράση μέσω αναρτήσεών σας στο διαδίκτυο για τη τραγωδία αυτή. Ως άνθρωπος κι όχι ως συγγραφέας θεωρείτε κάτι τέτοιο χρέος και ανάγκη;

Θεωρώ χρέος να αναρτώ ό,τι μπορεί να βοηθήσει τους πληγέντες και τους δικούς τους, κυρίως τα παιδιά, αφού λόγω ηλικίας δεν μου είναι εύκολο να βρεθώ στον τόπο της τραγωδίας. Όλα τα άλλα τα θεωρώ περιττά αυτές τις ώρες. Οι πολλές φωτογραφίες, τα διάφορα λογοτεχνικά ξεσπάσματα, τα πολλά σχόλια ίσως είναι χάσιμο χρόνου, ενώ οι αντεγκλήσεις με θλίβουν. «Έσεται ήμαρ» και για όλα αυτά, τώρα όμως προέχει η άμεση περίθαλψη και η συμπαράσταση των πληγέντων.

Περιγράψτε μου πολύ σύντομα τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας από αυτήν την καταστροφή…

Φρίκη, οδύνη, δάκρυα, θαυμασμό σε όσους μπόρεσαν να βοηθήσουν άμεσα και σ’ εκείνους που προσφέρουν ασταμάτητα. Τα πώς και τα γιατί απαιτούν ψυχραιμία, άρα δεν είναι της ώρας αυτής.

Μου απαντάτε τώρα με μία μόνο λέξη σε κάθε λέξη-ερώτηση μου… Ξεκινώ:

φωτιά...

ευλογία/κατάρα

εφιάλτης...

βασανιστήριο

όνειρο...

προσδοκία

παιδί...

το παν!

αλήθεια...

φως

ψέμα...

σκοτάδι

πρόβλημα...

πρόκληση

ιστορία...

ρίζες

ήρωας...

αγωνιστής

μητέρα...

θείο δώρο

σύντροφος...

ολοκλήρωση

γιαγιά...

γλυκύτητα

συνταγή...

μπούσουλας…

φαγητό...

επιβίωση

παραμύθι...

παραμυθία

παράδοση...

προικοδότηση

αναπηρία...

διαφορετικότητα

θάνατος...

μετάβαση

ανάσταση...

ελπίδα

Σας ευχαριστώ.