«Όλα είναι χάσιμο χρόνου. Όλα αρχίζουν μόνο και μόνο για τελειώσουν. Τη στιγμή που γεννιέσαι αρχίζεις να πεθαίνεις. Το ίδιο συμβαίνει με τα πάντα».
Η Δανή Janne Teller γράφοντας το «ΤΙΠΟΤΑ» στην ουσία καταγράφει τα δικά της ερωτήματα περί του νοήματος των όλων και της ζωής. Τι είναι όμως το νόημα; Δεν θα μπορούσαμε να πούμε ότι είναι μόνο αυτό που ψάχνουμε να βρούμε ως ζώντα όντα για να συνεχίσουμε να αναπνέουμε. Για να συνεχίσουμε να υπάρχουμε. Γιατί είναι κάτι πολύ παραπάνω από αυτό. Το νόημα για τον καθένα διαφέρει. Έχει άλλη αξία, άλλη σημασία. Ο καθένας στοιχειοθετεί τη ζωή του διαφορετικά και πορεύεται με βάση αυτό που θέλει να πετύχει. Να πετύχει; Άραγε είναι σωστή αυτή η έκφραση; Μήπως πρέπει να το θέσουμε κάπως διαφορετικά; Άρα το νόημα είναι τα όνειρα που κάνουμε για τη ζωή; Για το μέλλον; Πολλά τα ερωτηματικά που θέτει η συγγραφέας σε ένα βιβλίο που δίχασε την λογοτεχνική κοινότητα όταν κυκλοφόρησε και είχε απαγορευθεί στις βιβλιοθήκες αρκετών ευρωπαϊκών χωρών.

Τι είναι όμως αυτό που περιέχει στις σελίδες του και το μετέτρεψε αυτόματα σε ένα «καταραμένο» κείμενο; Αν μπορούμε να το ονομάσουμε κατά αυτόν τον τρόπο φυσικά. Η Teller αναφέρεται σε μια τάξη παιδιών της προεφηβικής ηλικίας ακριβώς γιατί σε εκείνη την περίοδο της ζωής τους τα παιδιά παλεύουν να αυτοπροσδιορίσουν τους εαυτούς τους ώστε να μπορέσουν να γίνουν αποδεκτοί από την κοινωνία που τους περιμένει. Τι θα γίνει όταν ξαφνικά ένας συμμαθητής τους αποφασίσει να βάλει την τσάντα του στον ώμο του, να σηκωθεί από την καρέκλα της τάξης του και να φύγει από το σχολείο; Τι θα γίνει όταν το ίδιο παιδί καθισμένο σε ένα κλαδί μιας δαμασκηνιάς χλευάζει τους υπόλοιπους διακηρύσσοντας ότι τίποτα δεν έχει νόημα;

Αλήθεια πως σε κάνει να σκεφτείς όλο αυτό; Μήπως σου φέρνει στο μυαλό τι είναι αυτό που οδήγησε ένα παιδί να μιλάει κατ’ αυτόν τον τρόπο; Η συγγραφέας όμως δεν εστιάζει σε αυτό. Θέλει να αποδείξει ή μάλλον να περάσει στους αναγνώστες του «ΤΙΠΟΤΑ» με αλληγορική μορφή το πως ερμηνεύει εκείνη την έννοια της ζωής. Την έννοια του να πιστεύεις σε κάτι με όλη τη θέληση του είναι σου ώστε αυτό το κάτι λαμβάνει αναπάντεχα νόημα στα μάτια σου και φτάνεις στο να το υπερασπίζεσαι σθεναρά και με πάθος αν κάποιος φέρει αντίθετη άποψη. Γιατί για εσένα κάτι σημαίνει. Γιατί για εσένα έχει αξία.

Η συμπεριφορά, λοιπόν, του ενός θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τους υπόλοιπους. Και όταν βρίσκεσαι στην τρυφερή ηλικία των 14 ετών σίγουρα επηρεάζεσαι ακόμα περισσότερο. Αγανακτισμένοι από τον τρόπο που φέρεται ο συμμαθητής τους, ο Πιερ Άντον, θα προσπαθήσει η υπόλοιπη τάξη να του αποδείξει ότι έχει λάθος. Θα προσπαθήσουν να αποδείξουν, πρώτα στους εαυτούς τους τελικά, και μετά στον ίδιον ότι δεν μπορεί να είναι όλα ένα μεγάλο ΤΙΠΟΤΑ αλλά ότι υπάρχει ένα νόημα στην ύπαρξη μας. Το πέρασμα που κάνουμε από αυτόν τον πλανήτη κάτι σημαίνει, ότι μας επιτρέπει να αφήσουμε το δικό μας σημάδι, το δικό μας αποτύπωμα, ένα κομμάτι του εαυτού μας που δεν θα ξεχαστεί. Ότι θα συνεισφέρουμε κι εμείς ένα μικρό λιθαράκι στην αέναη ζωή της γης. Έτσι θα δημιουργηθεί ο σωρός του νοήματος. Ο καθένας τους θα κληθεί να τοποθετήσει στον σωρό κάτι που θεωρεί σημαντικό για εκείνον. Κάτι που έχει νόημα! Και εδώ συνειδητοποιούμε το εξής ως αναγνώστες και είναι αυτό που ανέφερα παραπάνω.

Ότι το νόημα για τον καθένα μας είναι μοναδικό, ξεχωριστό, διαφορετικό. Το να προσπαθήσουμε να αποδείξουμε στους άλλους τι πραγματικά έχει νόημα για εμάς, τι πραγματικά αξίζει με βάση τα δικά μας δεδομένα είναι κάτι το οποίο τελικά δεν έχει κανένα νόημα ακριβώς γιατί ο καθένας από εμάς είναι μοναδικός, ξεχωριστός, διαφορετικός. Τοποθετώντας το όμως από την οπτική πλευρά μιας παρέας παιδιών που βρίσκονται στην εφηβική τους ηλικία ξαφνικά αποκτά άλλο επίπεδο καθώς πασχίζουν αγωνιώντας να βρουν την υπαρξιακή τους ταυτότητα. Το κάθε τι, λοιπόν, που καλούνται να τοποθετήσουν στον σωρό του «νοήματος» συμβολίζει ένα κομμάτι του εαυτού τους, της ιδιοσυγκρασίας τους, της ύπαρξης τους. Ένα κομμάτι της ταυτότητας τους ως άτομα.

Το βιβλίο της Janne Teller είναι ένα ιδιαίτερα φιλοσοφικό κείμενο εφάμιλλο, όπως το χαρακτήρισαν, με τον «Άρχοντα των μυγών» του William Golding θέλοντας προφανώς να του αποδώσουν ένα τίτλο ίσως πιο τρομακτικό. Γιατί τελικά το να διαβάζεις το κείμενο της Teller ξεκινώντας από την πρώτη του γραμμή και φτάνοντας κλιμακωτά μέχρι την τελευταία του σου δημιουργεί αντιφατικά συναισθήματα και ένα ρίγος ανατριχίλας για τη φύση του ανθρώπου που ξεχνά ότι το νόημα, όποια και αν είναι η ερμηνεία που θα του δοθεί, δεν έχει να κάνει με κάτι υλιστικό αλλά ίσως με τη σχέση τη δική μας απέναντι σε ένα υλικό αγαθό. Και έτσι ξεκάθαρα και πέρα από την αλληγορική του μορφή και γραφή συνειδητοποιούμε όλα εκείνα τα μικρά και εντελώς ανεπαίσθητα «νοήματα» που κάνουν υπέροχη και διαφορετική τη ζωή μας!