Ένα βαθιά ανθρώπινο μυθιστόρημα που επιχειρεί -με ευαισθησία και σεβασμό- να αναδείξει την αποδεδειγμένη ανάγκη των ατόμων με σύνδρομο Down για αγάπη, αποδοχή και υπομονή. Λες και η αγάπη μετριέται με χρωμοσώματα… Λες και ο άνθρωπος είναι μια ιατρική διάγνωση και όχι οι ξεχωριστές ικανότητές του και η μοναδικότητά του… Θα βρει δύναμη και πρόσφορο έδαφος μια ιδιαίτερη ικανότητα σ’ έναν κόσμο αδιαφορίας και σκληρότητας, καχυποψίας κι άρνησης;

Το αλλιώτικο ήταν πάντα λάθος
«Αυτός είναι άγγελος του Θεού, γι’ αυτό δεν μιλάει καλά. Γιατί από κει που έρχεται δεν χρειάζονται τα λόγια, μόνο οι πράξεις.»
Ένα δύσκολο ανάγνωσμα, ευαίσθητο και πολυδιάστατο, για την αντιμετώπιση των ανθρώπων με σύνδρομο Down από το κοινωνικό σύνολο. Εστιάζεται στην σχέση ενός τέτοιου ατόμου και μιας καθημερινής γυναίκας που δεν έχει βιώσει αγάπη ή εκτίμηση. Παράλληλα, η συγγραφέας επιλέγει να θίξει κι άλλα θέματα συμπεριφοράς, αλλά πάντα με διακριτική μαεστρία.

Κλοτσιά στον ρατσισμό, ανάδειξη της διαφορετικότητας

Μαθήματα ΑΝΘΡΩΠΙΑΣ, αγάπης, αλληλεγγύης, προσφοράς, σ’ ένα σκληρό ξεγύμνωμα της ανθρώπινης φύσης, σ’ ένα γλυκόπικρο ταξίδι ποικίλλων συναισθημάτων. Η κυρία Πιπερίδου με απλή, “πιπεράτη” γλώσσα παραθέτει πολύ εύστοχα τόσο πρόσωπα, όσο καταστάσεις, στίγματα και αντιλήψεις κλειστών -και μη- κοινωνιών, σ’ έναν κόσμο που τα περιθώρια βελτίωσης και εξέλιξης πάντα θα υφίστανται. Όσο υπάρχουν αποθέματα καλοσύνης και γνώσης…
Γιατί οι μεγάλες αυτές καρδιές είναι μεταδοτικές και μπορεί να έχουν ένα χρωμόσωμα παραπάνω από σένα, αλλά μαζί με το χρωμόσωμα αυτό, έρχεται κι ένα χρώμα παραπάνω στη ζωή σου και μόνο σου προσθέτει… χωρίς ποτέ να σου αφαιρεί.
Χαρακτήρες αληθινοί, με βάθος, καλά δουλεμένοι. Σκηνικά περιγραφικά, που σε ρουφούν στα σπλάχνα τους, χωρίς να κουράζουν. Γιατί, για να κατανοήσεις κάποιον πρέπει να μπεις στα παπούτσια του. Αγωνία, ένταση, περιέργεια, βαθμιαίες ανατροπές που σε κρατούν δέσμιό τους. Ωμή, ρεαλιστική γραφή που αφυπνίζει και ταρακουνά σαν γροθιά.

Οι μέρες της πεταλούδας – Έλενα Πιπερίδου

Εκεί όπου η ελευθερία συναντά το σκοτάδι της κοινωνίας μας. Πόσο εύκολα απορρίπτουμε ή περιθωριοποιούμε καθετί το διαφορετικό; Πόσο δύσκολα αποδεχόμαστε κάποιον που είναι αλλιώτικος ή επιθυμεί να διαφοροποιηθεί από την εικόνα μας για κείνον; Έτσι όπως δε φυλακίζονται οι πεταλούδες, δεν οριοθετούνται οι ψυχές που αναζητούν ελευθερία κι αγάπη. Είναι αναφαίρετη η ανάγκη όλων μας για αποδοχή και προστασία.
Η αγάπη δεν δημιουργείται ούτε καταστρέφεται.Η αγάπη μόνο μετατρέπεται.Αντανακλά στην αιωνιότητα.
Η καταπιεσμένη Κατερίνα εξαρτάται απόλυτα από τον δεσποτικό και βίαιο σύζυγό της, Κωνσταντή. Όταν επαναστατεί για να ρισκάρει να σωθεί, κοντράρεται με τον ίδιο, καθώς και την -στην εφηβεία- κόρη της. Επιτακτική ανάγκη ή απόρριψη;

Κοινωνική κατακραυγή και “Κωσταλέξι”
Ήξερε πως το υλικό της αγάπης από το οποίο είμαστε φτιαγμένοι είναι αυτό που απομένει αν από την ροή της ύπαρξης αφαιρέσεις το προσωρινό διάλειμμα ζωής που βιώνεις.
Σαν ξένη, βρίσκει καταφύγιο στην κλειστή κοινωνία του χωριού της πεθεράς της, Λαμπρής. Εκεί όπου τα διαζύγια τα ορίζει μόνο ο θάνατος. Ο γάμος έχει το αλάθητο. Εκεί όπου δεν υπάρχει «ανακατεύομαι στη ζωή κάποιου», μιας και στο χωριό οι ζωές των άλλων ήταν και δικές σου και τη ζωή σου τη μοιραζόσουν με τους υπόλοιπους. Στους ελάχιστους συμμάχους του περίγυρού της, ο νεαρός και πάσχων από σύνδρομο Down Παναγιώτης. Ένα “μόνιμα” παιδί, αθώο, γλυκό, τρυφερό κι απονήρευτο, αγνό, απείραχτο, που αγαπά δίχως όρια, δίχως λογική, δίχως «επειδή», που αγαπά «παρόλο»…
Ένας άνθρωπος με έντονα συναισθήματα, πρόθυμος να προσαρμοστεί σε μία κοινωνία που τον διώχνει. Που θέλει να ζήσει, να αγαπήσει, να απολαύσει το μερίδιο ζωής που του ανήκει. Ένας τρισωμικός συνάνθρωπός μας που γεννήθηκε με μάλλον φυσιολογική ή και άνω του μέσου όρου ευφυΐα, με τον ψυχοσυναισθηματικό του κόσμο να έχει το ίδιο βάθος και τα ίδια αποθέματα αγάπης με όλους (αν όχι μεγαλύτερα) κι εφόσον του δοθεί η ευκαιρία, μαζί με την ενθάρρυνση που χρειάζεται κάθε παιδί για ν’ ανοίξει τα φτερά του, μπορεί να ζήσει μια γεμάτη, ευτυχισμένη ζωή.
Όλα έχουν την απάντησή τους όταν αντιμετωπίζονται μέσα από το πρίσμα της ανιδιοτελούς αγάπης.
Διαφορετικές μονάδες μοναξιάς. Ο ένας γίνεται ο ήρωας του άλλου για να προσφέρει ό, τι δεν είχε την τύχη να ζήσει έως εκείνη τη στιγμή. Μεταλαμπάδευση ανάγνωσης, χορού και τραγουδιού ανταλλάσσονται με αγάπη, αθωότητα, ευτυχία. Στα δύσκολα, ευδοκιμεί η φιλία και η αγάπη; Σπάνε τα στεγανά; Πόσο ζουν οι πεταλούδες;
Δεν αρκεί να φανταζόμαστε έναν όμορφο κόσμο. Χρειάζεται να τον δημιουργούμε οι ίδιοι.
Μην αφήσεις τον τίτλο να σε ξενίσει. Κρύβει πολλές διαστάσεις που μόνο όταν τελειώσεις το ανάγνωσμα θα τις ανακαλύψεις και θα συμφωνήσεις πως είναι άκρως πετυχημένος και ταιριαστός. Η λύτρωση του φινάλε δε με άφησε άκρως ικανοποιημένη, οι ισορροπίες που προσδοκούσα δεν είχαν πλήρως αποκατασταθεί. Όμως, για πολλές μέρες και κυρίως νύχτες μετά, σκεφτόμουν πoιο θα ήταν το ιδανικότερο –προσωπικά- φινάλε, χωρίς ακόμα να έχω καταλήξει κάπου. Μήπως ο συγγραφικός στόχος επετεύχθη;

"Έλενα Πιπερίδου-«Οι μέρες της πεταλούδας-Εκδόσεις Πνοή

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Οι «Μέρες της πεταλούδας» είναι το πρωτόλειο μυθιστόρημα της Κατερινιώτισσας, φίλης και συγγραφέως Έλενας Πιπερίδου αν και έχει δημοσιεύσει διηγήματα της σε συλλογικούς τόμους και ποιήματα της στο λογοτεχνικό περιοδικό «Θευθ». Αν και δεν έχω διαβάσει εκείνα τα κείμενα και ποιήματα για να έχω μια σφαιρική εικόνα για τη γραφή της, με κέρδισε το σεμνό χαμόγελο της όταν τη γνώρισα και είδα στα μάτια της ότι αυτό που ετοίμαζε, το αγαπούσε πολύ. Η γραφή είναι πάθος κι αν δεν έχεις ερωτική επαφή με τη πέννα, αν δεν τη βασανίζεις, καλύτερα μην την αγγίξεις. Από ένστικτο, τόσα χρόνια στον χώρο, κατάλαβα ότι η Έλενα δεν εγκαταλείπει εύκολα. Γι αυτό και την εμπιστεύτηκα. Και δεν είχα άδικο. Διαβάζοντας το οπισθόφυλλο, κατάλαβα πώς η ιστορία της έχει να πει κάτι σημαντικό. Μια κοινωνική κατακραυγή; Ίσως. Αφέθηκα στον ορθό λόγο της. Μια στιγμή οι σελίδες έτρεχαν στα μάτια μου. Δεν κατάλαβα πόσο γρήγορα έφτασα στο τέλος .Είναι ένα μυθιστόρημα άρτια γραμμένο, με ωραίο εξώφυλλο που σε κερδίζει μόλις το δεις στη προθήκη, χωρίς ορθογραφικά λάθη,- τα δυο τελευταία οφείλονται και στην πεισματική προσοχή του εκδότη,- χωρίς μεγαλοστομίες, σωστούς χρόνους, όμορφες εικόνες που χαλαρώνουν και ταξιδεύουν τον αναγνώστη. Γιατί, πιστέψτε με, αν δεν υπήρχαν οι υπέροχες ποιητικές εικόνες, σκορπισμένες επιμελώς σε πολλά μέρη του μυθιστορήματος, θα κοβόταν συνεχώς η ανάσα μας. Γιατί το λέω. Το μυθιστόρημα έχει ως κεντρικό ήρωα τον νεαρό άντρα Παναγιώτη, με μυαλό μικρού παιδιού, αφού έχει σύνδρομο Down. Θέλω να πιστεύω ότι δεν γράφτηκε για τη σημερινή εποχή αλλά για παλιότερα, στην ελληνική επαρχία. Θα ήταν πικρό και προσβλητικό αν υπήρχε και σήμερα ένα Κωσταλέξι . Οι παλιότεροι θυμούνται τι εννοώ. Νέοι σαν τον Παναγιώτη, παλιότερα ζούσαν μαντρωμένοι σε δωμάτια-φυλακές, ήταν τα ζαβά του χωριού, τα κλωτσούσαν, τα ξεφτίλιζαν, δεν τα αγαπούσαν. Η άγνοια και η αμορφωσιά του κόσμου. Μια γροθιά στο στομάχι λοιπόν για την ελληνική κοινωνία. Πού να ήξεραν τάχα πώς αν έδιναν αγάπη σ’ ένα τέτοιο παιδί, μπορεί να τους φανέρωνε δεξιότητες πού, ούτε εσύ, ο νοήμων θα μπορούσες να τις έχεις. Γιατί για εκείνους, ο Παναγιώτης, όσο κι αν μεγάλωνε, όσο κι αν γινόταν άντρας, ποτέ δεν θα του έδιναν τον σεβασμό τον απαιτούμενο. Η μεταχείριση στο πρόσωπο του ήταν απαράδεκτη.

Ευαίσθητη η συγγραφέας, σεβόμενη τον κάθε άνθρωπο με ιδιαιτερότητες που συνυπάρχει σε μια τέτοια κοινωνία, έγραψε αυτό το βιβλίο, σίγουρα μετά από ενδοσκοπική, ψυχολογική έρευνα και μας κουνά το καμπανάκι του κινδύνου. Μας ταρακουνά το βολεμένο μας εγώ, μας αφυπνίζει και μας προσγειώνει. Λέμε πώς αγαπούμε όλους τους ανθρώπους, αλλά διορθώνω, μάλλον από επιλογή. Στρέφουμε το κεφάλι μόλις αντικρύσουμε ένα παιδί με οποιοδήποτε πρόβλημα. Το λυπόμαστε αντί να χαιρόμαστε που αγωνίζεται για τη ζωή. Αντί να το χειροκροτούμε που του αξίζει. Οι ήρωες του βιβλίου είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας. Η Κατερίνα, ο Κωνσταντής, η Χριστίνα, η Λαμπρή, η Λέγκω, ο Ευθύμης, ο Παναγιώτης, όπως και άλλοι δευτεραγωνιστές που παίζουν σημαντικό ρόλο αν και πολλές φορές κακό στη ζωή των πρωταγωνιστών. Σωστά δομημένοι τόσο πού ή τους αγαπάς πολύ ή τους μισείς θανάσιμα. Όπως κι εγώ γιατί αξίζουν να είναι στο περιθώριο τέτοιοι τύποι. Είναι ενήλικες και δεν τους δικαιολογώ. Όπως και στη πραγματικότητα. Φαίνεται, καθώς το διαβάζεις, πώς οι ήρωες «χτίστηκαν» από την αρχή αβίαστα. Γι αυτό είναι και τόσο ζωντανοί. Τους συναντούμε στις πολύ μικρές κοινωνίες, που η ζωή τους είναι να τρέφονται από το κουτσομπολιό, να δημιουργούν σενάρια που οδηγούν πολλές φορές σε κακά αποτελέσματα. Δεν είναι μόνο ο νεαρός Παναγιώτης λοιπόν το θύμα της ιστορίας αλλά και η Κατερίνα, όπου μοναχή και καταπιεσμένη, ξεφτιλισμένη από το οικείο και κοινωνικό περιβάλλον του μορφωμένου συζύγου της, προσπαθεί να βρει τη δύναμη να διεκδικήσει, να τολμήσει αυτά που δεν ρίσκαρε ποτέ της. Με την αμέριστη βοήθεια της Λαμπρής που θα ανακαλύψετε το πώς και γιατί, όταν το διαβάσετε. Είχε η Κατερίνα τόση αγάπη μέσα της που παρά το βαθύ τέλμα που βρισκόταν, τη προσέφερε απλόχερα στον Παναγιώτη. Τού έμαθε να ακούει μουσική, να διαβάζει, να συζητά μαζί του και να συλλαβίζει τη λέξη ΔΥ-ΝΑ-ΜΗ. Όπως και να χορεύει. Μα, πώς τόλμησε μια «πρωτευουσιάνα» να αγαπήσει ένα παιδί με σύνδρομο down στο χωριό και να σπάσει τους κώδικες του; Να αντιμετωπίσουν μαζί τα στεγανά της κλειστής κοινωνίας; Πόσοι γνώριζαν από το κλειστό περιβάλλον του χωριού πώς τα άτομα με σύνδρομο Down γεννιούνται με τρία, αντί για δύο, αντίγραφα του χρωμοσώματος; Ότι η μεγάλη ηλικία της μητέρας παίζει σημαντικό ρόλο στη γέννηση ενός τέτοιου παιδιού; Ότι τα παιδιά αυτά καθυστερούν να δείξουν τις ιδιαίτερες ικανότητες τους αλλά κάποτε τις δείχνουν; Αρκεί να υπάρχει αγάπη, συμπαράσταση, σεβασμό και υπομονή. Άγνωστες λέξεις, σίγουρα για μια κλειστή κοινωνία που στιγματίζει πολύ εύκολα και πετά στον Καιάδα της απόρριψης. όποιοι τους είναι βάρος, στίγμα.

Η Έλενα Πιπερίδου μ’ αυτό το όμορφο μυθιστόρημα της, επαναφέρει λογοτεχνικά ένα κρίσιμο κοινωνικό θέμα που αξίζει να σκύψουμε ξανά, να ενημερωθούμε και να δώσουμε περίσσευμα από τη ψυχή μας. Οι ανατροπές έρχονται και μας συνεπαίρνουν σαν το φύσημα του ανέμου, στο πέταγμα της πεταλούδας. Αλήθεια; Μπορείς να σκλαβώσεις μια πεταλούδα; Μια ψυχή που αναζητά αγάπη, μπορείς να της βάλεις όρια και νόμους; Φυσικά και όχι. Θα φωνάξει, θα χτυπηθεί, θα κάνει κακό στον εαυτό του. Γιατί θέλει την ελευθερία του.

Κι όταν αναγνώστη/α φτάσεις στο τέλος, θα καταλάβεις πώς αυτό το παιδί μπορεί να ήταν και δικό σου. Ναι, θα θυμώσεις με τους περισσότερους ήρωες και θα αγκαλιάσεις με το νου σου τη Κατερίνα θαυμάζοντας την. Θα θυμώσεις με τον Κωνσταντή γιατί είναι μορφωμένος. Μα, αρκεί η εγκυκλοπαιδική μόρφωση για να είσαι Άνθρωπος; Περισσότερα για το βιβλίο, στη παρουσίαση του στη Κατερίνη. Καλοτάξιδο και καλή ανάγνωση!

«Η αγάπη δεν δημιουργείται ούτε καταστρέφεται. Η αγάπη μόνο μετατρέπεται.