Σοφία Ηλιάδου-Τάχου-Η κατάρα της Πραξιθέας-Εκδόσεις Πηγή

Γράφει η Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Μέσα στον καταιγισμό χιλιάδων βιβλίων που εκδίδονται κάθε χρόνο, είναι δύσκολο για τον αναγνώστη να ξεχωρίσει και ν’ αναζητήσει βιβλία που έχουν βαρύνουσα αξία, ιστορικού ενδιαφέροντος, και να του αφήσουν το αποτύπωμά τους. Ιδιαίτερα όταν εκδίδονται από μικρούς εκδοτικούς οίκους, όχι πολυδιαφημιζόμενους, από αυτούς δηλαδή που δεν έχουν τη μερίδα λέοντος στο εκδοτικό γίγνεσθαι. Ένα από αυτά τα βιβλία, που μου κέντρισαν το ενδιαφέρον, είναι της Σοφίας Ηλιάδου-Τάχου, «Η κατάρα της Πραξιθέας», από τις Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή. Εκδόθηκε το 2020, που μπορεί να θεωρείται παλιό, για τα εκδοτικά πράγματα, αλλά όπως γνωρίζουμε ένα καλό ιστορικό βιβλίο, είναι πάντα διαχρονικό και επίκαιρο. Το γεγονός ότι η κυρία Τάχου είναι διδάκτορας του Τμήματος Προσχολικής Αγωγής της Παιδαγωγικής Σχολής, λέκτορας του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης του ΑΠΘ και πρωτοβάθμια καθηγήτρια της Νέας Ελληνικής Ιστορίας και της Ιστορίας της Εκπαίδευσης στο Παιδαγωγικό Τμήμα της Δημοτικής Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας, αποδεικνύει ότι είναι γνώστης της ιστορίας και το καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρον.

Το εξώφυλλο που επέλεξαν οι εκδόσεις Πηγή, με τις παλιές φωτογραφίες των τριών γενεών, ήταν ένας από τους λόγους που επέλεξα να το διαβάσω. Οι φωτογραφίες επαναφέρουν τη μνήμη, συνδέουν το παρελθόν, το παρόν με το μέλλον, ζωντανεύουν την ιστορία ανθρώπων που έζησαν πολύ δύσκολα. Το βιβλίο μας μιλά για τις τρεις γενιές, προγόνους της συγγραφέως, που στέριωσαν μετά από ταλαιπωρίες, προσφυγιά, στη Δυτική Μακεδονία, στην ακριτική Φλώρινα και άφησαν τα χνάρια τους, μέσα από διηγήσεις και άλλα ντοκουμέντα. Τετρακόσιες ενενήντα δύο σελίδες, εξήντα έξι μικρά κεφάλαια, λίγων σελίδων το καθένα, που το κάνουν πιο ευκολοδιάβαστο, κρύβουν τη νεότερη ιστορία της Δυτικής Μακεδονίας, από τον Μακεδονικό Αγώνα έως και τον εμφύλιο. Μας μιλά για τον Παύλο Μελά και τους συναγωνιστές του, τον θάνατό του, για τους Βούλγαρους και τη συνεργασία τους με τους Γερμανούς κατακτητές, για τις καταστροφές που έφεραν στον τόπο. Ακόμη, για τους δοσίλογους που φόρεσαν γερμανικές στολές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τον εμφύλιο, που μαυροφόρεσε πολλά σπίτια. Ο πόνος, ο έρωτας, η αγάπη, το μίσος, η προδοσία, ο πατριωτισμός, η μισαλλοδοξία, ο φασισμός και αργότερα, αφού τελείωσαν οι πόλεμοι, το κυνήγι της λαϊκής εξουσίας της αλήθειας και της γνώσης, καθώς και το αίτημα για τη δημοκρατία, διαχέονται στις σελίδες του. Κρίσιμες ιστορικές στιγμές για την πατρίδα μας που τη σημάδεψαν και εμπόδισαν την ανάπτυξή της. Οι αναγνώστες του ιστορικού βιβλίου θα το μελετήσουν εκ βαθέων, θα εισχωρήσουν στη ζωή των ηρώων και θα μάθουν πολλά για την ιστορία της περιοχής. Οι αναγνώστες που θέλουν ένα άρτιο λογοτεχνικό βιβλίο, με όμορφες λέξεις, περιγραφές που θα τους ταξιδέψουν και ήρωες καθημερινούς αλλά και σπουδαίους, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στον ρου της νεότερης ιστορίας, θα τα βρουν στις σελίδες του.

Σε παρασέρνει αυτό το βιβλίο σε τόπους άγνωστους, γνωρίζεις ήθη και έθιμα, τη ντοπιολαλιά της δυτικής Μακεδονίας, και δεν θέλεις να το αφήσεις. Η συγγραφέας γράφει για τους δικούς της ανθρώπους, κι αυτή είναι η μαγεία της συγγραφής. Ανακαλύπτοντας φωτογραφίες, ημερολόγια και μαρτυρίες των δικών της ανθρώπων-θα τα βρείτε μέσα στις σελίδες του-κάνοντας έρευνα για την ορθή διασταύρωση, η κυρία Ηλιάδου-Τάχου, ζωντανεύει τους ανθρώπους της μέσα από τη συγγραφή και τους «παραδίδει» στις επόμενες γενιές. Φωτίζει γεγονότα, διδάσκει και μας προκαλεί μ’ έναν πλάγιο τρόπο, να βρούμε ως αναγνώστες τα δικά μας χνάρια, της δικής μας οικογένειας, για να μη χαθεί η ιστορία. Η γραφή της δεν αφήνει περιθώρια για αμφισβητήσεις, δεν είναι δασκαλίστικος, ξύλινος. Αντίθετα, τα συναισθήματα όπως ο πόνος, η απώλεια, η οργή και ο θάνατος, δημιουργούν στον αναγνώστη, δυνατά συναισθήματα, άλλοτε εκρηκτικά κι άλλοτε γαλήνια.

Μας μιλά για τη γιαγιά της τη Βερενίκη που δεν είναι πια στη ζωή. Που έκανε ιστορική έρευνα για τον τόπο με τους φοιτητές της, στο ινστιτούτο του Πανεπιστημίου. Μέσα από αυτή την έρευνα, ανακάλυψε και την προσωπική της ιστορία. Έτσι ήρθαν στο φως, ανατρεπτικές εξελίξεις στη προσωπική της ζωή. Πιθανόν, η συγγραφέας να απέκτησε από τη γιαγιά της τη Βερενίκη, το μικρόβιο της έρευνας. Η κατάρα της Πραξιθέας, που δεν έκανα καθόλου λόγο μεταφέρεται από γενιά σε γενιά και υπάρχει μέσα τους ως φόβος. Ποια ήταν η κατάρα και μέχρι που κράτησε η δύναμή της, δεν θα το αποκαλύψω, γιατί το ταξίδι είναι υπέροχο και θέλω να το απολαύσετε. Καλοτάξιδο να είναι!