Γράφει: Αγγελική-Ειρήνη Μήτση
Νομοθετικό Διάταγμα 104/1973 – ΦΕΚ 177/Α/16-8-1973 περί ψυχικής υγιεινής και περιθάλψεως των ψυχικώς πασχόντων.
Άρθρον 1. Ορισμός Ψυχιατρικών Καταστημάτων
1. Ψυχιατρικά Καταστήματα ή θεραπευτήρια ψυχικών νόσων και παθήσεων νοούνται κατά το παρόν Κρατικά Ιδρύματα ή ιδρύματα ιδιωτικού δικαίου ή ιδιωτικαί κλινικαί ων σκοπός είναι η πρόληψις, η διάγνωσις, η θεραπεία, η επίβλεψις ή η ανάρρωσις των ψυχικώς νοσούντων ή πασχόντων.
2. Άπαντα τα εμπίπτοντα εις την έννοιαν της προηγούμενης παραγράφου Ψυχιατρικά Καταστήματα ή θεραπευτήρια ψυχικών νόσων και παθήσεων τελούν υπό την εποπτείαν και τον έλεγχον του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών, επιφυλασσομέων των περί του Κέντρου Ψυχικής Υγιεινής διατάξεων των Ν.Δ. 572/1970 και 1096/1972.
Σκοπός των Ψυχιατρικών Καταστημάτων είναι η πρόληψις, η διάγνωσις, η θεραπεία, η επίβλεψις ή η ανάρρωσις των ψυχικώς νοσούντων ή πασχόντων; Είναι υπό την εποπτείαν και τον έλεγχον του Υπουργείου Κοινωνικών Υπηρεσιών;
“Εγώ ανήκω στους λίγους που έχουν το δικαίωμα της επιλογής. Το κατάλαβες τρελέ; Εγώ είμαι Άνθρωπος”, αυτός είναι ο τρόπος αντιμετώπισης των περισσότερων σύγχρονων ανθρώπων απέναντι στους συνανθρώπους τους.
Το βιβλίο “Άκουσε τα κύματα” της Σοφίας Ιόλης Μπούντα (FB) είναι ένα υπέροχα δοσμένο άχρονο κείμενο που μιλάει για τα δεινά της ψυχής που υποφέρει από τα κοινωνικά ΠΡΕΠΕΙ και τη βία που ασκούν οι επιστήμονες για το ΚΟΙΝΟ ΚΑΛΟ! Μια Κοινή λογική, που δεν έχει τελικά Κοινό Τόπο, αλλοιώνεται μέρα με τη μέρα και οδηγεί ανθρώπους στα όριά τους. Όταν αυτά τα όρια σπάσουν, αυτό που τους περιμένει δεν είναι ενσυναίσθηση και βοήθεια, αλλά η πραγματική τρέλα!
Το ίδρυμα στο οποίο βρίσκονται πέντε τρόφιμοι: Ιωάννης με Οριακή Διαταραχή, Ιάσωνας με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή, Ίρις με Σχιζοφρένεια, Ιουλία με Οιστριονική Διαταραχή, Ιάκωβος με Διαταραχή Μετατραυματικού Σοκ, είναι η ίδια μας η κοινωνία που δίνει απανωτά χτυπήματα σε αυτές τις ψυχές, σε αυτούς που έχουν πάρει επάνω τους όλο το βάρος της ποινής. Μιας ποινής που “έγκυρα” χέρια έχουν δώσει χωρίς να ψάξουν τα αίτια της σάπιας σκέψης μιας κοινωνίας που υπερεκτιμάει την ύλη από την ουσία της!
Ο Ιωάννης σκότωσε τη γυναίκα του και το παιδί του σε κατάσταση σοκ, μετά από χρόνια στο πόλεμο, όπου σκότωνε τα παιδιά άλλων, για το καλό της πατρίδας.
Ο Ιάσωνας οδηγήθηκε στην τρέλα από τη λαχτάρα του για γνώση και ως διαταραγμένη προσωπικότητα αναρωτιέται: “Πώς διαταράσσεται μια προσωπικότητα;”
Η Ίρις σκότωσε τη μητέρα της για να τη λυτρώσει από την άθλια ζωή στο αναπηρικό καροτσάκι!
Η Ιουλία σκότωνε σιγά-σιγά τον εαυτό της με ναρκωτικά και έχει τάσεις δολοφονίας!
Ο Ιάκωβος μεγάλωσε ορφανός, κακοποιημένος από το σύστημα της Εκκλησίας.
Μια συνεχής μάχη για να ορίσουν το κανονικό! Ο Έρωτας και η Φιλία αποκούμπι των πέντε ηρώων, για να κατανοήσουν τη ταμπέλα που τους έβαλαν, την αλήθεια που τους κρύβουν! “Εμείς βρισκόμαστε μεταξύ Είναι και Λήθης”, λέει ο Ιάκωβος!
Στη σημερινή κοινωνία που χτίζει πολέμους για το χρήμα, θύματα είναι οι πρόσφυγες, οι ξενοφοβικοί, οι στρατιώτες!
“Ορίστε κάπως έτσι θα μοιάζει η Κόλαση... αιώνια φυλακισμένος στον τόπο του εγκλήματος. Η πατρίδα με έκανε δολοφόνο, ύστερα με ονόμασε Ψυχωτικό με πότισε ηλεκτροσόκ και Λαργκακτίλ και σάπιο σώμα καθώς κατέληξα με πέταξε σε μια τρύπα και μου είπε: “Μέτρα τις ανάσες σου μέχρι να πεθάνεις. Αμήν!””
Το πιο απλό, καθαρό και δυνατό μήνυμα το δίνει η Ίρις λέγοντας:
“Η αγάπη βρίσκεται παντού γύρω μας. Ποιος νοιάζεται για την μικρότητα που μας διακατέχει, στην οποία φυσικά περιλαμβάνεται και η αγάπη μας, όταν υπάρχει τόση ομορφιά στον κόσμο....φαντάσου μια αγνή ομορφιά όπως ο ήχος του αέρα, έναν σκύλο που χοροπηδάει όταν δει τον άνθρωπό του...”
Ταυτότητα παράστασης
Άκουσε... τα κύματα, της Σοφίας - Ιόλης Μπούντα (FB), στο Θέατρο Olvio
Όταν η Πατρίς, οικογένεια, θρησκεία είναι ο νόμος, είναι το Κράτος, δεν υπάρχει χώρος για “…φιλία” και έρωτα. Σε έναν κόσμο επιλεκτικά κουφό, τα κύματα της αλήθειας φαντάζουν με τρικυμία στην πλασματική ηθική μας.
Πέντε χαρακτήρες όχι μακριά από αυτό που “είσαι” μοιάζουν με την ελπίδα που ταλαντεύεται σε μια παράνοια όπου η Γνώση θυμίζει στοιχειωμένο νεφέλωμα.
Πόσο “τυχαίο” είναι να βρεθούν πέντε άνθρωποι στο ίδιο μέρος περιμένοντας το ίδιο κύμα; Πέντε είναι οι αισθήσεις που ξέρεις ή που νομίζεις ότι ξέρεις…
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Πάνος Ηλιακόπουλος
Κείμενο: Σοφία Ιόλη Μπούντα
Κινησιολογία – coaching: Φάνης Κατέχος
Μουσική: Δημήτρης Ίσαρης
Σκηνογραφία - Κοστούμια - Μακιγιάζ - Κομμώσεις: 2Place - Κωνσταντίνος Κασιδιάρης/Νίκος Καζής
Φωτισμός: Γιώργος Αγιαννίτης
VideoArt: Παναγιώτης Γάκης
Φωτογραφία: Μιχάλης Μπαρμπαρής
Ιατρική Εποπτεία – Ψυχολογική Ανάλυση: Dr. Φωτεινή Σαββοπούλου
Παραγωγή: ParityProject
Ερμηνεύουν: Θανάσης Μπριάνας, Λία Τσάνα, Θοδωρής Τσουανάτος, Κρυσταλλία Κεφαλούδη, Δων Χριστοδούλου
Θέατρο «Οlvio»
Ιερά Οδός 67 και Φαλαισίας 7, Βοτανικός
Τηλ: 210 34 14 118 (Ώρες κράτησης εισιτηρίων: 17:00 - 21:00)
Δευτέρα και Τρίτη 21:30
Η παράσταση
Σε ένα πολύ ενδιαφέρον σκηνικό από τους 2Place - Κωνσταντίνο Κασιδιάρη και Νίκο Καζή, εξελίσσεται η ιστορία “Άκουσε τα κύματα” στο θέατρο «Οlvio». Χωρίς να ακούσουμε καθόλου ήχο κυμάτων, αλλά μόνο συναισθημάτων, κάναμε ένα ταξίδι με πέντε ψυχές που παλεύουν με αυτά τα θεόρατα κύματα της κατάκρισης, της κατάθλιψης, της κοινωνικής καταδίκης, ψάχνοντας μια καινούρια ζωή!
Ο φωτισμός του Γιώργου Αγιαννίτη με τη μουσική του Δημήτρη Ίσαρη έδωσαν ιδιαίτερο ύφος στο θεατρικό.
Ξεχώρισαν οι ερμηνείες των Θανάση Μπριάνα και Κρυσταλλίας Κεφαλούδη που μετέφεραν ξεκάθαρα αυτό που ζούσαν σε κάθε ρόλο ή φάση του ρόλου τους. Ενδιαφέρουσα η ερμηνευτική προσέγγιση από τον Δων Χριστοδούλου και αξιόλογη η προσπάθεια από τη Λία Τσανά και τον Θοδωρή Τσουανάτο.
Η σκηνοθετική ματιά του Πάνου Ηλιακόπουλου είχε δώσει μεγαλύτερη έμφαση σε ένα κινηματογραφικό ύφος στην παράσταση και έτσι ήταν αδύναμη θεατρικά.
Το κοινό συγκινήθηκε, ταυτίστηκε, αντιλήφθηκε, ένιωσε μια παράσταση που καυτηρίασε το αδιέξοδο του σωφρονιστικού συστήματος, το οποίο χτυπάει το αποτέλεσμα και όχι την αιτία.
Ένα έργο που πρέπει να δούνε οι φορείς της Ψυχικής Υγιεινής για να διερωτηθούν αν λειτουργούν για την πρόληψη και που πρέπει να εστιάσουν για να υπάρξει αποτέλεσμα που θα φανεί στις επόμενες γενιές με τη δημιουργία ενός φωτεινότερου μέλλοντος.
Μιλήσαμε με την ηθοποιό Κρυσταλλία Κεφαλούδη
E: Ποια είναι η σχέση σας με το βιβλίο, αλλά και ποια διαδικασία περνάτε κατά την ανάγνωση ενός βιβλίου;
Είναι αστείο γιατί η ερώτηση συνέπεσε με τη προετοιμασία μου για ένα μεταπτυχιακό πάνω στην Ιστορία της Τέχνης. Η μητέρα μου μόλις το ανακοίνωσα μου είπε την εξής ατάκα, "Να δώ στα γεράματα που θα βρεις μάτια για να διαβάζεις!".
Πρέπει να ανατρέξω πολύ πίσω, στα παιδικά μου χρόνια! Ο πατέρας μου λάτρης του διαβάσματος απέκτησε με τα χρόνια μια πλούσια συλλογή και έτσι κάπως νομίζω μου κόλλησε το μικρόβιο. Από το δημοτικό με θυμάμαι να σκαλίζω την βιβλιοθήκη στο σπίτι: εγκυκλοπαίδειες,δοκίμια,κλασσικά και σύγχρονα έργα,ποίηση..ονόματα όπως Πλάτωνας, Σωκράτης, Καζαντζάκης, Ελύτης, Σεφέρης, Εμπειρίκος, Τολστόι, Χέμινγουεϊ.
Προφανώς δεν μπορούσα ακόμα να αποκωδικοποιήσω απόλυτα το πνευματικό μεγαλείο τους -αν μπορεί φυσικά αυτό να γίνει ποτέ ολοκληρωτικά- όμως αποτέλεσαν την αρχή μιας μια μεγάλης σχέσης, σχέσης ζωής. Πέρασα ατελείωτες ώρες στο βιβλιοπωλείο της κυρίας Ελένης προσπαθώντας ν' αποφασίσω ποιο βιβλίο να διαλέξω. Ήταν σαν μια ιεροτελεστία για μενα, η υφή του, το δέσιμο του, η εικονογραφία του, η μυρωδιά του! Αχ, την λατρεύω αυτή την μυρωδιά...Δεν είναι τυχαίο λοιπόν που διάλεξα την Γ' Δέσμη, πέρασα Γαλλική Φιλολογία και εκεί ένιωσα ότι βρέθηκα στον Παράδεισο..'..Γνώρισα όλα τα μεγάλα πανανθρώπινα λογοτεχνικά ρεύματα που καθόρισαν το κόσμο: Ρομαντισμός, Αναγέννηση, Διαφωτισμός. Συγγραφείς που άφησαν το αποτύπωμα τους στην ψυχή μου: Βολταίρος, Ρουσσώ, Ουγκώ, Μπαλζάκ, Φλωμπέρτ, Λαμαρτίν, Σταντάλ, Μολιέρος..κ.α... αφέθηκα στα χέρια τους και αυτό πιστεύω ήταν ένας από τους λόγους που η μετάβαση μου στο Θέατρο Τέχνης στην συνέχεια απέβη τόσο ομαλή, οικεία και φυσική.
Όλες αυτές οι ιδέες,τα αιώνια ανθρώπινα ερωτήματα,οι εσωτερικοί προβληματισμοί απέκτησαν σάρκα και οστά. Είχα την χαρά και την πρόκληση να προσπαθήσω να τα ενσαρκώσω, να τους δώσω πρόσωπο, φωνή, ταυτότητα. Η θεατρική μορφή έκφρασης μου άνοιξε εντέλει τον δρόμο για την προσωπική ελευθερία μου.
Στα πλαίσια μιας βαθύτατα κοινωνικής κρίσης προτείνω τον Zadig του Βολταίρου. Επιστροφή στον άνθρωπο.
Ε: H ηρωίδα που ενσαρκώνεις πάσχει από οιστριονική διαταραχή. Εξαρτημένη, ανώριμη και σαγηνευτική καταφέρνει ακόμα να ονειρεύεται. Πες μας δύο λόγια για το ρόλο σου.
Υποδύομαι την Ιουλία. Ο ρόλος της Ιουλίας μπορεί να χαρακτηριστεί μέσα από μία ατάκα του έργου που λέει "Πάντα κατηγορούν τον άρρωστο και ποτέ αυτούς που τον αρρωσταίνουν". Η ηρωίδα πάσχει από οιστριονική διαταραχή, μια πάθηση με κύρια στοιχεία της την συναισθηματική αστάθεια και την διαρκή αναζήτηση προσοχής που εκδηλώνονται κυρίως μέσα από ένα δραματικό-θεατρικό τρόπο έκφρασης-(drama queen). Γόνος πλουσίας οικογενείας, μια οικογενείας "βιτρίνα", η Ιουλία μεγάλωσε σ' ένα περιβάλλον συναισθηματικής κακοποίησης, καταπιέζοντας κάθε αγνό αγνό ένστικτο, πρωταρχικό, πρωτόγονο ένστικτο,το ένστικτο ν' αγαπήσει και ν' αγαπηθεί. "Τα πάντα είναι θέμα εικόνας" θα την ακούσεις λέει έχοντας απόλυτη γνώση του αυτού του αστραφτερού κόσμου,που όμως δεν πρόκειται παρά για ένα σαθρό οικοδόμημα.
Με ευνουχισμένη λοιπόν την θηλυκή της υπόσταση, με όρους αντίστροφης ψυχολογίας, ανέπτυξε μια άγρια, σκληρή, αποπλανητική σεξουαλικότητα προσπαθώντας να επιβιώσει. Σαν πορσελάνινη κούκλα με ραγισμένο χαμόγελο. Μια πονεμένη, διαταραγμένη προσωπικότητα. Άλλωστε τί είναι η διαταραχή πολλές φορές πέρα από συμπιεσμένες, βαθιά θαμμένες ανάγκες αισθημάτων που ψάχνουν άτσαλα,σχεδόν βίαια ν' απελευθερωθούν; Η Ιουλία για μένα συμβολίζει αυτήν τη τόσο λαμπερή, επιδεικτική εικόνα της κοινωνίας, η οποία είναι όμως είναι τόσο πλασματική...Την θαυμάζω όμως γιατί καταφέρνει να μετατρέψει την μόρφωση της σ' ένα ξέσπασμα γενναιότητας που ίσως οδηγήσει στην λύτρωση της. Βρίσκει το θάρρος, μέσα από τους άλλους τέσσερις ομοιοπαθούντες, ν' Ακούσει το Κύμα της καρδιάς της και ν' αντιμετωπίσει το "τέρας" που έλεγε και ο Χατζιδάκις. Να σπάσει το γυαλί με την ελπίδα ότι ίσως ονειρευτεί ξανά. Πόσο μας λείπει η ελπίδα στις μέρες μας; Κι αυτός είναι ο κύριος λόγος που δέχτηκα να είμαι μέρος αυτής της παράστασης. Επειδή προτείνει το "εμείς". Και το "εμείς" είναι η λύση.
Ε: Πώς αγκάλιασε αυτή την παράσταση το κοινό;
Με πολλή θέρμη οφείλω να ομολογήσω, γεγονός που μας προκάλεσε απίστευτη συγκίνηση καθώς πρόκειται πραγματικό για ένα ιδιαίτερο έργο. Σε "αναγκάζει" ν' ακούσεις σε μια περίοδο που σπάνια ακούμε. Ο λόγος του κειμένου είναι χειμαρρώδεις,σχεδόν σαρωτικός, έρχεσαι αντιμέτωπος με αλήθειες. Υπάρχει κόσμος που ακόμα και μετά από μέρες μας στέλνει μηνύματα για το πόσο έχει επηρεαστεί,ταυτίζονται με τους ήρωες. Είναι δύσκολα ν' ακούσουν τα Κύματα που είναι στην ουσία και δικά τους. Οι δικές τους εσωτερικές αλήθειες. Σε άλλους προκαλεί εκνευρισμό, σ' αλλους λύτρωση. Όπως και να' χει πάντως νιώθω πως καταφέρνουμε να πετύχουμε τον προβληματισμό. Νιώθω πως εισακουόμεθα και για μενα αυτό προσωπικά είναι μια δικαίωση.
Ε: Πώς πιστεύετε ότι λειτουργεί το Ιατρικό Σύστημα στην Ελλάδα ιδιαίτερα πάνω στα θέματα ψυχικής υγείας; Τι είναι αυτό που του λείπει;
Αναγνωρίζω ότι έχουν γίνει σημαντικά βήματα στο τομέα της ψυχικής υγείας σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Υπήρχε κάποτε ένα είδος σνομπισμού ως προς ψυχιατρική αντιμετώπιση των ψυχολογικών παθήσεων. Η επίσκεψη σε ένα ψυχολόγο πχ θεωρούταν ταμπού. Ευτυχώς όμως μέσω της ενημέρωσης ο κόσμος έχει συμφιλιωθεί με τον συγκεκριμένο κλάδο. Είναι εμφανέστατα πιο ανοιχτός στην ιδέα της ψυχικής ίασης. Το κακό έγκειται στην οργανωτική δομή του συστήματος υγείας στη Ελλάδα, το οποίο όπως και πολλά άλλα -εκπαιδευτικό, νομοθετικό ...- είναι ελλιπέστατο. Πάσχει από υποδομές, παροχή υπηρεσιών, έρευνα καθιστώντας την λειτουργία του αδύναμη σχεδόν ανύπαρκτη πολλές φορές. Άλλη μία γάγγραινα δηλαδή του σαθρού κρατικού μηχανισμού.
Ε: Πώς μπορεί ένας καλλιτέχνης να βοηθήσει στη δημιουργία ελπίδας, για ένα φωτεινότερο μέλλον, αλλά και στην πραγματοποίηση τελικά, ενός φωτεινότερου μέλλοντος;
Σε αυτήν την ερώτηση δεν θα διαχωρίσω τον καλλιτέχνη από το κοινωνικό σύνολο. Για χρόνια είχαμε σαν λαός την τάση να κρύβουμε πράγματα και καταστάσεις κάτω από το χαλί. Ε λοιπόν ήρθε η ώρα να τραβηχτεί αυτό το χαλί κάτω από τα πόδια μας και να αντιδράσουμε πλέον ανοιχτά. Δεν πιστεύω στην απόλυτη δύναμη της πολιτικής ορθότητάς. Έρχεται κάποια στιγμή που τα πράγματα πρέπει να ειπώνονται με το όνομα τους. Δεν γίνεται η διαμαρτυρία να μην περιλαμβάνει την μαρτυρία. Αυτοακυρώνεται. Ζούμε σε μια κρίσιμη εποχή. Καλούμαστε σαν καλλιτέχνες να ανοίγουμε διάλογο με το κοινό μέσα από το έργο μας, ας μην ξεχνάμε όμως ότι το έργο παίζεται καθημερινά έξω στη κοινωνία, δεν σταματάει στις 2 ώρες παράστασης.
Ε: Ποια είναι τα σχέδιά σας για το μέλλον;
Αποφεύγω γενικά να κάνω σχέδια, ειδικά όταν μοιράζομαι διαρκώς ανάμεσα σε 3 χώρες χαχα... το άμεσο πάντως είναι η επιστροφή μου για λίγο στο Λονδίνο και η συμμετοχή μου σε μία ταινία αγγλικογαλλικής παραγωγής και μετά περιοδεία με τα Κύματα. Αυτό είναι κάτι που το περιμένω διακαώς! Μου έλειψε η επαφή με το ελληνικό κοινό, μου έλειψε η ντοπιολαλιά μας. Ανυπομονώ να ταξιδέψω σ' αυτά τα Κύματα ξανά. Έχουμε αναμφισβήτητα να πούμε πολλά.
Η Σοφία - Ιόλη Μπούντα ζει στην Αθήνα. Σπούδασε Οργάνωση και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Είναι απόφοιτη της Ανωτέρας Δραματικής Σχολής Πράξη 7. Το 2009 έγραψε το πρώτο της έργο «Λεωφόρος σπασμένων ονείρων», το οποίο έλαβε μέρος στο Φεστιβάλ Off Off στο θέατρο Επί Κολωνώ. Το έργο «Μονοπάτια του Μυαλού – BrainPaths» ανέβηκε στα θέατρα Επί Κολωνώ (2012) και Altera Pars (2013), και έλαβε μέρος στο Φεστιβάλ Θεάτρου & Παραστατικών Τεχνών στο Πασάγιο 8, όπου κέρδισε το Βραβείο Βακχικόν. Το τρίτο της έργο «Άκουσε τα κύματα» ανεβαίνει στο θέατρο Olvio τον χειμώνα του 2016. Από τις εκδόσεις Vakxikon.gr. κυκλοφορούν σε βιβλία τα θεατρικά κείμενα «Μονοπάτια του Μυαλού – BrainPaths» (αποκλειστικά σε e-book, 2013) και «Άκουσε τα κύματα» (2016).
Επίσης είναι αρθρογράφος στην Κυριακάτικη Εφημερίδα Σύγχρονη Έκφραση, στο μηνιαίο περιοδικό City Vibes, σε blog κοινωνικά – πολιτιστικά
Πρόσκληση φίλων