Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Σχετικά με το βιβλίο «Ο κύκλος με τη θάλασσα».
Σχετικά με τη συγγραφέα Mαρία Λιάσκα-Μαυράκη.

H Άνεμος εκδοτική και η συγγραφέας Mαρία Λιάσκα-Μαυράκη, παρουσίασαν το ιστορικό μυθιστόρημα, «Ο κύκλος με τη θάλασσα».

Για το βιβλίο και τη συγγραφέα μίλησαν:

- Θεοδόσης Πελεγρίνης, διδάκτωρ Φιλοσοφίας, τέως πρύτανης του ΕΚΠΑ,
- Κώστας Στοφόρος, δημοσιογράφος-συγγραφέας, και
- Μάρτυ Λάμπρου, συγγραφέας

Αποσπάσματα από το βιβλίο απέδωσε η ηθοποιός Ελένη Τζώρτζη.

Την παρουσίαση άνοιξε ο κος Τελλίδης Νικόλας τής Άνεμος Εκδοτική, προλογίζοντας «Το δεύτερο μυθιστόρημα τής κας Λιάσκα Μαυράκη» όπως είπε και συνέχισε, «Το αποτέλεσμα μίας μοναχικής διαδικασίας για το συγγραφέα. Η Μαρία νομίζει ότι τα βήματά της είναι πολύ μικρά αλλά εγώ νομίζω ότι μας δίνει πάρα πολύ σημαντικά δείγματα γραφής».

Συνέχισε παρουσιάζοντας το πάνελ και διάβασε την «πολύ όμορφη κριτική» όπως τη χαρακτήρισε, τής Νάγιας Κωστοπούλου, υπεύθυνης λεσχών ανάγνωσης δυτικής Αττικής, «η οποία μπαίνει ακριβώς στην καρδιά τού βιβλίου», όπως είπε. Ευχαρίστησε την κα Κωστοπούλου και χαρακτήρισε πολύ σημαντική τη δουλειά της στην οργάνωση και ενεργοποίηση των λεσχών ανάγνωσης. Την πραγματικά ενδιαφέρουσα κριτική τής κας Κωστοπούλου μπορείτε να την ακούσετε στο βίντεο που συνοδεύει το βιβλίο.

Η έμπειρη ηθοποιός Ελένη Τζώρτζη διάβασε το πρώτο απόσπασμα από το βιβλίο καθηλώνοντας το κοινό με τη δραματοποίηση τής περιγραφής, το κοινό πάγωσε στο τέλος τής ανάγνωσης. Το ίδιο συνέβη αρκετές φορές ακόμα, ενδιάμεσα στις ομιλίες.

Η κα Λάμπρου άρχισε με έναν παραλληλισμό, «Η ζωή όπως και η θάλασσα ποτέ δεν ησυχάζει», συνδέοντας την ίδια τη ζωή με τον τίτλο τού βιβλίου και συνέχισε, «Ένας ρευστός κόσμος είναι η ζωή της οποίας τις γραμμές καλείται η τέχνη να ενώσει σε έναν κύκλο μυθιστορηματικού ψεύδους για να ειπωθεί η αλήθεια».

«Στο μυθιστόρημα τής κας Λιάσκα - Μαυράκη, ο τίτλος ενώνει την Αμμόχωστο με το Μπέλφαστ. Με την αύρα τής θάλασσας να υπερχειλίζει, ακόμα και οι σελίδες τού βιβλίου μοιάζουν υγρές. Η αφήγηση δημιουργεί μία αφηγηματική σύνδεση, έκταση στο χώρο και στο χρόνο, από το 1970 έως το 2012». Συνέχισε περιγράφοντας τα βασικά στοιχεία τής ιστορίας, «το άγριο σκηνικό που στήνεται μεταξύ των δύο αυτών πόλεων, με την αφήγηση να κρατάει το ενδιαφέρον τού αναγνώστη. Οι χαρακτήρες έχουν βαθιά ριζωμένη μέσα τους τη γνώση τής πατρίδας, δεν χρειάζονται τα μεγάλα συμφέροντα και τους πολιτικούς. Μαθαίνουν να υπερασπίζονται την ελευθερία και την αξιοπρέπεια, το δικαίωμα στο μέλλον τους όπως οι ίδιοι το θέλουν. Κύπρος, Μπέλφαστ, ΕΟΚΑ, IRA, μυρωδιές από μπαρούτι, φωτιά, εκρήξεις, αίμα, διαμελισμένα κορμιά. Οι αξίες και οι πράξεις δοκιμάζονται συνεχώς».

Ενδιάμεσα η κα Λάμπρου διάβαζε μικρά αποσπάσματα από το βιβλίο που επιβεβαίωναν τα λεγόμενά της.

«Μέσα σε αυτή την τραχιά πραγματικότητα η ηρωίδα επιμένει απέναντι στη ζωή για τρυφερότητα, εμπιστοσύνη και αγάπη. Γοητεύεται από την αρχιτεκτονική τής βόρειας Ευρώπης, τους δρόμους, τη βροχή, τη θάλασσα. Ο άνθρωπος πρέπει να αναζητήσει εντός του την ευθύνη. Σε οποιοδήποτε σημείο τού κόσμου, ο άνθρωπος είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος και η μεγαλύτερη ελπίδα. Το βιβλίο καλεί τον αναγνώστη να αποδώσει τη σημασία ανάμεσα στο δίκαιο και στο δολοφονικό, να αγαπά και να συγχωρεί ή να τεντώσει το χέρι του και να πατήσει τη σκανδάλη;».

Ο κος Στοφόρος συμμερίστηκε την αμηχανία τής συγγραφέως διότι, όπως μας είπε, την ένιωσε και ο ίδιος πολύ πρόσφατα στην παρουσίαση δικού του βιβλίου, «Δεν ξέρεις που να κοιτάξεις, είναι δια σένα, μιλάνε για σένα, για το βιβλίο που έγραψες».

«Έγραψες δύο πολιτικά μυθιστορήματα», είπε απευθυνόμενος στη συγγραφέα και εννοώντας αυτό το νέο βιβλίο αλλά και το προηγούμενο, το «Μη μου πεις το τέλος», που κυκλοφόρησε το 2014, συμπληρώνοντας με το σχόλιο «Σε πείσμα όσων θέλουν την τέχνη να μην εμπλέκεται με τη πολιτική και οι οποίοι θα μείνουν άναυδοι από το αποτέλεσμα όταν υπάρχει ταλέντο, μεράκι και πολιτική άποψη η οποία διαπερνά αυτό το βιβλίο».

«Είναι ένα είδος στρατευμένης λογοτεχνίας, ένας όρος που έχει παρεξηγηθεί. Ακόμα και αυτοί που δεν γράφουν στρατευμένη λογοτεχνία, τέτοια λογοτεχνία γράφουν. Πρόσεξα τη Μαρία από το πρώτο της βιβλίο λόγω της βαθιάς εντιμότητας που είδα στο γράψιμό της. Είμαστε σε μία εποχή όπου καταβάλλεται προσπάθεια αναθεώρησης της ιστορίας από τους ιστορικούς αλλά και μέσω τής λογοτεχνίας. Οι ιστορικοί ελέγχονται και δέχονται κριτική, οι λογοτέχνες όμως έχουν την ευχέρεια να το κάνουν χωρίς να τους ασκείται κριτική. Έτσι, διαβάζουμε τέρατα και σημεία, ειδικά για τον εμφύλιο πόλεμο όπου καταλήξαμε να ταυτίζονται οι θύτες και τα θύματα».

Συνέχισε με τα δύο κριτήρια που χρησιμοποιεί για να εκτιμήσει ένα βιβλίο, «Όταν τελειώνει να θέλω να διαβάσω και άλλο ή όταν είμαι στο μετρό να με απορροφά ώστε να χάνω στη στάση μου», όπως είπε, «Και τα δύο μού συνέβησαν με αυτό το βιβλίο».

«Αν φτιάξεις έναν κύκλο από την Κύπρο ως την Ιρλανδία θα περιλάβεις μέσα του την ίδια θάλασσα και αν φτιάξεις τον κύκλο ωραία ωραία, τότε θα συμπεριλάβεις και τη Λήμνο, το μαγικό νησί τού βορείου Αιγαίου όπου η αύρα του γεννά μέσα σου εικόνες» (σημ. στη Λήμνο ζει η συγγραφέας με την οικογένειά της).

«Πρωταγωνιστής είναι η ιστορία. Σε μια εποχή όπου οι λογοτέχνες στο όνομα της αντικειμενικότητας ακολουθούν το ρεύμα των ίσων αποστάσεων από τους θύτες και τα θύματα, αυτό το μυθιστόρημα έχει έναν έντιμο και καθαρό λόγο. Η κριτική προσέγγιση υπάρχει αλλά χωρίς να περνά στην απέναντι όχθη και αποφεύγοντας να βάλει στο στόμα των ηρώων λόγια που θα λέγονταν σήμερα. Πού τελειώνει η επανάσταση για την ανεξαρτησία και πότε ένας απελευθερωτικός στρατός μπορεί να μετατραπεί στο αντίθετό του, δηλαδή να τρώει τα παιδιά του; Πότε επιτρέπεται να νικήσεις; Πότε θεωρείσαι προδότης;».

«Η συγγραφέας καταφέρνει να μας μεταφέρει την ατμόσφαιρα στο Μπέλφαστ δημιουργώντας την αίσθηση ότι διαβάζεις κάποιον Ιρλανδό συγγραφέα. Προσπαθεί να κατανοήσει πώς τροφοδοτείται το μίσος. Δεν κλείνει αλλά ανοίγει θέματα. Δημιουργεί ερωτήματα που θα έπρεπε να έχουμε όλοι μας», είπε και έκλεισε διαβάζοντας ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο.

«Δεν ξέρω τι θα μπορούσα να προσθέσω μετά απ' όσα ειπώθηκαν για το βιβλίο», σχολίασε ο κος Πελεγρίνης στην αρχή τής ομιλίας του και συνέχισε, «Είναι άδικη η μοίρα τού τελευταίου ομιλητή».

«Τα δύο πρόσωπα στην ιστορία, o Κύπριος και ο Ιρλανδός, αντανακλούν τα δύο μεγάλα επαναστατικά πατριωτικά κινήματα, τον IRA στην Ιρλανδία και την ΕΟΚΑ στην Κύπρο. Κατά κάποιο τρόπο δείχνουν το ατελέσφορο αυτών των επαναστατικών κινημάτων. Στην ιστορία υπάρχει μια βασική αρχή, η "ετερογονία των σκοπών", το φαινόμενο όπου ενώ τα ιστορικά πρόσωπα στοχεύουν κάπου, τα γεγονότα τους οδηγούν κάπου αλλού. Αυτό λίγο πολύ συνέβη και με τον IRA και με την ΕΟΚΑ. Και τα δύο επιδίωκαν να αποτινάξουν από πάνω τους τον κατοχικό ζυγό, τους Εγγλέζους και τελικά η λύση ήρθε με πολιτικό τρόπο».

«Η μακρά περίοδος τού IRA, από το 1920, είχε ως αποτέλεσμα να εκφυλιστεί. Δημιουργούνται ομάδες μέσα σε αυτόν που λειτουργούν με καθαρά εγκληματικό τρόπο. Δεν συνέβη το ίδιο στην ΕΟΚΑ αλλά και εδώ η λύση δίνεται με πολιτικά μέσα. Πολλές φορές για να πετύχεις το στόχο σου πρέπει να κάνεις συμβιβασμούς».

«Στην εξέγερση δεν έχεις στόχο, μόνον να αποτινάξεις κάτι από πάνω σου. Στην επανάσταση βάζεις κάποιον στόχο. Οι δύο ήρωες δείχνουν τη μοίρα των κινημάτων που ξεκινούν με πολλές φιλοδοξίες, διαθέτουν πολύ αίμα χωρίς τελικά να καταλήξουν εκεί που σκόπευαν. Δεν ξέρω αν οι ήρωες τού IRA θα ήταν ευτυχισμένοι σήμερα βλέποντας την εξέλιξη τής λύσης στη βόρεια Ιρλανδία»

Συνεχάρη τον εκδοτικό οίκο για την έκδοση ενός βιβλίου που «δίνει τη δυνατότητα στον αναγνώστη να προχωρήσει ένα βήμα παραπέρα», όπως είπε χαρακτηριστικά και κατέληξε λέγοντας, «Ένα βιβλίο έχει αξία όταν μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους» και έφερε ως παράδειγμα το έργο «Άμλετ» που μπορεί να διαβαστεί με χίλιους δυο τρόπους. «Ένα ήσσονος σημασίας βιβλίο διαβάζεται άπαξ. Το βιβλίο τής κας Λιάσκα μας προσφέρει την ευκαιρία να βρούμε νέα πράγματα ξαναδιαβάζοντάς το».

«Δίνει χώρο στον αναγνώστη να πάρει ο ίδιος θέση, δεν έχουν σημασία οι πράξεις αυτές καθαυτές και συγχαίρω τη Μαρία για τον προβληματισμό και την ευαισθησία της», συμπλήρωσε η κα Λάμπρου.

Η ίδια η συγγραφέας κα Λιάσκα ευχαρίστησε όσους ήταν εκεί, «ειδικά σήμερα που οι συνθήκες ήταν δύσκολες» (λόγω συγκεντρώσεων στο κέντρο τής Αθήνας). «"Τι κάνουμε εμείς εδώ μίας τέτοια μέρα;", θα μπορούσε να αναλογιστεί κάποιος. Τέχνη και λογοτεχνία ενώ έξω γίνονται τόσα και περιμένουμε τόσο σημαντικές αποφάσεις; Η τέχνη δεν μπορεί να λύσει τα προβλήματα αλλά αν είναι αληθινή μπορεί να τα θέσει στην πραγματική τους διάσταση».

«Θεωρώ ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να παίρνουν θέση. Δεν γίνεται έξω να βράζει ο τόπος και η τέχνη να μην μιλάει για αυτό και να μην παίρνει θέση».

Ευχαρίστησε ιδιαίτερα τους κύπριους φίλους της που «ήταν πηγή έμπνευσης και κινητήριος δύναμη. Όταν τους καλωσορίζω δεν το κάνω επειδή τους θεωρώ ξένους, οι Κύπριοι είναι Έλληνες, η Κύπρος είναι Ελλάδα, είναι ελληνική, δεν ξέρω πόσο Κυπριακή έχει υπάρξει η Ελλάδα κάποιες χρονικές στιγμές».

«Μετά από τόσους ταλαντούχους ομιλητές δεν ξέρω αν έχουν μείνει πολλά να ειπωθούν. Οι συγγραφείς μιλάνε καλύτερα μέσα από το έργο τους. Κάθε φορά ετοιμάζω ένα λόγο αλλά κάθε φορά διαπιστώνω ότι είναι μονότονος και βαρετός. Ουσιαστικά πράγματα είναι αυτά που ζούμε όπως η σχέση η δική μας, των συγγραφέων με τους αναγνώστες, χωρίς τους οποίους δεν θα ήμασταν τίποτα. Και τα βιβλία μοιάζουν με ζωντανούς ανθρώπους. Η τέχνη οφείλει να είναι ανθρωποκεντρική, να μιλάει για ανθρώπινες ζωές που οικοδομήθηκαν μέσα στη βία και σε καθεστώς βίας. Βία δεν είναι μόνον ο πόλεμος ή οι μάχες. Η φτωχοποίηση είναι μία βαριά μορφή βίας, η αδικία, η φτώχεια, η σκλαβιά, η εξάρτηση των λαών. Η ιστορία είναι γεμάτη από ανθρώπους που αντιστάθηκαν, είναι οι εξαιρέσεις, ορμώμενοι από τη λαχτάρα τους και τη γνώση τους. Η ιστορία είναι άδικη με αυτούς τους ανθρώπους διότι γράφεται από τους νικητές και εδώ στην Ελλάδα διδάσκεται από τους νικητές».

«Κάπου εκεί, μέσα στην αδικία, γεννιέται το μυθιστόρημα, φτιάχνεται η πλοκή και από τις ατομικές ιστορίες των ηρώων προσπαθώ να ιχνογραφήσω τη συλλογική ιστορία. Στο συγκεκριμένο βιβλίο ο κύκλος στον τίτλο υποδηλώνει το αέναο, κάτι που δεν τελειώνει, όπως οι αγώνες. Η Θάλασσα αποτελεί ένα τόπο καταφυγής και ελευθερίας. Για αυτό επέλεξα αυτόν τον τίτλο».

«Σημασία έχει η επικοινωνία με τον εαυτό μας, με τον δίπλα μας, άσχετα αν βρίσκεται λίγο παραπέρα, μία χώρα παραπέρα ή δύο ηπείρους παραπέρα. Τα βιβλία είναι ένας δίαυλος επικοινωνίας που δημιουργούν απαιτητικούς αναγνώστες που τους έχουμε ανάγκη εμείς οι συγγραφείς διότι οξύνουν τη φαντασία και το μυαλό μας».

Αναφέρθηκε στη συνέχεια στη συγκέντρωση υπέρ τής Ευρώπης που γινόταν εκείνη την ώρα λίγο πιο κάτω, στο Σύνταγμα. «Ελπίζω να υπάρχει εκεί έστω μία χούφτα ανάμεσά τους που να γνωρίζουν τον Όμηρο, τον Καμύ, το Λόρκα, το Ραχμάνινοφ, τον Τσαϊκόφσκι, τον Ουγκώ, γιατί χωρίς τον κο Τουσκ μπορεί να υπάρξει Ευρώπη, χωρίς αυτούς όμως όχι».

«Δεν είναι προνόμιο να μπορούμε να οξύνουμε τη γνώση και την ευαισθησία μας, είναι δικαίωμά μας. Να μη μείνουμε βάρβαροι και ολίγον πολιτισμένοι αλλά πολιτισμένοι και ολίγον βάρβαροι, όπως έλεγε ο Μάνος Χατζηδάκις».

Η συγγραφέας υπόγραψε αντίτυπα των βιβλίων της και συνομίλησε με τους αναγνώστες της.