Γράφει: Μίλτος Γήτας

Ο Γιώργος Κουλιανός γεννήθηκε στην Κάλυμνο αλλά τα τελευταία χρόνια ζει και εργάζεται στα Ιωάννινα ως φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Ποίηση γράφει από τα εφηβικά του χρόνια ενώ έχει συμμετάσχει και βραβευτεί σε αρκετούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς. Ποιήματα του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά και σε ανθολογίες ποίησης ενώ πριν λίγους μήνες κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή από τις εκδόσεις Μελάνι με τον τίτλο «Άμωμη αλίευση».

Με αφορμή την παρουσίαση της συλλογής στα Ιωάννινα, συνομίλησε με τον ανταποκριτή του BOOKIA στην Ήπειρο, Μίλτο Γήτα.

Πως προέκυψε η συγγραφή ποιημάτων;

Από τα γυμνασιακά μου χρόνια έγραφα κείμενα – κυρίως σατιρικού περιεχομένου – τα οποία διάβαζα στους συμμαθητές μου στα διαλείμματα των μαθημάτων. Τα κείμενα αυτά τα διάνθιζα με στίχους  δικούς μου. Αυτή ήταν η πρώτη μου δειλή απόπειρα να εκφραστώ με έμμετρο λόγο. Βέβαια, το ωραίο τούτο έπος τέλειωσε άδοξα, για άγνωστο λόγο, στο γραφείο του γυμνασιάρχη… Θα φτάσω στα όψιμα φοιτητικά μου χρόνια για ν’ αρχίσω να ξαναγράφω στίχους. Σταδιακά και ωριμάζοντας  πέρασα και στον ελεύθερο στίχο. Μάλιστα, κάποια στιγμή άρχισα να μεταφέρω όλο αυτό το υλικό σε λευκώματα. Ένα δυο τα κρατάω ακόμα… Θα ακουστεί τετριμμένο και ίσως κοινότοπο αλλά, πράγματι, νομίζω ότι την ποίηση ήδη από την εφηβεία μου την κουβαλάω μέσα μου. Μέχρι και σήμερα συχνά – πυκνά ξεπηδούν απ’ το μυαλό, σε ανύποπτες στιγμές, στίχοι και ιδέες για συνθέσεις, ενώ το σημειωματάριο έχει μόνιμη θέση στην τσάντα μου.

Ποιοι παράγοντες ή καταστάσεις πρέπει να συντελούν  ώστε να ξεκινήσεις να γράφεις ένα ποίημα;

Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να είμαι και να νιώθω υγιής. Τα υπόλοιπα νομίζω ότι έρχονται αβίαστα, όταν έχεις ευαίσθητες κεραίες, δυνατά γλωσσικά εργαλεία και αφομοιωμένους τρόπους. Νομίζω ότι αυτά τα τρία είναι τα ισχυρότερα όπλα στη φαρέτρα του ποιητή, εκ των οποίων το πρώτο το έχεις απ’ τη φύση σου, ενώ τα άλλα δύο θέλουν πολλή δουλειά. Υπάρχει τέλος και μια δύναμη προσαρμογής όλων αυτών σε περιβάλλον ποίησης, δύναμη απροσδιόριστη, ανεξήγητη, που μόνο ο πραγματικός ποιητής διαθέτει.

Στην πρώτη σου ποιητική συλλογή «ΑΜΩΜΗ ΑΛΙΕΥΣΗ» τι θέματα αγγίζεις;

Θέλω να πιστεύω ότι η ποίησή μου είναι ουμανιστική. Ο χάρτης των ανθρώπινων καταστάσεων ορίζει όλες τις ποιητικές μου εξερευνήσεις. Όπως έχω πει κι αλλού, τα μεγάλα κι ολοένα αυξανόμενα στερητικά που μπαίνουν μπροστά από λέξεις κι έννοιες καθόλα αξιοσέβαστες, στερητικά που μας φοβίζουν, μας κάνουν κι απορούμε, αγωνιούμε, περιχαρακωνόμαστε, στεκόμαστε με δέος απέναντί τους, αυτά τα στερητικά που μας χαρίζουν τελικά, μέσα από την  οντολογική απενοχοποίησή τους, το νόημα να ζούμε είναι στο επίκεντρο της ποίησής μου. Η κεντρομόλος του φόβου που επαναφέρει τον άνθρωπο συνεχώς στα ίδια πιεστικά ερωτήματα, οι σαθρές βεβαιότητες, οι ισχυρότατες πλάνες, η σώζουσα μνήμη, το ανέκκλητο του χρόνου, ο έρωτας, ο θάνατος… είναι κομμάτια στο παζλ της θεματικής μου, και η προσπάθεια κατανόησης κι απεξάρτησης από το υπαρξιακό βάρος που φέρουν είναι το επιζητούμενο γέρας της προσπάθειάς μου κι εν τέλει της ποίησής μου.

Πως αντιδράς σε μια θετική και σε μια αρνητική κριτική για τα ποιήματα σου;

Επιζητώ, ει δυνατόν, την τεκμηρίωση και στις δύο περιπτώσεις. Σε κάθε περίπτωση έχω αυτιά κι ακούω, συνείδηση κι αφουγκράζομαι.

Οι δικοί σου άνθρωποι, η οικογένεια σου, οι φίλοι σου, πως σχολιάζουν τα ποιήματα σου;

Αρκετοί, παρασυρόμενοι από μια περιρρέουσα περί ποίησης άποψη, τα βρίσκουν κάπως δυσνόητα και απαισιόδοξα. Θεωρώ ότι η ποίηση γενικά δεν είναι δυσνόητη, ο τρόπος που την προσεγγίζουμε είναι ανορθόδοξος. Δυστυχώς ελάχιστοι μπαίνουν στον κόπο των πολλαπλών αναγνώσεων και των εναλλακτικών προσεγγίσεων. Ίσως φταίει κι ο ποιητής, ο οποίος δεν κατάφερε να μεταφέρει την κρίσιμη ύλη που λέγεται «αίσθηση» και που αποτελεί την πρώτη εφόρμηση στο περιεχόμενο. Γενικά πάντως, διαπιστώνω πως όσοι διαβάζουν ποίηση κι έχουν ένα σχετικό κριτήριο, εκτιμούν ότι έγινε μια σοβαρή προσπάθεια κι αυτό με ικανοποιεί.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου συγγραφέας ή ποιητής και γιατί;

Ο Κ. Καβάφης για τη δύναμη και την ικανότητά του να μας προσφέρει ένα τόσο βαρύ σύστημα αξιών μ’ έναν τόσο απογυμνωμένο λόγο.

Τι συμβουλή θα έδινες σε κάποιον που γράφει και θέλει να εκδώσει την πρώτη του ποιητική συλλογή;

Να μετρήσει προσεκτικά και με σεβασμό την απόσταση από το «γράφω» ως το «εκδίδω».

Πόσο εύκολο ή δύσκολο είναι να εκδώσει κάποιος την ποιητική συλλογή στην Ελλάδα της οικονομικής κρίσης;

Φοβάμαι πως δυστυχώς είναι εύκολο, αν σκεφτεί κανείς ότι βλέπουν το φως πλήθος ποιητικές συλλογές, αρκετές εκ των οποίων είναι αμφίβολης ποιότητας. Η εξήγηση, κατά τη γνώμη μου, βρίσκεται κάπου ανάμεσα στην ανάγκη πολλών εκδοτικών οίκων να βγάλουν κάποια «σπασμένα» της κρίσης – στοιχείο που δικαιολογεί σ’ ένα μεγάλο βαθμό και την σχετική χαλάρωση των κριτηρίων έκδοσης - και στο γεγονός ότι πλέον όλο και περισσότεροι γράφουν ή βγάζουν από τα συρτάρια υλικό και τολμούν να φλερτάρουν με την ιδέα της «έκθεσης». Βέβαια, το αν και πώς φτάνει όλη αυτή η παραγωγή στον αναγνώστη είναι ένα άλλο μεγάλο κεφάλαιο, το οποίο έχει να κάνει με τον χαρακτήρα των κατευθύνσεων που δίνουν κατά καιρούς τα κάθε είδους συστήματα.

Στην χώρα του πολιτισμού και της ποίησης, την Ελλάδα, θεωρείς πως οι τέχνες έχουν τη θέση που τους αξίζει;

Αν τελικά βρούμε τον σωστό αλγόριθμο που θα μας δώσει την αρμόζουσα θέση για το καθετί σ’ αυτή τη χώρα, ίσως βρούμε ποια θέση αξίζει και στην τέχνη. Για την ώρα, όπως για τα περισσότερα πράγματα σ’ αυτή τη χώρα, η τέχνη έχει την θέση που της επιτρέπει η συλλογική αφασία και  η στοχαστική παραλυσία να έχει. Μια απλή περιήγηση κι εν συνεχεία ποιοτική και ποσοτική αποτίμηση του περιεχομένου των προγραμμάτων των φορέων μαζικής ψυχαγωγίας αρκεί για να μελαγχολήσει κανείς.

Ποιος είναι ο αγαπημένος σου στίχος από την πρώτη σου ποιητική συλλογή; Θα μπορούσες να τον μοιραστείς μαζί μας;

“Τι να τις κάνω τις επιπλέον λέξεις/όταν αποδίδει πολλαπλάσια/το ανείπωτο;” («Λέξεις»)

Ποια είναι τα άμεσα λογοτεχνικά ή προσωπικά σου σχέδια;

Ήδη έχω σχεδόν έτοιμη μια δεύτερη ποιητική συλλογή, ενώ δουλεύω ταυτόχρονα, με πιο χαλαρούς ρυθμούς, την ιδέα ενός βιογραφικού σημειώματος για μια εμβληματική μορφή του νησιού μου, της Καλύμνου.

Από το οπισθόφυλλο της συλλογής:

Ο ποιητής, αλιεύοντας απ' τα αβαθή της μνήμης ένα πλήθος από στερητικά του βίου του, του βίου μας, τα ανατέμνει, τα "αρμαθιάζει", και μας τα καταθέτει σε τούτη την πρώτη του ποιητική συλλογή, έτοιμα ν' αναμετρηθούν με τον χρόνο και την κρίση του κοινού.

 "Άμωμη Αλίευση" περιλαμβάνει ό, τι επιχείρησε να ελιχθεί και να αποδράσει κι ό,τι επίσης βρέθηκε επιμελώς κρυμμένο στο διάβα του στοχασμού του ποιητή, σκέψεις και συμβάντα ανερμάτιστα, ανερμήνευτα, απροσδόκητα, οριστικά αμετά-κλητα, προϊόντα παρατήρησης του έσω κι έξω κόσμου του.

Χαμηλόφωνα, υπαινικτικά, με διάθεση "καταδυτική", η ποίηση του Γιώργου Κουλιανού επιχειρεί ν' αναμετρηθεί με τους πρωτογέννητους ανομολόγητους φόβους του ανθρώπου, επιχειρώντας να τους ξορκίσει, με τόλμη και παρρησία, δίχως ηττοπάθεια, σε ύφος και γλώσσα που προτιμούν ν' αποφεύγουν τους περιττούς κι επικίνδυνους κυματισμούς. Στο modus operandi του ποιητή καταλογίζεται η "καθαρτική επωδός", όπως την ονομάζει, που έρχεται κι ολοκληρώνει πολλά από τα ποιήματα αυτής της συλλογής. Επωδός που κατά κάποιο τρόπο "καθαίρει" λυτρωτικά τον αναγνώστη από την "περιπέτεια" της ψυχής.