Γράφει: Πόπη Ξοφάκη

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Το βιβλίο «Οι άνεμοι του χρόνου».
Η συγγραφέας Ελένη Τσαμαδού.
Οι εκδόσεις Ψυχογιός.

Οι Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ παρουσίασαν στον Πολυχώρο της Μουσικής Βιβλιοθήκης του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», το μυθιστόρημα της Ελένης Τσαμαδού, «Οι άνεμοι του χρόνου».

Για το βιβλίο μίλησαν:

• Νοέλ Μπάξερ, συγγραφέας,
• Σταύρος Αρβανιτόπουλος, διδάκτωρ Βυζαντινής Αρχαιολογίας,
• Γεράσιμος Ρηγάτος, γιατρός και συγγραφέας. 

Αποσπάσματα διάβασαν οι ηθοποιοί:

• Αντιγόνη Αμανίτου
• Στράτος Τζώρτζογλου

Mε την ευγενική συμμετοχή του

• Μιχάλη Γληνιαδάκη, μουσικού-συνθέτη.

«1453, 1999. Δύο χρονολογίες-ορόσημα. Η πρώτη σηματοδοτεί το τέλος μιας χιλιόχρονης αυτοκρατορίας, η δεύτερη το τέλος μιας χιλιετίας. 

Στην Αθήνα τού σήμερα ένας δικηγόρος ακολουθεί μια μυστηριώδη καλόγρια στην πορεία της πίσω στον χρόνο και στον χώρο· στην Πελοπόννησο των Φράγκων και των Βυζαντινών Δεσποτών, στα σκαλαβοπάζαρα της Μπαρμπαριάς και στην Κωνσταντινούπολη του τέλους.

Παράλληλες ζωές και ιστορίες. Άρχοντες και τυχοδιώκτες, πειρατές και σκλάβοι, γυναίκες τρυφερές και πολεμιστές, σοφοί και ιερωμένοι, πατριώτες και προδότες. Έρωτες χωρίς αύριο. Χαμένα όνειρα και πατρίδες. Το ξύπνημα της ελληνικής συνείδησης, η πρώιμη αναγέννηση στον Μυστρά και η μεταλαμπάδευση της αρχαίας σοφίας στη Δύση. Όλα μπλεγμένα και δεμένα με αόρατες κλωστές στον αργαλειό του χρόνου.

Τι είναι αυτό που συνδέει την Κλαίρη της νιότης, την Ανέζα των Φράγκων, Αγνή των Ελλήνων, με την αλλόκοτη καλόγρια που θέλει να γυρίσει τον χρόνο πίσω για να αλλάξει τον ρου της Ιστορίας; Και ο δικηγόρος; Τι θα κάνει; Θα θελήσει να γυρίσει και αυτός τον χρόνο και ν’ αλλάξει κάποιες παλαιότερες αποφάσεις του ή θα επιλέξει να αφήσει τους ανέμους του χρόνου να σκορπίσουν το παρελθόν σαν φύλλα φθινοπώρου;

Ένα ιστορικό μυθιστόρημα γραμμένο με σεβασμό στην Ιστορία, που θα αγαπηθεί και θα συγκινήσει με τις αναφορές σε γνωστές και άγνωστες πτυχές της.»

Ο Πρόεδρος του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», κος Παναγιώτης Δημαράς, άνοιξε την εκδήλωση στο φιλόξενο χώρο της Μουσικής Βιβλιοθήκης, καλωσορίζοντας και καλησπερίζοντας όλους όσοι παρευρίσκονταν, «Σήμερα έχουμε την ιδιαίτερη ευχαρίστηση να παρουσιάζουμε το βιβλίο της Ελένης Τσαμαδού... Όσοι έχετε διαβάσει τα βιβλία της ξέρετε τι ποιότητας συγγραφέας είναι... Είμαστε περήφανοι που τη φιλοξενούμε αλλά ακόμα πιο περήφανοι που είναι φίλη μας. Ευχαριστούμε την κα Τσαμαδού που έδωσε αυτή τη τιμή στο σύλλογό μας», είπε χαρακτηριστικά.

Η συγγραφέας κα Τσαμαδού αφού ευχαρίστησε όλους όσοι παρευρίσκονταν και παρουσίασε τους ομιλητές της. Στη συνέχεια παραχώρησε τη θέση της στην πρώτη ομιλήτρια και ομότεχνή της, την κα Νοέλ Μπάξερ, η οποία έδωσε το στίγμα της ιστορίας σκιαγραφώντας τους ήρωες με εκπληκτική μαεστρία και βάζοντας το κοινό στο κλίμα του βιβλίου.

Χρυσός και σκουριά. Χειμώνας που ζυγώνει μα και μακρύτερα προσδοκία Άνοιξης. Βυζαντινή εποχή που υποκλίνεται στην επόμενη. Αρχή 15ου αιώνα 1400 μ.χ. και εξής, ο χάρτης πάλι αλλάζει. Φραγκοκρατία και Παλαιολόγοι, Τούρκοι. 1453, 1999. Δύο χρονολογίες-ορόσημα. Η πρώτη σηματοδοτεί το τέλος μιας χιλιόχρονης αυτοκρατορίας, η δεύτερη το τέλος μιας χιλιετίας.

«Το χαρακτηριστικό χρώμα που έχουν τα φύλλα του Φθινοπώρου επέλεξε η συγγραφέας για την κεντρική ηρωίδα της», είπε η κα Μπάξερ και συνέχισε, «Το χρώμα των μαλλιών της. Από τα μαλλιά της αναγνωρίζεται από φίλους και εχθρούς. Το μεσαιωνικό σκουφάκι θα δυσκολευτεί να κρατήσει κρυφή τη μοίρα της και να κρύψει αποτελεσματικά την κοπέλα από την εποχή της...».

Στη συνέχεια η κα Μπάξερ, παράλληλα με τους ηθοποιούς, κα Αντιγόνη Αμανίτου και κο Στράτο Τζώρτζογλου, οι οποίοι διάβαζαν αποσπάσματα από το βιβλίο, σύστησε στους παρευρισκόμενους την κεντρική ηρωίδα του βιβλίου, την Αγνή στα Γραικικά, Αννέζα  στη Φράγκικη, Αγνούλα στη μητρική, «Ένα μυθιστορηματικό άνθρωπο που γέννησε η φαντασία της Ελένης Τσαμαδού. Αργότερα, η ίδια θα επιχειρήσει να σας πείσει για την επιστροφή μιας άλλης άγνωστής της μεσαιωνικής κοπέλας, και θα το καταφέρει. Γιατί η έμπνευση ενός μυθιστορήματος είναι συμπαντική υπόθεση από το Σύμπαν. Στη φάση της δημιουργίας και σύνθεσης της μυθιστορίας η συγγραφέας με δύναμη και κόπο άνοιξε μία σχισμή στην πυκνή ιστορία και εμβόλισε στην σχισμή, ένα κοριτσάκι... Είναι μυθιστορηματικά γεννημένη να μεταφέρει γνώση, πείρα, πίκρα και θαυμασμό και προορισμένη να περιφέρεται σ' ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα και στη συνέχεια στο νου και την καρδιά των αναγνωστών με μία αγκαλιά φθινοπωρινά φύλλα και να τα φυλάει από τους ανέμους του χρόνου...».

«Η Ελένη Τσαμαδού δένει στο βιβλίο της τόσο αριστοτεχνικά το μυθικό με το ρεαλιστικό που συχνά ο αναγνώστης θα πρέπει να γυρίσει στην αρχή του βιβλίου που υπάρχει η λίστα με τα πρόσωπα του έργου για να διαπιστώσει εκεί με έκπληξη ότι το βέβαιο ιστορικό πρόσωπο κατά αυτόν όπως έχει αποδοθεί και το έχει αντιληφθεί, δεν είναι παρά ακόμα ένας ήρωας βιβλίου γέννημα της δημιουργικής επινόησης της συγγραφέως... Φανταστική ζωή σε ένα υπαρκτό περιβάλλον σε μια πραγματική ιστορική εποχή. Πού η μυθιστορία και πού η ιστορία; Πόσο αριστοτεχνικά πλέκονται. Μια παράνομη αγάπη που δικαιώνει και πανηγυρικά αθωώνει τον έρωτα φωλιασμένη στις όχθες του ποταμού Ευρώτα... Η ηρωίδα από το Μυστρά ακολουθώντας τη διαδρομή της μοίρας εκείνου φτάνει στην Κωνσταντινούπολη.... Ανατροπές, Προφητείες και μία ηρωίδα που πέρασε πολλά χωρίς να φταίει...Ύστερα... ύστερα....ύστερα σ' ένα  ξεδίπλωμα ή χορό του χωροχρόνου, χρονική επιστροφή ή εκτίναξη... Αθήνα 1999.... Μεταφυσικά; Καθόλου, κβαντικά....».

Η φαντασία και η περιέργεια του κοινού είχε φτάσει στο αποκορύφωμά του, από το τρόπο που ξεδίπλωνε την αφήγηση η κα Μπάξερ, με τη υποστήριξη των ηθοποιών και την εξαιρετική ερμηνεία τους.

Ενδιάμεσα, ο μουσικοσυνθέτης κος Μιχάλης Γληνιαδάκης έντυνε μουσικά τις αφηγήσεις δίνοντας μία μοναδική νότα στη βραδιά.

Ο κος Σταύρος Αρβανιτόπουλος σχολίασε αστειευόμενος την απουσία «ποιητικής ματιάς» για το θέμα από τους αρχαιολόγους και μίλησε για τη δυσκολία να αναφερθεί κάποιος μυθιστορηματικά στη Βυζαντινή περίοδο. Σημείωσε το στερεότυπο που κυριαρχεί για αυτή την περίοδο, «σκοτάδι, δολοπλοκίες, δολοφονίες...», για το «μακροβιότερο κράτος στην ανθρώπινη ιστορία».

Κατέθεσε την έκπληξή του για την πλοκή, τα πρόσωπα, τα μισά από τα οποία είναι επινοημένα, «ευφυώς μπλεγμένα με τα ιστορικά πρόσωπα, είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος ποιο είναι το υπαρκτό πρόσωπο και ποιο το επινοημένο», είπε και συνέχισε, «οι μικρές παρεκκλίσεις από τα ιστορικά δεδομένα δεν αλλάζουν το γενικό ιστορικό πλαίσιο».

Συνέχισε ο κος Αρβανιτόπουλος αναφερόμενος στα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται στο μυθιστόρημα τεκμηριώνοντάς τα επιστημονικά και σε βάθος, μία ενδιαφέρουσα ομιλία για μία ιστορική περίοδο τόσο στενά συνδεδεμένη με την ιστορία του ελληνισμού, την οποία μπορείτε να παρακολουθήσετε ολοκληρωμένη στο βίντεο που συνοδεύει το ρεπορτάζ. Εξήρε στο τέλος το βάθος της μελέτης της συγγραφέως.

«Όλα τα βιβλία της Ελένης Τσαμαδού που έχω υπόψιν μου αναπτύσσονται μέσα σε καθορισμένο ιστορικό πλαίσιο», είπε ξεκινώντας την ομιλία του με γενικά σχόλια για το πεζογραφικό της έργο, ο κος Γεράσιμος Ρηγάτος, αφού ευχαρίστησε για την συμμετοχή του στην παρουσίαση.

«Πάνω σε αυτό τον καμβά κεντά τη δημιουργική της γραφή με γεγονότα και πρόσωπα πλασμένα μεν αλλά λειτουργικώς αποδεκτά για το δεδομένο χρονικό πλαίσιο. Ένα κοινό στοιχείο στα βιβλία της συγγραφέως είναι η προεργασία της και η επίμονη αναζήτηση στοιχείων και λεπτομερειών σχετικών με την εποχή και το πνεύμα της με τις συνθήκες και τις αντιλήψεις που επικρατούν. Η θεματολογία των βιβλίων της κας Τσαμαδού απλώνεται σε μεγάλη βάση... Οι ήρωές της εξακτινώνονται σε διάφορους τόπους είτε δημιουργώντας τα γεγονότα είτε ακολουθώντας τα είτε έρμαια των γεγονότων... Το νέο της μυθιστόρημα είναι γραμμένο με σεβασμό στην ιστορία και αυτό το λέω σαν αναγνώστης και όχι σαν ιστορικός».

Ο κος Ρηγάτος στη συνέχεια αναφέρθηκε περιεκτικά στην πλοκή της ιστορίας  και χωρίς να αποκαλύψει καίρια σημεία επισήμανε, «Από τα αναφερόμενα ογδόντα κύρια πρόσωπα, τα σαράντα πέντε είναι υπαρκτά... Τόσο το ιστορικό όσο και το επινοημένο μέρος του μυθιστορήματος της Ελένης με έκανε να σταθώ σε τρία σημεία. Το πρώτο απ' το αντικείμενο είναι αυτή καθεαυτή σκοτεινή περίοδος των μέσων χρόνων με τα πραγματικά γεγονότα που τη χαρακτηρίζουν, οι πόλεμοι με βαρβάρους και η βαρβαρότητα των εμφυλίων πολέμων, η πειρατεία, το δουλεμπόριο, οι ακραίες κοινωνικές διακρίσεις, ο θρησκευτικός και κάθε άλλος φανατισμός. Περιγράφεται δηλαδή μία εποχή τόσο μακρινή αλλά ταυτόχρονα δυστυχώς και κοντινή μας. Ενδιαφέρον ο κατακερματισμός του χώρου σε κρατίδια, δεσποτάτα, πριγκιπάτα... Το δεύτερο είναι η μοίρα των γυναικών. Αν ακόμα ως σήμερα σε μεγάλο μέρος του κόσμου η γυναίκα αποτελεί τον αποδέκτη της σωματικής βίας, κοινωνικών διακρίσεων, πολλαπλής εκμετάλλευσης... Σκεφτείτε της συνθήκες των παλαιότερων αιώνων...».

Σαν γιατρός ο κος Ρηγάτος σχολίασε και το ιατρικό μέρος της ιστορίας αφού η ηρωίδα του βιβλίου, Αννέζα, διδάχτηκε την θεραπευτική πρακτική από τη παιδική της ηλικία ασκώντας τη τέχνη αποκτώντας και το προσωνύμιο "γιατρέσσα". Αναφέρθηκε στα σημεία της ιατρικής δράσης της ηρωίδας του βιβλίου η οποία μερικές φορές οι γνώσεις της τής έσωσαν τη ζωή. «Αποτελεί ενδιαφέρον ότι η συγγραφέας περιγράφει τη χορήγηση πρωτόγονης αναισθησίας όπως πραγματικά γινόταν, με όπιο διαλυμένο στο κρασί, την αποστείρωση των εργαλείων με φωτιά... Για να πετύχει αυτή την τολμηρή αληθοφάνεια η κα Τσαμαδού είμαι βέβαιος ότι ανέτρεξε σε βιβλιογραφικές πηγές όχι μόνο της επίσημης Μεσαιωνικής Ιατρικής όσο και της λαϊκής ιατρικής ώστε οι πληροφορίες που μας δίνει να εμφανίζουν αν όχι ιατρική ακρίβεια τουλάχιστον ιατρική λογική».

Κλείνοντας, ο κος Ρηγάτος επιβράβευσε τη συγγραφέα κα Ελένη Τσαμαδού για τα τεκμηριωμένα στοιχεία που παρουσιάζει στα ιστορικά της μυθιστορήματα τα οποία μαζί με την ενδιαφέρουσα πλοκή, τις ανατροπές, το γλαφυρό ύφος και την πλούσια γλώσσα, δίνουν εξαιρετικά αποτελέσματα που πραγματικά απολαμβάνουν οι αναγνώστες όπως τα απόλαυσε και ο ίδιος.

Η συγγραφέας κα Ελένη Τσαμαδού εξέφρασε τη χαρά της για την παρουσία όλων όσοι παρευρίσκονταν και δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τον Πρόεδρο του Συλλόγου, «Οι Φίλοι της Μουσικής», κο Παναγιώτη Δημαρά για την φιλοξενία όπως και τους συνεργάτες του, τον κο Δερέσκο, την κα Μεράκου, την κα Μητσιάκη και τους τεχνικούς που βοήθησαν για την επιτυχία της βραδιάς.

Τους αξιόλογους παρουσιαστές της που την τίμησαν αφενός με την παρουσία τους αφετέρου με την ωραία ανάλυση του βιβλίου που έκαναν. Επίσης τους εκπληκτικούς ηθοποιούς  που ζωντάνεψαν με την ανάγνωσή τους το βιβλίο, και τέλος τον κο Γληνιαδάκη που έντυσε μουσικά τη βραδιά.

Στη συνέχεια απάντησε σε ερωτήσεις του κοινού σχετικά με το τι ήταν εκείνο που την έκανε να καταπιαστεί με μία τόσο δύσκολη ιστορική περίοδο, «Οι συγγραφείς των ιστορικών μυθιστορημάτων δεν διαλέγουν την ιστορική περίοδο. Η Ιστορία είναι αυτή που τούς βρίσκει και αυτοί δεν έχουν παρά να ακολουθήσουν τα μονοπάτια που τούς δείχνει...Όλοι μας έχουμε τις προτιμήσεις μας. Εμένα με ελκύει η Κλασική Αρχαιότητα και ελάχιστα έως καθόλου το Βυζάντιο», είπε.

Η κα Τσαμαδού μίλησε για την έμπνευσή της να γράψει αυτό το βιβλίο και για ό,τι την έκανε να ακολουθήσει τα μονοπάτια της ηρωίδας... «Αυτό που μας εμπνέει μπορεί να είναι κάτι ασήμαντο για κάποιον άλλο αλλά για μας κινεί μηχανισμούς και μας θυμίζει πράγματα που έχουμε καταχωνιασμένα... Έτσι έγινε και αυτή τη φορά. Ο Γεώργιος Θεοτοκάς έλεγε ότι  "η έμπνευση μοιάζει με τη σύλληψη του ανθρώπου" γι' αυτό "Οι άνεμοι του χρόνου" συνελήφθησαν όταν βρισκόμουν στο τέλος της συγγραφής του προηγούμενου μυθιστορήματός μου, "Υστερόγραφο ζωής". Σε κάποια ανάπαυλα ξαφνικά "είδα" μια εικόνα... Δε σάς έχει τύχει ποτέ μεταξύ ύπνου και ξύπνιου να δείτε κάτι;... Οι επιστήμονες λένε ότι τα όνειρα είναι συνάψεις των νευρώνων... Πως να εξηγήσω αυτό που είδα;... Πέρασα στο χαρτί τα πρόσωπα της εικόνας που είδα διερωτώμενη ποιοί ήταν αυτοί οι άνθρωποι, σε ποιο τόπο;... Οι απαντήσεις ήρθαν μόνες τους... Η ιστορία σιγά σιγά πήρε το δρόμο της σαν κάποιος να μου υπαγόρευε κι εγώ να γράφω...», είπε.

Η συγγραφέας παρουσίασε τους ήρωές αναφερόμενη περιεκτικά στην πλοκή και την έρευνα που έκανε, «Δεν διάλεξα εγώ την εποχή. Ο ιστορικός χρόνος με διάλεξε να εκφραστεί μέσα στο γραπτό μου. Ανασύρθηκαν καταχωνιασμένες θύμησες που με είχαν συγκλονίσει. Ένα ποίημα του Βιζυηνού, τον θάνατο του Κωνσταντίνου τον καιρό του Βουλγαροκτόνου, την συγκίνηση μπαίνοντας στην Αγιά Σοφιά και βλέποντας τον Άγγελο στην αψίδα νόμιζα ότι μίλαγε σε μένα... Όλα αυτά ήρθαν και μ' έπνιξαν και έπρεπε να γράψω... Σας ευχαριστώ που με τιμήσατε με την παρουσία σας!», σχολίασε η κα Τσαμαδού κλείνοντας την εκδήλωση.