Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Το βιβλίο «Γευστικές Αναμνήσεις».
Ο συγγραφέας Δημήτρης Ψυχογιός.
Οι εκδόσεις Επίκεντρο.

Οι εκδόσεις Επίκεντρο παρουσίασαν το βιβλίο του Δημήτρη Ψυχογιού, «Γευστικές Αναμνήσεις».

Για το βιβλίο μίλησαν:

• Γρηγόρης Μπέκος, δημοσιογράφος,
• Κατερίνα Σχινά, κριτικός λογοτεχνίας, και 
• Δημήτρης Ψυχογιός, ο συγγραφέας

Την συζήτηση συντόνισε ο εκδότης Πέτρος Παπασαραντόπουλος.

Δεκατέσσερις μικρές ιστορίες που έχουν να κάνουν με φαγητά, γλυκά και ποτά. Πικρές, γλυκές και επώδυνες αναμνήσεις από τη δεκαετία του ’50 ως σήμερα. Οι γεύσεις που δοκίμασε και θυμάται, συνδέουν τον αφηγητή με παγκόσμιες μητροπόλεις και ταπεινά χωριά· με πολυτελή ξενοδοχεία και καλύβες τσοπαναραίων· με πανίσχυρους πολιτικούς και αλλοπαρμένους μυστικιστές· με αγαπημένα πρόσωπα, εξυπηρετικούς προαγωγούς και ξωτικά.

Τι γεύση έχει το σπαγγέτι πέστο αλά Γκουίντο Γκράμσι; Γιατί τα αυγά είναι σημαντικότερα από τα περιοδικά; Πώς σχετίζονται τα στραγάλια με τους έρωτες της Μεγάλης Παρασκευής; Κονιάκ, πίτες, ντόμινο, τσάι, μελομακάρονα και πούρα, αποτελούν τα συνδετικά στοιχεία γλυκόπικρων βιωμάτων, ανακαλούν αναμνήσεις για τις γεύσεις και τους ανθρώπους που τις ένιωσαν.

Ο κος Γρηγόρης Μπέκος, εξέφρασε την τιμή της συμμετοχής του στην παρουσίαση του βιβλίου και αναφέρθηκε στη σχέησ του με το συγγραφέα, ως φοιτητής του αρχικά, ως «συνάδελφός του», αργότερα, όπως σχολίασε χαρακτηριστικά, «φοιτητής και του Δημήτρη Ποταμιάνου, του ανθρώπου στον οποίο αφιερώνεται το βιβλίο».

Όσοι παρακολουθούν τα κείμενα του Δημήτρη Ψυχογιού μέσα από τις σελίδες του ΒΗΜΑτος απολαμβάνουν αυτό το νέο βιβλίο του συγγραφέα και σε αναλογία με τις γαστριμαργικές γεύσεις, θα άφηνε την αίσθηση της ισορροπίας των υλικών που χρησιμοποίησε, «Τίποτε δεν περισσεύει, ούτε ένα ψίχουλο», είπε ο ομιλητής και σχολίασε ότι ένα ψίχουλο μπορεί να αναδεύσει τη μνήμη, να την αναστατώσει, να πυροδοτήσει τη σύνθετη διαδικασία της θύμησης, της αναπόλησης.

Παρόλο που τα κείμενα είναι προσωπικά, αυτονομούνται από το συγγραφέα τους ως προς την αφηγηματική τους τεχνοτροπία και τον ορίζοντά τους επειδή στοχεύουν στην αποτύπωση μίας ολόκληρης εποχής και ο κος Μπέκος το διάβασε με πολύ ενδιαφέρον.

Συνέχισε περιγράφοντας το περιεχόμενο του βιβλίου, τις 14 μικρές ιστορίες που σχετίζονται με φαγητά, κυρίως γλυκά και ποτά, συνιστώντας μία αυτοβιογραφία του συγγραφέα, μία αφήγηση για τον εαυτό του σε καθοριστικές στιγμές. «Memoir» είναι ο αγγλικός όρος για το είδος του αφηγήματος το οποίο είναι απρόβλεπτο με έντονο το υποδόριο χιούμορ του συγγραφέα και τον αυτοσαρκασμό του.

«Έχει απόλυτο έλεγχο του υλικού του, τα κείμενά του κατακτούν τον αναγνώστη», είπε ο ομιλητής και ξεχώρισε τον πατέρα του συγγραφέα, το Ντίνο Ψυχογιό, έναν τοπικό λόγιο των Λεχαινών Ηλίας, εκδότη των «Ηλιακών», ενός τριμηνιαίου περιοδικού λαογραφικής, ιστορικής και γλωσσικής έρευνας, το οποίο έγραφε όλο ο ίδιος με διάφορα ψευδώνυμα.

«Θα σας ικανοποιήσει πολύ και λογοτεχνικά, εκτός από τα πολλά αλλά και ενδιαφέροντα πράγματα που περιλαμβάνονται», είπε ο κος Μπέκος κλείνοντας την ομιλία του.

Η κα Κατερίνα Σχινά αναφέρθηκε στην προσωπική της σχέση με το συγγραφέα, «Έχουμε φάει και έχουμε πιει πολλές φορές μαζί», είπε και «άρχισε με κάτι αλμυρό», όχι του Δημήτρη Ψυχογιού αλλά της Βιρτζίνια Γουλφ. Διάβασε απόσπασμα από το ημερολόγιό της όπου αναφέρεται στις σκέψεις της για την προετοιμασία ενός δείπνου, συνδέοντας τη λογοτεχνία με το τραπέζι, «σχέση μακρά, αγαπητική και εκδηλώνεται με μία αμφίδρομη εκρηκτικότητα», όπως είπε.

Στο ένα πόλο αυτή της σχέσης βρίσκονται τα βιβλία μαγειρικής, ταπεινό φιλολογικό είδος κάποτε αλλά σε μεγάλη εκτίμηση σήμερα. Στον άλλο πόλο η λογοτεχνία που όταν επικεντρώνεται στο φαγητό το κάνει με φιληδονία.

Η πιο ενδιαφέρουσα διάσταση της συνεύρεσης δύο διαφορετικών τεχνών είναι αυτή που απαντά στις σελίδες της λογοτεχνίας και παίρνει μία ιδιαίτερη μορφή στο εν λόγω βιβλίο, «που σήμερα γιορτάζουμε την έκδοσή του», όπως είπε η κα Σχινά διότι είναι εορταστικό βιβλίο, «εμποτισμένο στις χαρές του σώματος χωρίς να αφήνουν παραπονεμένο το πνεύμα».

«Είναι ερωτικό το βιβλίο», συνέχισε ορίζοντας ως έρωτα τον ταυτόχρονο συνεπαρμό όλων των αισθήσεων, «Ξεπερνώντας το διατροφικό ρόλο του συντηρεί και το πνεύμα, κυρίως όταν μετατρέπεται σε ευφρόσυνο όργανο ανάκλησης του παρελθόντος».

Στους συγγραφείς που δίνουν στο φαγητό και στη μαγειρική τέχνη την περίοπτη θέση ευγενών συνομιλητών της γραφής, τοποθέτησε το συγγραφέα Δημήτρη Ψυχογιό ο οποίος μας επιστρέφει στις ανθρώπινες κοινωνικές στιγμές ή και στις μοναχικές τερψιλαρύγγειες απολαύσεις.

Οι ιστορίες επιστρατεύουν δημιουργικά το αυτοβιογραφικό στοιχείο σε ένα είδος εξομολογητικής τρυφερής εκμυστήρευσης, ξεκινώντας με τυριά στο Παρίσι, ιστορία που θύμισε και προσωπική εμπειρία της κας Σχινά στην ίδια πόλη.

Κείμενα με απαράμιλλη χάρη, υποδόριο χιούμορ και αβίαστη συνομιλιτικότητα της γλυκοδιάβαστης γραφής όπου το εγώ καταφέρνει να μιλήσει στο εμείς και το ατομικό εκβάλει αβίαστα στο συλλογικό, «Κείμενα καλογραμμένα με τα οποία υποδεικνύει καλοδιάθετα ότι η κουζίνα και η διατροφή είναι επίτευγμα και επιστέγασμα πολιτισμού, γραμμένα με τρόπο που ανακαλούν το ήθος τής κάθε εποχής, την ευγενή πενία των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων που ωστόσο δεν γινόταν αντιληπτή ως φτώχεια όχι μόνον γιατί ήταν γενικευμένη αλλά και διότι προσέβλεπε σε ένα καλύτερο μέλλον και γονιμοποιούσε τη μαγειρική φαντασία. Κείμενα που μεταφέρουν έναν κόσμο που αλλάζει, τις κωμικές απόπειρες γευστικού εξευρωπαϊσμού, έως την εκζήτηση στα λίγα χρόνια της μεταπολιτευτικής ευμάρειας όπου οι πολλοί ανακαλύπτουν πως ζουν οι λίγοι και σπεύδουν αδέξια να τους μιμηθούν».

Αυτή τη σύνδεση της ατομικής περίπτωσης με το συλλογικό ήθος είναι που κάνει το βιβλίο σημαντικό, πέρα από τη γοητεία του, τη θεματική του, τη συναρπαστική γραφή του και τη συγγραφική γενναιοδωρία του που εκτείνεται από το επιστημονικό πόνημα ως το μυθιστόρημα και από το πολιτικό κείμενο ως το αυτοβιογραφικό θραύσμα.

Ο συγγραφέας κος Δημήτρης Ψυχογιός δήλωσε αρχικά ότι «όσα γράφονται και λέγονται από συγγενείς δεν πρέπει να λαμβάνονται τοις μετρητοίς», αστειευόμενος για την ιστορία που αφηγήθηκε η αδελφή του λίγο πριν και την οποία μπορείτε να δείτε στην αρχή του βίντεο.

Σχετικά άθελά του καταπιάστηκε με αυτό το θέμα και πολύ πρόσφατα ενημερώθηκε για τη θεωρία σύνδεσης του εξανθρωπισμού μας με το μαγείρεμα, το ωμό και το ψημένο, τη διαφοροποίηση φύσης και πολιτισμού. Βάσει αυτής της θεωρίας ο άνθρωπος ξεχώρισε και αναπτύχθηκε ο εγκέφαλός του επειδή άρχισε να μαγειρεύει, λαμβάνοντας έτσι τις απαραίτητες ουσίες σε μικρότερο χρονικό διάστημα.

«Είναι ιστορίες που ήθελα να πω», συμπλήρωσε ο συγγραφέας και συνέχισε λέγοντας ότι τα φαγητά ήταν ένα πρόσχημα, τις ιστορίες τις είχα συνέχεια στο μυαλό μου ως αναμνήσεις και καταστάσεις.

Ευχαρίστησε τους ομιλητές για τη συμμετοχή τους και τη μητέρα της Κατερίνας Σχινά για τα μελομακάρονα που απόλαυσαν όλοι αμέσως μετά το φουαγέ της αίθουσας εκδηλώσεων της ΕΣΗΕΑ.

Ο εκδότης του Επίκεντρου κος Πέτρος Παπασαραντόπουλος ευχαρίστησε στο τέλος το συγγραφέα και κατέθεσε την αίσθησή του ότι μετά την παρουσίαση του βιβλίου όλοι έχουμε πλέον εξοπλιστεί για την αντιμετώπιση των κακοηθειών που προσπαθούν να μας αποτρέψουν από την απόλαυση είτε γλυκών είτε αλμυρών και προέτρεψε τους παρευρισκόμενους για ένα ποτήρι κρασί.