Ο τίτλος και το περιεχόμενο του βιβλίου ανακαλούν δύο πασίγνωστα θεατρικά έργα: το δράμα του Eduard Albee Ποιος φοβάται την Βιρτζίνια Γουλφ (1962) και την κωμωδία του Nikolaj Gogol Ο Επιθεωρητής (1835). Οι ομοιότητες δεν σταματούν εκεί. Ανεξάρτητα από την πλοκή, ο Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος μάς συστήνει επτά αφηγήματα με κεντρικό θέμα την επίσκεψη του κυρίου Επιθεωρητή.

Το πολύτιμο αυτό βιβλίο εστιάζει στη λειτουργία του θεσμού της αξιολόγησης στην εκπαίδευση, ενώ παράλληλα διαθέτει τη νηφάλια υφή λογοτεχνικού αφηγήματος και απομνημονεύματος. Ο συγγραφέας είναι το κεντρικό πρόσωπο όλων σχεδόν των ιστοριών και ταυτόχρονα ο αμερόληπτος αφηγητής του βιώματός του. Αυτή η προσέγγιση, αλλά και αποστασιοποίηση, μετατρέπει το ημερολόγιο σε ιστορικό ντοκουμέντο, τη μαρτυρία σε δραματικό επίλογο του ζωντανού κάποτε οργανισμού της παιδείας που μετατράπηκε σε άταφο νεκρό. Το ζήτημα είναι ευρέως πολιτικό και κοινωνικό. Η παιδεία, ως ο κατ\' εξοχήν αμυντικός μηχανισμός της χώρας, επλήγη πρώτη και μάλιστα καίρια. Αλλά «ο τρώσας και ιάσεται», θυμίζει με τον τρόπο του ο συγγραφέας. Η πληγή που θίγεται εδώ, και πρέπει να επουλωθεί με προσοχή, είναι της αξιολόγησης, εκεί που χτυπά ίσως η καρδιά του θεσμού.

Το ακριβό αυτό εγκόλπιο διδασκαλίας φανερώνει με τον τρόπο του στους διψώντες ακόμη δασκάλους τον λησμονημένο, από τη χρόνια περιφρόνηση, ρόλο τους, την πολυτιμία της παραίνεσης, της συμβουλής, ακόμη και αν προέρχεται από ένα απειλητικό φάντασμα. Απειλητικές είναι οι σειρήνες, οι ρητορείες της απλούστευσης, της ευκολίας, της πατροκτονίας. Η γραφή, η γλώσσα του Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλου -από κοιτάσματα όλων των καιρών που δεν καταδεχτήκαμε-, μοιάζει με λαμπύρισμα μακρινό που, ωστόσο, είναι κοντά μας.

Συμεών Γρ. Σταμπουλού