Ο δεύτερος τόμος ενός μεγάλου κυκλικού έργου που εντάσσεται στη χορεία ανάλογων μυθιστορηματικών τοιχογραφιών του Μπαλζάκ και του Ζολά. Η τριλογία του Καραγάτση -που περιλαμβάνει τον "Κοτζάμπαση του Καστρόπυργου", το "Αίμα χαμένο και κερδισμένο" και "Τα στερνά του Μίχαλου"- είχε περιγραφεί από τον ίδιο ως "βιολογική και κοινωνική ιστορία μιας αστικής ελληνικής οικογένειας από το 1821 ώς τα σήμερα". Στον πρώτο τόμο της τριλογίας, ο Καραγάτσης έστηνε έναν ολοζώντανο κεντρικό ήρωα, τον Μίχαλο Ρούση, τον περίφημο Κοτζάμπαση, που γινόταν εξωμότης γιατί τον κυβερνούσε το αίσθημα του ευδαιμονισμού· τώρα, στο "Αίμα χαμένο και κερδισμένο", ο ίδιος αυτός Ρούσης ολοκληρώνεται ως μορφή που αναπήδησε απ\' τον κόσμο του μεγάλου ξεσηκωμού του Εικοσιένα. Στο έργο αυτό, ο Καραγάτσης δεν ρίχνει το βάρος σ\' έναν ή δύο ήρωες: δίνει ζωή σε μιαν ολόκληρη -και σημαντικότατη- εποχή. Η Επανάσταση στις σελίδες αυτού του βιβλίου δεν αντιμετωπίζεται με τρόπο κοντόφθαλμο, αλλά υπό το πρίσμα της ζωής· πρίσμα σίγουρο, μεγεθυντικό, ανυπότακτο σε οποιαδήποτε σκοπιμότητα. Από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του Καραγάτση.