Γράφει: Λεύκη Σαραντινού
Η Φεβρωνία Τσερκέζογλου-Δρίβα γεννήθηκε στην Αθήνα, είναι έγγαμη και μητέρα δύο παιδιών. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και αποφοίτησε το 1983. Στη συνέχεια εργάσθηκε ως δικηγόρος έως το 1991, οπότε και διορίστηκε Δικαστής πολιτικής και ποινικής Δικαιοσύνης. Σήμερα είναι Πρόεδρος Εφετών. Παράλληλα με την εργασιακή της ενασχόληση, αγαπούσε πολύ τη λογοτεχνία, κυρίως την ιστορία και το ιστορικό μυθιστόρημα. Έτσι, αποφάσισε να συγγράψει το πρώτο της ιστορικό μυθιστόρημα, που έχει ως θέμα την αρχαία Σπάρτη της παρακμής του 3 ου π.Χ. αιώνα και τους σπουδαίους βασιλείς της Άγη Δ’ και Κλεομένη Γ’. Στόχος της με τη συγγραφή του μυθιστορήματος αυτού είναι η ανάδειξη ιστορικών γεγονότων και σπουδαίων ιστορικών προσωπικοτήτων, που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό και αποτελούν κρυμμένα ιστορικά μυστικά.
Ο αγγελιοφόρος των βασιλιάδων της Σπάρτης είναι το πρώτο της λογοτεχνικό πόνημα.
Το μυθιστόρημά σας διαδραματίζεται σε μία περίοδο παρακμής για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Πείτε μας για ποιον λόγο επιλέξατε την περίοδο αυτή και όχι την περίοδο της ακμής των ελληνικών πόλεων-κρατών, όπως γίνεται συνήθως.
Η περίοδος της ακμής είναι ευρέως γνωστή. Αντίθετα, στο διάβα της ιστορίας, υπάρχουν ηγέτες και κοινωνικές καταστάσεις άγνωστες, που όμως αξίζουν να βγουν στο φως και να εντυπωσιάσουν. Η έμπνευσή μου σχετικά με τη Σπάρτη του 3ου πχ αιώνα αντλήθηκε από τις σπουδαίες προσωπικότητες των βασιλιάδων της Άγη Δ’ και Κλεομένη Γ’, που πρωτοστάτησαν σε ένα είδος κοινωνικής επανάστασης πρωτόγνωρης για τα δεδομένα της εποχής, υποστηρίζοντας οικονομικά και κοινωνικά τα πιο φτωχά στρώματα του λαού τους, προβαίνοντας σε διαγραφή χρεών και αναδασμό γης και προσφέροντας οι ίδιοι τις περιουσίες τους στην πόλη-πατρίδα τους. Παράλληλα, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου ξετυλίγονται οι διεθνείς σχέσεις της εποχής, πανομοιότυπες με τις σημερινές, που οδηγούν στην παρακμή μιας άλλοτε κραταιής πόλης-κράτους και στην ανάδειξη μιας άλλης πιο ισχυρής δύναμης.
Πολλοί μελετητές θεωρούν πως η Σπάρτη είναι λίγο παρεξηγημένη από πολιτισμικής απόψεως. Εσείς αναφέρετε τον φιλόσοφο Σφαίρο που έζησε εκεί, κι εγώ γνωρίζω και τους ποιητές Τέρπανδρο και Τυρταίο που ‘έδρασαν επίσης εκεί. Συντάσσεστε κι εσείς με την άποψη πως η αρχαία Σπάρτη είναι κάπως παρεξηγημένη, τουλάχιστον σε σχέση με την αρχαία Αθήνα;
Συντάσσομαι απολύτως με την άποψη αυτή. Η αρχαία Σπάρτη είναι παρεξηγημένη σε σχέση με την αρχαία Αθήνα και αυτό οφείλεται πιθανόν σε νεότερους ιστορικούς, που θέλησαν να τονίσουν πολλά θετικά σημεία της Αθήνας (δημοκρατία, θέατρο, τέχνες) που πράγματι υπήρξαν αναμφίβολα, χωρίς να αναφέρονται στα αρνητικά της σημεία. Όμως, το πολίτευμα της Σπάρτης, που εγκαθίδρυσε ο Λυκούργος ήταν εξαιρετικό για την εποχή του και λειτούργησε για πολλούς αιώνες. Μάλιστα, οι υπόλοιποι Έλληνες της κλασσικής εποχής, ακόμη και οι Αθηναίοι, θαύμαζαν τότε το σπαρτιατικό μοντέλο.Βασιζόταν στην ισότητα των Σπαρτιατών ομοίων (όσων είχαν πολιτικά δικαιώματα), οι οποίοι εξέλεγαν την ηγεσία τους (εφόρους). Οι δύο βασιλείς ήταν βέβαια κληρονομικοί, αλλά δεν είχαν απόλυτο έλεγχο της πόλης, ήταν μόνο αρχηγοί στρατού. Η Σπάρτη μάλιστα, παρείχε δημόσια εκπαίδευση σε όλα τα παιδιά των Σπαρτιατών, που δεν ήταν μόνο αμιγώς στρατιωτική, αντίθετα με την Αθήνα. Επιπλέον, η θέση των γυναικών στη Σπάρτη ήταν σαφώς καλύτερη των Αθηνών, αφού οι γυναίκες εκπαιδεύονταν και είχαν γνώμη και κύρος στην κοινωνία. Ακόμη και οι είλωτες ανήκαν στο κράτος και όχι σε ιδιώτη που μπορούσε να τους κακομεταχειριστεί, ασχολούνταν με τη γεωργία και εισέπρατταν το ήμισυ του κέρδους από την εργασία τους αυτή. Πιστεύω ότι λανθασμένα βλέπουμε τη Σπάρτη μόνο ως στρατιωτική δύναμη, που αναμφίβολα ήταν, αφού είχε αναπτύξει την καλύτερη στρατιωτική τεχνογνωσία της εποχής και αγνοούμε το πολιτικό της σύστημα, τους νόμους και τη σοφία της.
Τελικά τι είναι αυτό που μας γοητεύει μέχρι και σήμερα στον αρχαίο κόσμο, έναν κόσμο με ήθη και έθιμα τόσο διαφορετικά από τα σημερινά, όπου οι γυναίκες και οι δούλοι δεν είχαν σχεδόν κανένα δικαίωμα;
Ο αρχαίος κόσμος, ειδικά στην Ελλάδα, ανέπτυξε ένα σπουδαίο πολιτισμό, για τον οποίο δυστυχώς έχουν διασωθεί ελάχιστα, αφού καταστράφηκε πλήρως μετά τον εκχριστιανισμό της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας, στην οποία είχε περιέλθει ως γεωγραφικός χώρος. Όμως, τα σπουδαία μνημεία, τα έργα τέχνης, τα συγγράμματα που έτυχε να διασωθούν δείχνουν το μοναδικό αυτό πολιτισμό. Πολλές αρχές του ελληνικού πολιτισμού παραμένουν επίκαιρες (θέατρο, Ολυμπιακοί Αγώνες, δημοκρατία, τέχνες) και για το λόγο αυτό εμπνέει. Φυσικά, η κοινωνία ήταν ανδροκρατούμενη, όπως συνέβαινε σε όλους τους πολιτισμούς, όλους του κατοπινούς αιώνες μέχρι τον 20ο αιώνα, που διανύσαμε. Ασφαλώς υπήρχαν και οι δούλοι, το εργατικό δυναμικό της εποχής, που αποτελούν ένα μεγάλο άγνωστο κεφάλαιο της αρχαίας ιστορίας, αφού στα διασωθέντα κείμενα δεν αναφέρονται και πολλές πληροφορίες για τους δούλους και τη θέση τους. Όμως, μην ξεχνάμε ότι μέχρι το 19ο αιώνα στις ΗΠΑ υπήρχε η δουλεία των μαύρων, οπότε δεν μπορούμε να τονίζουμε τη δουλεία μόνο στην αρχαία Ελλάδα. Ο θεσμός ήταν πανάρχαιος, χάνεται στα βάθη της ιστορίας και μόλις πρόσφατα η ανθρωπότητα κατάφερε να ξεφύγει από τον απάνθρωπο αυτό θεσμό.
Εσάς τι ακριβώς σας γοήτευσε στην αρχαία Σπάρτη;
Τα κρυμμένα μυστικά της ιστορίας της, οι νόμοι της, τα ήθη και έθιμά της, η εξαιρετική στρατιωτική τεχνογνωσία της, η προσωπικότητα του Άγη Δ’ και του Κλεομένη Γ’, οι κοινωνικοί τους αγώνες, σε συνδυασμό με το θάρρος και την ευφυΐα τους.
Διαβάζετε Ιστορία; Αν ναι, ποια είναι η αγαπημένη σας ιστορική περίοδος;
Διαβάζω ιστορία και ιστορικό μυθιστόρημα. Είναι το χόμπι μου. Μέσα από το ιστορικό μυθιστόρημα πρέπει να μαθαίνει ο αναγνώστης πολλά ιστορικά γεγονότα και καταστάσεις. Αγαπημένη μου ιστορική περίοδος είναι η κλασσική αρχαία Ελλάδα και η ύστερη αρχαιότητα μέχρι τον 5ο μΧ αιώνα.
Θα μείνετε συγγραφικά στον χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος;
Ασφαλώς! Είναι το μόνο είδος που με εμπνέει στη συγγραφή.