Γράφει: Μαίρη Ζαχαράκη

Η Φωτεινή Ναούμ γεννήθηκε στην Κομοτηνή όπου ζει κι εργάζεται τα τελευταία χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί έξι βιβλία της. Συντονίζει ομάδες δημιουργικής γραφής και είναι ραδιοφωνική παραγωγός σε εκπομπή με θέμα το βιβλίο. Κατά καιρούς αρθρογραφεί σε εφημερίδες και περιοδικά.

Στο έβδομο μυθιστόρημα της η Φωτεινή Ναούμ, μας χαρίζει ένα αγωνιώδες κι ωστόσο όμορφο ταξίδι, στον συγγραφικό κόσμο του κεντρικού ήρωα της, Ανδρέα Μεντά. Μοιράζεται μαζί του το κοινό πάθος για την τέχνη του λόγου κι ίσως την οδύσσεια της ολοκλήρωσης ενός βιβλίου. Αυτό που πάντα μου έκανε εντύπωση στη γραφή της Φωτεινής, είναι το ευαίσθητο “νυστέρι” της ματιάς της, που εισχωρεί στην ψυχή των χαρακτήρων αλλά και των αναγνωστών.

Αφορμή για τη συμπόρευση της με τον Μεντά, είναι ένα παράξενο κορίτσι, η Ζέλντα. Ανήκει σε εκείνο το ιδιαίτερο είδος ανθρώπων που εισβάλουν στη ζωή κάποιου για να τον ξεβολέψουν, φανερώνοντας του τις ανεπάρκειες του με την παρουσία μα πιο πολύ με την απουσία τους. Γιατί η Ζέλντα φοβάται ότι τη δένει,την εφησυχάζει, την κρατά και τότε φεύγει. Σε όλη της τη διαδρομή, διακατέχεται από ένα πόθο, να ζήσει μέσα στην ψυχή και το μυαλό, ενός συγγραφέα. Ως ηρωίδα, να συστηθεί στον κόσμο μέσα από τη ματιά και την πένα του. Προετοιμάζει με κάθε συνάντηση της ζωής της, αυτόν της τον ρόλο, φλερτάροντας με τον κίνδυνο πολλές φορές. Την ακολουθεί ένα τραγούδι και το χτυποκάρδι, του συγγραφέα που επέλεξε. Εκείνος απεγνωσμένα και σπασμωδικά αντιστέκεται αν και κατανοεί εξαρχής το μάταιο της προσπάθειας του. Ταξιδεύει με το τρένο του χρόνου, συναντώντας ένα προς έναν τους πρωταγωνιστές της γριφώδης ζωής της και συμπληρώνει τα κεφάλαια, κυνηγώντας τη σκιά της. Ψηλαφεί τις βαθιές τομές και τις αργές επουλώσεις τους. Εξάλλου η Ζέλντα αγαπάει τους ανθρώπους με ουλές. Στέκεται αλύτρωτος μπροστά στο ημιτελές δημιούργημα του, χωρίς να μπορεί να αποφασίσει αν θέλει να το πετάξει σε ένα συρτάρι, στην φωτιά ή να το ολοκληρώσει.

Αξίζει πραγματικά να αποκτήσετε αυτό το βιβλίο για να δείτε τι τελικά αποφάσισε να κάνει...

Με αφορμή το νέο βιβλίο της “Η ΖΕΛΝΤΑ ΕΦΥΓΕ” που κυκλοφόρησε τον Μάρτιο απ' τις Εκδόσεις Bell, η Φωτεινή Ναούμ δέχτηκε να απαντήσει στο Bookia με αυθορμητισμό κι ειλικρίνεια..

Το πρωταρχικό σου στοίχημα ήταν να αποδείξεις την αλήθεια των λόγων του Lawrence Durrell: «Υπάρχουν τρία μόνο πράγματα που μπορείς να κάνεις με μια γυναίκα. Να την αγαπήσεις, να υποφέρεις για αυτήν ή να την κάνεις λογοτεχνία»;

Το πρωταρχικό μου μέλημα ήταν μάλλον να γράψω ένα βιβλίο που θα με κέρδιζε, που θα ήθελα να το διαβάζω, να ασχολούμαι με αυτό μέρα και νύχτα. Όσο για τη σχέση μεταξύ ενός άντρα και μιας γυναίκας, είναι ένα ανεξάντλητο θέμα, σχεδόν δίχως όρια όπως το σύμπαν. Οπότε και μου ταίριαξαν τα λόγια του Ντάρελ. Οριοθετεί αυτή τη χαώδη συνύπαρξη. Της δίνει τη «λογοτεχνικότητα» που της ταιριάζει. Ο ήρωάς μου, νομίζω πέρασε και από τα τρία στάδια.

Ποιός είναι ο αληθινός πρωταγωνιστής σε αυτό σου το βιβλίο, ο Ανδρέας Μεντάς; Η Ζέλντα; Εσύ; Ο αναγνώστης σου; Όλοι; Κανείς;

Είναι μια ωραία ερώτηση γιατί κι εγώ το αναρωτιόμουν κατά τη διάρκεια της συγγραφής του. Στη βάση μοιάζει να είναι η Ζέλντα και ο Μεντάς. Η εστίαση όμως αλλάζει μονίμως και οι ήρωες είναι σαν να παίζουν σκυταλοδρομίες. Αν αυτό το βιβλίο εμπεριέχει κάτι μαγικό, σίγουρα είναι αυτό. Η απορρόφηση του ενός ήρωα μέσα στον άλλον, αλλά και του ίδιου του συγγραφέα, του αναγνώστη.Έχει πολύ ενδιαφέρον κατά τη γνώμη μου η «διαδραστικότητα» του κειμένου.

Γνώριζες από την αρχή πως η Ζέλντα θα σε τραμπάλιζε πάνω από την άβυσσο της συγγραφής απόλυτα συνειδητοποιημένα κι αμετανόητα ή σε αιφνιδίασε;

Με αιφνιδίαζε μονίμως. Ξεκίνησε παράδοξα η συγγραφή του έργου κι έτσι έφτασε μέχρι το τέλος. Όταν ολοκλήρωσα τις εξήντα πρώτες σελίδες οι οποίες με ικανοποιούσαν ιδιαίτερα, εξαφανίστηκε το κείμενο από τον υπολογιστή μου. Έπαθα κακό. Τον πήγαινα εδώ κι εκεί και κανείς δεν μπορούσε να κάνει τίποτα. Ήμουν απαρηγόρητη γιατί πίστεψα πως έχασα την αρχή ενός βιβλίου που ήθελα όσο τίποτα άλλο να ολοκληρώσω. Να είναι καλά ο καλός μου φίλος από την Αλεξανδρούπολη, που ασχολήθηκε κάποιο διάστημα και κατάφερε να το ανακτήσει. Η σχέση μου με τη Ζέλντα, συνεχίστηκε τρικυμιώδης μέχρι το τέλος.

Η αυτονομία της ηρωίδας σου σε προβλημάτισε κάποια στιγμή, όπως τον Μεντά; Τι ένιωθες για αυτήν καθώς έπαιρνε το ασαφές της σχήμα πάνω στις σελίδες του βιβλίου;

Όχι. Η ίδια η Ζέλντα δεν με ταλαιπώρησε στο στήσιμο του χαρακτήρα και της συμπεριφοράς της. Αν το δείτε προσεχτικά θα καταλάβετε πως είχε ένα συγκεκριμένο μοτίβο συμπεριφοράς από το οποίο σπάνια απέκλινε. Περισσότερο με ταλαιπωρούσαν όσοι ζούσαν τριγύρω της αλλά και ο ίδιος ο συγγραφέας. Με ποιον τρόπο και αν θα την ακολουθούσε, τι σκόπευε να κάνει μαζί της και τα σχετικά.

Οι τόποι που επέλεξες να λάβει χώρα η ιστορία σου, είναι δευτερεύουσες οντότητες του βιβλίου ή έχουν ουδέτερο ρόλο; Είναι σημαντικό που σου είναι οικείοι;

Εγώ επέλεξα μόνο τον τόπο γέννησής της. Ένα μικρό χωριό στο τριεθνές του Έβρου. Από εκεί κι έπειτα, όλα τα έκανε η ίδια η ζωή της. Αυτή στάθμευε, εγώ ακολουθούσα. Το να αναφέρεσαι πάντως σε τόπους που γνωρίζεις καλά, είναι εξαιρετικά βοηθητικό. Ίσως ενδόμυχα να ήθελα ακόμη μια φορά να φωτίσω αυτόν τον ακριτικό νομό. Ίσως γιατί η Αλεξανδρούπολη, ως πόλη με λιμάνι, μου κάνει από μόνη της πολύ νουάρ. Οπωσδήποτε όμως, κάθε τόπος που αναφέρεται μέσα, μου είναι για τον δικό του λόγο ξεχωριστός.

Τα τραγούδια ερμηνεύουν και σκιαγραφούν το συναίσθημα και τον χαρακτήρα του Μεντά ή είναι κομμάτια του πάζλ του μυαλού σου που μέσα σε αυτό σου το βιβλίο βρήκαν τη θέση τους;

Όταν πρωτοάκουσα το crowling back to you, δεν μπορούσα να το βγάλω από το μυαλό μου. Το άκουγα ξανά και ξανά. Και πάλι και πάλι. Αμέτρητες φορές για πολύ καιρό. Το άκουγα όταν ξεκίνησα να γράφω. Το άκουγα συνέχεια. Δε γινόταν να μην είναι το τραγούδι που θα ακολουθούσε την ιστορία. Τα υπόλοιπα είναι και πάλι τραγούδια που αγαπώ και τα πέρασα στον Μεντά.

Ο λόγος που η Ζέλντα γοητευόταν από ανθρώπους με εμφανείς κι αφανείς ουλές ήταν γιατί σε αντίθεση με την ίδια είχαν καταφέρει να αποθεραπευτούν;

Ωραία οπτική, δεν το είχα δει ποτέ έτσι, γι αυτό κι έχει ενδιαφέρον η ανάγνωση από διαφορετικούς ανθρώπους. Της άρεσαν μάλλον οι σημαδεμένοι άνθρωποι, όπως τα σημαδεμένα βιβλία. Πίστευε πως με κάποιο τρόπο η ζωή αφήνει σημάδια πάνω σε αυτούς που ζούνε έντονα. Που ζούνε με ρίσκο. Αλλά αυτό, είναι η δική μου ανάγνωση.

Η Φλώρα θα μπορούσε να είναι ένα ολόκληρο βιβλίο από μόνη της όμως επιλέγεις να της δώσεις ένα νευραλγικό κι ωστόσο παρασκηνιακό ρόλο, γιατί;

Συχνά συμβαίνει ένας δεύτερος ρόλος να κλέψει την παράσταση, η Φλώρα είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις. Γυναίκα σταθμός στη ζωή πολλών ηρώων του έργου. Ο μύθος της λοιπόν, απόρρεε από όλες τις αναφορές στο πρόσωπό της. Γνωρίζαμε ελάχιστα και όμως γοητευόμασταν από αυτήν.

Ζούσε στο παρασκήνιο παρά μόνο όταν ελάχιστες στιγμές επέλεγε να βγει από εκεί. Ωστόσο, κουνούσε τα νήματα. Σαν το θέατρο σκιών. Βλέπουμε τις φιγούρες, αλλά άλλος είναι αυτός που τις κινεί.

Γιατί η Ζέλντα επιλέγει τον Μεντά για συγγραφέα της; Γιατί είναι γνωστός ή επειδή διέγνωσε διαβάζοντας τα βιβλία του ότι τη χρειαζόταν; Επιθυμούν όλοι όσοι ασχολούνται με τη γραφή κάποιος να τους αφουγκραστεί;

Η Ζέλντα με έναν μυστήριο τρόπο επέλεγε αυτούς που θα συναντήσει, προτού να τους συναντήσει. Η σχέση της μαζί του, ήταν μάλλον καρμική. Τον εντόπισε πολύ νωρίς, τη γοήτευσε ως γραφιάς αλλά και ως άνθρωπος.Ένιωθε πως μέσα του κουβαλούσε πολύ πόνο, πολύ μοναξιά. Σαν να ήταν ένα μισό, που ήθελε να το κουμπώσει με το δικό της μισό. Όσο για το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, λέω συχνά πως είναι υπέροχο να σε ανακαλύψει ένας αναγνώστης που χαίρεσαι να σε διαβάζει. Που σου αρέσει ο τρόπος που σε αφουγκράζεται. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ναι. Κάθε συγγραφέας θα ήθελε να αγαπηθεί από αυτούς που μπορούν να τον κατανοήσουν κατά πως ο ίδιος θα ήθελε.

Ο Ντίμης είναι ο μόνος που μέσα από τον απόλυτο ερωτά του κατάφερε να τη δαμάσει χωρίς να της εκχωρήσει κομμάτια της ελευθερίας του. Γιατί κάποιοι άνθρωποι, όπως αυτός επιλέγουν τη μοναχικότητα κι απωθούν την ευτυχία; Από φόβο ή από υπέρμετρη αγάπη;

Γιατί δεν μπορούν να κάνουν αλλιώς. Γιατί ακριβώς αυτό είναι. Ο φόβος και η αγάπη, είναι συχνά συνώνυμες έννοιες. Όμως εμπλέκονται και άλλα εδώ. Ρίσκα, στάση ζωής, εξοικείωση με τη μοναχικότητά. Κι έπειτα, πάντα ένας από τους δυο υπερτερεί σε μια σχέση. Μπορεί να αντέξει πιο άνετα δίχως τον άλλον. Ή να κάνει πως αντέχει. Ο Ντίμης δείχνει να μην τον αφορά η ευτυχία.

Σε αντίθεση με τη Ζέλντα, να μην την αναζητά. Ίσως να τη βιώνει με έναν ξεχωριστό δικό του τρόπο, όποτε τα φέρνει ο καιρός.

Πώς πρέπει να νιώθουμε για ανθρώπους σαν τη Ζέλντα που έρχονται στη ζωή όχι για να μείνουν αλλά για να φύγουν αφού μας έχουν ταρακουνήσει συθέμελα;

Καλό είναι να αισθανόμαστε τυχεροί, ευγνώμονες που τους συναντήσαμε έστω για λίγο. Είναι τεράστια η επιρροή που μπορεί να καταφέρει πάνω μας ένας άνθρωπος με μια ξεχωριστή προσωπικότητα. Είναι εκείνος που μπορεί να μας δείξει τρόπους να δούμε αλλιώς. Να νιώσουμε αλλιώς.

Ευχαριστώ θερμά.