Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Μιχάλης Σπέγγος γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1963. Κατέχει διδακτορικό δίπλωμα στην Πειραματική Πυρηνική Φυσική. Έχει ασχοληθεί με την πρόζα αλλά και το θέατρο. Μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί εννιά μυθιστορήματα, τρεις συλλογές διηγημάτων/νουβέλες και έχουν ανεβεί εννιά θεατρικά έργα του. Από καιρού εις καιρόν συμμετέχει σε ασκήσεις δημιουργικής γραφής.

Στο Bookia μας μίλησε για το τελευταίο του πόνημα με τίτλο «Τρωική Ραψωδία» από τις εκδόσεις Επίμετρο.

Η Ιλιάδα και γενικότερα τα ομηρικά έπη έχουν αποτελέσει συγγραφική αφετηρία πολλών λογοτεχνικών πονημάτων. Το ίδιο συνέβη και με το δικό σας. Πείτε μας για ποιον λόγο αποφασίσατε να «ξαναγράψετε» την Ιλιάδα.

Προσοχή! Η Ιλιάδα καλύπτει χρονικά ένα μικρό μέρος του Τρωικού πολέμου. Μας μεταφέρει στον δέκατο χρόνο του πολέμου από την οργή του Αχιλλέα μέχρι την κήδευση του Έκτορα. Ο Πρώτος λόγος λοιπόν είναι ότι ήθελα να γράψω μια αφήγηση που να καλύπτει ολόκληρο το χρονικό του πολέμου. Από τις αιτίες και τις αφορμές μέχρι την πτώση της Τροίας και έναν από τους νόστους. Ο Δεύτερος λόγος είναι ότι θέλησα να γράψω μια αφήγηση χωρίς ποιητικά και μεταφυσικά στοιχεία. Δεν υπάρχουν στο βιβλίο μου παρεμβάσεις Θεών, ούτε και παράλογα συμβάντα όπως ο Δούρειος Ίππος. Δεν είναι λίγο αφύσικο μια από τις δύο υπερδυνάμεις της εποχής ενώ έχουν αντέξει με τη βοήθεια των τειχών τους δέκα χρόνια ασφυκτικής πολιορκίας να γκρεμίσουν τα τείχη και να βάλουν μέσα ένα ξύλινο, κούφιο άλογο;  Η Τρωική Ραψωδία υιοθετεί διαφορετικές προσεγγίσεις. 

Θεωρείτε ότι η Ελληνική Μυθολογία είναι πιο πλούσια σε σχέση με τη μυθολογία άλλων λαών, όπως, για παράδειγμα, των Σκανδιναβών, των Ινδών ή των Αιγυπτίων;

Όλες οι μυθολογίες που αναφέρετε είναι υπέροχες. Στη δε Ινδική είναι και οι βάσεις της Ινδουιστικής θρησκείας. Κι όμως ναι, θεωρώ ότι η Ελληνική μυθολογία, δε γνωρίζω για την Κινέζικη, είναι ότι πιο πλούσιο έχει υπάρξει. Με τεράστια φαντασία και ποικιλία. Πάθη, έρωτες, αδικίες, μεγαλείο, φιλία, ο ρόλος της μοίρας, πόνος και χαρά. Η αποθέωση της φύσης. Ποίηση τρομακτική. Τα πάντα. Δεν είναι τυχαίο πιστεύω ότι στο Δυτικό τουλάχιστον κόσμο είναι και η πιο γνωστή.   

Ποια στιγμή-σκηνή από την Ιλιάδα θεωρείτε εσείς ως την πιο συγκλονιστική, την πιο κορυφαία;

Χωρίς δισταγμό η στιγμή που ο γέρο Πρίαμος γονατίζει και φιλά τα χέρια του Αχιλλέα. «Φιλώ τα ανδροφόνα χέρια» του λέει και του ζητάει το νεκρό σώμα του γιου του Έκτορα, να τον κηδέψει με τιμές. Τα χέρια που εκτός του Έκτορα σκότωσαν και άλλα παιδιά του και αναρίθμητους πατριώτες του. Θεωρώ ότι αυτή η στιγμή αλλάζει την πορεία των πραγμάτων γιατί ουσιαστικά αλλάζει τον ίδιο τον Αχιλλέα. 

Θα μας πείτε ποιον ήρωα, ή ποιαν ηρωίδα από την Ιλιάδα συμπαθείτε και ποιον αντιπαθείτε περισσότερο;

Στην Ιλιάδα, θα έλεγα, οι δυο σούπερ σταρ δηλαδή ο Αχιλλέας και ο Έκτορας δύσκολα χάνουν. Αντιπάθειες δε μου βγαίνουν εύκολα και θα πάω σε δευτερεύοντες χαρακτήρες. Ο Δόλων από τους Τρώες, ένας κατάσκοπος, έτοιμος να πουλήσει τα πάντα για να επιβιώσει και ο Κάλχας από τους Έλληνες, ο μάντης γιατί είναι «μάντης κακών» όχι με την έννοια που τον αποκαλεί ο Αγαμέμνων αλλά με το κακό που προκαλεί.    

Στην Τρωική  Ραψωδία, οφείλω να ξεχωρίσω τον αφηγητή της ιστορίας τον γιό του Πρίαμου Έλενο αλλά και τις γυναίκες τις Τρωαδίτισες, ειδικά την Κασσάνδρα, την Ανδρομάχη και την Πολυξένη.  Αντιπαθής είναι ο μάντης ο Λαοκόον και ο Δηίφοβος που έγινε αρχηγός των Τρώων μετά τον θάνατο του Έκτορα. 

Για ποιον λόγο τελικά τα ομηρικά έπη θεωρείτε εσείς πως έχουν τόσο μεγάλη απήχηση μέχρι τις μέρες μας; Γιατί μας εμπνέουν ακόμη τόσα πολλά χρόνια μετά τη συγγραφή τους;

Για πολλούς μα πάρα πολλούς λόγους. Η δύναμη της αφήγησης είναι μοναδική, η ποίηση τους ανεπανάληπτη, το χτίσιμο και η απόδοση των χαρακτήρων ζηλευτή, τα λαογραφικά στοιχεία είναι ένας θησαυρός.  Για πάρα πολλά χρόνια αποτελούσαν τον οδηγό σπουδών, τη βάση, για κάθε αρχαίο Έλληνα αλλά και στη συνέχεια Ρωμαίο κοκ. Πέρα από όλα αυτά μας μιλάνε για τον άνθρωπο και τη μάχη του με το περιβάλλον του και τον αγώνα του για την υπέρβαση και την πραγμάτωση. Το ίδιο δεν είναι και σήμερα; 

Κάποιοι πιστεύουν πως Όμηρος δεν υπήρξε ποτέ, αλλά ότι τα έπη είναι αποτέλεσμα σύνθεσης των έργων πολλών διαφορετικών συγγραφέων. Άλλοι θεωρούν πως ο Όμηρος ήταν γυναίκα. Εσείς συντάσσεστε με κάποια από τις παραπάνω απόψεις; Τι πιστεύετε σχετικά με την προσωπικότητα του Ομήρου; Θα μάθουμε ποτέ ποιος ακριβώς ήταν ή θα παραμείνει ένα μυστήριο για μας;

Όλες αυτές οι θεωρίες είναι βάσιμες. Υπάρχουν κι άλλες, πολλές που βασίζονται σε αναλύσεις εμπεριστατωμένες. Η επικρατέστερη όμως είναι ότι ο συγγραφέας Ιλιάδας και Οδύσσειας είναι ένας και ονομάζεται Όμηρος. Αυτή είναι και η αγαπημένη μου. Γιατί είναι ωραίο να έχεις είδωλα και ένα τόσο μεγάλο είδωλο το έχω ανάγκη. Γιατί θα ήθελα να μπορώ να κλείσω το μάτι σε έναν μόνο άνθρωπο με την Τρωική ραψωδία. Μπορεί ο συγγραφέας να ήταν γυναίκα; Φυσικά και μπορεί αλλά ήταν τέτοιες οι κοινωνικές δομές τότε που δεν υπήρχε περίπτωση να τις σπάσει. Πολλοί συγγραφείς; Μα ξέρουμε υπήρχαν πολλοί ραψωδοί, αρχικά είχαμε λόγο προφορικό, άρα είναι πιθανό. Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια επίσης, οι αναλυτές λένε έχουν μεγάλες διαφορές. Είναι πιθανό να μη μάθουμε ποτέ. Ξέρετε όμως κάτι; Ας λέμε Όμηρος και ας φαντάζεται ο καθένας ότι επιθυμεί. Κάτι σαν τον Θεό.