Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Ο Κώστας Ι. Κουτρουμπάκης, κατά συνείδηση κιθαριστής παιδιόθεν, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1969. Φοίτησε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του ΑΠΘ όπου έκανε μεταπτυχιακές σπουδές, και στη συνέχεια εργάστηκε ως συμβασιούχος αρχαιολόγος. Από το 2003 είναι φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση. Κριτικά του άρθρα και κείμενα έχουν δημοσιευτεί στον έντυπο και ηλεκτρονικό τύπο. Από τις εκδόσεις Ενύπνιο κυκλοφορούν τα βιβλία του Ο Μαραγκός (2018), Οι Κάποιοι (2021) και VOX Μουσικό αναλόγιο ποιητριών της Θεσσαλονίκης. Η Βαστίλη είναι η πρώτη του αμιγώς ποιητική απόπειρα.

Ο Κώστας Κουτρουμπάκης μας έφερε το 2024 μια ποιητική συλλογή μόλις 62 σελίδων από τις εκδόσεις Ενύπνιον με τον τίτλο «Βαστίλη». Αφαιρετική ποίηση, κραυγή σε όσα γίνονται σήμερα και προτροπή για ρήξη, για άλωση για ανατροπή του κατεστημένου πέφτοντας τα οχυρά. Ο χρόνος, η μνήμη, η κιθάρα, οι γονείς, οι ποιητές Μέσκος και Καρούζος, το Άουσβιτς, άνθρωποι που δολοφονήθηκαν όπως ο Λασκαρίδης, ο Λαμπράκης, ο Τούσης, και οι μισητοί Μανιαδάκης και Γονατάς, οι εξορίες και τα ΕΑΤ-ΕΣΑ, υπάρχουν μέσα στη Βαστίλη του. Ακόμη η πλατεία Ελευθερίας της Θεσσαλονίκης όπου οι ναζί συγκέντρωσαν τους Εβραίους για το τελευταίο τους ταξίδι προς τον θάνατο. Αλήθεια; Η δική του Βαστίλη, οι αφαιρετικοί στίχοι του, η κραυγή και η σιωπή μπορούν να γκρεμίσουν τα οχυρά του κόσμου που ζούμε; Καλύτερα ας αφήσουμε τον ίδιο τον δημιουργό να μας τα αποκαλύψει.

Κώστα Κουτρουμπάκη, ευχαριστώ για τον χρόνο σου. Είναι η πρώτη σου ποιητική απόπειρα τούτη η συλλογή. Διαβάζοντας τον τίτλο Βαστίλη, ανατρέχουμε στη Βαστίλη του 1789. Είναι διατεθειμένοι σήμερα οι πολίτες του κόσμου να αγωνιστούν για μια νέα Βαστίλη;

Αν δεν το κάνουν σήμερα, που ο κόσμος μας σκοτείνιασε και πάλι επικίνδυνα, τότε ας λογίζονται ήδη ως τρόφιμοι μιας νέας Βαστίλης, πόρρω χειρότερης από την πρώτη.

Πόσο σου μιλούν σήμερα οι στίχοι του Μάρκου Μέσκου και του Νίκου Καρούζου; Είναι οι ποιητές που χάραξαν την ποιητική σου διαδρομή;

Η αληθινή ποίηση είναι διαχρονική, εφόσον τα θέματα που θίγει είναι, όπως και τα φιλοσοφικά ερωτήματα, πάντοτε ανοιχτά. Στη γραφή της ποίησης μάς ωθούν πάντα οι αναγνωστικές μας παρακαταθήκες. Τώρα που το σκέφτομαι, τα ονόματα ποιητών που δεν αναφέρονται –και είναι πολλά– είναι εξίσου σημαντικά.

Με αυτή τη συλλογή δίνεις καθαρά, όσο αφαιρετική κι αν είναι η ποίησή σου, το πολιτικό σου στίγμα αλλά και τον δρόμο που οφείλει να έχει η ποίηση στα πολιτικά και κοινωνικά δρώμενα επηρεάζοντας και ευαισθητοποιώντας τις ευρύτερες μάζες. Πιστεύεις πως μέσα από την ποίηση ή το πεζό έχουμε τη δύναμη να αφυπνίσουμε τους πολίτες;

Τα έχει πει αυτά ο Μανόλης Αναγνωστάκης στον «Επίλογο» του. Το χρέος του ποιητή είναι δεδομένο ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα.

Επειδή ο αναγνώστης συνειρμικά πηγαίνει στην πρώτη Βαστίλη, πιστεύεις πώς θα άλλαζε η ιστορία της Επανάστασης χωρίς την κατάληψη της Βαστίλης και αν τελικά κατακτήθηκε ο συμβολισμός της, δηλαδή η ελευθερία;

Ο συνειρμός είναι, για μένα, τρομακτικός, εφόσον οι «Βαστίλες» δεν υπάρχουν μόνο εκτός αλλά και εντός μας. Η Βαστίλη της ιστορίας έπεσε. Το στοίχημα είναι να πέσουν οι άλλες.

Μπορεί η αφαιρετική ποίηση να είναι ταυτόχρονα πολιτική ή κοινωνικά φορτισμένη;

Δεν υπάρχει ποίηση χωρίς πολιτική ή κοινωνική φόρτιση. Η «απολιτίκ» ποίηση είναι επιεικώς ανέντιμη.

Πόσο σημαντικό είναι το στοιχείο της συλλογικής δράσης στην ποιητική σου συλλογή;

Η συλλογική δράση αποκτά περιεχόμενο μόνο όταν συνυπάρχει με τον έρωτα με την ευρεία του έννοια. Κάθε «Βαστίλη» οφείλει να είναι μια συλλογική ερωτική πράξη.

Με ποιο χρώμα και ποια μουσική θα «έντυνες» τη Βαστίλη σου; Με χρώμα σκούρο κόκκινο ή μπορντό, που συμβολίζει το αίμα, την επανάσταση και την ανατροπή; Με λαϊκά και επαναστατικά τραγούδια;

Θα ήταν τουλάχιστον άκομψο να προκαταβάλω τη φαντασία του αναγνώστη. Η διαδικασία της προέκτασης των κειμένων –εικαστικής, ακουστικής και άλλων– του ανήκει κατ’ αποκλειστικότητα.

Ξύνεις τη μνήμη αναφέροντας τα ονόματα των αγωνιστών που δολοφονήθηκαν από το παρακράτος αλλά και των προδοτών, συνεργατών των Γερμανών που δολοφόνησαν χιλιάδες ανθρώπους. Και δράττομαι της ευκαιρίας, γνωρίζοντας την εκπαιδευτική σου ιδιότητα και την επαφή σου με τη νέα γενιά. Ανησυχείς για το μέλλον της χώρας μας;

Σ’ αυτό το προτεκτοράτο είμαστε διαχρονικά υπήκοοι. Οι αναλαμπές που μας έδωσαν και μας δίνουν οι αγώνες για έναν καλύτερο κόσμο είναι ο μόνος δικός μας τόπος. Κάπως έτσι θα πορευτούμε και στο μέλλον. Αυτή, βεβαίως, είναι η αισιόδοξη άποψη.

Όταν γύρω μας γίνονται σφαγές, γίνονται πόλεμοι, όταν υπάρχει ανασφάλεια, πώς μπορούμε να ζητούμε να διαβάζουν ποίηση;

Πότε, αν όχι τότε; Ποιοι, αν όχι εμείς;

Πιστεύεις τελικά πως μια μέρα θα γκρεμιστούν τα οχυρά και θα γίνει η ανατροπή των πάντων; Αν όχι από τη δική μας γενιά, από ποια μπορούμε να περιμένουμε;

Αν κάτι πρέπει επειγόντως να γκρεμίσουμε, αυτό είναι ο ναρκισσισμός, που έχει διαποτίσει όλες τις ζώσες γενεές. Δεν είμαστε «εις το εμείς», είμαστε «εις το εγώ». Κατά τα άλλα, δεν περιμένω τίποτε και από κανέναν. Οφείλω / οφείλουμε τους αγώνες που μου / μας αναλογούν.

Ευχαριστώ Κώστα Κουτρουμπάκη για την κουβέντα μας και μακάρι οι στίχοι σου να γίνουν κραυγή στα αυτιά αυτών που πρέπει να φτάσουν.