Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Η Ελένη Ανδρεάδη σπούδασε περιβαλλοντική πολιτική και ΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ. Έχει εργαστεί ως στρατηγικός και περιβαλλοντικός σύμβουλος στην Ελλάδα, στην Αμερική, στην Αγγλία και στη Γερμανία για εταιρείες, οργανισμούς και δημόσιους φορείς.

Επέστρεψε στην Ελλάδα για να εργαστεί στην οικογενειακή τουριστική επιχείρηση Σάνη ΑΕ, όπου επιμελήθηκε τα προγράμματα αειφορίας Sani Green και Ikos Green. Το 2009 ίδρυσε, και έκτοτε είναι πρόεδρος, της μη κερδοσκοπικής οργάνωσης "Οι Πράκτορες του Πλανήτη" με αντικείμενο τη βιωματική εκπαίδευση και δράση των παιδιών για την αειφόρο ανάπτυξη. Το εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα υλοποιείται σε συνεργασία με δημόσια και ιδιωτικά δημοτικά σχολεία σε όλη τη χώρα.

Το 2013 βραβεύτηκε ως ένα από τα 100 πιο καινοτόμα εκπαιδευτικά προγράμματα στην Α'θμια και Β'θμια εκπαίδευση από το Υπουργείο Παιδείας. Γράφει βιβλία μυθοπλασίας και μη με στόχο την περιβαλλοντική ευαισθητοποίηση των παιδιών, από τα οποία το βιβλίο της "Γίνε πράκτορας του πλανήτη" (2014), τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Γνώσεων για Παιδιά.

Τα δικαιώματα των βιβλίων της έχουν πουληθεί στην Κίνα, στην Αμερική και στις Αραβικές Χώρες, ενώ βιβλία της επιλέχτηκαν να συμμετάσχουν στο Cartoon Forum 2016 που πραγματοποιήθηκε στην Τουλούζη, φέρνοντας σε επαφή ταλαντούχους συγγραφείς και εικονογράφους με εταιρείες παραγωγής και διανομής ταινιών κινουμένων σχεδίων στον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

«Πιράνχας στη Στεριά», το τέταρτο βιβλίο της σειράς «Πράκτορες του Πλανήτη». Υπάρχει το στοιχείο της σύγκρισης-έστω και υποσυνείδητα- κάθε καινούριου βιβλίου με τα παλαιότερα;

Ναι, είναι συνειδητό σε ένα βαθμό και δεν το θεωρώ κακό. Προσπαθώ σε κάθε βιβλίο να προσφέρω κάτι διαφορετικό, να εξετάσω τα θέματα από μια άλλη πτυχή, να εξελίξω τους χαρακτήρες, να τεστάρω μέχρι σε ποιο σημείο παράνοιας και χάους θα με ανεχθούν οι αναγνώστες... Δεν αισθάνομαι πως αυτό με περιορίζει. Ίσα ίσα, είναι μια πρόκληση που αναλαμβάνω με χαρά. Με ενοχλεί πολύ να μένω στάσιμη.

Τα περιβαλλοντικά προβλήματα είναι πολλά και τεράστια. Με τι κριτήρια τα ιεραρχείτε, δίνοντας προτεραιότητα σε κάποιο έναντι άλλου;

Τα θέματα είναι τεράστια, ναι, και συχνά αλληλένδετα. Νομίζω πως υπάρχει μια γενική αποδοχή της σημασίας των θεμάτων στην ευρύτερη περιβαλλοντική κοινότητα. Δεν νομίζω πως υπάρχει διαφωνία για παράδειγμα, πως η κλιματική αλλαγή είναι το πιο σημαντικό θέμα αυτή την στιγμή με 12 χρόνια διορία να το λύσουμε. Οπότε ήταν φυσικό να είναι το θέμα του δεύτερου βιβλίου, μετά του πρώτου που άγγιξε πολλά από αυτά τα θέματα (και την κλιματική αλλαγή). Ακολούθησε η θάλασσα, που πιστεύω ότι έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για εμάς τους Έλληνες. Το τελευταίο βιβλίο μιλάει για ένα πρόβλημα που ίσως δεν το ξέρουμε τόσο καλά, την έκτη εξαφάνιση, δηλαδή την μαζική εξαφάνιση ζώων και φυτών.

Η εξαφάνιση των ειδών είναι το πρόβλημα-πυρήνας του καινούριου βιβλίου. Κύριος υπεύθυνος γι’ αυτό είναι ο άνθρωπος. Αν δεν δράσουμε, ποιος είναι ο πιο κοντινός, ορατός κίνδυνος για την καθημερινότητά μας;

Είμαστε απολύτως εξαρτημένοι από τα ζώα και τα φυτά του κόσμου. Ο κόσμος μας έχει γεννηθεί μέσα από την αλληλοεξάρτηση. Οι κίνδυνοι είναι τεράστιοι και άμεσοι. Ίσως να δώσω ένα παράδειγμα, αυτό της μέλισσας. Τα έντομα δυστυχώς εξαφανίζονται με ακόμα πιο ραγδαίο ρυθμό από τα άλλα είδη. Περισσότερο από το 40% των ειδών εντόμων μειώνεται και ένα τρίτο απειλούνται με εξαφάνιση. Οι μέλισσες είναι οι σημαντικότεροι επικονιαστές του πλανήτη. Πηγαίνουν δηλαδή από λουλούδι σε λουλούδι μεταφέροντας στα πόδια τους γύρη. Καθώς επισκέπτονται τα φυτά αφήνουν πίσω τους γύρη που επιτρέπει στο λουλούδι να σχηματίσει σπόρο. Έτσι υπάρχουν μήλα, αχλάδια, καφές, βανίλια και τόσα άλλα φυτά, τους καρπούς των οποίων τρώμε. Σχεδόν όλα τα καλλιεργούμενα φυτά εξαρτώνται από αυτές. Οι βασικοί λόγοι που εξαφανίζονται οι μέλισσες είναι τα χημικά φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι στις καλλιέργειες, αλλά και η καταστροφή μεγάλων κομματιών άγριας φύσης. Λέγεται πως ο Αλμπερτ Αϊνστάιν είχε πει ότι εάν κάποτε οι μέλισσες χαθούν, το ανθρώπινο είδος θα έχει μόνο τέσσερα χρόνια ζωής διότι δεν θα καρποφορούν τα φυτά που καλλιεργεί.

Τι μπορούν να κάνουν οι μικροί αναγνώστες αλλά και οι γονείς τους για να αντιστρέψουν αυτή την κατάσταση;

Το βιβλίο είναι γεμάτο ιδέες. Να γυρίσουμε στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας για να σταματήσουμε την κλιματική αλλαγή, να μην χρησιμοποιούμε πλαστικό, να επιλέγουμε προϊόντα που είναι βιώσιμα για την φύση, όχι φοινικέλαιο εκτός αν είναι από αειφόρα καλλιέργεια, όχι ψάρια σε λάθος εποχή και μέγεθος, να υποστηρίζουμε οργανώσεις που παλεύουν για την άγρια φύση, να τρώμε πολύ λιγότερο κρέας και γαλακτοκομικά κ.ά. Το τελευταίο μπορεί να μας ακούγεται λίγο βαρύ, αλλά είναι πιο υγιεινό και για εμάς. Και είναι ίσως το σημαντικότερο πράγμα που μπορεί να κάνει κανείς για να σταματήσει την κλιματική αλλαγή. Μια νέα έρευνα που δημοσιεύτηκε στο έγκυρο περιοδικό Science δείχνει ότι, χωρίς την κατανάλωση κρέατος και γαλακτοκομικών προϊόντων, η χρήση γεωργικών εκτάσεων θα μπορούσε να μειωθεί πάνω από 75% - περιοχή ισοδύναμη με τις ΗΠΑ, την Κίνα, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Αυστραλία όλες μαζί - και να εξακολουθεί να ταΐζει τον κόσμο επαρκώς. Η κτηνοτροφία συμβάλλει στο φαινόμενο του θερμοκηπίου, όσο περίπου όλος ο κλάδος των μεταφορών, και είναι υπεύθυνη σε μεγάλο βαθμό για την καταστροφή της άγριας φύσης. Αν μπορούμε να κάνουμε μόνο ένα πράγμα, ας ξεκινήσουμε από εκεί. Και φυσικά, να απαιτήσουμε από την Πολιτεία και από τις εταιρείες που επιλέγουμε να κάνουν το σωστό. Να φωνάξουμε.

Η επίλεκτη ομάδα των Πρακτόρων του Πλανήτη είναι πλέον γνωστή και αποτελείται από παιδιά από όλο τον κόσμο. Τι είχατε κατά νου όταν δημιουργούσατε αυτούς τους χαρακτήρες;

Δεν είχα κατά νου ότι τα βιβλία θα ταξιδέψουν και σε άλλες χώρες, αν και χαίρομαι πολύ που γίνεται αυτό. Ήθελα απλά να δείξω πως τα θέματα αυτά είναι παγκόσμια και δεν γνωρίζουν σύνορα. Συχνά μπορούμε να μάθουμε πολλά πράγματα από τις πρακτικές άλλων χωρών, όπως και από τα λάθη τους.

Όλοι οι «κακοί» στα βιβλία σας έχουν και θετικά χαρακτηριστικά. Δεν προκαλούν φόβο ή οργή στον αναγνώστη. Υπάρχει κάποιος συμβολισμός πίσω από αυτή την επιλογή;

Νομίζω πως δεν υπάρχει μονοδιάστατος κακός. Ή δεν θα έπρεπε να υπάρχει αν θέλουμε να γίνει ο χαρακτήρας αυτός πιστευτός. Διανύουμε εξάλλου την εποχή του αντι-ήρωα... Στο πρώτο βιβλίο γνωρίζουμε την οικογένεια Τεμπελχανά. Πιστεύω πως όλοι αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας σε κάποιον από αυτούς τους χαρακτήρες, έστω πολύ λίγο, ένα ίχνος, όταν βαριόμαστε να κάνουμε το σωστό. Όλοι έχουμε καλό και κακό μέσα μας σε ένα βαθμό. Το θέμα είναι πιο διαλέγουμε καθημερινά.

Μπορεί ένα παιδικό βιβλίο να λειτουργήσει δια μέσου των παιδιών ως ντόμινο θετικών εξελίξεων, κινητοποιώντας και τους ενήλικες; Τι σας έχει δείξει η μέχρι τώρα εμπειρία σας;

Νομίζω πως τα παιδιά επηρεάζουν πολύ τους γονείς τους. Αυτό το μήνυμα λαμβάνω τουλάχιστον από τους γονείς που δέχονται μετά μεγάλη παρενόχληση από τα παιδιά τους σχετικά με αυτά τα θέματα, να κλείνουν την βρύση, να σβήνουν τα φώτα, να μειώνουν τα απορρίμματα. Ελπίζω να τους ακούν οι ενήλικες. Το λέω συχνά, πως οι γονείς θα έπρεπε να είναι οι πιο φανατικοί οικολόγοι. Μένουμε άγρυπνοι τα βράδια από ανησυχία για το μέλλον των παιδιών μας, αν θα σπουδάσουν, αν θα βρουν δουλειά κτλ και δεν κινητοποιούμαστε γύρω από αυτά τα θέματα που κλέβουν το μέλλον και την ασφάλεια των παιδιών, τα οποία πλέον καλούνται να ζήσουν σε ένα κόσμο με περισσότερες ασθένειες, πυρκαγιές, καύσωνες, μόλυνση και κινδύνους που δεν μπορούμε καν να προβλέψουμε διότι πλέουμε προς αχαρτογράφητα νερά.