Γράφει: Διονύσης Λεϊμονής
Σωτήρης Παστάκας (Λάρισα, 1954), ποιητής. Σπούδασε Ιατρική στη Ρώμη και Ψυχιατρική στην Αθήνα. Έχει εκδώσει 18 ποιητικές συλλογές. Το έργο του έχει μεταφραστεί σε πάνω από 20 γλώσσες και έχει συμμετάσχει σε διεθνή φεστιβάλ ποίησης (Σαν Φρανσίσκο, Σαράγιεβο, Σμύρνη, Ρώμη, Νάπολη, Σιένα, Κάιρο, Κωνσταντινούπολη, Μεντεγίν, Καράκας κ.ά.). Τέσσερις ποιητικές συλλογές του («Corpo a corpo», 2016, «Jorge», 2019, «Monte Egaleo», 2020 και «Isola di Chios», 2023) έχουν εκδοθεί στην Ιταλία, όπου και τιμήθηκε με το Βραβείο NordSud το 2016, μία στις ΗΠΑ («Food Line») και μία στην Ισπανία («Cuerpo a cuerpo»). Στο 11ο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης το 2023 του απονεμήθηκε το βραβείο «Μάκης Λαχανάς» για «τη συνολική του προσφορά στην Ελληνική ποίηση».
Περισσότερα για τον Σωτήριο Παστάκα:
Γιατρός, ψυχίατρος, ποιητής, μεταφραστής, ανθολόγος, δοκιμιογράφος, εκδότης, ραδιοφωνικός παραγωγός, δάσκαλος βιωματικής γραφής, συγγραφέας. Ποιος από όλους αυτούς τους «ρόλους» μπορεί να επισκιάζει τους άλλους ή συνυπάρχουν αρμονικά;
Έγραψα το πρώτο μου ποίημα σε ηλικία 8 χρονών, το 1963 ως εργασία στην Τρίτη τάξη του Δημοτικού. Δημοσίευσα πρώτα τις μεταφράσεις των Ιταλών Σερένι και Πένα και μετά την πρώτη μου ποιητική συλλογή «το αθόρυβο γεγονός». Ακολουθώντας τη συμβουλή του Φίλιππου Βλάχου έγινα συνεργάτης στα λογοτεχνικά περιοδικά «το Δέντρο» και «Πλανόδιον». Το 2001 ίδρυσα την επιθεώρηση ποιητικής τέχνης «Ποιείν» και το λόγκο του «ποιήματα, ποιητές και ποίηση… ίσως» παραμένει αναλλοίωτο μέχρι σήμερα. Ως «Ποιείν» οργανώσαμε τις πρώτες μεγάλες αναγνώσεις ποιημάτων στον Ιανό. Με την εγκατάστασή μου στη Λάρισα το 2013 μέσα σε δυο μήνες εμπνεύστηκα και διοργάνωσα το Πρώτο Πανθεσσαλικό Φεστιβάλ Ποίησης και το περιοδικό «Θράκα». Το 2014 άρχισα τη συνεργασία μου αφιλοκερδώς με τον Ραδιοφωνικό Σταθμό του Δήμου Λαρισαίων προσφορά που κράτησε μέχρι τις αρχές του 2020, οπότε και σταμάτησε λόγω κόβιντ. Λόγω κόβιντ σταμάτησα και τα μαθήματα βιωματικής γραφής που λειτουργούσα από το 2014 επίσης. Έγραφα πάντα ποιήματα και συνεχίζω να γράφω.
Κουβαλάμε τις αφηγήσεις και τις αναγνώσεις μας… Ποιος είναι το δικό σας «φορτίο»;
Οι φίλοι. Κορυφαίος όλων ο Τζακ Χίρσμαν που γνώρισα το 2003 στο Σαν Φρανσίσκο και μου έμαθε πως η λογοτεχνία δεν είναι μέσο για προσωπική προβολή αλλά χρέος μας προς τους άλλους. Αυτό ακολούθησα όλη μου τη ζωή δίνοντας ευκαιρίες να παρουσιάζουν τα έργα τους νέοι ποιητές Έλληνες και ξένοι και συνεχίζω μέσα από το «Εξιτήριον» και τα «Φτερά Χήνας». Άλλο ένα μέλημα αποτελεί η προώθηση Ελλήνων ποιητών στο εξωτερικό, μόνιμη ανησυχία μου και καθημερινή απασχόληση.
Πώς αυτό μεταπλάθεται, αξιοποιείται, εντοπίζεται στην τέχνη σας;
Από τον κεντρικό ρόλο στα ποιήματά μου που έχουν οι λέξεις φίλοι, φίλος, φίλη, φιλία. Όπως επισημαίνει ο Τζιανκάρλο Καβάλο «η παρουσία της φιλίας τονίζει τη σημασία αυτής της συλλογικής κοινότητας (φίλων και αγαπημένων προσώπων), που με κάποιον τρόπο στέκεται ενωμένη απέναντι στις αντιξοότητες της καθημερινότητας (ένα από τα βιβλία του Παστάκα φέρει τον τίτλο Προσευχές για φίλους)».
Και το γύρω περιβάλλον σας στενότερο ή ευρύτερο; Ποιο ρόλο έπαιξε ή διαδραματίζει;
Αποτελεί την πρώτη ύλη για όλα τα γραπτά μου. Αν ήξεραν οι άνθρωποι του περιβάλλοντός μου πως τους παρακολουθώ στενά, τους κλέβω, τους αντιγράφω και τους μιμούμαι, θα μου είχαν κόψει την καλημέρα…Αναμφισβήτητα παίζει τον πρώτο ρόλο.
Αγαπημένο άκουσμα (ιστορία-τραγούδι-φράση);
Ο Γιάννης Πετρίδης είχε αρχίσει την καριέρα του από τον Ραδιοφωνικό σταθμό της ΥΕΝΕΔ στη Λάρισα την περίοδο 1967-1969. Έπαιρνα λοιπόν το τρανζιστοράκι του πατέρα μου κάτω από τα σκεπάσματα κι άκουγα τα χιτ-παρέιντ των ΗΠΑ, της Αγγλίας, της Ιταλίας και πάει λέγοντας. Η αγάπη μου για τη ροκ μουσική πηγάζει από εκεί λοιπόν, όπως και η αγάπη μου για τις συναυλίες. Ο Πετρίδης πάντα μας έφερε στη Λάρισα τους Πολ, Πελόμα Μπεκιού, Σόκρατες κλπ. Επειδή φορούσαμε τα πηλήκια με την πουλάδα της χούντας και στην είσοδο του κινηματογράφου Διονύσια επιτροπή καθηγητών έλεγχε την είσοδο, θυμάμαι πως μας έβαζαν από μια πίσω πόρτα στον εξώστη.
Αγαπημένη εικόνα;
Μια ανθισμένη βουκαμβίλια ανάμεσα σε πολυκατοικίες.
Αν δεν αναπνέατε με οξυγόνο, τι θα σας έδινε ζωή;
Η λογοτεχνία του δέκατου ένατου αιώνα: ο Λεοπάρντι, ο Μποντλέρ, o Ουίτμαν, η Ντίκινσον, ο Μοπασάν, ο Τουργκιένιεφ, ο Στήβενσον, ο Γκόγκολ, ο Τσέχωφ, ο Πόε, ο Μέλβιλ… όλοι μικροί και μεγάλοι Μπαλζάκ, Φλομπέρ, Σταντάλ, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι…και η δική μας τριάδα Σολωμός, Κάλβος, Παπαδιαμάντης. Ένας αιώνας με θεσπέσιες μουσικές και εικαστικά επιτεύγματα.
Αν έπρεπε να στερηθείτε κάτι που αγαπάτε πολύ τι θα ήταν αυτό;
Τα βιβλία. Κάποια στιγμή στο Ιατρείο μου στη Νέα Σμύρνη είχα μαζέψει πάνω από δέκα χιλιάδες βιβλία. Από τον φόβο τι θα απογίνουν μετά τον θάνατό μου, άρχισα να τα χαρίζω σε φίλους και σε δημόσιες βιβλιοθήκες αρχής γενομένης από τις Γυναικείες Φυλακές Κορυδαλλού, τη Δημοτική Βιβλιοθήκη της Ηρακλειάς, του Συκουρίου και της Ραψάνης, όπου κατέληξαν τα περισσότερα. Πολλοί και οι ευεργετημένοι συγγενείς, φίλοι και φίλες.
Αγαπημένο όνομα, λουλούδι, γεύση, μυρωδιά;
Όνομα: Αργυρώ.
Λουλούδι: τριανταφυλλιά νάνα
Γεύση: κοκκινιστό
Μυρωδιά: του καφέ
Ένας κακός εφιάλτης;
Ένας συχνός εφιάλτης είναι να χάνω τρένα, αεροπλάνα, βαπόρια. Επανειλημμένως κάπου χάνομαι, κάτι με καθυστερεί, κάποιος μπαίνει εμπόδιο, και δεν καταφέρνω να επιβιβαστώ, με αποτέλεσμα να ξυπνάω λαχανιασμένος. Ας σημειωθεί πως στην πραγματική ζωή δεν έχω χάσει ποτέ ανταπόκριση (γέλια).
Ένας επόμενος στόχος στη ζωή σας, στην πορεία σας;
Να διατηρήσω το χαμόγελό μου. Το μεγαλύτερο όπλο που χρησιμοποίησα όλη μου τη ζωή και δεν επέτρεψα σε κανέναν να μού το αφαιρέσει.
Σας δίνω πέντε λέξεις, σας παρακαλώ κάντε μου ένα μικροδιήγημα σε 43 ακριβώς λέξεις (θα προτιμούσα αυτοβιογραφικό): κορμί, βήμα, ψυχή, γεγονός και σκιά.
Η σκιά τρεμόπαιζε στον τοίχο. Με βήμα βαρύ έριξα το κουρασμένο μου κορμί στο κρεβάτι. Το αποψινό γεγονός με είχε συνθλίψει· η ψυχή μου κατρακυλούσε σαν κέρμα, πάλευε να κρατηθεί. Άνοιξα το παράθυρο. Το αεράκι με τύλιξε, κι ένιωσα—έστω για λίγο—καυλωμένος.
Σας ευχαριστώ.