Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Φανή Ματσινοπούλου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κυψέλη (Αθήνα) την εποχή του Select, της Quinta και του Paesano. Η αγάπη της για τα βιβλία άρχισε στα εννέα της χρόνια, όταν τα μεσημέρια διάβαζε κρυφά στη βιβλιοθήκη του πατέρα της. Όταν αυτός την ανακάλυψε, την πήρε από το χέρι και την ταξίδεψε στον μαγικό κόσμο της λογοτεχνίας. Φοίτησε στο Κλασικό Λύκειο Αναβρύτων και στη συνέχεια σπούδασε Πολιτική Επιστήμη στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τα τελευταία χρόνια τής αρέσει να επικοινωνεί με τους ανθρώπους μέσα από τα διηγήματά της, τα οποία κατά καιρούς δημοσιεύονται σε λογοτεχνικές ιστοσελίδες ή περιλαμβάνονται σε ομαδικές συλλογές. Το διήγημά της «Η διάψευση» απέσπασε το πρώτο βραβείο στον διαγωνισμό του εκδοτικού οίκου Παράξενες Μέρες. Το διήγημα «Παρατυπίες» διακρίθηκε στον διαγωνισμό της αλυσίδας πολιτισμού Ιανός το 2019 και το διήγημα «Η Σταγόνα» διακρίθηκε στον διαγωνισμό του εκδοτικού οίκου Παράξενες Μέρες το 2019. Είναι μέλος του PENGREECE, στην επιτροπή συγγραφέων για την ειρήνη. Ασχολείται, επίσης, με μεταφράσεις από τη γαλλική και αγγλική γλώσσα, την επιμέλεια/διόρθωση κειμένων, την οργάνωση λογοτεχνικών και νομικών αρχείων. Το πρώτο της βιβλίο είναι το «Κόκκινο σε βαθύ γαλάζιο» και κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «24 Γράμματα».

Κυρία Ματσινοπούλου ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Πρόσφατα εκδώσατε την πρώτη συλλογή διηγημάτων σας «Κόκκινο σε βαθύ γαλάζιο» από τις εκδόσεις 24γράμματα. Πώς εμπνευστήκατε τον τίτλο του βιβλίου αλλά και την εικόνα του εξωφύλλου;

Θα ήθελα να σας ευχαριστήσω κι εγώ μέσα από την καρδιά μου για τον πολύτιμο χρόνο και χώρο που αφιερώνετε σ’ εμένα και το πρώτο μου βιβλίο.

Το κόκκινο, το αγαπημένο μου. Αυτό που είναι γεμάτο αντιθέσεις, όπως και η ζωή μας∙ η ζωή μου. Το χρώμα της χαράς και του ενθουσιασμού. Του πάθους, της δύναμης και του θάρρους. Αλλά και το χρώμα της καταστροφής, της βίας και του θυμού. Του θυμού της φύσης για τις πληγές που της προξενεί ο άνθρωπος.Το γαλάζιο της απεραντοσύνης, του ουρανού και της θάλασσας. Της ανάγκης για ηρεμία και αλήθεια∙ της επιθυμίας για γαλήνη, αρμονία και ένωση με τα βαθύτερα συναισθήματά μας. Αυτό που σβήνει τον θυμό και κατευνάζει το πάθος από το υπερβολικό κόκκινο που έκαψε και συνέθλιψε τη ζωή του ήρωά μου. Το ομότιτλο διήγημα είναι αφιερωμένο στα παιδιά που έχασαν τη ζωή τους το 2018 στη φονική πυρκαγιά που ξέσπασε στο Μάτι.

Το εξώφυλλο ήταν ιδέα της εκδοτικής ομάδας και όταν το είδα για πρώτη φορά, ενθουσιάστηκα∙ ήταν ακριβώς αυτό που ήθελα. Η αλυσίδα της άγκυρας ανάμεσα στο κόκκινο και στο βαθύ γαλάζιο. Η άγκυρα, το λιμάνι της ηρεμίας και της γαλήνης μετά το μακρύ ταξίδι. Η άγκυρα που μας προσφέρει τη σταθερότητα και τη σιγουριά που έχουμε ανάγκη. Αυτή που προστατεύει τη ζωή μας από τη σύνθλιψη στα βράχια. Είναι όμως και το βόλεμα, οι συνήθειες, οι εμμονές μας, τα στεγανά και οι αγκυλώσεις που δε μας αφήνουν να προχωρήσουμε, να εξελιχθούμε, να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας.

Ποιο είναι το πιο όμορφο συγγραφικό ταξίδι για εσάς; Η μετάφραση, η επιμέλεια ή η γέννηση των δικών σας διηγημάτων;

Το συγγραφικό ταξίδι, σε όλες τις μορφές του, είναι μια μοναδική εμπειρία. Όμως η συγγραφή των δικών μου ιστοριών είναι πραγματικά ένα συναρπαστικό ταξίδι∙ ένα ταξίδι το οποίο όταν αρχίζει, δύσκολα το σταματάς. Είναι η νίκη μου απέναντι στην αδυναμία και τον φόβο που είχα πάντα να εκτεθώ. Όμως η ανάγκη μου να επικοινωνήσω με τους ανθρώπους γύρω μου, πυροδότησαν τη γέννηση των ιστοριών και την αποτύπωση στο χαρτί. Ο φόβος, λοιπόν, της έκθεσης, έχει μετουσιωθεί στη δύναμη και στη χαρά που μου δίνει η μαγική περιπέτεια της συγγραφής. Μέσα από τη συγγραφή, αμφιβάλλω διαρκώς για τον εαυτό μου, κυρίως, αλλά και τον κόσμο μας. Η δημιουργία μιας ιστορίας είναι άνοιγμα ψυχής και συναισθημάτων. Και, μπορώ να πω ότι, τελικά, η γραφή είναι μία προσωπική λύτρωση.

Ο γιος του Λαέρτη που μεγάλωσε μέσα στα βιβλία, στο βιβλιοπωλείο του πατέρα του, θέλει να γίνει μεγάλος συγγραφέας. Μα επιμένει στο χαρτί και το μολύβι. Τον απωθεί η τεχνολογία. Αντιστέκεται. Πώς θα ένιωθε σήμερα που η τεχνητή νοημοσύνη γράφει ολόκληρα βιβλία;

Ο γιος του Λαέρτη, ως άλλος σύγχρονος Οδυσσέας, αγωνίζεται να κατακτήσει την επιβεβαίωση μέσα από ένα λογοτεχνικό βραβείο. Νιώθει αδύναμος, αισθάνεται ότι γίνεται όλο και μικρότερος μπροστά στη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας που τον προσπερνά με ταχείς ρυθμούς και τον αφήνει πίσω. Νιώθει ότι καλείται να ζήσει σε μια στεγνή, δυστοπική κοινωνία και το αρνείται πεισματικά. Θα αρνείται πάντα να μετατραπεί σ’ ένα μεταλλικό γρανάζι μιας μηχανής δίχως ψυχή και συναίσθημα. Την απάντηση τη βρίσκουμε στους πολύ ενδιαφέροντες στίχους του Κώστα Παπαπάνου «Το ρομπότ ποιητής». Παρόλα αυτά, κάνει την προσπάθειά του και ξεπερνάει τον εαυτό του, ξεφεύγει από τα πρότυπα του παρελθόντος και γράφει ένα κείμενο λογοτεχνικά άρτιο, πρωτότυπο και ενδιαφέρον.

Οι ιστορίες των διηγημάτων σας στηρίζονται σε προσωπικά βιώματα ή είναι μυθοπλαστικές;

Τα κείμενά μου είναι η φωνή που ακούω διαρκώς μέσα μου. Οι ιστορίες μου είναι πάντα γύρω από τις καθημερινές μοναχικές φιγούρες του μελαγχολικού τοπίου που ζούμε. Ιστορίες που «κλέβω» από τη ζωή, με το στοιχείο της μυθοπλασίας πάντα να τις πλαισιώνει. Τι πιο φανταστικό από την πραγματικότητα! Για όλες υπάρχει μια αφορμή, ένα προσωπικό βίωμα που μετουσιώνεται σε αφήγημα. Γι’ αυτό και όλοι οι ήρωές μου έχουν κάτι από εμένα κι εγώ κάτι από αυτούς.

Με ποια υλικά, αρχές και ιδανικά «χτίσατε» τους ήρωες σας;

Οι ήρωές μου είναι οι απλοί, καθημερινοί άνθρωποι, όπως όλοι μας. Έρχονται να ζήσουν μια παρά φύσει ζωή σ’ έναν σκληρό και στεγνό από ευαισθησία κόσμο. Κι όμως, η καθημερινότητά μας που τη θεωρούμε ασήμαντη, είναι γεμάτη από ευκαιρίες για να ανακαλύψουμε τις δυνάμεις που κρύβουμε μέσα μας, να επαναστατήσουμε ενάντια στη συρρίκνωση της ζωής μας αλλά, κυρίως, για να ξεδιπλωθούμε, να απελευθερώσουμε το συναίσθημά μας, να κάνουμε ένα βήμα προς τους συνανθρώπους μας. Γιατί, στην πραγματικότητα, δεν είμαστε μόνοι∙ έχουμε ο ένας τον άλλον. Από μικρό παιδί με γοήτευε η ανθρωπογεωγραφία της ζωής. Μου άρεσε να παρατηρώ συνεχώς και βαθιά τους ανθρώπους. Ήταν ένα από τα αγαπημένα μου παιχνίδια. Κοιτούσα τους ανθρώπους στα μάτια και πάντα αναρωτιόμουν τι θησαυρούς μπορεί να κρύβει η ανθρώπινη ψυχή αλλά και πόσα σκοτάδια. Το «απρόοπτο», αυτό που έρχεται και γκρεμίζει τα πάντα∙ αυτό με συγκλονίζει και με συντρίβει, όπως τους ήρωές μου.

Ποια είναι τα θέματα που σας «βασανίζουν» περισσότερο και θέλετε να γράφετε ώστε να λαμβάνουν τα μηνύματά σας οι αναγνώστες, χωρίς όμως να έχουν διδακτικό χαρακτήρα;

Η κοινωνική αδικία, οι παράλογες ανισότητες, η σύνθλιψη της ανθρώπινης ζωής από τις κάθε λογής εξουσίες. Όπως έλεγε και ο μεγάλος Βασίλης Ραφαηλίδης «η εξουσία είναι κάτι παρά φύσει. Στη φύση δεν υπάρχει εξουσία, υπάρχει ηγεσία.» Όπως, ακριβώς, το γράφετε, όλα αυτά τα θέματα με βασανίζουν. Η λογοτεχνία δεν μπορεί να μένει αδιάφορη απέναντι στην ανθρώπινη περιπέτεια. Είναι χρέος της, όχι να διδάξει ούτε να δώσει λύσεις. Έρχεται όμως να μας ανοίξει το παράθυρο της ζωής, να αμφισβητήσει και να θέσει προβληματισμούς∙ να μας ξεβολέψει, να μας ευαισθητοποιήσει, να μας αφυπνίσει και να κινητοποιήσει τα κοινωνικά αντανακλαστικά.

Η συγγραφή για εσάς είναι απόδραση από την καθημερινότητα; Μια ψυχοθεραπεία θα έλεγα που γαληνεύει την ψυχή μπροστά σε όσα ζοφερά ζούμε αυτές τις εποχές;

Όπως ανέφερα και προηγουμένως, η συγγραφή είναι η προσωπική μου λύτρωση. Το υπέροχο ταξίδι που με πάει παραπέρα ως άνθρωπο. Αυτή που μου δίνει την ευκαιρία να επαγρυπνώ διαρκώς και να παρατηρώ βαθιά τη ζωή και τους ανθρώπους. Να μην είμαι αυστηρή μαζί τους αλλά να προσπαθώ να τους κατανοήσω και να δεχτώ τις αδυναμίες και τα φυσικά τους χρώματα. Μπροστά σε όλα όσα ζοφερά ζούμε, ας βγούμε λίγο από το καβούκι μας, ας ξεδιπλώσουμε τα συναισθήματά μας για να δούμε ότι το δώρο της ζωής κρύβει και πολλές ομορφιές∙ να βρούμε τη δύναμη να αντισταθούμε σε ό,τι τις καταστρέφει.

Οι ήρωες σας είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας ώστε να αγγίξουν τις ψυχές των αναγνωστών. Υπάρχουν οι κόκκινες γραμμές στη συμπεριφορά τους; Τους προτιμάτε ελεύθερους ή συμβιβασμένους; Με το κεφάλι ψηλά που θα αγωνίζονται για τη ζωή τους ή με χαμηλωμένο κεφάλι, δεχόμενοι τη μοίρα τους που άλλοι όρισαν;

Οι ήρωές μου είναι οι απλοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας∙ είμαστε όλοι εμείς. Κοιτούν βαθιά μέσα τους και βρίσκουν τη δύναμη να επαναστατήσουν ενάντια στη ζωή που τους επιβάλλουν οι κάθε λογής εξουσίες. Λαχταρούν την αληθινή ομορφιά της ζωής ανάμεσα στους συνανθρώπους τους. Αρνούνται να νεκρωθεί η δίψα τους για ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη, το δικαίωμά τους να απολαμβάνουν μια αξιοπρεπή ζωή. Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι, οι πιο αδύναμοι ή οι άνθρωποι που η ζωή δεν τους δίνει ευκαιρίες ή τους δείχνει το πιο σκληρό της πρόσωπο. Σ’ αυτούς δείχνουμε κατανόηση και τους απλώνουμε το χέρι.