Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Η Πηνελόπη Τσιάλα γεννήθηκε το 1998 στην Αθήνα και είναι απόφοιτη της Φιλολογίας Αθήνας, κατεύθυνση Γλωσσολογίας, και μιλάει άπταιστα αγγλικά. Από την παιδική της ηλικία γράφει ιστορίες και σκαρώνει στιχάκια, ενώ ένα διήγημά της επιλέχθηκε για να εκπροσωπήσει το Λύκειό της σε πανελλήνιο διαγωνισμό καλλιτεχνικής δημιουργίας. Από τότε έχει γράψει και άλλα διηγήματα.

Στα είκοσι ένα κυκλοφόρησε η πρώτη της νουβέλα, με τίτλο Αγγελική μορφή (εκδόσεις Βακχικόν, 2019). Στην ίδια ηλικία παρακολούθησε ένα σεμινάριο δημιουργικής γραφής. Ασχολείται επίσης ερασιτεχνικά με το τραγούδι. Ένας από τους στόχους της για το μέλλον είναι να παρακολουθήσει μαθήματα σε Δραματική σχολή. Δεν σκοπεύει ποτέ να αφήσει τη συγγραφή, γιατί της προσφέρει χαρά, πληρότητα και αυτοπεποίθηση.

Έχει γράψει ως τώρα δύο μυθιστορήματα, το «Οι τέσσερις κοντεσίνες» (εκδόσεις Βακχικόν, 2022) και το «Έρωτας δίχως γέφυρα» (εκδόσεις Βακχικόν, 2023), για το οποίο μας μίλησε εδώ.

Το βιβλίο σας θίγει με κομψό τρόπο την ύπαρξη δύο εντελώς διαφορετικών στάσεων ζωής, αυτή της κρεατοφαγίας και της βίγκαν διατροφής. Εσείς δηλώνετε βίγκαν ή βετζετέριαν; Γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο ζήτημα;

Λυπάμαι αν θα σας απογοητεύσω με την απάντησή μου, αλλά, όχι απλώς δεν είμαι βίγκαν ή βετζετέριαν, αλλά είμαι και φανατική κρεατοφάγος, λατρεύω το κρέας και το απολαμβάνω τακτικά. Δε σκοπεύω να γίνω βίγκαν ποτέ των ποτών. Ούτε για όλα τα λεφτά του κόσμου δε θα γινόμουνα. Ήξερα βέβαια ότι σίγουρα κάποιος θα κάνει μια τέτοια υπόθεση για μένα λόγω του βιβλίου, καθότι έχω περιγράψει λεπτομερέστατα την ιδιοσυγκρασία της Χριστίνας, όμως η σκιαγράφηση του χαρακτήρα αυτού δεν αποτελεί προσωπική κατάθεση ψυχής, αλλά απλώς μια περιγραφή ενός χαρακτήρα που όμως είναι εντελώς έξω από μένα.

Ο χαρακτήρας με τον οποίον ταυτίζομαι είναι ο Κωνσταντής που ευχαριστιέται υπερβολικά τη γεύση του κρέατος, που διαφωνεί με τον βιγκανισμό και που νιώθει απίστευτη στέρηση όταν χρειάζεται για χάρη της αγαπημένης του να αποχωριστεί για ένα διάστημα το λατρεμένο του κρέας. Ωστόσο, δε μεροληπτώ υπέρ κανενός από τους δύο ήρωες. Ως συγγραφέας περιγράφω αντικειμενικά τους δύο κόσμους χωρίς να προκρίνω κανέναν από τους δύο. Απλώς παρουσιάζω τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η ερωτική σχέση τους εξαιτίας των αντίθετων κοσμοθεωριών τους. Δε νομίζω πως είναι δουλειά μου να δώσω δίκιο σε κάποιον ήρωα. Αυτή είναι δουλειά του αναγνώστη. Αυτό ισχύει για όλα μου τα δημιουργήματα.

Δεν ήταν η πρόθεσή μου να θίξω το θέμα του βιγκανισμού. Ήθελα απλώς να παρουσιάσω έναν μεγάλο έρωτα που ανθεί ανάμεσα σε δύο ανθρώπους που όμως δεν μπορεί να έχει μέλλον εξαιτίας διαφορετικών κοσμοαντιλήψεων, ηθικών στάσεων και διατροφών. Αυτό με απασχολούσε να παρουσιάσω πιο πολύ. Θα μπορούσα να μιλήσω για τον έρωτα ανάμεσα σε έναν φανατικό χριστιανό και μία άθεη. Ωστόσο, επέλεξα να γράψω την ιστορία μιας βίγκαν και ενός κρεοπώλη και φανατικού κρεατοφάγου που ερωτεύονται παράφορα, διότι ο βιγκανισμός είναι κάτι πολύ καινούριο σαν στάση ζωής και σκέφτηκα πως θα ενδιέφερε. Φυσικά μέσα από αυτό παρουσίασα λεπτομερώς και τις απόψεις των βίγκαν, τα επιχειρήματά τους και τους λόγους για τους οποίους υιοθετούν αυτόν τον τρόπο ζωής. Δεν ήθελα όμως να επηρεάσω τους αναγνώστες ώστε να γίνουν βίγκαν, απλώς ήθελα να τους κάνω να κατανοήσουν τη Χριστίνα, να αντιληφθούν πόσο δύσκολο της είναι να αποδεχτεί τον κόσμο του Κωνσταντή και ίσως και να μάθουν να σέβονται τους βίγκαν, διότι συχνά οι βίγκαν υφίστανται κοινωνικό ρατσισμό όπως δυστυχώς συμβαίνει και με πολλές μειονοτικές ομάδες.

Σήμερα τόσο η βίγκαν διατροφή, όσο και η βετζετέριαν παρουσιάζουν άνοδο, τόσο για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων των ζώων, αλλά και για τη σωτηρία του πλανήτη, αφού η κτηνοτροφία είναι εξαιρετικά επιβαρυντικός παράγοντας για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα. Μήπως μία μερική, έστω, βετζετέριαν στάση θα ήταν απαραίτητο να υιοθετηθεί από όλους μας προκειμένου να σωθεί ο πλανήτης;

Κοιτάξτε, δεν είμαι ο κατάλληλος άνθρωπος να έχει άποψη πάνω σε αυτό το θέμα, διότι δεν ασχολούμαι με τη σωτηρία του πλανήτη. Το ότι έγραψα ένα μυθιστόρημα σχετικό με τον βιγκανισμό δε σημαίνει πως είμαι σε θέση να ξέρω αν μια τέτοια στάση ζωής θα έσωζε τον πλανήτη. Έτσι κι αλλιώς, η Χριστίνα δεν αναφέρει πουθενά στα επιχειρήματά της τη σωτηρία του πλανήτη. Κυρίως έχει υιοθετήσει τον βιγκανισμό λόγω της ηθικής της που δεν της επιτρέπει να γίνεται συνένοχος σε σφαγές ζώων.

Αν θέλετε τη γνώμη μου επί του θέματος, αν και, όπως είπα, δεν είμαι η ειδική, δεν πιστεύω πως ο άνθρωπος μπορεί να ζήσει χωρίς κρέας ούτε φυσικά χωρίς γάλα και αυγά. Η ζωική πρωτεΐνη είναι απαραίτητη για τον οργανισμό μας. Όχι πως δεν μπορεί να ζήσει ένας άνθρωπος αποκλειστικά και μόνο με βίγκαν διατροφή, αλλά σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να προσέξει πάρα πολύ το τι θα τρώει ώστε να αναπληρώνει τις πρωτεΐνες που δε θα παίρνει από το ζωικό βασίλειο μέσα από λαχανικά, όσπρια και φρούτα. Για παράδειγμα, είναι απαραίτητο οι βίγκαν να τρώνε πολλή σόγια, πολλά όσπρια και μπρόκολο για πρωτεΐνη. Οπότε, ακόμα κι αν το να υιοθετήσουμε όλοι μας μια βίγκαν διατροφή βοηθούσε τον πλανήτη, δε θα ενέκρινα προσωπικά κάτι τέτοιο, γιατί το θεωρώ επίφοβο για την υγεία μας, ειδικά για ανθρώπους σαν εμένα που έχουμε στίγμα. Πιστεύω εξάλλου πως υπάρχουν πολύ σοβαρότερα προβλήματα στον πλανήτη μας, όπως οι δασικές πυρκαγιές που δυστυχώς βλέπουμε κάθε καλοκαίρι, η θαλάσσια ρύπανση και η απροθυμία των ανθρώπων να κάνουν ανακύκλωση. Παραδείγματος χάρη, θυμάμαι πως, όσο πήγαινα σχολείο, ήμουν η μόνη που, όταν είχε να πετάξει κάτι ανακυκλώσιμο, έκανε ένα βήμα παραπάνω για να το πετάξει στον κατάλληλο κάδο και έβλεπα στους κανονικούς κάδους ένα σωρό χάρτινα σκουπίδια. Ας αρχίσουμε όλοι να ανακυκλώνουμε κι ας μην ξαναδούμε φωτιές και θα έχουν γίνει σημαντικά βήματα για την προστασία του περιβάλλοντος τα οποία δε θα είναι καθόλου ριψοκίνδυνα για την ανθρώπινη υγεία όπως κατά τη γνώμη μου είναι ο βιγκανισμός.

Φυσικά, όπως γράφω και στο βιβλίο, γνωρίζω καλά από πού προέρχεται το κρέας. Ξέρω ότι προέρχεται από το κορμί ενός σφαγμένου ζώου που σίγουρα πόνεσε για να καταλήξει στο πιάτο μας. Αν νομίσατε πως αυτό το γεγονός με αφήνει παγερά αδιάφορη, κάνατε λάθος. Αγαπάω τα ζώα και δε θέλω να υποφέρουν. Επιθυμώ η σφαγή τους να είναι εντελώς ανώδυνη. Επίσης, πιστεύω πως όλοι πρέπει να ελαττώσουμε το κρέας. Κυρίως όμως πρέπει να μην πετάμε κρέας και να παίρνουμε ακριβώς όσο θέλουμε δίχως να ξεχνάμε ότι ένα ζωάκι πέθανε για το γεύμα μας. Το λιγότερο που μπορούμε να κάνουμε είναι να φροντίζουμε να μη σκοτώνονται περισσότερα ζώα απ’ όσα καταναλώνουμε. Το ιδανικό για μένα είναι να τρώμε κόκκινο κρέας μονάχα μια φορά τη βδομάδα. Προσωπικά κιόλας επιλέγω να πίνω γάλα αμυγδάλου και όχι ζωικό, διότι, μια και αυτό μού είναι πανεύκολο, το κάνω για λόγους ηθικής.

Στο βιβλίο σας η βίγκαν ακτιβίστρια Χριστίνα ερωτεύεται παράφορα έναν «αντίπαλό» της τον κρεοπώλη Κωνσταντή. Πιστεύετε ότι τα ετερώνυμα έλκονται; Θα μπορούσε να ευδοκιμήσει ένα ζευγάρι με τόσο μεγάλη διαφορά απόψεων σε ένα τόσο καίριο ζήτημα;

Μμμ… δύσκολη ερώτηση… δε νομίζω πως μπορώ να απαντήσω έτσι εύκολα με ένα ναι ή ένα όχι. Αυτό φαντάζομαι ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Άλλοι μπορούν να αντέξουν να μοιράζονται τη ζωή τους με κάποιον με τόσο διαφορετικές απόψεις και άλλοι όχι. Έχει να κάνει με τη διαλλακτικότητα, την ανεκτικότητα και τη διάθεση για αποδοχή που διαθέτει ο κάθε άνθρωπος. Εγώ προσωπικά είμαι πολύ αμετακίνητο, κάθετο και ισχυρογνώμον άτομο, οπότε δε νομίζω πως θα άντεχα κάτι τέτοιο. Για παράδειγμα, ποτέ δε θα μπορούσα να σχετίζομαι με κάποιον ρατσιστή, με κάποιον ομοφοβικό ή με κάποιον που δεν αγαπά καθόλου τα ζώα και ενδεχομένως θα κλότσαγε ένα σκυλάκι. Έχω την αίσθηση όμως ότι οι περισσότεροι δεν είναι σαν και μένα και είναι ικανοί να ρίξουν νερό στο κρασί τους και να συμπορευτούν με διαφορετικούς ανθρώπους από αυτούς, ακόμα και με ανθρώπους που κάνουν κάτι ανήθικο κατά τη γνώμη τους. Μάλλον η απάντησή μου κλίνει προς το ναι, διότι ο έρωτας είναι ένα συναίσθημα πολύ ισχυρό και μας παίρνει τα μυαλά, οπότε μπορεί, όταν ερωτευόμαστε, να κλείνουμε τα μάτια σε ό,τι δεν εγκρίνουμε στο αντικείμενο του πόθου μας. Όσο για τη φράση «τα ετερώνυμα έλκονται», συμφωνώ απολύτως με αυτήν όσον αφορά τον έρωτα, αλλά έχω την εντύπωση ότι αυτή η φράση αναφέρεται σε διαφορά χαρακτήρων και όχι απόψεων. Δύο άνθρωποι με διαφορετικό χαρακτήρα και έλκονται και μπορούν να συνυπάρξουν. Από την άλλη, δύο άνθρωποι με διαφορετικές απόψεις είναι δύσκολο να νιώσουν αμοιβαία έλξη και ακόμα δυσκολότερο να συμπορευτούν. Στην περίπτωση του Κωνσταντή και της Χριστίνας έχουμε έναν τρελό έρωτα που εξαιτίας της μεγάλης διαφοράς τους δυσκολεύεται να εκδηλωθεί, να ομολογηθεί και να έχει μέλλον… δε θα πω κάτι άλλο για την περίπτωση του μυθιστορήματος, διότι θα είναι spoiler και δε θέλω.

Οι ήρωές σας πολλές φορές φανατίζονται για να υπερασπιστούν την άποψή τους. Σήμερα ο φανατισμός και η μισαλλοδοξία είναι κάτι που συναντάμε παντού γύρω μας. Πώς μπορούμε άραγε να συνυπάρξουμε με ανθρώπους που έχουν αντίθετα πιστεύω από τα δικά μας;

Δε νομίζω πως βρήκατε το κατάλληλο άτομο να ρωτήσετε. Ειλικρινά δεν έχω ιδέα πώς μπορούμε. Μάλλον δεν μπορούμε. Τουλάχιστον εγώ προσωπικά δεν μπορώ. Είμαι άνθρωπος που υποστηρίζει με πάθος όσα πιστεύει, γίνομαι αρκετά επικριτική σε απόψεις που θεωρώ ανυπόστατες και πασχίζω να πείσω τον συνομιλητή μου ότι έχω δίκιο με κάθε τρόπο. Όπως καταλαβαίνετε, δεν ξέρω το μυστικό της συνύπαρξής μας με ανθρώπους που έχουν αντίθετα πιστεύω από εμάς. Σίγουρα δεν μπορούν να συνυπάρχουν δύο άνθρωποι ισχυρογνώμονες αν έχουν αντίθετες πεποιθήσεις. Αν και οι δύο είναι διαλλακτικοί ή έστω ο ένας από τους δύο, τότε νομίζω πως μπορούν να συνυπάρξουν, αλλά δυστυχώς δεν είμαστε όλοι τόσο υποχωρητικοί. Η μόνη λύση που δύναμαι να σκεφτώ είναι, αν έχουμε στη ζωή μας άτομα με διαφορετικές απόψεις, να μιλάμε μαζί τους για άλλα θέματα και να μη θίγουμε θέματα που ξέρουμε πως ανάβουν τα αίματα. Ίσως να μη γίνεται, όταν διαφωνούμε ριζικά με κάποιον σε πολλά θέματα, να τον έχουμε και κολλητό μας, εκτός αν υπάρχει ανάμεσά μας τεράστια αγάπη. Ωστόσο, πιστεύω πως δεν πρέπει να μας τρομάζουν τόσο οι διενέξεις, οι συγκρούσεις και οι τσακωμοί για διαφορετικές πεποιθήσεις, διότι χωρίς αυτά η ζωή μας είναι πληκτική και γλυκανάλατη, δίχως νοστιμάδα. Δίχως λίγη ένταση δεν έχει ενδιαφέρον η καθημερινότητά μας. Καλό είναι πού και πού να λογομαχούμε με τους γύρω μας για ιδεολογικές διαφορές. Είναι κι αυτό ένα κομμάτι της ζωής.

Μπορεί τελικά ένας πραγματικός φιλόζωος να καταναλώνει κρέας; Ποια είναι η δική σας άποψη πάνω στο συγκεκριμένο ζήτημα;

Ναι ναι, εννοείται πως ένας πραγματικός φιλόζωος μπορεί να καταναλώνει κρέας. Αυτό το πιστεύω ακράδαντα κρίνοντας από τον εαυτό μου, διότι, όπως είπα σε προηγούμενη ερώτηση, είμαι κρεατοφάγος. Ταυτόχρονα όμως είμαι και τρομερά φιλόζωη. Όποτε ακούω για κακοποιήσεις ζώων, για φόλες, για άτομα που κλοτσάνε σκυλάκια, μου σηκώνεται η τρίχα. Η απονιά πολλών ανθρώπων προς τα αδέσποτα σκυλάκια μπορεί να με τρελάνει. Ένα από τα όνειρά μου είναι μια μέρα να αποκτήσω σκυλάκι και να γίνει για μένα το παιδάκι μου το πλασματάκι αυτό και να μην είναι απλώς το κατοικίδιό μου, γιατί θεωρώ πως οι άνθρωποι που έχουν κατοικίδια οφείλουν να τα αντιμετωπίζουν ως ισάξια μέλη της οικογένειάς τους, σαν φίλους ή σαν παιδιά τους. Είχα μάλιστα στην κατοχή μου μια σκυλίτσα την οποία όμως χάρισα για να γίνει πιο ευτυχισμένη, αλλά ξέρω πως είναι καλά και περνά υπέροχα και είμαι ήρεμη. Στη σκυλίτσα αυτήν μάλιστα αφιέρωσα και το βιβλίο. Γενικώς με πλημμυρίζει απέραντη τρυφερότητα για τα σκυλάκια και για τα γατάκια πολύ συχνά, αλλά και για όλα τα ζωάκια. Μπορώ να πω μάλιστα ότι τα σκυλάκια ειδικά τα αγαπάω περισσότερο και από τους ανθρώπους, διότι είναι πολύ καλύτερα από εμάς, καθότι είναι απόλυτα πιστοί φίλοι, κάτι που δεν ισχύει για το δικό μας είδος, που κάθε μέρα φίλος μαχαιρώνει φίλο πισώπλατα σαν ύπουλη οχιά.

Συγγνώμη, έφυγα από το θέμα, αλλά όλα αυτά τα είπα για να σας δώσω να καταλάβετε πόσο φιλόζωη είμαι και κατ’ επέκταση να απαντήσω στην ερώτησή σας. Ναι, είμαι κρεατοφάγος και πραγματικά φιλόζωη, άρα ναι, γίνεται μια χαρά. Ξέρω πως ένας φανατικός βίγκαν θα με έλεγε υποκρίτρια, αλλά έτσι πιστεύω. Τρώμε κρέας για επιβίωση και όχι για να βλάψουμε τα ζώα. Απλώς πρέπει να φάμε για να επιβιώσουμε και είναι στη φύση μας να τρώμε κρέας καθότι είμαστε παμφάγο ζώο. Υπάρχουν άνθρωποι που καθημερινά ταΐζουν αδέσποτα σκυλάκια και γατάκια, που υιοθετούν σκυλάκια χτυπημένα από αμάξια και τα φροντίζουν και γενικότερα βοηθούν με κάθε τρόπο όποιο σκυλάκι ή γατάκι βρίσκεται στον δρόμο τους. Σε καμία περίπτωση δεν μπορώ να πω ότι ένας άνθρωπος που τα κάνει όλα αυτά δεν είναι φιλόζωος επειδή τρώει κρέας. Θα ήταν τρομερά άδικο, διότι μπορεί κάποιος να μην τρώει κρέας, αλλά να μην έχει βοηθήσει ποτέ ένα ζωάκι, να μην του έχει βάλει καν λίγο νερό, και φυσικά ένας τέτοιος άνθρωπος δεν είναι φιλόζωος. Η φιλοζωία δεν έχει καμία σχέση με τη διατροφή. Και πιστεύω ότι κανείς δεν έχει το δικαίωμα να κρίνει τον άλλον για τις διατροφικές του επιλογές εκτός κι αν αυτές βλάπτουν την υγεία του, αλλιώς το τι τρώμε είναι καθαρά δική μας υπόθεση.

Άλλωστε, το ότι γίνεται ένας κρεατοφάγος να είναι και φιλόζωος είναι ένα από τα νοήματα που περνάω μέσα από το έργο μου, αν σκεφτούμε ότι ο Κωνσταντής λατρεύει τα σκυλιά, έχει μια σκυλίτσα την οποία αγαπάει σαν κόρη του και σώζει και μια οικογένεια σκύλων που βρίσκεται αβοήθητη στον δρόμο του. Το ίδιο ισχύει και για τον κολλητό του φίλο τον Θανάση, ο οποίος είναι επίσης κρεατοφάγος και υιοθετεί με μεγάλη προθυμία ένα από τα σκυλάκια που σώζουν ο Κωνσταντής και η Χριστίνα. Στο κάτω κάτω, η λέξη φιλόζωος αναφέρεται κυρίως στα κατοικίδια ζώα, όπως τα σκυλάκια, και όχι στα ζώα του αγρού…

«Σε μία ανθρώπινη σχέση το πιο δύσκολο αλλά και το σημαντικότερο δεν είναι να υπάρχει σύγκλιση απόψεων και ιδανικών, αλλά ανεκτικότητα στην άποψη του άλλου». Θα ήθελα να σχολιάσετε το συγκεκριμένο απόσπασμα του βιβλίου σας περί του τι ακριβώς είναι η αληθινή φιλία.

Σας ευχαριστώ πολύ καταρχήν που θυμάστε τόσο καλά το πόνημά μου. Το πιστεύω ακράδαντα αυτό το απόσπασμα, γι’ αυτό και το έγραψα. Εκ των πραγμάτων δεν υπάρχει περίπτωση δύο άνθρωποι να συμφωνούν χίλια τα εκατό σε όλα τα θέματα. Γι’ αυτό, αντί να ψάχνουμε να βρούμε έναν εντελώς ίδιον με εμάς άνθρωπο, είναι καλύτερο να εστιάζουμε στους φίλους μας στα θετικά τους και όχι στα αρνητικά τους, σε όσα μας ενώνουν και όχι σε όσα μας χωρίζουν, στα κοινά σημεία μας και όχι στις διαφορές μας. Μπορεί να είναι δύσκολο αυτό, αλλά μονάχα έτσι δημιουργούμε καλές σχέσεις με τους ανθρώπους. Είπα σε προηγούμενη ερώτηση πως δε φημίζομαι για τη διαλλακτικότητά μου, αλλά ξέρω πως είναι λάθος αυτό που κάνω διότι μπορεί έτσι καμιά φορά άθελά μου να πληγώνω άτομα που αγαπάω και θα έπρεπε να το βελτιώσω αυτό. Έχουμε δημοκρατία και είναι ανεπίτρεπτο να υπάρχει τόση μισαλλοδοξία, τόση προσβλητικότητα και τόση επιθετικότητα. Σκεφτείτε άλλωστε μια ζωή όπου όλοι να συμφωνούμε σε όλα. Θα ήταν τέρμα βαρετή. Είναι πλούτος το να διαφωνείς με κάποιον και να εξερευνείς πώς αυτός βλέπει τα πράγματα, διότι έτσι μαθαίνεις να έχεις περισσότερη κατανόηση, ανοίγουν οι ορίζοντές σου και εξερευνείς όλες τις πλευρές, διαφορετικά μένεις εγκλωβισμένος στα στενά όρια των δικών σου πιστεύω.

Όσο για την ερώτησή σας τι ακριβώς είναι η πραγματική φιλία, νομίζω πως δεν υπάρχει πραγματική φιλία και ψεύτικη φιλία. Υπάρχουν φιλίες και απλές γνωριμίες. Όταν είσαι απλώς γνωστός με κάποιον, απλώς τον ανέχεσαι για να έχεις μια παρεούλα να βγαίνεις βόλτα. Όταν όμως είσαι φίλος, λαχταράς να βλέπεις τον φίλο σου καθεαυτόν. Όταν είσαι απλώς γνωστός με κάποιον, δεν του λες πάντα τις αλήθειες, για να φανείς ευγενικός. Όταν όμως είσαι φίλος, του το λες όταν το πρόσωπό του είναι βρόμικο, όπως λέει και μια αγγλική παροιμία. Όταν είσαι απλώς γνωστός, χάνεις τον γνωστό σου από τη ζωή σου και τον ξεχνάς αμέσως. Όταν όμως έχεις υπάρξει ουσιαστικός φίλος με κάποιον, τον αγαπάς, τον πονάς και τον νοιάζεσαι, κι ας έχει φύγει από τη ζωή σου. Θεωρώ πως οι άνθρωποι κάνουμε ένα τραγικό λάθος: ονομάζουμε συχνά τους γνωστούς μας φίλους μας. Δυστυχώς η λέξη φίλος έχει ευτελιστεί πια, όπως έχω αναφέρει και στις Κοντεσίνες. Όσο κι αν πασχίζω να παραμένω αισιόδοξη ως προς τις ανθρώπινες σχέσεις, βλέπω πως δεν υπάρχει φιλία πια, πως οι άνθρωποι έχουν γίνει φουλ εγωκεντρικοί και πως πιο εύκολα βρίσκεις 100 ευρώ στον δρόμο παρά πραγματικό φίλο και όχι γνωστό ή ακόμα και εχθρό που φοράει τη μάσκα του φίλου, καθότι οι περισσότεροι ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία.

Δεν ξέρω βέβαια ακριβώς τι σημαίνει αληθινή φιλία όπως με ρωτάτε, αλλά σίγουρα είναι κάτι το σπάνιο που όμως, όποτε συμβαίνει, είναι μαγικό. Η αλήθεια είναι πως συχνά οι άνθρωποι είμαστε λίγο απαιτητικοί από τους φίλους μας. Είναι σχεδόν ακατόρθωτο να βρεις τον τέλειο φίλο, διότι όλοι έχουμε τις αδυναμίες μας. Το σημαντικό όμως είναι σε μια φιλία να υπάρχει σεβασμός, αγάπη και καλή επικοινωνία. Για μένα προσωπικά πολύ βασικό πράγμα σε μια φιλία είναι η ειλικρίνεια. Θέλω η φίλη μου να μου λέει την αλήθεια πάντα όσο σκληρή κι αν είναι, να είναι ντόμπρα, όπως είμαι κι εγώ. Θέλω επίσης να μου συμπαραστέκεται στις δύσκολες στιγμές και να βρίσκει χρόνο για μένα. Το α και το ω πάντως στη φιλία είναι το νοιάξιμο κατά τη γνώμη μου. Ένα παράδειγμα αυθεντικής φιλίας από το βιβλίο μου είναι η φιλία Κωνσταντή-Θανάση που νομίζω ότι προσιδιάζει στην ιδανική, στην τέλεια, στην πλατωνική φιλία. Επέλεξα σε αυτό το μυθιστόρημα να βάλω μια ισχυρή αντρική φιλία, διότι-συγχωρέστε με γιατί ίσως φανεί σεξιστικό αυτό που θα πω- έχω την εντύπωση πως οι άντρες συνήθως είναι πολύ πιο ουσιαστικοί φίλοι. Εγώ προσωπικά έχω μονάχα μια κολλητή και κατά τα άλλα συνδέομαι φιλικά με αγόρια κυρίως και τους λατρεύω, είναι όλοι υπέροχοι φίλοι. Πιστεύω ότι αληθινή φιλία είναι όποια είναι σαν αυτήν του Κωνσταντή και του Θανάση…

Σας ευχαριστώ από καρδιάς για τη συνέντευξη που μου πήρατε!