Γράφει: Δημήτρης Σακισλίδης

Ο Βαγγέλης Νάστος γεννήθηκε στο Αμύνταιο. Η πρώτη του λέξη, μα…γγάνιο, προκαλεί αναστάτωση στην τοπική κοινωνία, η οποία τα επόμενα χρόνια κλιμακώνεται εξαιτίας των εκρήξεων, την πανδαισία ήχου και φωτός και τις αλλόκοτες μυρωδιές που σημαδεύουν ανεξίτηλα την καθημερινότητα όσων έχουν την ατυχία να ζουν κοντά στο μικρό του εργαστήριο, που στεγάζεται σ’ ένα ετοιμόρροπο αποθηκάκι στο βάθος μιας καταπράσινης αυλής. Σύντομα, ο δρόμος μπροστά από το σπίτι του γίνεται σημείο αναφοράς στους τουριστικούς οδηγούς της περιοχής, με σαφείς ταξιδιωτικές οδηγίες για παρακάμψεις και φρικαλέες αναφορές σε πειράματα, δοκιμές βιολογικών όπλων, σκουλικότρυπες και χωροχρονικά ταξίδια.

Τα χρόνια περνούν, κι αυτός, ελαφρώς κακοπαθημένος από τις αδιάκοπες αναμείξεις αντιδραστηρίων, πραγματοποιεί το όνειρό του περνώντας στο Tμήμα Χημείας του ΑΠΘ –η ανακούφιση των γειτόνων του είναι σχεδόν απτή. Ένα καλοκαιρινό ξημέρωμα, χρόνια μετά την αποφοίτηση, με μια μπανάνα στο ένα χέρι κι ένα βαζάκι με μερέντα στο άλλο, συνειδητοποιεί πως η συσσώρευση πληροφοριών δεν του αρκεί. «Θα κάνω αυτό που δεν πρόκειται να συμβεί ποτέ με τη μερέντα μου», λέει κοιτάζοντας με λαγνεία το βαζάκι. «Θα τις μοιραστώ με τον κόσμο!» Και κάπως έτσι, στο μέσο μιας ολόισιας διαδρομής έμπλεης χημείας, εμφανίζεται απροσδόκητα μια απότομη στροφή.

Το μεταπτυχιακό της Δημιουργικής Γραφής λειτουργεί σαν καταλύτης, επιταχύνοντας την προδιαγεγραμμένη πορεία προς τον υπέρτατο στόχο! Οι λευκές ποδιές αντικαθίστανται από σελίδες ίδιου χρώματος, οι οποίες γεμίζουν σιγά σιγά σημειώσεις και μικρά διηγήματα. Ο χρόνος ήδη μετράει αντίστροφα! 6 Δεκεμβρίου 2020. Η σελίδα «είναι ζήτημα χημ-ίου», πολύτιμο απόσταγμα μιας ανορθόδοξης μείξης επιστημών, πρωτοεμφανίζεται στο Facebook! Στο μυαλό του η σελίδα αποτελεί ένα μοσχοβολιστό αιθέριο έλαιο, ένα ανθεκτικό κράμα σπάνιων μετάλλων! Η ατόφια ευτυχία που πλημμυρίζει κάθε του κύτταρο διαρκεί μόνο λίγες στιγμές. Η εκστρατεία για να πείσει τον κόσμο πως η χημεία δεν είναι ίου έχει μόλις αρχίσει. Και το ταξίδι προβλέπεται μακρύ…

Φτάνουμε στο σήμερα, όπου το «Είναι Ζήτημα χημ… ιου» κατάφερε σε διάστημα 8 μηνών κυκλοφορίας να αποσπάσει μια σημαντικότατη διάκριση κερδίζοντας βραβείο ανάμεσα σε χιλιάδες αναγνώστες.

Είναι κάτι που το περίμενες;

Ήταν ίσως η πιο ευχάριστη έκπληξη της ζωής μου! Δεν υπήρχε σε κανένα όνειρό μου -και σε διαβεβαιώνω ότι κατά καιρούς έχω πολλά κι εξόχως περίεργα- το σενάριο που ήθελε μια συλλογή διηγημάτων με πρωταγωνίστρια τη Χημεία να κερδίζει την 1η θέση σε μια Πανελλήνια και Παγκύπρια ψηφοφορία, που μέτρησε συνολικά 211.000 ψήφους! Ακόμα νιώθω πως βρίσκομαι σε μια παραμυθένια σαπουνόφουσκα, που από στιγμή σε στιγμή μπορεί να σκάσει!

Αφιερώνεις κάπου αυτό το βραβείο;

Το αφιερώνω σε όσους πίστεψαν στο βιβλίο, σε καιρούς που ούτε εγώ δεν ήμουν σίγουρος για το εγχείρημα. Στον Χάρη Νικολακάκη και τις εκδόσεις Bell που αγκάλιασαν την ιδέα και της έδωσαν υπόσταση, τους ακολούθους της ομώνυμης σελίδας στο Facebook που με τις κοινοποιήσεις, τα σχόλια και την αγάπη τους βοήθησαν ώστε η κοινότητά μας να έχει ξεπεράσει πλέον τα 31.000 μέλη και να μεγαλώνει συνεχώς, 2-3 πολύ καλούς φίλους και φίλες που αποτέλεσαν την έμπνευση για τα περισσότερα από τα διηγήματα κι ασφαλώς στους γονείς και την αδερφή μου, που ήταν (και παραμένουν) οι πρώτοι -και οι ιδανικοί- αναγνώστες μου!

Ως παιδί τι σχέση είχες με το γνωστικό αντικείμενο της χημείας;

Θυμάμαι πως από μικρός αγαπούσα τη Χημεία! Στο σχολείο ήταν το αγαπημένο μου μάθημα, η αγαπημένη μου εκπομπή στην τηλεόραση αφορούσε τη Χημεία, ακόμα και οι επισκέψεις μου στα μαγαζιά παιχνιδιών κατέληγε να σχετίζεται μ αυτήν, καθώς το βλέμμα μου πάντα μαγνήτιζαν μικρά εργαστήρια Χημείας, με πολλά διασκεδαστικά και άκρως ενδιαφέροντα πειράματα!

Είναι αλήθεια πως από τις πρώτες λέξεις που είπες ήταν το μαγ… γάνιο (Μn);  

Το βιβλίο έχει αρκετές δόσεις χιούμορ, όποτε η πρόταση του εκδοτικού ήταν να το συνοδεύει ένα αντιστοίχως χιουμοριστικό βιογραφικό. Το ότι η πρώτη μου λέξη ήταν Μα...γγανιο είναι κάτι που θα μπορούσε να είναι αληθές, μα καλώς ή κακώς αποτελεί μυθοπλασία. Αυτό, άλλωστε, συμβαίνει και με τα περισσότερα από τα διηγήματα του βιβλίου.

Οι γονείς σου πώς αντέδρασαν; Άραγε τους πέρασε τότε από το μυαλό ότι θα εξελισσόσουν σε μάχιμο χημικό και συγγραφέα;

Οι γονείς μου ήταν πάντα δίπλα μου υποστηρίζοντας τις επιλογές μου, χωρίς να προσπαθούν με οποιονδήποτε τρόπο να επιβάλλουν δικές τους εμμονές και απωθημένα. Είχαν πάντα υψηλές προσδοκίες, χωρίς να γίνονται πειστικοί, με βοήθησαν με όλους τους πιθανούς τρόπους (υλικούς και μη) να διεκδικήσω τα όνειρά μου κι ελπίζω η μέχρι τώρα πορεία μου να έχει δικαιώσει τις προσδοκίες αυτές.

Τι αποτέλεσε βασική αφορμή έμπνευσης που σε έκανε να γράψεις το «Είναι ζήτημα χημ…ιου;

Το είναι ζήτημα χημ.. ΙΟΥ είναι μια μικρή εκστρατεία υπερ της Χημείας, η οποία υπήρχε ανέκαθεν στο μυαλό μου και απλά περίμενε την κατάλληλη στιγμή για να αποκτήσει υπόσταση.

Είναι αδικημένη η επιστήμη μου, δυστυχώς. Φταίει ο τρόπος που τη διδαχθήκαμε στα σχολεία, τα κακογραμμένα βιβλία, οι ελάχιστες ώρες που της διατίθενται στα ωρολόγια προγράμματα των τάξεων, που έχουν ως αποτέλεσμα έναν αναπόφευκτο βομβαρδισμό των μαθητών με ακατανόητες ορολογίες και πολυσύλλαβες λέξεις, που τους οδηγούν σε μια σχεδόν αυτόματη αποστροφή.

Το είναι ζήτημα χημ.. ΙΟΥ προσπαθεί να δείξει στον κόσμο πως όλα είναι θέμα οπτικής και πως ακόμα και η απεχθής (για τους πολλούς) χημεία μπορεί να είναι εξόχως θελκτική και απείρως χρήσιμη!

Τι ανατροφοδότηση παίρνεις από τους μαθητές σου;

Οι μαθητές μου, αποτελούν βασική πηγή έμπνευσης όλα αυτά τα χρόνια! Αγαπούν τη σελίδα, αγαπούν το βιβλίο κι αν ρωτήσετε και τους ίδιους για το τι πιστεύουν για τα διηγήματα, θα σας διαβεβαιώσουν ότι όλα ανεξαιρέτως είναι υπέροχα, καθώς γνωρίζουν καλά τι θα σήμαινε -για τον αριθμό των ασκήσεων που θα είχαν για το σπίτι- οποιοσδήποτε δισταγμός ή έλλειψη ενθουσιασμού στις απαντήσεις τους!

Από τα 34 πολύ ενδιαφέροντα διηγήματά σου επίτρεψέ μου σε παρακαλώ να σταθώ σε εκείνο που αναφέρεται στη μεγαλύτερη πανδημία του 20^ου αιώνα και να σε ρωτήσω αν έπαιξε κάποιο ρόλο και ο covid κατά τη συγγραφή του;

Οι τίτλοι σαφώς και έχουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια προσέλκυσης της όποιας προσοχής, οπότε σε μια εποχή που η πανδημία του Covid δέσποζε παντού η αναφορά στη μεγαλύτερη πανδημία του 20ου αιώνα άνοιγε διάπλατα τις πόρτες του αναγνωστικού κοινού σε ένα διήγημα που τελικά αφορούσε... Τις μπανάνες!

«Μεθυσμένος Αιθίοπας Προπονείται Βουτώντας», φράση από τα μαθητικά μου χρόνια που μου την υπενθύμισε προσφάτως ένας συνάδελφός σας. Αν την γνωρίζετε, θα ήθελα να μου πείτε σε ποιο διήγημά τοποθετείτε τον Αιθίοπα;

Υπάρχουν πολλά παρόμοια ποιηματάκια που χρησιμοποιούνται ως μέσο απομνημόνευσης συγκεκριμένων θεμελιωδών κανόνων της Χημείας, σε διάφορες τάξεις του σχολείου. Το συγκεκριμένο αναφέρεται στην 1η συλλαβή των οργανικών ενώσεων, η οποία καθορίζεται από τον αριθμό ανθράκων που περιέχουν. Έτσι, αν έχουν 1 λέμε μεθ, 2 αιθ, 3 προπ, 4 βουτ.

Το βιβλίο φιλοξενεί ένα διήγημα που αφορά το αιθένιο, το οποίο είναι το αέριο που είναι υπεύθυνο για την ωρίμανση και τελικά το σάπισμα των φρούτων. Έχετε κατά νου, λοιπόν, να μην αφήνετε φρούτα σε διαδικασίας γήρανσης δίπλα σε λιγότερο ώριμα στη φρουτιέρα σας, αν δε θέλετε να τα δείτε όλα να σαπίζουν γρηγορότερα απ’ όσο είχατε ποτέ φανταστεί.

Τελικά τι είναι η χημεία;

Το ότι τα πάντα είναι ζήτημα χημείας ήταν ανέκαθεν το βασικό μου μότο, στο οποίο μάλιστα βασίστηκε κι ο τίτλος του βιβλίου. Σας καλώ να το αναζητήσετε και είμαι σίγουρος πως στο τέλος του θα διαπιστώσετε πως η Χημεία δεν είναι απλά ένα μέρος της ζωής μας, αλλά ότι η Χημεία είναι η ίδια η ζωή!