Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Σωτηρία Κυρμανίδου γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Μεγάλωσε και ζει στο Σιδηρόκαστρο. Εργάστηκε ως Κοινωνική Λειτουργός σε πλαίσια Ειδικής Αγωγής και είναι συνταξιούχος από το 2010. Διεξήγαγε κοινωνική έρευνα, προκειμένου να αρχίσει τη λειτουργία του το ΚΑΠΗ Σιδηροκάστρου. Με πρωτοβουλία της ιδρύθηκε Κοινωνική Υπηρεσία στο Δήμο Σιδηροκάστρου, όπου προσέφερε εθελοντικά τις υπηρεσίες της επί δυόμιση χρόνια. Έχει συνεργαστεί με τοπικούς φορείς και συστηματικά με τη ΝΕΛΕ Σερρών ως επιμορφώτρια. Με πρόγραμμα του ΙΔΕΚΕ πραγματοποίησε συμβουλευτική με ομάδες γονέων. Υπηρέτησε και υπηρετεί εθελοντικά φορείς και υπηρεσίες, άτομα και την τοπική κοινωνία.

Είναι ραδιοφωνική παραγωγός, επί σειρά ετών, εθελοντικά στο Ράδιο Κιβωτός της Ιεράς Μητροπόλεως Σερρών και Νιγρίτης με δύο εβδομαδιαίες εκπομπές, «Φυλλομετρώντας και αναπολώντας» και «Συντροφεύοντας».

Προσφέρει εθελοντικά και στην τοπική ΕΡΤ Σερρών με εκπομπή, αφηγούμενη παραμύθια. Έχει τιμηθεί για το κοινωνικό και συγγραφικό της έργο. Συνεργάσθηκε με το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, τμήμα Κοινωνικής Διοίκησης, κατεύθυνση Κοινωνικής Εργασίας, ως εκπαιδεύτρια φοιτητών. Κείμενα και ποιήματά της καθώς και κριτικές για το έργο της έχουν δημοσιευτεί σε εφημερίδες και περιοδικά ενώ έχει τιμηθεί με σειρά βραβείων.

Κυρία Κυρμανίδου είστε μια πολυγραφότατη συγγραφέας, παραμύθι, ποίηση, βιβλία εκπαιδευτικού περιεχομένου, ποιοι λόγοι σας οδήγησαν στη γραφή; Ποιο είδος ήταν αυτό που σας κέρδισε;

Η αλήθεια είναι ότι ακόμη και τώρα, 17 χρόνια από την έκδοση της πρώτης μου ποιητικής συλλογής, δεν πιστεύω πώς έφθασα να έχω τόση εκδοτική «παραγωγή» και δη αυτοεκδόσεις, εκτός εξαιρέσεων. Από μικρή λάτρευα τη γλώσσα, με μάγευαν οι λέξεις. Κάποιοι με θυμούνται συνεχώς να σημειώνω, με περιγράφουν επιμελή, συνεπή, με εκθέσεις στο δημοτικό, να φθάνουν μέχρι το Υπουργείο Παιδείας. Αυτή η συνέπεια και η επιμέλεια με συνοδεύουν ακόμη, Δόξα τω Θεώ. Εσωτερική ανάγκη θα έλεγα ότι ευθύνεται για την έκφραση και την έκθεση στο αναγνωστικό κοινό.

Η πρώτη αγάπη και παντοτινή είναι η ποίηση. Με αυτήν ξεκίνησα, τη σέβομαι, την υπηρετώ, ίσως πιο ώριμα τώρα, διαθεματικά, αλλά λόγω του γνωστικού μου αντικειμένου, ως Κοινωνική Λειτουργός στα άτομα με αναπηρία, ξεπήδησαν τα παραμύθια και τα άλλου περιεχομένου βιβλία.

Θεωρείτε πως ασχολούμαστε ως γονείς όσο θα έπρεπε με τα παιδιά; Δουλεύουμε μαζί τους; Παίζουμε; Τους διαβάζουμε παραμύθια; Η θεωρούμε πως αυτό είναι αποκλειστικά ευθύνη των εκπαιδευτικών;

Κάποιοι γονείς συναισθανόμενοι την ευθύνη τους το κάνουν. Υπάρχουν όμως οι ανεπαρκείς, οι αδιάφοροι γονείς, ακόμη και οι ακατάλληλοι. Σαφώς και είναι χρέος των γονέων η ενασχόληση με το παιδί και με ποικίλες δραστηριότητες. Ειδικά τα πρώτα 4 χρόνια του παιδιού, που γνωρίζουμε ότι στήνεται το οικοδόμημα της προσωπικότητάς του.

Αν ένας γονιός θέλει να «απολαμβάνει» μεθαύριο έναν ισορροπημένο ενήλικα, θα πρέπει να κοπιάσει όταν είναι νωρίς. Να παίξει, να κυλιστεί με το παιδί, να αλληλεπιδράσει, να συζητά και φυσικά να του διαβάζει παραμύθια, πολλά παραμύθια.

Τι είναι αυτό που θα μπορούσε να σας περιορίσει γράφοντας για παιδιά;

Δεν θεωρώ ότι υπάρχει δυσκολία ή εμπόδιο όταν γράφεις για τα παιδιά. Τα παιδιά είναι χαρά, πηγή έμπνευσης. Μεγαλώνουν και μας δίνουν πολλά ερεθίσματα, προκειμένου να τους πούμε αλήθειες και κάποιοι λέμε αλήθειες και σε δύσκολα θέματα.

Πως ξεκινάτε μια ιστορία; Σας πηγαίνει ο χαρακτήρας η θέτετε τα όρια εσείς εξ αρχής;

Το θέμα το έχω στο μυαλό μου. Τα συναισθήματα ξεχειλίζουν και κατόπιν αποτυπώνονται.

Πώς βλέπετε τα πράγματα στο χώρο των εκδόσεων; Πόσο δύσκολο είναι για ένα συγγραφέα να υποστηρίξει το βιβλίο του με συνεχείς παρουσιάσεις και μετακινήσεις; Η δυσκολία και το οικονομικό κόστος που πολλές φορές επιβαρύνεται ο συγγραφέας, λειτουργούν ως εμπόδιο στο να συνεχίσει να το υποστηρίζει με αποτέλεσμα να είναι αυτός ένας από τους λόγους που αξιόλογα βιβλία χάνονται από το προσκήνιο μετά από λίγο καιρό;

Το έχω βιώσει όλο αυτό. Είναι πολύ δύσκολο και δαπανηρό. Ίσως και κουραστικό, από την άποψη ότι πρέπει να ενοχλείς γνωστούς, να μετακινείσαι, να προβάλλεις το βιβλίο σου και σίγουρα όλο αυτό έχει και καλά αλλά και αρνητικές στιγμές. Γενικά είμαι άτομο που δεν τα παρατάει. Έχω παλέψει μόνη μου, τα βιβλία μου τα έχω προσέξει υπέρ το δέον, γιατί κάθε τι που με αφορά, το θέλω άρτιο. Τα εμπόδια, εμένα προσωπικά, δεν με αποθάρρυναν, εξ ου και οι ποικίλες και πολλές εκδόσεις. Τώρα άρχισα μια συνεργασία με τον εκδοτικό οίκο ΑΝΑΤΥΠΟ που πίστεψαν στη δουλειά μου και σας πληροφορώ ότι κάναμε επανεκδόσεις. Ευχαριστίες τους οφείλω και έπονται και άλλες εκδόσεις.

Ποια η σχέση σας με τον/ην εικονογράφο, θεωρείτε ότι θα μπορούσατε να αφήσετε τη δουλειά σας εντελώς στα χέρια του/ης χωρίς να επέμβετε;

Όταν έχω εμπιστοσύνη και ξέρω τη δουλειά του δεν παρεμβαίνω, γιατί θέλω και τη δική του έμπνευση. Μπορεί σε κάποιες λεπτομέρειες να πω την άποψή μου, αλλά ειδικά την κ. Κακαβιά, της έχω μεγάλη εμπιστοσύνη. Είναι συνεπής, υπεύθυνη και πολύ καλή στη δουλειά της.

Τα βιβλία σας περιέχουν πολλαπλά κοινωνικά μνήματα προς όλες τις κατευθύνσεις. Στο παραμύθι «Ο Καπνούλης στην αστραφτοχώρα» μιλάτε για ένα θέμα που ταλαιπωρεί την κοινωνία σε πολλά επίπεδα, αυτό του καπνίσματος. Όλοι γνωρίζουμε τις βλαβερές συνέπειες του καπνίσματος, δεν λέμε όμως να το βγάλουμε από τη ζωή μας, επίσης όλο αυτό ενισχύεται από το γεγονός πως οι νόμοι ψηφίζονται αλλά δύσκολα εφαρμόζονται στη χώρα μας και αυτό το κενό λειτουργεί τελικώς εις βάρος των παιδιών και της κοινωνίας. Είναι κατά την γνώμη σας τόσο δύσκολο να γίνουμε αστραφτοχώρα;

Το παραμύθι το έγραψα από την αγανάκτηση και το θυμό μου που δεν εφαρμόζεται ο αντικαπνιστικός νόμος. Δυστυχώς, όπως είπε και ο γραμματέας της αντικαπνιστικής εταιρείας Σερρών σε ραδιοφωνική μου εκπομπή, «Στην Ελλάδα πρέπει να βγει ένας νόμος, που θα υποχρεώνει την εφαρμογή των νόμων». Φοβερό το να είμαστε απείθαρχοι.

Ακατανόητο να μην μπορείς να απολαύσεις τον καφέ, το φαγητό σου, αλλά να υφίστασαι την κακοποίηση από τους καπνίζοντες. Και το εξοργιστικό είναι οι υποψήφιες μανούλες να καπνίζουν, οι θηλάζουσες, οι πατέρες μέσα στο αυτοκίνητο, στο σπίτι κλπ.

Θλίβομαι βαθιά. Ειλικρινά δεν ξέρω αν θα φθάσουμε στην αστραφτοχώρα. Οφείλουμε να δουλέψουμε προληπτικά, να ενημερώσουμε τα παιδιά μας. Και ο νόμος να είναι πέλεκυς. Ίσως τώρα διαβάζοντάς με κάποιοι καπνιστές με αφορίσουν. Όμως το κάπνισμα, όπως και οι άλλες «εξαρτήσεις», είναι μορφές ανελευθερίας. Συγχωρέστε με.

θεωρείτε πως τονίζεται από τη πλευρά της πολιτείας το σημαντικό κόστος απώλειας της υγείας από το κάπνισμα όσο θα έπρεπε; Ενημερώνονται οι νέοι; Θα έπρεπε το νομικό πλαίσιο να είναι περισσότερο αυστηρό σε αυτό το θέμα;

Θεωρώ ότι γίνεται προσπάθεια, αλλά είναι ελλιπής. Αντί στα τηλεοπτικά προγράμματα, να υπερτερούν οι ελαφρότητες, θα έπρεπε να υπάρχουν ενημερωτικές εκπομπές, τόσο στο κομμάτι της υγείας, όσο και στο κοινωνικό, εκπαιδευτικό, περιβαλλοντικό.

Στα σχολεία γίνονται κάποιες προσπάθειες με αντίστοιχα προγράμματα. Δεν φθάνουν και δεν μας αλλάζουν. Δυστυχώς.

Μιλάτε επίσης για ένα καθαρό περιβάλλον το οποίο φυσικά αυτό είναι αποτέλεσμα του σεβασμού στον εαυτό μας και στους άλλους. Πόσο θεωρείτε πως μας ενδιαφέρει το οικολογικό μας αποτύπωμα, είμαστε οικολόγοι μόνο κατ’ όνομα;

Φυσικά και είμαστε μόνο κατ’ όνομα. Λείπει η ενημέρωση, η γνώση, η ευθύνη. Καταστρέφουμε καθημερινά το περιβάλλον και δικαίως εισπράττουμε όλες τις καταστροφές.

Το βιβλίο σας «Η Σταλαχτή και ο Ντόζυ» είναι επίσης ένα παραμύθι μέσα από το οποίο ο μικρός αναγνώστης θα λάβει πολλαπλά και σημαντικά μηνύματα. Διαφορετικότητα, αποδοχή, φιλία, αγάπη για τα ζώα, προσφορά στους συνανθρώπους, σημασία του εθελοντισμού. Θεωρείτε πως σαν γονείς περνάμε τα μηνύματα που πρέπει στα παιδιά μας η μας απασχολούν «σοβαρότερα θέματα;»

Δεν μπορούμε να το γενικεύσουμε. Όπως απήντησα και πριν υπάρχουν γονείς και γονείς. Αν κάποιος γονέας αντιλαμβάνεται το βάρος της ευθύνης, θα δουλέψει προς αυτήν την κατεύθυνση. Διαφορετικά…

Η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι ένα πολύ σοβαρό θέμα, έχουμε ακόμη βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις και πεποιθήσεις ως λαός; Φοβόμαστε το νέο, το διαφορετικό; Το αποδεχόμαστε χωρίς σχολιασμό και λοιδορία; Ποιος είναι ο τρόπος αυτό να αλλάξει κατά τη γνώμη σας, θεωρείτε πως έχουμε πολύ δρόμο;

Σίγουρα είμαστε πολύ καλύτερα από παλιά. Όμως η διαφορετικότητα, η αναπηρία και τόσα άλλα θέλουν ΔΟΥΛΕΙΑ, ΠΟΛΥ ΔΟΥΛΕΙΑ, συστηματική και εξειδικευμένη. Δεν γίνεται εν έτη 2018 να μην υπάρχουν ακόμη σε μόνιμη βάση οι ειδικοί στα σχολεία μας. Τα παιδιά μετά την οικογένεια εντάσσονται στο σχολικό περιβάλλον και στο κοινωνικό γίγνεσθαι. Ό,τι καλό κουβαλάνε θα αυξηθεί, όποια έλλειψη, παράλειψη, αφεθεί θα τα συνοδεύει εσαεί.

Παράλληλα βλέπουμε όμως ότι συμπονούμε το διπλανό μας, τον βοηθάμε σε δύσκολες καταστάσεις, όσο φυσικά μπορούμε, έχουμε θεωρείτε ανεπτυγμένη την αίσθηση της προσφοράς και του εθελοντισμού;

Είναι αλήθεια ότι μέσα στην κρίση αναπτύχθηκαν πολλές πρωτοβουλίες προσφοράς βοήθειας στο συνάνθρωπο. Όταν γίνονται για λόγους ουσιαστικής προσφοράς και ανακούφισης και όχι προβολής ή απολαβής, είναι θεάρεστο. Πιστεύω στον ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟ, τον καθάριο όμως, όχι αυτόν που από πίσω κρύβονται σκοπιμότητες και συμφέροντα. Υπηρέτησα εθελοντικά στο Δήμο μας, ιδρύοντας ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ και προσέφερα 2,5 χρόνια. Έκτοτε υπηρετώ το ραδιόφωνο της ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΕΡΡΩΝ κ. ΝΙΓΡΙΤΗΣ με δυο εβδομαδιαίες εκπομπές που με το πέρας των φετινών εκπομπών θα έχω συμπληρώσει τις 1.000! Από πέρυσι επίσης είμαι στην ΕΡΤ Σερρών, πάλι ΕΘΕΛΟΝΤΙΚΑ, αφηγούμενη παραμύθια.

Γενικά πιστεύω ότι το «είναι» και το «φαίνεσθαι» πρέπει να είναι σε αγαστή συνεργασία.

Ανέκαθεν οι Έλληνες ήμασταν κοντά στη φύση και τα ζώα, είμαστε όμως τόσο φιλόζωοι όσο διατεινόμαστε πως είμαστε;

Αν ίσχυε αυτό, δεν θα υπήρχαν τα τραγικά περιστατικά κακοποίησης των ζώων. Έχουμε πολύ δρόμο σαν λαός. Ίσως πρέπει η νομοθεσία να είναι τιμωρητική, μέχρι να μάθουμε να προλαμβάνουμε, παρά να θεραπεύουμε.

Κάθε χρόνο αιμορραγούμε στην άσφαλτο και αυτό είναι το θέμα του παραμυθιού σας με τίτλο «Ο κυρ-Δρόμος οι οδηγοί και όλοι εμείς».

Έχουμε σωστή οδική συμπεριφορά; Ποιος είναι ο λόγος κατά τη γνώμη σας ενώ κάθε μέρα χάνονται δεκάδες ζωές στην άσφαλτο; Τι δεν μπορούμε να καταλάβουμε τελικά;

Πολλά δεν μπορούμε να καταλάβουμε. Κάνουμε τον έξυπνο. Αγνοούμε τον κίνδυνο. Επιφάνεια, ελαφρότητα, επίδειξη και τόσες άλλες συμπεριφορές που κοστίζουν. Θρηνούμε ζωές, αλλά η μάνα δεν έμαθε ακόμη ότι είναι ανεπίτρεπτο να κρατά το μωράκι της μπροστά και χωρίς ζώνη, ο πατέρας στο τιμόνι μωρό μηνών και τόσα άλλα. Έχω κουραστεί να υποδεικνύω και φυσικά κάποιοι επαναστατούν.

Επίσης μιλάτε μέσα από το ίδιο βιβλίο για την απώλεια, πόσο εύκολο θεωρείτε πως είναι να μιλήσεις στα παιδιά για τόσο σοβαρά θέματα όπως η βία, η απώλεια, ο πόλεμος; Τι είδους χειρισμοί χρειάζονται από τη πλευρά του συγγραφέα;

Στο συγκεκριμένο παραμύθι η ιστορία είναι αληθινή. Ενώ μιλά για την απώλεια, το παιδί δεν το φοβίζει. Σε τέτοια δύσκολα θέματα, πρέπει να προσέξουμε τη γλώσσα, τη δομή, την εικονογράφηση. Γενικά πιστεύω ότι στα παιδιά πρέπει να λέμε αλήθειες και μάλιστα μέσα από παραμύθια. Κάποιοι, επιλέγουν να γράφουν πιο ευχάριστα θέματα. Εγώ προβληματίζομαι έντονα από τα διάφορα δύσκολα κομμάτια της ζωής και όλο αυτό βγαίνει στο χαρτί.

Ως αναγνώστρια ποιες είναι οι επιλογές σας;

Έχω την ευχέρεια να διαβάζω αρκετά βιβλία και όλα τα είδη λογοτεχνίας. Είμαι αυστηρή και επιλεκτική. Υποκλίνομαι σε κάποια φωτεινά μυαλά, μαγεύομαι από τη γραφή τους και τους μακαρίζω.

Ποια τα κριτήρια σας για την επιλογή ενός βιβλίου;

Όσα κριτήρια και να θέσεις κάποιες φορές ίσως απογοητευθείς. Και μέσα από τα αρνητικά, μαθαίνεις.

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Η έμπνευση είναι ακόμη ενεργή. Δόξα τω Θεώ. Υπάρχουν παραμύθια με θέματα της καθημερινότητας, αλλά ιδιαίτερα και φυσικά τα ποιήματα.