Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Νίκος Παργινός γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1971. Σπούδασε στο Τμήμα Μηχανολόγων & Αεροναυπηγών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα Κρεμάλα (2005), Με τον έρωτα περνάει ο καιρός με τον καιρό ο έρωτας (2009), Το τάγμα της ελπίδας (2011), Ο κανόνας της ορθής γωνίας (2014), Το Σταυροδρόμι των Ηρώων (2019), Το νησί της Σωτηρίας (2022), τη συλλογή διηγημάτων Ο σκαλιστής των μπαστουνιών (2016) και ο αφήγημα Φάρος ζωής (2017). Ζει μόνιμα στην Κέρκυρα, είναι παντρεμένος κι έχει μια κόρη κι έναν γιο.

Στο Bookia μας μίλησε για το νέο του ιστορικό μυθιστόρημα, με τίτλο Το χαμίνι της Οβριακής, που κυκλοφόρησε τον φθινόπωρο του 2023 από τις εκδόσεις Ψυχογιός.

Μιας και το βιβλίο σας ασχολείται με την εβραϊκή κοινότητα της Κέρκυρας, θα ήθελα να μας πείτε και εδώ δυο λόγια γι’ αυτήν, αλλά και για τον λόγο για τον οποίον αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο ζήτημα.

Πάντα ήθελα να γράψω ένα βιβλίο που να αναφέρεται στην πολύπαθη Εβραϊκή Κοινότητα της Κέρκυρας, η οποία δοκιμάστηκε σθεναρά κατά τη διάρκεια της ιστορίας. ΤΟ ΧΑΜΙΝΙ ΤΗΣ ΟΒΡΙΑΚΗΣ είναι ένα βιβλίο που μας μεταφέρει στα σοκάκια της Εβραϊκής συνοικίας της Κέρκυρας αναδεικνύοντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά αυτή της κοινότητας, τα ήθη, τα έθιμα, την καθημερινότητα των Εβραίων. Σημαντικοί ιστορικοί σταθμοί τα γεγονότα του 1891 που είναι άγνωστα στο ευρύ κοινό, η αποφράδα ημέρα της 9ης Ιουνίου του 1944 όπου ξεκληρίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά η Κοινότητα στο πλαίσιο του Ολοκαυτώματος αλλά και ο βομβαρδισμός και η καταστροφή μεγάλου μέρους της συνοικίας τον Σεπτέμβριο του 1943. Πηγή έμπνευσης για το βιβλίο αποτέλεσε το στυγερό φονικό του 1891, όπου μια 8χρονη Εβραιοπούλα, η Ρουμπίνα Σάρδα, βρέθηκε κατακρεουργημένη και το γεγονός συγκλόνισε τη μικρή κοινωνία του νησιού. Ένα φονικό που παραμένει ακόμα και σήμερα ανεξιχνίαστο, ένα τραγικό περιστατικό που αποτέλεσε την αφορμή για να ξεσπάσουν αιματηρά επεισόδια στο νησί της Κέρκυρας για τρεις περίπου μήνες, με δεκάδες νεκρούς, εκατοντάδες τραυματίες, και ένα μεγάλο κομμάτι της παροικίας των Εβραίων να μετοικούν προς άλλες Πολιτείες για να προστατευτούν από το μένος του όχλου.

Για ποιον λόγο οι Εβραίοι είναι ένας κυνηγημένος λαός ήδη από τα αρχαία χρόνια; Γιατί ο κόσμος θέλει πάντοτε να βρίσκει αποδιοπομπαίους τράγους και να ρίχνει τα δικά του λάθη πάνω σε άλλους;

Στο πρόσωπο των Εβραίων ο κατατρεγμένος κόσμος, που αντιμετώπιζε τις δικές του δυσκολίες στην καθημερινότητά του, πάντα έβλεπε ένα «άλλο», καθώς η διαφορετικότητα, οι προκαταλήψεις, οι πολιτικές επιδιώξεις και τα οικονομικά συμφέροντα αποτελούσαν την ουσιαστική αιτία για να ξεσπούν επεισόδια και διωγμοί με αφορμές κυρίως περίεργες εξαφανίσεις ή φόνους παιδιών βασιζόμενα στην αβάσιμη κατηγορία της συκοφαντίας του αίματος και των τελετουργικών φόνων. Ακόμα και σήμερα υπάρχουν άνθρωποι που αντιμετωπίζονται με σκεπτικισμό και επιφύλαξη από μεγάλες ομάδες της κοινωνίας. Πάντα θα υπάρχει κάποιος που θα είναι ο διαφορετικός, αυτός που αποτελεί απειλή για όσα ίσως θεωρούμε ως δεδομένα και κατακτήσεις μας. Η ιστορία επαναλαμβάνεται δυστυχώς. Το χρώμα του δέρματος, η καταγωγή, η ράτσα, οι θρησκευτικές πεποιθήσεις, τα πιστεύω του καθενός, ακόμα και οι σωματικές ή οι διανοητικές δυνατότητες του οποιουδήποτε μπαίνουν στη ζυγαριά και αποτελούν λόγο διάκρισης. Γι’ αυτό άλλωστε και το βιβλίο και τα διδάγματά του, αν και πραγματεύεται γεγονότα και καταστάσεις περασμένων εποχών, παραμένουν επίκαιρα όσο ποτέ.  

Θα ήθελα να μας πείτε δυο λόγια για την, άγνωστη στους περισσότερους Έλληνες, αντιστασιακή πράξη που έλαβε χώρα στην Κέρκυρα στις 22 Νοεμβρίου του 1940.

Το ανδραγάθημα του Λόχου Λαντζίδη, ενός επίλεκτου λόχου που στάλθηκε στα μετόπισθεν του μετώπου της Αλβανίας για να πολεμήσει τον εχθρό δεν είναι ευρέως γνωστό και δεν έχει αναγνωριστεί όσο θα έπρεπε. Φανταστείτε λοιπόν, ένα λόχο από νέους στρατιώτες που απαρτίστηκε από εθελοντές να πολεμά αποκομμένος, μόνος ουσιαστικά, χωρίς υποστήριξη, χωρίς πολεμοφόδια, χωρίς επικοινωνία με τις άλλες γραμμές του μετώπου, χωρίς ελπίδα και προοπτική, με μόνο στόχο να θυσιαστεί για να παραπλανήσει τον εχθρό. Αυτόν ο λόχος, που ουσιαστικά αποδεκατίστηκε σε τούτη την αποστολή του, κατάφερε να επιτύχει τον στόχο του, να προκαλέσει πανικό στις τάξεις του εχθρού και να ανοίξει τον δρόμο για τη μεγάλη επέλαση των ελληνικών στρατευμάτων στη Βόρεια Ήπειρο. Αυτή η παράτολμη ενέργεια, παρουσιάζεται μέσα στο βιβλίο, καθώς θέλησα να την αναδείξω περαιτέρω, να γίνει γνωστή σε περισσότερο κόσμο και να ξεκινήσει μια διαδικασία απόδοσης των απαραίτητων τιμών σε αυτούς τους ήρωες με την ανέγερση ενός μνημείου στη μνήμη τους. 

Είχατε κάποιο «αρχέτυπο» από το περιβάλλον σας όταν δημιουργούσατε τον συμπαθή χαρακτήρα Σπύρο Κορφιάτη, τον πρωταγωνιστή του βιβλίου σας; Μιλήστε μας λίγο για τον χαρακτήρα αυτόν.

Ο Σπύρος Κορφιάτης, το χαμίνι της Οβριακής, αποτελεί μια γραφική φιγούρα αλλοτινών εποχών. Όχι, δεν υπήρχε κάποιο συγκεκριμένο «αρχέτυπο» στο περιβάλλον μου για τη δημιουργία του, απλά ήθελα να αναδείξω αυτές τις φιγούρες των δρόμων. Εκείνα τα ορφανά και ρακένδυτα παιδιά, που ζούσαν μέσα στη φτώχεια, στο περιθώριο της κοινωνίας, θεώρησα πως θα μπορούσαν να αποτελούν τους ιδανικούς αφηγητές της ίδιας της ιστορίας, καθώς αντιλαμβάνονταν εντελώς διαφορετικά τα γεγονότα από το υπόλοιπο κομμάτι του κόσμου. Ο Σπύρος Κορφιάτης, αυτό το παιδί των δρόμων που ζει στο μεταίχμιο της ύπαρξης και της ανυπαρξίας, είναι κι αυτό που ανδρώνεται μέσα από τα ίδια τα γεγονότα, αποκτά φωνή και συνείδηση, και γίνεται ουσιαστικά ο γνήσιος εκφραστής της αλήθειας, σε έναν κόσμο που μεθυσμένος από το νέκταρ της εκδίκησης αψηφά τα τεκμήρια και πράττει άλογα συμπεριφερόμενο ως όχλος, κατευθυνόμενος από φατρίες και πολιτικές σκοπιμότητες. Ο αναγνώστης μεγαλώνει μαζί με το χαμίνι στις σελίδες του βιβλίου, ταυτίζεται μαζί του, βιώνει μαζί του την απαξίωση, τον ευτελισμό, μα και τη σταδιακή ανύψωση του ήρωα που μέσα από τις σελίδες του βιβλίου μεταλλάσσεται, αλλοτριώνεται και αποκτά ανάστημα.

Πιστεύετε ότι μπορεί ο πόλεμος να μεταμορφώσει σε θηρίο ακόμη και τον πιο «καλόψυχο» άνθρωπο;

Ο πόλεμος έχει αποδειχθεί δυστυχώς σε πολλές ιστορικές στιγμές της ανθρωπότητας πως οξύνει τις καταστάσεις και αλλοτριώνει σε μεγάλο βαθμό τους ανθρώπους και τη συμπεριφορά τους. Ο αγώνας για την επιβίωση, η καθημερινή μάχη για τον επιούσιο, αλλά και η προάσπιση των ιδανικών που εκφράζονται μέσα από την κάθε πολεμική σύγκρουση μπορεί να μας μεταμορφώσει σε κάτι διαφορετικό από αυτό που έχουμε συνηθίσει σε περιόδους ειρήνης και ευημερίας. Το έχουμε δει να γίνεται και στο παρελθόν, αλλά και στις μέρες μας. Αυτό που προέχει, αυτό που μας κρατά και μας κράτησε ζωντανούς, ακόμα και στις πιο μαύρες στιγμές της ιστορίας μας, δεν ήταν τίποτα άλλο, από την ίδια την επιστροφή στις αξίες του ανθρωπισμού και του αλτρουισμού που μπορούν να κάνουν τη διαφορά και μετριάσουν τις επιπτώσεις του πολέμου εντός μας.

Στα βιβλία σας ασχολείστε, κατά κύριο λόγο με την ιστορία της γενέτειράς σας, φέρνοντας στο φως πολλές φορές άγνωστα επεισόδια της κερκυραϊκής ιστορίας. Σχεδιάζετε να παραμείνετε στον χώρο του ιστορικού μυθιστορήματος συγγραφικά;

Αυτό που με ενδιαφέρει κάθε φορά, είναι τα βιβλία μου να αφήνουν ένα ξεκάθαρο αποτύπωμα στους αναγνώστες. Να αποτελούν, πέρα από ένα αναγνωστικό ευχάριστο ταξίδι, μια αναγνωστική εμπειρία που να σε αλλοτριώνει και να σου θέτει επιτακτικά ερωτήματα καθώς ολοκληρώνεις κάθε φορά την ανάγνωσή τους. Τα θέματα που καταπιάνομαι είναι κυρίως ιστορικά, γιατί θεωρώ πως έχουμε ξεχάσει το παρελθόν και τις ρίζες μας. Όσο απόμακρο και απρόσιτο κι αν μοιάζει εκείνο, θεωρώ πως αποτελεί τον απαραίτητο συνδετικό κρίκο που πρέπει να αξιοποιήσουμε για να δούμε με διαφορετικό μάτι το σήμερα αλλά και το επερχόμενο αύριο. Οι θρύλοι, οι παραδόσεις, οι δοξασίες του παρελθόντος που μας ψιθυρίζει η ιστορία μέσα από τα χαλάσματά της με σαγηνεύουν. Όποτε όμως κρίνω σκόπιμο, καταπιάνομαι και με ιστορίες του σήμερα που έχουν να δώσουν απαντήσεις σε κρίσιμα ερωτήματα που μας απασχολούν. Μα η αλήθεια είναι, πως σαγηνεύομαι από τον απόηχο των ιστορικών γεγονότων και τον αντίκτυπό τους στο μακρινό σήμερα συνδέοντας κάθε φορά μέσα από τα βιβλία μου σύγχρονα ερωτήματα με απαντήσεις μέσα από το παρελθόν. Αναδεικνύω λοιπόν τέτοια γεγονότα επιχειρώντας να εντρυφήσω σε αυτά μεγαλύτερο κομμάτι της κοινωνίας. 

Θα ήθελα να μου εκμυστηρευτείτε τη δική σας συνταγή για ένα επιτυχημένο ιστορικό μυθιστόρημα και ποιους συγγραφείς, Έλληνες αλλά και ξένους, θεωρείτε κορυφαίους στο είδος αυτό.

Δεν υπάρχει επιτυχημένη συνταγή, ούτε μυστικά συγγραφής. Τουλάχιστον εγώ δεν μπορώ να πω, πως γνωρίζω με σιγουριά κάτι χειροπιαστό για να το μεταφράσω σε απαράβατους κανόνες. Αυτή είναι και η μαγεία της συγγραφής, να μην μπαίνει σε καλούπια, να μην χαλιναγωγείται, να μην εντάσσεται σε πλαίσια. Αν με ρωτάτε, εγώ τουλάχιστον, φροντίζω κάθε φορά να προετοιμάζομαι κατάλληλα πριν από κάθε βιβλίο, να μελετώ διεξοδικά τα ιστορικά τεκμήρια, να εξαντλώ κάθε δυνατή πηγή, να τεκμηριώνω την πλοκή μου στο κατάλληλο χρονικό πλαίσιο και να ισορροπώ σε κάθε βιβλίο μου σε ένα τεντωμένο σχοινί μεταξύ της μυθοπλασίας και της ιστορίας. Η ιστορία να καταγράφεται με μέτρο και να μεταφέρεται στο αναγνώστη μέσα από τις επιδράσεις της στο βίωμα των πρωταγωνιστών μου. Οι ήρωες έτσι μετατρέπονται σε εκφραστές της ίδιας της ιστορίας, κομμάτι της, και η ιστορία γίνεται κομμάτι της μυθοπλασίας, εκείνο το ειδοποιό συστατικό που καθορίζει τις εξελίξεις και μεταβάλλει τους πρωταγωνιστές μου. Όσον αφορά τους κορυφαίους του είδους, θα μπορούσα να αναφέρω τον Ουμπέρτο Έκο, τον Στήβεν Πρέσφιλντ και άλλους που είναι καθηλωτικοί στα βιβλία τους και ξέρουν καλύτερα από τον καθένα να ισορροπούν με τεκμηρίωση και λογοτεχνική μαεστρία σ’ αυτό το ιδιαίτερο τεντωμένο σχοινί.

Σας ευχαριστώ θερμά!