Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Μουράτης Κοροσιάδης γεννήθηκε και κατοικεί στη Δράμα. Είναι απόφοιτος του τμήματος Γερμανικής Φιλολογίας και Γλώσσας του ΑΠΘ και έχει εκπονήσει μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές στη Φιλοσοφική σχολή του ΑΠΘ. Πνεύμα ανήσυχο και δραστήριο, έχει καταθέσει δύο συλλογές διηγημάτων, Το σύνθημα (εκδ. Γκοβόστη, 2019) και Ήμερες Ημέρες (εκδ. Βακχικόν, 2021). Διήγημά του έχει συμπεριληφθεί επίσης στο συλλογικό έργο Διδυμότειχο (εκδ. i write, 2017).

Εδώ μας μίλησε για την πρόσφατη συλλογή διηγημάτων του Ήμερες Ημέρες, αλλά και για τη Λογοτεχνία γενικότερα.

Πείτε μας δυο λόγια για τα αναγνώσματα, τις λογοτεχνικές προτιμήσεις και τις επιρροές στο έργο σας.

Λόγω των σπουδών μου, τα διαβάσματά μου προέρχονται κυρίως από το χώρο της ιστορίας, της φιλοσοφίας και της αρχαίας ελληνικής γραμματείας, κυρίως της τραγωδίας. Τα τελευταία χρόνια που ασχολούμαι με την πολιτική επιστήμη, είναι λογικό, τα ενδιαφέροντά μου να προσανατολίζονται και προς αυτή την κατεύθυνση. Όσο για τις λογοτεχνικές μου επιρροές, νομίζω πως με συγκινεί ο Κάφκα. Θεωρώ πως ήταν ο προφήτης, που διέκρινε ότι το μαύρο συννεφάκι που εμφανίστηκε στην άκρη του ορίζοντα πολύ γρήγορα θα κάλυπτε και θα μαύριζε όλο τον ουρανό. Με αυτό εννοώ ότι διέβλεψε πως η εξουσία δεν θα λειτουργούσε πλέον κυριαρχικά πάνω στα άτομα, με την ιδεολογία και το λόγο, όπως γινόταν έως τότε, αλλά θα γινόταν πλέον οντολογική. Δηλαδή, θα εισερχόταν μέσα στα ανθρώπινα υποκείμενα και θα τα κατασκεύαζε, θα τα συγκροτούσε. Θα τα άρπαζε από το ίδιο τους το Είναι. Η Δίκη και ο Πύργος, για παράδειγμα, το δείχνουν απερίφραστα αυτό, με τους ήρωες και τις ηρωίδες τους να είναι διχασμένοι, εσωτερικά αποσταθεροποιημένοι, γεμάτοι ενοχή. Συνθηκολογημένοι, πριν καν αρχίσει η μάχη.

Θα γράφατε ποτέ κάτι άλλο εκτός από διηγήματα;

Έχω την αίσθηση πως τα διηγήματα, ως τρόπος γραφής, μου ταιριάζουν περισσότερο. Αν, τώρα, εννοείτε το μυθιστόρημα, θα έλεγα πως πρέπει να εξασκηθεί κανείς για αρκετό διάστημα, ως δρομέας μικρών και μεσαίων αποστάσεων, πριν τρέξει μαραθώνιο.

Στα διηγήματά σας που ανθολογούνται στις Ήμερες ημέρες επιμένετε αρκετά στο θέμα του θανάτου. Πιστεύετε ότι τελικά η Τέχνη και η Λογοτεχνία βοηθούν τον άνθρωπο να ξεπεράσει τον φόβο του θανάτου;

Να τον ξεπεράσει, όχι. Απλά, να συμφιλιωθεί μαζί του. Όσο γίνεται, βέβαια. Ο άνθρωπος είναι το μόνο ον που γνωρίζει ότι θα πεθάνει. Η γνώση του επικείμενου και αναπόφευκτου θανάτου τον ακολουθεί στις δράσεις του, καθώς αυτή δίνει νόημα ή μη νόημα σ’ αυτές. Για να το πω πιο παραστατικά. «Μέσα από τη γνώση του θανάτου δεν βγαίνει κανείς όπως βγαίνει ένα τρένο μέσα από μια σκοτεινή σήραγγα, με λίγες μουντζούρες στο σκάφος του και έπειτα ξεχύνεται στις ηλιόλουστες πεδιάδες. Μέσα από τη γνώση του θανάτου βγαίνει κανείς όπως βγαίνει ένας γλάρος μέσα από μια πετρελαιοκηλίδα. Φέρει για πάντα την πίσσα στα φτερά του». Οι χριστιανικές «καλές ειδήσεις», λειτουργώντας ως παραμυθία για τον άνθρωπο, του παρέχουν την πολυπόθητη υπόσχεση της αθανασίας, την μετά θάνατον ζωή, την αποκατάσταση κάθε αδικίας που υπέστη στον επίγειο βίο του. Για να λειτουργήσει, όμως, αυτή η υπόσχεση θα πρέπει κανείς να ακολουθήσει πιστά νόμους και κανόνες θεόπνευστους. Αυτοί, όμως, θεσπίστηκαν χωρίς να έχει υπάρξει καμία προηγούμενη «διαβούλευση» με τον άνθρωπο. Έτσι, η εν λόγω συμφωνία δεν έχει τα στοιχεία μιας ελεύθερης και αβίαστης προσχώρησης των δύο συμβαλλομένων μερών σε αυτήν, αλλά πρόκειται, νομίζω, περί μιας ετεροβαρούς σύμβασης, καθώς η ανυπακοή, η μη συμμόρφωση ή η απόρριψη της συμφωνίας από τον άνθρωπο, συνοδεύεται από την απειλή της αιώνιας τιμωρίας του. Χωρίς διαφυγή.

Επιστρέφω, όμως, στο ερώτημά σας και σας θυμίζω τη φράση του Νίτσε: «ευτυχώς έχουμε την τέχνη για να μην πεθάνουμε από την αλήθεια». Από την αδυσώπητη αλήθεια ενός βίου που χαρακτηρίζεται από την διαρκή προσπάθεια, την κουραστική επανάληψη, την απογοήτευση, τις αυταπάτες, την διάψευση, τη φθορά. Να θυμίσω, όμως, και τη φράση του Ελύτη: «κάνουμε ποίηση για να μην έχει την τελευταία λέξη ο θάνατος». Ξέρουμε, βέβαια, πολύ καλά πως την τελευταία λέξη θα την έχει πάντοτε αυτός. Εμείς, όμως, τον νικάμε στο συμβολικό πεδίο. Και αυτό έχει σημασία για τον άνθρωπο. Έτσι, μπορούμε να πούμε πως η τέχνη είναι το άλλο πρόσωπο της περιφρόνησης του θανάτου.

Πολλά από τα διηγήματά σας στις Ήμερες Ημέρες έχουν ως βασικό θέμα κάποια από τα σύγχρονα προβλήματα που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας, όπως την οικονομική κρίση, τη μοναξιά του σύγχρονου ανθρώπου, την ανεργία και το πρόβλημα των αστέγων. Ποιο από όλα αυτά θεωρείτε εσείς ότι είναι το πιο σημαντικό και αυτό το οποίο απαιτεί άμεση λύση;

Έχετε δίκιο, όπως το θέτετε. Αν, όμως, στα τέσσερα αυτά δεινά, προσθέσουμε τρία ακόμη, για παράδειγμα, την κλιματική αλλαγή, τον πόλεμο και την προσφυγιά, θα έχουμε τις εφτά πληγές του Φαραώ. Οπότε θα είμαστε πλήρεις. Για να μην πω, πως μπορούμε να εφεύρουμε και άλλες πληγές. Είμαστε, λοιπόν, αρκούντως ικανοί και νομίζω πως θα τα καταφέρουμε τελικά να αυτοκαταστραφούμε, αν το θελήσουμε. Και δεν θα χρειαστούμε καθόλου το Θεό γι’ αυτό. Όπως, βέβαια, είμαστε ικανοί, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, και να σωθούμε.

«Σε όποια κολυμπήθρα και να πλύνεις τη ζωή, κάτι θα μείνει απ’ τα παλιά. Σαν το προπατορικό αμάρτημα. Και εκατό φορές να βαπτιστείς, θα το κουβαλάς…». Θεωρείτε ότι τα βιώματά μας, ιδιαίτερα εκείνα της παιδικής μας ηλικίας, μας σημαδεύουν οριστικά και αμετάκλητα; Είναι αδύνατον να σπρώξουμε κάποια γεγονότα της ζωής μας στη λήθη;

Γνωρίζουμε ότι το ανθρώπινο υποκείμενο εξανθρωπίζεται με τη γλώσσα, με την είσοδό του στο πολιτισμό της απαγόρευσης. Ο μητρικός μαστός αποτελεί το πρωταρχικό αντικείμενο επιθυμίας του βρέφους και την πρώτη του σχέση με τον κόσμο. Με το τραύμα γέννησης, με τη διπλή αυτή εγκατάλειψη, με την έξοδο από τη κοιλιά της μητέρας του, όπου μοιραζόταν το αίμα και τους χτύπους της καρδιάς, το βρέφος μετά τη γέννησή του, αναζητά την χαμένη ενότητα, τον χαμένο παράδεισο. Αυτό γίνεται με το μαστό της μητέρας του. Δημιουργείται, έτσι, ένα αδιατάρακτο ζεύγος, που προσφέρει ένα αίσθημα ασφάλειας και βεβαιότητας. Με τον καιρό, το βρέφος μετατρέπεται σε υποκείμενο και περνά από τη βιολογική στην ανθρώπινη ύπαρξη. Αυτό συμβαίνει με την είσοδό του στο νόμο της γλώσσας, στον πολιτισμό, στις απαγορεύσεις, στο νόμο του πατρός, στον ευνουχισμό. Όμως, πάντα υπάρχει μια σταθερή και μόνιμη αναζήτηση, ένα διαρκές έλλειμμα αυτής της μυθικής σχέσης, αυτής πτώσης από τον δικό του μητρικό παράδεισο. Το ανθρώπινο υποκείμενο, λοιπόν, είναι και παραμένει αναπόδραστα διαιρεμένο, διχασμένο και ευνουχισμένο ως αποτέλεσμα της έλευσής του στον πολιτισμό.

Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει, νομίζω, λόγος να σπρώξουμε τα γεγονότα της ζωής μας στη λήθη, κλειδώνοντάς τα σε μια αποθήκη και πιστεύοντας ότι θα είναι απαραβίαστη. Γιατί δεν θα είναι. Καλύτερα θα ήταν, λοιπόν, να την φωτίσουμε για να δούμε τι κρύβεται εκεί μέσα. Μόνο έτσι θα πάψουμε να φοβόμαστε το περιεχόμενό της και δεν θα το «εμπλουτίζουμε» με τα επαναλαμβανόμενα λάθη μας. Ή να τρέμουμε στη σκέψη μήπως μας επισκεφθεί το βράδυ, στα όνειρά μας, ο άλλος μας εαυτός. Αυτός που διέπραξε τα λάθη αυτά.

«Οι μεγάλες απαντήσεις βρίσκονται πάντα μακριά μας. Σιγά μην βρεις την απάντηση της ζωής στα πόδια σου!». Πρόκειται για ένα μήνυμα στο βιβλίο σας που ωθεί τον αναγνώστη στην ενδοσκόπηση. Με ποιους τρόπους πιστεύετε ότι μπορεί κανείς να φτάσει στην αυτογνωσία; Μήπως μέσω της ανάγνωσης, της περισυλλογής ή της επαφής με τη φύση;

Νομίζω πως και τα τρία που αναφέρετε είναι σημαντικά. Το απόσπασμα από το διήγημα έχει ειρωνική χροιά, γιατί οι μεγάλες απαντήσεις βρίσκονται, τελικά, μπροστά στα πόδια μας. Άλλο, αν εμείς δεν τις βλέπουμε. Η ανάγνωση, για παράδειγμα, μας ενώνει με τους υπόλοιπους ανθρώπους, καθώς μας συνδέει με αυτούς ένα κοινό γλωσσικό, έμφυλο, πολιτισμικό, ιστορικό υπόστρωμα και έτσι θα μπορούσαμε να φτάσουμε σε ένα είδος ενσυναίσθησης. Με την περισυλλογή, πάλι, παρατηρούμε τα εσωτερικά συμβάντα που δημιουργούνται μέσα μας και, ερμηνεύοντάς τα, εμπλουτίζουμε την εμπειρία μας. Όσο για την επαφή με τη φύση, τι να πει κανείς; Εδώ, ένα ανθισμένο λουλούδι στο μπαλκόνι μας, μέσα σε μια γλάστρα, και μας αλλάζει τη διάθεση.

Φανταστείτε, λοιπόν, τι συντελείται μέσα μας, ανεπίγνωστα πολλές φορές, καθώς περπατάμε μέσα σε ένα δάσος, ακούμε πουλιά, νερά που τρέχουν, τον αέρα να φυσά. Ή πιο πεζά. Την χαρά και την έκπληξη που νοιώθει κανείς, όταν, έχοντας φυτέψει, με μόχθο και κόπο, κάποια οπωροκηπευτικά, κόβει μετά από ένα μήνα τον πρώτο του καρπό. Που δεν είναι και απαγορευμένος. Γιατί είναι από τον επίγειο παράδεισο. Οι απαγορεύσεις και οι αμαρτίες, ως γνωστόν, αφορούν μόνο τον επουράνιο.

Κύριε Μουράτη, σας ευχαριστώ θερμά!