Γράφει: Πόπη Ξοφάκη

Το βιβλίο «Το γιαχνί».
Ο συγγραφέας Γεώργιος Ντελιδάκης.
Οι εκδόσεις Μ. Σιδέρη.

Μέσω της εύστοχης επιλογής ενός παραδοσιακού φαγητού, το «γιαχνί», ο συγγραφέας μεταφέρει μηνύματα ζωής, ιδιαίτερα για τους νέους. Πράγματι, σκεφτείτε τη μεταφορά, τι χρειάζεται για το ομοιόμορφο μαγείρεμα των λαχανικών που περιέχονται σε αυτή τη συνταγή, με το κάθε συστατικό να απαιτεί διαφορετική προετοιμασία και τοποθέτηση στην κατσαρόλα σε διαφορετική χρονική στιγμή, θέλει μεγάλη προσοχή ώστε το σύνολο να βγει «ψημένο, λιωμένο κι αμάλαγο», όπως γράφει και ο συγγραφέας, ακέραιο!

Ένα πετυχημένο πάντρεμα της μαγειρικής με την ιατρική. Ο αναγνώστης διδάσκεται από το βιβλίο και προβληματίζεται απολαμβάνοντας έναν εξαιρετικό επίλογο από το συγγραφέα.

Είχαμε την ευκαιρία να συνομιλήσουμε με το συγγραφέα πάνω σε ζητήματα που θέτει ή προκύπτουν κατά τη γνώμη μας από το κείμενό του. Από τις απαντήσεις διακρίνεται έντονα ο προβληματισμός του συγγραφέα για τα κοινωνικά ζητήματα κα η παρατηρητικότητά του των συμπεριφορών των ανθρώπων.

Για την κατάσταση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, πιθανότατα τα αίτια είναι βαθύτερα, καθόλου συγκυριακά. Από την έλλειψη ενός υλικού, απρόσμενα ή ξαφνικά, δεν καίγεται το γιαχνί.

Ευχαριστούμε το συγγραφέα για την τιμή να καταθέσει τις απόψεις του στο Bookia.

Ε: Η παραδοσιακή κουζίνα κάθε τόπου είναι μάρτυρας της ιστορίας του και της λαϊκής σοφίας του;

Η παραδοσιακή κουζίνα είναι μάρτυρας μέρους της ιστορίας κάθε τόπου. Κάθε τόπος έχει κουζίνα με κοινά, αλλά και με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Μαρτυρεί τις συνθήκες διαβίωσης και των μετακινήσεων που έχουν προηγηθεί. Αντικατοπτρίζει δοξασίες, κοινωνικές εκδηλώσεις, επετειακές καταστάσεις.

Η σύγχρονη κοινωνία, όταν ανακαλύπτει το «πιάτο της γιαγιάς», θέλει μαζί με άλλα να γευτεί μια ιστορία από το παρελθόν.

Η παραδοσιακή κουζίνα εμπεριέχει την επαφή με τη φύση και μια συνέχεια σε χρόνο ‘άμετρο’. Χτίζεται με αργές διαδικασίες με κίνητρο την επιβίωση, με το φίλτρο της ανθρώπινης εφευρετικότητας και της προσθαφαίρεσης στοιχείων από γενιά σε γενιά.

Το αποτέλεσμα εκφράζεται «στο γιαχνί» με τον τοίχο του κυρίου Παθολογάκη, «όμορφος, γερός, λειτουργικός για το χρήστη, στολίδι για το περιβάλλον».

Ε: Το “γιαχνί” ξεχωρίζει για την ποικιλία των αγαθών της υπαίθρου, μπορεί να λείψει κάποιο υλικό αλλά το αποτέλεσμα να παραμένει το ίδιο και το κάθε ένα να έχει τις δικές του ιδιομορφίες όσον αφορά την προετοιμασία και τη βράση. Όμως, απ’ όλα μαζί προκύπτει το αποτέλεσμα. Διακρίνουμε σωστά το συμβολισμό της ανθρώπινης κοινωνίας;

Θα συμπλήρωνα ακόμη τον συμβολισμό των πράξεών μας και των προσωπικών μας επιλογών ως αποτέλεσμα σύνθεσης πολλών, διαφορετικών, χειροπιαστών και τυχαίων στοιχείων.

Ε: Ταλαντευτήκατε μεταξύ και άλλων συμβόλων (φαγητών ή κάτι άλλου) και αν ναι, ποια ήταν αυτά και γιατί τα απορρίψατε;

Δεν υπήρξε δοκιμασία ταλάντευσης ή απόρριψης. Προϋπήρξαν τρεις λέξεις «ψημένο, λιωμένο κι αμάλαγο», που αποδίδονται στη ‘χήρα την Αφροδίτη’ και κατά την δική μου αντίληψη εμπεριέχουν μια αίσθηση ισορροπίας και αρμονίας. Ήταν η αρχή του νήματος που στο τύλιγμά του διαγράφηκε μια πορεία ζωής.

Ε: Παρόλο που αυτή η ερώτηση είναι κλισέ, δεν θα την αποφύγουμε μιας και πρόκειται για το πρώτο σας έργο σε μέση ηλικία. Τι σας ώθησε να το γράψετε; Σε εμάς φαίνεται ως το πλήρωμα του χρόνου για κάτι που σας απασχολούσε καιρό.

Θα έλεγα πως πρόκειται για ‘το πλήρωμα του χρόνου’, κάτι που με απασχολούσε από τότε που ήμουν παιδί. Τι ήταν αυτό; Η επιτακτική ανάγκη να κατανοήσω, ως νέος επισκέπτης τον ανθρώπινο κόσμο.

Η μακρόχρονη σιωπή εναλλασσόμενη με τη σιωπηρή συνομιλία στο πλευρό αναισθητοποιημένων ασθενών, εμπλούτισαν το παλαιό και συνέβαλλαν στην επεξεργασία του συνολικού υλικού. Το προωθητικό μείγμα ήταν έτοιμο, τα υπόλοιπα ήταν ζήτημα χρονικής συγκυρίας.

Ε: Είναι εμφανής η σχέση της ιστορίας με στοιχεία από το βιογραφικό σας, είναι όμως αυτοβιογραφικό ή οι προσωπικές εμπειρίες είναι απλώς η αφορμή;

Η αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο ενισχύει επίσης στον αναγνώστη τη σχέση της ιστορίας με το βιογραφικό. Έχω επίγνωση πως μια αυτοβιογραφία δεν θα είχε ιδιαίτερη αξία. Δεν θα διέφερε και πολύ, από των περισσότερων της γενιάς μου. Πράγματι οι προσωπικές εμπειρίες είναι απλώς η αφορμή, αποτελούν το δομικό υλικό, μιας που το γνωρίζω καλά.

Ε: Σε κάποιο σημείο του βιβλίου αναφέρεστε σ' έναν αυτοκράτορα στην Κίνα, που διόρισε ως πρωθυπουργό ένα σκλάβο επειδή μαγείρευε τέλεια λέγοντας ότι, "ένας άνθρωπος που έπαιζε στα δάχτυλα τα μυστικά των μπρούτζινων τριπόδων, μπορούσε να διαχειριστεί το κράτος και τις συμμαχίες του". Με βάση αυτό το συμβολισμό, εκτιμάτε ότι η έλλειψη πρακτικής εμπειρίας ευθύνεται για την κατάσταση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας;

Κατά τη γνώμη μου ο συμβολισμός του αποσπάσματος που αναφέρεστε, έχει και άλλες όψεις. Η εμπειρία, η πρακτική εμπειρία είναι το αποτέλεσμα ενεργητικής και όχι παθητικής ή κάποιας αυτόματης διαδικασίας. Απαιτεί υψηλές νοητικές διεργασίες. Ένας άνθρωπος που «παίζει στα δάχτυλά του τα μυστικά των μπρούτζινων τριπόδων», δεν είναι μόνο ένας έμπειρος και ικανός μάγειρας. Πίσω από την ‘ευχέρεια’ διακρίνω τη φυσική χάρη που χαρακτηρίζει την κατάκτηση της βαθιάς γνώσης, εν προκειμένω τη σχέση του ανθρώπου με την τροφή.

Για την κατάσταση που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας, πιθανότατα τα αίτια είναι βαθύτερα, καθόλου συγκυριακά. Από την έλλειψη ενός υλικού, απρόσμενα ή ξαφνικά, δεν καίγεται το γιαχνί.

Ε: Σε άλλο σημείο γράφετε, "Ένας στρατός είναι η κοινωνία; Ή μήπως ο στρατός είναι η κοινωνία αφτιασίδωτη;". Είναι η ανθρώπινη ιστορία μία προσπάθεια επιβολής του ενός πάνω στον άλλο, με διαφορετικούς τρόπους σε κάθε εποχή και σε διαφορετική κλίμακα;

Εκφράζετε προφανώς μια παγιωμένη πεποίθηση και αντίληψη για την πορεία της ανθρώπινης ιστορίας. Στο πρώτο άκουσμα δύσκολα μπορεί κάποιος να τις αμφισβητήσει και δυσκολότερα να τις αντικρούσει. Προσωπικά δεν έχω απάντηση. Έχω όμως την υπόνοια ότι εστιάζουμε στο επιφαινόμενο. Μια μόνο ανθρώπινη, εκ φύσεως ιδιότητα, δεν θα είχε τόση δύναμη, καταστροφική.

Ε: Ως ιατρός αναισθησιολόγος είστε ο τελευταίος άνθρωπος που βλέπουν οι ασθενείς στο χειρουργείο. Αντικειμενικά, κάποιοι από αυτούς δεν “ξυπνούν”. Αυτό σας δένει μαζί τους; ”Κουβαλάτε” αυτά τα πρόσωπα στη μνήμη σας;

Θίξατε το αντικειμενικό γεγονός που απεύχεται ο Αναισθησιολόγος. Οπωσδήποτε πρόκειται για μια δυσάρεστη και δύσκολη στιγμή που χαράσσει τη μνήμη. Βέβαια, υπό διαφορετικές συνθήκες, ίδια γεγονότα είναι δυνατόν να βιώσουν οι γιατροί όλων των ειδικοτήτων. Όμως κατανοώ την ερώτησή σας, είναι εύστοχη και λεπτή. Η ειδικότητα του Αναισθησιολόγου, ως εκ της εκπαίδευσής του να απενεργοποιεί και να επαναφέρει κατά βούληση τις αισθήσεις, παρουσιάζει ορισμένες ιδιαιτερότητες που με απασχόλησαν πολύ γράφοντας «το γιαχνί».

Ε: Τι φιλοδοξείτε να μείνει στον αναγνώστη από την ανάγνωση του βιβλίου σας;

Θα σας παραπέμψω στον πρωταγωνιστή, «καλά και κακά, όμορφα και άσχημα, εύκολα και δύσκολα πέρασα… Σημασία έχει πως νοιώθω γεμάτος, γιατί βήμα-βήμα τη ζωή στη ζωή μου την έζησα».

Ε: Πως εισπράττετε τη δράση του Bookia στο χώρο του βιβλίου και πως εκτιμάτε τη συμβολή του στην ανάπτυξη της φιλαναγνωσίας;

Η δράση του Bookia στο χώρο του βιβλίου έχει οπωσδήποτε θετικό πρόσημο, ιδιαίτερα σε μια εποχή που τα ενδιαφέροντα είναι προσανατολισμένα σε ζητήματα καθημερινής διαβίωσης και επιβίωσης.

Η άμεση πρόσβαση δημιουργεί κίνητρο για τη μύηση των νέων αναγνωστών και σοβαρό αντίβαρο, στον ακατέργαστο όγκο των καθημερινών πληροφοριών.

Αντιλαμβάνομαι την προσπάθειά σας εκτός από ενημερωτική, ως μια κατεξοχήν συνεισφορά στον εμπλουτισμό της πολιτισμικής μας διαδρομής.