Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Ελίνα Αφεντάκη ζει στην Αθήνα. Το 1988 κυκλοφόρησε η νουβέλα της «Σιγά, η θεία Λένα κοιμάται», εκδόσεις Τσουκάτου. Ακολούθησε η ποιητική συλλογή «Παγοθραυστικό», εκδόσεις Θράκα (2018). Στίχους της έχει μελοποιήσει ο Γιώργος Ανδρέου για τον δίσκο «Τραγούδια του παράξενου κόσμου» με ερμηνεύτρια την Τάνια Τσανακλίδου. Ποιήματά της έχουν συμπεριληφθεί σε ανθολογίες και σε λογοτεχνικά περιοδικά.

Την Ελίνα Αφεντάκη τη γνωρίζω ποιητικά από την πρώτη της συλλογή, το «Παγοθραυστικό». Έχουμε την ίδια αγάπη για την Τήνο. Το δεύτερο βιβλίο «από αλάτι», μυρίζει θάλασσα. Ένα καλαίσθητο βιβλίο από τις εκδόσεις Θίνες. Προτίμησα να μιλήσω μαζί της για να μας οδηγήσει η ίδια με την ποιητική ευαισθησία στο νόημα των στίχων της.

Ελίνα Αφεντάκη, ευχαριστώ για τον χρόνο σου. Τι συμβολίζει το αλάτι στη νέα σου ποιητική συλλογή;

Συμβολίζει τη φθαρτότητα και την ανάγκη μου να δηλώσω ότι και το εφήμερο μπορεί να είναι πολύτιμο. Αυτό που αύριο μπορεί να μην υπάρχει, πρέπει να χαίρει ιδιαίτερης φροντίδας. Μια χούφτα αλάτι, ένα ποτήρι νερό, φερ' ειπείν.

Από ποια υλικά είναι φτιαγμένα τα ποιήματά σου και τι γεύση έχουν;

Υλικά φθαρτά και πεπερασμένα. Τα περισσότερα θα έλεγα ότι έχουν "αλμυρή" γεύση. Κάποια άλλα μπορεί να αφήνουν μια επίγευση τρυφερότητας, όμως "γλυκά" ποιήματα δεν υπάρχουν στη συλλογή.

Πιστεύεις πως η Ποίηση για κάθε δημιουργό είναι εξαγνισμός, εξιλέωση; Είναι το γδύσιμο της ψυχής μπροστά στον καθρέφτη του;

Δε νομίζω πως έχει να κάνει με εξαγνισμό ή εξιλέωση. Θα έλεγα ότι η Ποίηση είναι μια μορφή εξωστρέφειας που έχουμε όλοι ανάγκη. Είτε ως δημιουργοί, είτε ως αναγνώστες.

Ματώνεις στον αγκαθωτό δρόμο της Ποίησης καθώς τα τραύματα έρχονται στην επιφάνεια και κυλούν στο χαρτί, μεταπλάθοντάς τα σε στίχους;

Η ποίηση είναι μια επίπονη διαδικασία, όμως δε δημιουργεί πληγές. Μάλλον τις θεραπεύει. Επιπλέον, είναι μία αναμέτρηση με τον "κακό" εαυτό σου. Υπάρχουν φορές που αποφεύγεις να πεις τα πράγματα με τ’ όνομά τους, διστάζεις να γράψεις τολμηρά, ή λες πολλά εκεί που δεν πρέπει. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οφείλεις να επιστρέφεις στα γραπτά σου ξανά και ξανά και ξανά. Και εκεί, ναι, μπορείς να πεις πως "ματώνεις".

Στα ποιήματα σου όπως Άχνη, Του γκρεμού, Πέτρες και κόκκαλα, η Σκύλα και ο Ανεμοδείκτης , αισθητή είναι η παρουσία της πατριαρχίας. Ποιήματα κοφτερά σαν ξυράφι, έντονα και φορτισμένα συναισθηματικά. Έχεις επηρεαστεί από τις γυναικοκτονίες που ζούμε σχεδόν καθημερινά;

Δε θα έλεγα ότι έχω επηρεαστεί. Υπάρχει ίσως μια γενετική μνήμη που λειτουργεί ως υποβολέας. Από προγιαγιάδες, μάνες, ακόμα και άγνωστες σε μένα γυναίκες, που με κάποιο τρόπο μου έχουν "περάσει" τα πάθη τους.

Εσύ όχι!/ Τί όχι μάνα;/ Μη γίνεις η πέτρα της υπομονής! Στίχος που κάθισε μέσα μου ως γροθιά στο στομάχι. Πόση υπομονή πια μπορούν να κάνουν οι γυναίκες-θύματα μιας καταπιεσμένης κοινωνίας;

Οι καταστάσεις παραμένουν ίδιες, αν ο άνθρωπος δε βάζει όρια και εθελοτυφλεί στο πρόβλημα. Δε θα το περιόριζα στο φύλο. Είμαστε οι μοναδικοί υπεύθυνοι για το πώς θέλουμε να πορευτούμε σ’ αυτόν τον βραχύ βίο.

Στο τελευταίο θρανίο γράφεις «καλύτερα τυμπανιστής παρά σημαιοφόρος». Προσωπικά βιώματα ή επιλογή ζωής;

Ωραία ερώτηση! Επιλογή ζωής. Ξεκάθαρα. Ποτέ δε συνάντησα γοητευτικό "σημαιοφόρο". Και δεν αναφέρομαι στην εμφάνιση, βεβαίως…

Στο ποίημα Ντροπή γράφεις «Γι αυτό το νερό κάποιος γονυπετής προσεύχεται κι εμένα δε μου φτάνουν τόσα κυβικά για να ξεπλύνω το ανόμημα του πολιτισμού μου» Το νερό είναι χρυσάφι, ιδιαίτερα στην Τήνο που το νερό δεν είναι αρκετό για να επιβιώσουμε αλλά υπάρχουν πισίνες που το καταναλώνουν αφειδώς. Θα γίνουμε πρόσφυγες για το νερό; Βλέπεις το μέλλον δυσοίωνο αν δεν αφυπνιστούμε;

Θα μπορούσα να γράψω κατεβατά για τους φόβους μου! Τόσο για τους φυσικούς πόρους, όσο και για την πορεία του νησιού.

Η κατάσταση για αμφότερα τα ζητήματα είναι άκρως ανησυχητική. Υπάρχει ολιγωρία και ανοχή από τις αρχές, αλλά και σε ατομικό επίπεδο, εξίσου μεγάλη αναισθησία…

Στα ποιήματά σου αναδύονται γεύσεις όπως η θρούμπα, το ούζο μυρωδιές όπως ο δυόσμος. Τι θέση έχουν οι συμβολισμοί στην ποίησή σου;

Υπάρχουν κάποια αγαθά που για μένα δεν είναι απλά ‘’τρόφιμα’’. Είναι ανάδευση συναισθήματος. Δίνω πολύ μεγάλη σημασία σ’ αυτά, δένομαι. Υπερασπίζομαι την αξία του εφήμερου και της απόλαυσης αυτού.

Ποιήματα γραμμένα για τη μάνα και τον πατέρα, την απώλεια. Γνώριζα πως ρίχνουμε αλάτι για να μη λησμονήσουμε. Γράφεις για τη μητέρα σου πως: «Αν ήταν μουσικό όργανο, θα ήταν κανονάκι φτιαγμένο από τριανταφυλλιά». Ποιος είναι ο παραλληλισμός της μάνας με την τριανταφυλλιά;

Ανθεκτικό το ξύλο της τριανταφυλλιάς, αντέχει. Σαν να λέμε… μάνα.

Η Ποίηση έχει τους λιγοστούς της εραστές, που ίσως δεν αρκούν εμπορικά για να εκδίδονται. Λιγοστοί εκδοτικοί οίκοι τολμούν να εκδίδουν Ποίηση νέων δημιουργών. Ζούμε στην εποχή της γρήγορης πληροφόρησης, των αναμασημένων λόγων, χωρίς κριτική σκέψη. Πιστεύεις ότι φταίει η πεζή καθημερινότητά μας που δε μας αφήνει να χαθούμε στη μαγεία της ή οι ποιητές γράφουν δυσκολονόητα και οι αναγνώστες δειλιάζουν να τους αγοράσουν;

Γενικά τα πολλά τελευταία χρόνια, η ποίηση έχει χάσει τους εραστές της. Δεν ξέρω τί απ’ όλα φταίει. Για μένα η ποίηση, ήταν και πρέπει να εξακολουθήσει να είναι ένα λαϊκό είδος. Δεν εννοώ εκλαϊκευμένο. Εννοώ κάτι που να αναδεύει και να διακινεί το συναίσθημα του αναγνώστη, τους προβληματισμούς, ακόμα και τους φόβους του. Κοντολογίς να τον αφορά και να τον εμπεριέχει.

Ποια είναι η γνώμη σου για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Πιστεύω πως στο Bookia, η προβολή των συγγραφέων γίνεται με κριτήριο το ίδιο το έργο τους καθώς εκλείπει η τακτική των "δημοσίων σχέσεων". Αυτό λέει πολλά.

Ευχαριστώ πολύ Ελίνα Αφεντάκη για τον χρόνο σου και σου εύχομαι να είναι καλοτάξιδη, αγγίζοντας τις ευαίσθητες χορδές των αναγνωστών.

Και γω ευχαριστώ θερμά, τόσο για την πρόσκληση, όσο και για την όμορφη συζήτηση.

Από το ποίημα «Του γκρεμού»:

Τελικά έπρεπε να πιω πολύ/για να καταλάβω/γιατί εκείνο το κορίτσι /που ορφάνεψε νωρίς από μάνα/κοιμόταν κάθε βράδυ/με τον πατέρα της.