Γράφει: ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΗΚΟΥΛΗΣ

Ο Βασίλης Ι. Τζανακάρης (Πεντάπολη Σερρών, 1944) είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. Το 2008 το βιβλίο του Δακρυσμένη Μικρασία (Μεταίχμιο) τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Χρονικού-Μαρτυρίας. Για 34 χρόνια (1975-2009) υπήρξε εκδότης του σερραϊκού περιοδικού «ΓΙΑΤΙ», ενώ συνέγραψε ποιητικές συλλογές, διηγήματα και χρονικά.

Εξέδωσε τέσσερις εφημερίδες και υπήρξε συνεργάτης πολλών εφημερίδων και περιοδικών. Παράλληλα ασχολήθηκε με το ραδιόφωνο, την τηλεόραση και είναι αντεπιστέλλον μέλος της ΕΣΗΕΜΘ. Το αφήγημα Αμαλία, μια πόρνη στα αζήτητα είναι το 30ό βιβλίο του.

«Αμαλία: Μια πόρνη στα αζήτητα»: Το διαπιστώνουμε έντονα στις πρώτες σελίδες του βιβλίου, ενώ παράλληλα διαπιστώνουμε την τραγικότητα του να καταλήγει ένας άνθρωπος στα αζήτητα. Τραγικότητα, διότι αυτός ο άνθρωπος υπήρξε, έζησε, σκέφτηκε, ονειρεύτηκε, πόνεσε, λυπήθηκε, χάρηκε, ανεξάρτητα από το ποιόν της ζωής του και τις επιλογές του. Κι αυτή η τραγικότητα βρίσκεται στην ερώτηση: «Και δεν τη γύρεψε κανείς;» Με αυτό το ερώτημα θα ήθελα να ξεκινήσουμε τη συνέντευξή μας.

Στην Αμαλία, την ηρωίδα του βιβλίου μου, συνέβη αυτό που συμβαίνει σε πολλά άτομα της εποχής μας. Συνήθως στα «αζήτητα» είναι μετανάστες, άστεγοι, άνθρωποι του περιθωρίου. Συμβαίνει επίσης αρκετές φορές σε τροφίμους γηροκομείων. Η διαφορά βρίσκεται στα αίτια. Στην Αμαλία, σύμφωνα με το story του βιβλίου, πρώτευσε το στοιχείο της αχαριστίας, επίσης πολύ διαδεδομένο και στα χρόνια μας για να μην πω ότι η αχάριστη συμπεριφορά είναι διαχρονική…

«Απ’ όλες τις πόρνες της Ιερουσαλήμ ο Χριστός διάλεξε για μαθήτριά του την πόρνη Μαγδαληνή. Αν ζούσε στα χρόνια μας, θα διάλεγε την πόρνη Αμαλία. Αλλά είτε έτσι είτε αλλιώς, για όλα όσα έκαναν και η μία και η άλλη, και ιδίως για όλα όσα πέρασαν, θα είναι σίγουρα μαζί Του στον Παράδεισο». Αυτά τα λόγια βρίσκονται στο εισαγωγικό σημείωμα του βιβλίου σας. Ο ίδιος ο Χριστός δεν έκρινε, δεν τιμώρησε, δεν απομάκρυνε τη Μαγδαληνή. Ο άνθρωπος, όμως, έβαλε και εξακολουθεί να βάλλει τον λίθο σε κάθε Αμαλία της παρελθούσης αλλά και της σύγχρονης εποχής. Θα ήθελα την τοποθέτησή σας.

Είναι πολύ εύκολη η από μέρους των πολλών καταδίκη. Και δεν είναι τυχαία η αναφορά του Χριστού στον αναμάρτητο, στον μόνο που επιτρεπόταν να ρίξει τον λίθον του αναθέματος.

Εξιστορείται η ζωή μιας γυναίκας που γεννήθηκε στις αρχές του αιώνα και υπήρξε πόρνη. Η γυναίκα αυτή ξεγυμνώνει την ψυχή της και μας συστήνεται καλώντας μας να την ακούσουμε. Θα ήθελα να μας πείτε πώς πραγματοποιήθηκε η επιλογή του θέματος και εάν βασίστηκε σε βιώματα αληθινών χαρακτήρων.

Κοιτάξτε, το βιβλίο της Αμαλίας είναι ένα αφήγημα. Και σαν τέτοιο ακροβατεί ανάμεσα στη μυθοπλασία και στην πραγματικότητα. Πράγματι, είναι η ιστορία μιας γυναίκας αλλά ταυτόχρονα είναι και η ιστορία μιας άλλης Ελλάδας. Εκείνης του περιθωρίου. Για δείτε πόσα γεγονότα του προηγούμενου αιώνα αναβιώνουν μέσα από την αφήγηση της Αμαλίας… Όσο για την επιλογή του θέματος, αυτήν αφήστε τη να ανήκει στον συγγραφέα, δηλαδή σε εμένα!

Βρισκόμαστε στη Θεσσαλονίκη το έτος 1963. Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου και παράλληλα με το ξετύλιγμα «του κουβαριού» της ζωής της Αμαλίας ζωντανεύουν μπροστά μας, καρτ ποστάλ με εικόνες από τοποθεσίες και στέκια της πόλης του 1963, δίνοντας την ευκαιρία στους αναγνώστες είτε να αναπολήσουν, είτε να γνωρίσουν, είτε να συγκρίνουν το «τότε» με το «σήμερα». Και αυτές οι εικόνες συνοδεύονται και από τις σημαντικές πολιτικές εξελίξεις που έλαβαν χώρα τη χρονιά αυτή. Δεν περιορίζεστε, δηλαδή, στη χρονική περίοδο που περιγράφει η Αμαλία, αλλά θέλετε ο αναγνώστης να ζήσει και τη Θεσσαλονίκη του 1963. Συμφωνείτε με τον συλλογισμό μου;

Το βιβλίο της Αμαλίας είναι ένα πανόραμα γεγονότων και ταυτόχρονα ένα καλειδοσκόπιο εικόνων. Η εξιστόρηση των γεγονότων είναι η ιστορία. Οι εικόνες και οι απεικονίσεις είναι οι προσωπικές μου αναμνήσεις από τη Θεσσαλονίκη έτσι όπως τις έζησα και τις αποτύπωσα «εντός μου» στα μαθητικά μου χρόνια. Εάν κατάφερα να τις ζωντανέψω μέσα από τις σελίδες του βιβλίου αυτό με χαροποιεί ιδιαίτερα.

Ο αναγνώστης ακολουθεί την ηρωίδα σε μια πορεία από τη Σμύρνη στην Αθήνα και μετά στη Θεσσαλονίκη, σε μια χρονική περίοδο που φτάνει έως τη δεκαετία του ’50. Στην πορεία αυτή διαβάζει για το πώς οδηγούνταν ένας άνθρωπος στην πορνεία, για τον κόσμο και το περιβάλλον που συνδέονται με αυτήν, για τις συνθήκες υγιεινής που επικρατούσαν, για την ιατρική περίθαλψη που παρεχόταν. Βρίσκεται αντιμέτωπος με μία άγνωστη πραγματικότητα καθώς, πιστεύω, δεν έχει δοθεί άλλοτε η ευκαιρία να ενημερωθεί για όλα αυτά, τα οποία είναι αποτέλεσμα της έρευνας που σίγουρα έχετε πραγματοποιήσει. Θα θέλατε να συμπληρώσετε κάτι παραπάνω στη διαπίστωση αυτήν;

Η αφήγηση της Αμαλίας είναι μια κατάδυση σε μια άγνωστη Ελλάδα, εκείνη του περιθωρίου όπως ήταν (και είναι;) η Ελλάδα της πορνείας, της αρρώστιας, των ναρκωτικών και της εγκληματικότητας, πράγματα που αγνοούν οι περισσότεροι. Και βέβαια όλα αυτά είναι αποτέλεσμα επίπονης και πολύχρονης έρευνας

Πρόκειται για το 30ό σας βιβλίο. Η πορεία σας στον χώρο της συγγραφής και της δημοσιογραφίας είναι μακρά. Το πλήθος των στοιχείων που παραθέτετε με λεπτομερέστατο τρόπο στο βιβλίο και αφορούν σε πρόσωπα, καταστάσεις, γεγονότα και τοποθεσίες, αποδεικνύουν ότι διαθέτετε ένα τεράστιο και αξιόλογο αρχείο με πολύτιμες πληροφορίες. Θα θέλατε να μας μιλήσετε γι’ αυτό;

Το αρχείο μου, για το οποίο υπερηφανεύομαι, είναι τεράστιο και ξεχωριστό για κάθε βιβλίο μου. Ιδίως το τμήμα των εφημερίδων. Εξάλλου είμαι ικανοποιημένος που κατάφερα όχι φυσικά να διαβάσω όλες τις εφημερίδες του περασμένου αιώνα αλλά τουλάχιστον να ξεφυλλίσω αρκετές από αυτές και σίγουρα όλες όσες αναφέρονται στα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα. Προσωπικά είμαι αυτό που λένε «φαν» με τα «ψιλά γράμματα» πολλά από τα οποία χρησιμοποίησα στα βιβλία μου και στο περιοδικό μου το «ΓΙΑΤΙ» που έβγαζα εδώ στα Σέρρας κάθε μήνα για 34 συναπτά χρόνια. Όσο για το υπόλοιπο αρχείο μου, εκτός των εφημερίδων, αυτό περιλαμβάνει χιλιάδες φωτογραφίες, εκατοντάδες σπάνια περιοδικά, έγγραφα και έναν τεράστιο αριθμό βιβλίων.

Θα ήθελα να σας ρωτήσω πόσο σημαντικά είναι για το έργο ενός συγγραφέα η παρατήρηση και η «περιέργεια», καθώς και ποιο θεωρείτε πως είναι το χρέος του απέναντι στον αναγνώστη.

Από μικρός είχα πάντα το… χάρισμα της περιέργειας και της παρατήρησης και αυτά ήταν που με βοήθησαν στη συγγραφή των τριάντα βιβλίων μου.

Ποιο είδος βιβλίων σας προσελκύει ως αναγνώστη;

Τα βιβλία ιστορίας και της αστυνομικής λογοτεχνίας. Και χάρηκα όταν πληροφορήθηκα πως και ο …Κωνσταντίνος Καβάφης λίγο πριν το τέλος της ζωής του το βιβλίο που διάβαζε ήταν «Το Γεράκι της Μάλτας»!

Επιτρέψτε μου, τέλος, να σας θέσω και μία ακόμη ερώτηση: Η κοινωνία μας έχει ανάγκη τους συγγραφείς;

Τα βιβλία είναι το αλάτι της ανθρωπότητας και φυσικά και οι συγγραφείς τους. Για σκεφθείτε έναν κόσμο και μια κοινωνία πόσο φτωχοί θα ήταν χωρίς τους αρχαίους μας συγγραφείς αλλά και τους νεώτερους, με έργα όπως οι Άθλιοι του Ουγκώ και εκείνα των Ρώσων κλασικών αλλά και νεότερων Ελλήνων όπως ο Νίκος Καζαντζάκης;

Εύχομαι να είναι καλοτάξιδο το βιβλίο σας και καλή συνέχεια στη συγγραφική σας δραστηριότητα!

Αμήν!