Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Το βιβλίο «Αζάντ με λένε».
Ο συγγραφέας Τζεμίλ Τουράν.
Οι εκδόσεις Ι. Σιδέρης.

Ο Τζεμίλ Τουράν ήρθε στην Ελλάδα πριν από περίπου 30 χρόνια ως πολιτικός πρόσφυγας. Πήρε πολιτικό άσυλο και συνέχισε τον αγώνα του για τα ίδια ζητήματα για οποία κυνηγήθηκε στην Τουρκία, τη Δημοκρατία και το «Κουρδικό» για τα οποία φυλακίστηκε και μετά από ακραίες κακουχίες, απέδρασε.

Έχει γράψει συνολικά οκτώ βιβλία, πάντα με θέματα που σχετίζονται με τον αγώνα τού λαού του. Το πιο πρόσφατο είναι το «Αζάντ με λένε», η συγκλονιστική περιπέτεια ενός Κούρδου νεαρού μετανάστη που από τα βάθη τής Ανατολής έφτασε στη Δύση αποκομμένος στη διαδρομή από την οικογένειά του. Ακολούθησε το δρόμο που σήμερα ακολουθούν χιλιάδες άνθρωποι, καθιστώντας το βιβλίο «δυσάρεστα επίκαιρο» και αφορμή να αντιληφθούμε τις βασικές αιτίες που όλοι αυτοί αφήνουν την πατρογονική τους γη.

Όπως σημείωσε αργότερα ο κος Χυτήρης, σε απόλυτα ελληνική απόδοση ο τίτλος θα ήταν, «Λευτέρη με λένε».

Για το βιβλίο μίλησαν οι:

• Τηλέμαχος Χυτήρης, ποιητής
• Στέλιος Ελληνιάδης, δημοσιογράφος - ερευνητής
• Γρηγόρης Φελώνης, μέλος ΔΣ Unicef τμήμα Ελλάδας.

Τη συζήτηση συντόνισε ο δημοσιογράφος Νικόλας Ζηργάνος.

Ο κος Νικόλας Ζηργάνος παρουσίασε τους ομιλητές και έκανε μία περιεκτική αναφορά στη ζωή και στο έργο τού «Κούρδου και Έλληνα συγγραφέα», όπως είπε, «Τζεμίλ Τουράν». «Γεννήθηκε στο Αραράτ και σπούδασε στην Κωνσταντινούπολη. Εντάχθηκε στο κουρδικό κίνημα σε εποχές δύσκολες. Κυνηγήθηκε, συνελήφθη, βασανίστηκε και το 1984 έφτασε στην Ελλάδα, μέσα από το δρόμο τής προσφυγιάς. Ζήτησε πολιτικό άσυλο και βρήκε εδώ μία νέα πατρίδα. Έδωσε ένα δύσκολο αγώνα και τον κέρδισε. Έχει πολλές ταυτότητες, είναι αγωνιστής, με ελπίδα, ευαίσθητος με την αδικία, λόγιος, δημοσιογράφος με έντονη δράση. Είναι ο πρώτος Κούρδος συγγραφέας που έγραψε απευθείας στην ελληνική γλώσσα. Είναι συνάδελφος, αδελφός και φίλος», είπε και ευχαρίστησε το συγγραφέα για την τιμή να μιλάει για το βιβλίο του, «Ένα επίκαιρο βιβλίο διότι το θέμα τής προσφυγιάς είναι στο αποκορύφωμά του αλλά και το κουρδικό βρίσκεται ψηλά στη διεθνή ατζέντα».

Ο κος Τηλέμαχος Χυτήρης μίλησε για το συγγραφέα αρχικά, «Τον ξέρουμε πολλά χρόνια, γνωρίζουμε και τον άνθρωπο και το έργο του. "Αζάντ" είναι κούρδικο όνομα που αν το μεταφράζαμε θα ήταν, Λευτέρης».

«Αυτό δεν είναι βιογραφικό όπως τα άλλα, μιλάει για τη ζωή ενός άλλου. Η οικογένειά του αποφάσισε να ξενιτευτεί», είπε και συνέχισε δίνοντας τα βασικά στοιχεία τής ιστορίας, πως ο Αζάντ έχασε την οικογένειά του περνώντας τον Έβρο, έφτασε στην Αθήνα και έζησε τη ζωή τού πρόσφυγα όπως πολλοί άλλοι Κούρδοι.

«Από την ιστορία μαθαίνουμε συνήθως τα γεγονότα αλλά δεν γνωρίζουμε κάτι για τις μικρές ιστορίες τού καθενός διότι μέσα στη μεγάλη ιστορία βρίσκονται οι μικρές ζωές των ανθρώπων που υφίστανται τα γεγονότα», σημείωσε ο κος Χυτήρης τονίζοντας τη συμβολή τού βιβλίου στο να μας κάνει κοινωνούς αυτής τής ζωής των απλών ανθρώπων.

«Ακολουθεί κατά πόδας τη ζωή τού Αζάντ, τι κάνει, με ποιους συναντιέται, που δουλεύει, πως ζει, πως αποφασίζει να κάνει το ταξίδι δυτικότερα, μέσω τής Πάτρας. Μας δείχνει πως λειτουργεί το σύστημα, ο πλασιέ, ο οδηγός τού φορτηγού, ο τελωνειακός... Είναι μία καλή περίπτωση ο Αζάντ γιατί τελικά τα κατάφερε σε αντίθεση με πολλούς που δεν τα καταφέρνουν».

«Ο Τζεμίλ νόμιζα ότι δεν βρίσκεται στο βιβλίο, όμως τελικά είναι εκεί, ταυτίζεται με τον ήρωα και παρουσιάζεται στο τέλος. Είναι μία λεπτομερής καταγραφή τής περιπέτειας ενός πρόσφυγα, είναι περισσότερο ιστόρημα παρά μύθος. Οι Κούρδοι έχουν μία θλίψη την οποία κουβαλάνε μία ζωή, πάντα θέλουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, όπως και ο ίδιος ο Τζεμίλ».

Συνέχισε ο κος Χυτήρης με αναφορές στο κουρδικό ζήτημα, στην έλλειψη κράτους, στην αντιμετώπισή τους ως μειονότητες όπου βρίσκονται. Σημείωσε ιδιαίτερα το αίσθημα τού αναγνώστη αφού αρχίσει να διαβάσει το βιβλίο, «Δεν θέλει να το αφήσει από τα χέρια του», είπε.

Ο κος Ελληνιάδης ευχαρίστησε το συγγραφέα και του ευχήθηκε για το βιβλίο. Μίλησε για την έλλειψη που αναδύεται από τα βιβλία τού Τζεμίλ, έλλειψη για όλο το δυτικό κόσμο η ανάπτυξη τού οποίου βασίστηκε στην οπισθοχώρηση των άλλων λαών, τη θεώρησή τους ως κατώτερων, την ανισοτιμία μεταξύ των δυτικών και όλων των άλλων.

Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα έφερε περιστατικό όπου στην Αγγλία κάποιος μήνυσε άλλον διότι προσέβαλε το σκυλί του, σε αντιδιαστολή με την επιβολή δια των βομβαρδισμών της μετακίνησης ολόκληρων πληθυσμών εσωτερικά στη χώρα τους είτε έξω από αυτήν, θεωρούνται «μάζες» και στη δυτική βιβλιογραφία θα βρει κάποιος ελάχιστα για αυτά που γράφει ο Τζεμίλ. «Κανείς δεν ξέρει τίποτα, π.χ., για τους Κούρδους, την ιστορία και τον πολιτισμό τους, και όταν δεν ξέρεις κάτι για τον άλλον τον θεωρείς κατώτερο», σημείωσε χαρακτηριστικά και το τεκμηρίωσε αυτό με το επιχείρημα, «Στη Γερμανία έχουν 600.000 κενές θέσεις εργασίας και παρόλο και το δημογραφικό τους πρόβλημα, δεν δέχονται τους πρόσφυγες διότι έτσι έχουν διαπαιδαγωγηθεί, τους θεωρούν Β' κατηγορίας οι οποίοι δεν μπορούν να ζήσουν μαζί τους. Στην Αυστρία δε, αυξήθηκαν οι πωλήσεις όπλων! Αν πράγματι αυτοί ήταν κακοποιοί, δεν θα ζούσαμε τώρα!».

Μας εκμυστηρεύτηκε την προσωπική του εμπειρία από την πρώτη του επαφή με ους Κούρδους. «Είμαστε και εμείς πρόσφυγες (σ.σ. η οικογένειά του), μετά τα Σεπτεμβριανά τού '55 φύγαμε από την Πόλη αφήνοντας περιουσία, ένα ωραίο σπίτι, το σχολείο μας, την εκκλησία και ήρθαμε εδώ. Ο πατέρας μου διατηρούσε ρκρί εργαστήριο ζαχαροπλαστικής όπου εργάζονταν 10 άνθρωποι, όλοι Κούρδοι. Ο Ορχάν, ο αρχιεργάτης, Κούρδος. Φεύγοντας τα αφήσαμε όλα στην αδελφή τού πατέρα μου και φτάνοντας εδώ μας αντιμετώπισαν όπως τώρα τους μετανάστες. Μετά από 30 χρόνια οι γονείς μου ξαναπήγαν στην Πόλη. Εκεί, στο αεροδρόμιο, τους περίμενε Ορχάν με τον οποίο ο πατέρας μου δεν είχε επικοινωνήσει όλα αυτά τα χρόνια και για το ότι είχε τύψεις που δεν του παραχώρησε το εργαστήριο. Ο Ορχάν και οι άλλοι Κούρδοι παρόλα αυτά συμπαραστάθηκαν σε όσους από την οικογένειά μου είχαν μείνει εκεί. Όσο οι γονείς μου παρέμειναν στην Πόλη, δεν τους άφησαν ούτε μία ώρα μόνους! Αυτό δεν είναι μεμονωμένο φαινόμενο».

«Με κυρίως προφορική παράδοση οι Κούρδοι, αναδύεται ένας εξαιρετικός πολιτισμός, το δέσιμο με την οικογένεια. Όπως ο Αζάντ που παρόλο που τα πάει καλά στη Δύση, ο στόχος του δεν είναι αυτό αλλά να συνδεθεί πάλι με την οικογένειά του». Εδώ αξίζει να αναφέρω και την προσωπική μου εμπειρία με το συγγραφέα Τζεμίλ Τουράν, όταν τον ρώτησα εάν είναι παντρεμένος μου απάντησε αρνητικά και το εξήγησε ως εξής, «Πάντα ένιωθα προσωρινός εδώ, ήξερα ότι έπρεπε να επιστρέψω και έτσι δεν έκανα ποτέ αυτό το βήμα».

Συνέχισε ο κος Ελληνιάδης αναφερόμενος στο πως τέτοιοι λαοί, παρ' όλη την καταπίεση διατήρησαν την ταυτότητά τους και τη γλώσσα τους σε αντίθεση με άλλους λαούς που στα πλαίσια των σκληρών εθνοκαθάρσεων στην καρδιά τής Ευρώπης, δεν τα κατάφεραν, περιορίστηκε η χρήση τής γλώσσας τους και ανέφερε ως παραδείγματα τους Καταλανούς και τους Ιρλανδούς.

«Ο Τζεμίλ υπηρετεί την πατρίδα του ακόμη και χωρίς να έχουν κράτους. Όπως Ελλάδα είναι όπου υπάρχουν Έλληνες, έτσι και Κουρδιστάν είναι όπου υπάρχουν Κούρδοι».

Ο κος Γρηγόρης Φελώνης ευχαρίστησε με τη σειρά του το συγγραφέα για την τιμή και δήλωσε «Μη λογοτέχνης» οπότε και μίλησε ως απλός αναγνώστης.

«Αζάντ με λένε, ένα ακόμα αριστούργημα τού Τζεμίλ, ο οποίος όταν το έγραφε δεν φανταζόταν ότι θα αποτελούσε για τις μέρες το δράμα εκατομμυρίων προσφύγων. Άνθρωποι εγκαταλείπουν τα χώματά τους για κάτι καλύτερο, απελπισμένοι, πολλοί βλέπουν για πρώτη φορά τη θάλασσα όπου και αφήνουν και τη ζωή τους».

«Το βιβλίο τονίζει τον ανθρώπινο πόνο αλλά και την ανθρωπιά, την αλληλεγγύη, τη συμπόνοια, άνθρωποι έκοβαν από τα παιδιά τους για να βοηθήσουν τον Αζάντ. Αζάντ, ο σύγχρονος Οδυσσέας με Ιθάκη του τη Γαλλία, με όνειρο να εγκαταλείψει το χαρτοκούτι, να μπορεί να κοιμηθεί ξανά σε σπίτι».

«Πιστεύω ότι αποτελεί χρέος μας να συντονίσουμε τις δυνάμεις μας για να αρθούν οι αιτίες που παράγουν τέτοια προβλήματα».

Αναφερόμενος στο τέλος στο βιβλίο είπε, «Ένα βιβλίο που δύσκολα μπορείς να το σταματήσεις», ευχαρίστησε και ευχήθηκε στο συγγραφέα.

Ο ίδιος ο συγγραφέας ευχαρίστησε όλους όσοι ήταν εκεί. «Άκουσα με πολύ προσοχή ότι ειπώθηκε. Όπως και τα άλλα βιβλία μου, και αυτό είναι ένα κομμάτι ζωής. Ξέρω πολύ καλά τι θα πει να είσαι μόνος, με άγνωστους ανθρώπους, με άλλη γλώσσα, άλλες συνήθειες και να προσπαθείς να βρεις το βηματισμό σου».

«Ξέρω τι θα πει στο πέταγμα προς την ελευθερία να χάνεις αγαπημένα πρόσωπα, όπως η συγκλονιστική ιστορία τού Αζάντ τον οποίο γνώρισα όταν πήγαινα στον Έβρο για να βοηθήσω πρόσφυγες ή να αναγνωρίσω πνιγμένα ή διαμελισμένα κορμιά και να ειδοποιήσω τους δικούς τους. Είχα ανάγκη να πιστεύω ότι θα περάσουν όλα αυτά και ότι όλοι θα ζουν ήρεμα στον τόπο τους. Σήμερα ζω την πιο σκληρή διάψευση».

«Η ειρήνη θέλει λίγα, απλά, καθημερινά πράγματα, ενώ οι ισχυροί τού κόσμου χρειάζονται πολλά, πάρα πολλά. Το όνειρο τού παιδιού είναι η ειρήνη, το όνειρο τής μάνας είναι η ειρήνη, τα λόγια τής αγάπης κάτω από το δέντρο είναι η ειρήνη», είπε χρησιμοποιώντας τους στίχους τού Γιάννη Ρίτσου και ευχαρίστησε ακόμη μία φορά όλους όσοι ήταν εκεί.