Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Ο Γιώργος Μπουμπούσης γεννήθηκε στο Κιάτο. Είναι εκπαιδευτικός πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης και απόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επίσης έχει αποφοιτήσει από το Μεταπτυχιακό πρόγραμμα Σχολικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Είστε εκπαιδευτικός, απόφοιτος του Προγράμματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών με μεταπτυχιακό στο πρόγραμμα Σχολικής Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Επαφή με τα παιδιά σε πολλά επίπεδα και σε καθημερινή βάση. Επιλέξατε όμως και μια άλλου είδους επαφή σε ένα ευρύτερο πλαίσιο -απευθυνθήκατε μέσω της γραφής σε όλα τα παιδιά – γιατί έγινε αυτό εκτός από την προφανή αγάπη σας για τα παιδιά; Τι κερδίζετε εσείς μέσα από το παραμύθι και το επιλέξατε σαν είδος γραφής;

Για να είμαι ειλικρινής η γραφή ήταν πάντα ένας δικός μου τρόπος να επικοινωνώ με τον εαυτό μου. Έγραφα κείμενα για εμένα, γιατί αυτό μου έδινε χαρά. Όταν λοιπόν ξεκίνησα να γράφω παραμύθια, το έκανα αρχικά χωρίς σκοπό να τα δώσω να εκδοθούν. Αυτό προέκυψε τυχαία. Μέσα από το παραμύθι προσπαθούσα να βγάλω με έναν πιο γλυκό τρόπο πράγματα που με στενοχωρούν, με προβληματίζουν, με κάνουν χαρούμενο… Το παραμύθι μου πάει γιατί με παρηγορεί. Και αυτή του τη δυναμική χρησιμοποιώ τώρα που το απευθύνω σε παιδιά…

Τι είναι ο «συγγραφέας», στοίβες βιβλία, καφές, μοναξιά η κάτι άλλο; Με τι θα παρομοιάζατε τη συγγραφή; Τι ικανότητες χρειάζονται ώστε να φορέσει κάποιος το «κοστούμι» του συγγραφέα;

Συγγραφέας είναι ένας άνθρωπος που μοιάζει λίγο με «εξωγήινο». Έχει κεραίες στο κεφάλι του, πολλά μάτια στο πρόσωπό του και μπορεί να βλέπει και να ακούει πέρα από αυτά που λέγονται και ακούγονται. Τη συγγραφή θα την παρομοίαζα με μια βουτιά. Βουτάς και μέχρι να πιάσεις το κοχύλι που είδες στον βυθό, ζορίζεσαι. Σε πονάνε λίγο τα αυτιά από την πίεση, νιώθεις ότι δεν θα καταφέρεις να φτάσεις στον πάτο αλλά τελικά… όταν επιστρέφεις στην επιφάνεια κρατώντας το κοχύλι στα χέρια σου, νιώθεις ευτυχία! Όσον αφορά στην ερώτηση για το «κοστούμι» νομίζω ότι το μόνο που χρειάζεται είναι μια τίμια αγάπη για τη γραφή και τη λογοτεχνία.

«Τα ψηλά τακούνια της Μαρσέλας» που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ελληνοεκδοτική μιλούν για τη φιλία, την αποδοχή, την εν συναίσθηση, την έπαρση, τη συγχώρεση, τη διαχείριση των συναισθημάτων -θυμός- .Σε μια δεύτερη ανάγνωση περνά μηνύματα για την αγάπη προς τα ζώα, το περιβάλλον, την σωστή αντιμετώπιση των διαπροσωπικών σχέσεων και την εύθραυστη ισορροπία τους. Πιστεύετε πως η αγάπη είναι η αρχή της απάντησης για όλα τα παραπάνω και αν ναι γιατί είναι τόσο δύσκολη η έκφραση της;

Νιώθω ότι η αγάπη είναι η αρχή της απάντησης για όλα. Το θέμα είναι ότι πολλές φορές την ανακατεύουμε με τον προσωπικό μας εγωισμό και κάνουμε δύσκολο το μονοπάτι που οδηγεί στη γνήσια έκφρασή της.

Επίσης στο βιβλίο βλέπουμε ένα χαρακτηριστικό πολλών παιδιών, την απροθυμία να επιλέξουν κάποιες φορές για τον εαυτό τους, να εκφράσουν την επιθυμία τους και να παραμένουν άβουλα. Αυτό φυσικά -αν δεν κάνω λάθος είναι αποτέλεσμα της υπερ προστατευτικότατας-,σίγουρα η ευθύνη βαραίνει πρωτίστως τους γονείς. Πόσο εύκολο είναι να ανατρέψει αυτή την κατάσταση ο αυριανός ενήλικος και πόση «ζημιά» κάνουμε ως γονείς στα παιδιά μας «ευνουχίζοντας» τα;

Η απάντηση νομίζω ότι βρίσκεται στο να αφήσουμε τα παιδιά να βγουν από τα αποστειρωμένα περιβάλλοντα που φτιάξαμε γι αυτά. Να τους επιτρέψουμε να λερωθούν, να τσακωθούν, να χτυπήσουν, να στενοχωρηθούν… Να τους δώσουμε γεύση αληθινής ζωής σεβόμενοι φυσικά τις ιδιαιτερότητες της παιδικής ψυχοσύνθεσης. Διαφορετικά θα γίνουν μεγαλώνοντας ανεπαρκείς ενήλικες, μόνιμα εξαρτημένοι από εμάς.

Το να διδάσκουμε στα παιδιά μας πως να αντιμετωπίζουν σωστά μια «εχθρική» συμπεριφορά, πως να θωρακίζονται απέναντι της, πως να απαντούν, πως να μη τιμωρούν τον εαυτό τους και να προχωρούν απαιτεί πρώτα γνώση από εμάς. Από την πείρα σας γνωρίζουν οι γονείς τους ενδεδειγμένους τρόπους ώστε να μεταδώσουν αυτή τη γνώση και στα παιδιά; Η δημόσια εκπαίδευση έχει προβλέψει από τις μικρές ηλικίες τα παιδιά να διδάσκονται τρόπους αντιμετώπισης και διδαχής κανόνων ζωής,-αν όχι θα έπρεπε;- ή μήπως η ευθύνη της σταματά στην εκμάθηση μόνο όλων αυτών που χρειάζονται ώστε τα παιδιά να έχουν μια επαγγελματική αποκατάσταση και μόνο, και όλα επαφίονται στη καλή πίστη των εκπαιδευτικών;

Νομίζω το να μάθουμε στα παιδιά πώς αντιμετωπίζεται μια «εχθρική» συμπεριφοράς είναι ευθύνη όλων μας. Η δημόσια εκπαίδευση έχει κάνει μεγάλα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση τα τελευταία χρόνια. Από εκεί και πέρα σχολείο , γονείς και όσοι ενήλικες ασχολούνται με παιδιά, πρέπει να ενημερώνονται για τους αποτελεσματικούς τρόπους αντιμετώπισης μιας επιθετικής συμπεριφοράς.

Η ιστορία της Μαρσέλας έχει κεντρικό άξονα τη φιλία. Για να υπάρξει μια αληθινή φιλία χρειάζονται πολλά συστατικά, αγάπη, ειλικρίνεια, εν συναίσθηση, έγνοια, είναι τελικά η ανεύρεσή ενός φίλου δύσκολη υπόθεση στις μέρες μας;

Πολύ ωραία ερώτηση. Από αυτά που ακούω νιώθω ότι, ναι, είναι δύσκολή υπόθεση. Προσωπικά ανήκω στους τυχερούς γιατί έχω στη ζωή μου φίλους ζωής που με ξέρουν από την «καλή και την ανάποδη» . Όμως η φιλία είναι μια κατάσταση που προϋποθέτει συμμετοχή και αποδοχή. Συμμετοχή στη ζωή του φίλου και αποδοχή της προσωπικότητας του φίλου. Κι όταν λέω συμμετοχή, δεν εννοώ απαραίτητα την καθημερινή επαφή. Μπορεί να είσαι παρών στη ζωή του φίλου σου, ακόμα κι αν είσαι απών ως φυσική καθημερινή παρουσία.

Αν δεν έχει η φιλία αυτά τα δύο χαρακτηριστικά, τότε είναι κάτι άλλο για εμένα.

Πόσο σημαντική είναι η ύπαρξη φίλων ειδικά στην παιδική ηλικία και κατά πόσο και πότε κατά τη γνώμη σας θα πρέπει να εμπλέκονται οι γονείς σε αυτή την επιλογή- εκτός της περίπτωσης που έστω και υποθετικά τα παιδιά θα κινδυνέψουν με οποιονδήποτε τρόπο-;

Πολύ σημαντική. Μέσω των φίλων το παιδί θα γνωρίσει καλύτερα τον εαυτό του. Θα δοκιμάσει σε όλα τα επίπεδα τα όρια του βγαίνοντας από τον μικρόκοσμο της οικογένειας. Πιστεύω ότι οι γονείς εκτός της περίπτωσης που αναφέρατε, δε θα πρέπει να ανακατεύονται στην επιλογή φίλων του παιδιού τους. Χρειάζεται όμως να έχουν ενισχύσει έτσι το παιδί, ώστε εκείνο να επιλέγει τους φίλους του με βάση τον δικό του χαρακτήρα και ανάγκες. Να αναγνωρίζει δηλαδή αν κάποιο άτομο του πάει ή όχι. Κι αν καμιά φορά πέσει έξω στις εκτιμήσεις του και πληγωθεί από τον φίλο, δεν πειράζει, ένα μάθημα χρήσιμο για τη ζωή του είναι και αυτό!

Όλες αυτές οι «συγκρούσεις» μεταξύ φίλων – όπως της μικρής καμηλοπάρδαλης Μαρσέλας και της νεοφερμένης παχουλής ζέβρας της Φρύνης -σε αυτές τις ηλικίες, τι εφόδια προσφέρουν στα παιδιά για τις μετέπειτα συμπεριφορές και σχέσεις τους; Κατά πόσο θα πρέπει οι γονείς να εμπλέκονται και να έχουν γνώμη σε αυτές τις μικρές δικές τους «μάχες»;

Τους δίνουν πρακτικά μαθήματα τα οποία μπορούν να λειτουργήσουν ως μελλοντικά μοντέλα διαχείρισης καταστάσεων σύγκρουσης με τους γύρω τους. Τα παιδιά μέσα από τις συγκρούσεις μαθαίνουν ποιοι τρόποι είναι λειτουργικοί ή όχι στην αντιμετώπιση της σύγκρουσης. Οι γονείς μπορούν να παρατηρούν διακριτικά τις «μάχες» και να δίνουν στα παιδιά εναλλακτικές λύσεις αντιμετώπισης ενός καβγά. Η μαμά της Μαρσέλας για παράδειγμα, όταν την είδε θυμωμένη από τον τσακωμό της με τη Φρύνη, τη συμβούλεψε να βγει μια βόλτα να ηρεμήσει.

Η απόρριψη ακόμη και σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι δύσκολο να διαχειριστεί, πόσο μάλλον από τις ηλικίες των παιδιών που απευθύνεται το βιβλίο σας. Τι είδους «οπλισμό» χρειάζεται ένα παιδί να κατέχει ώστε να μπορεί αντιμετωπίσει μια τέτοια κατάσταση και πως ένας γονέας θα «εξοπλίσει» το παιδί του με αυτές τις ικανότητες;

Το παιδί πρέπει να εκτιμά τον εαυτό του. Να έχει επίσης ένα υποστηρικτικό περιβάλλον που το πλαισιώνει και το αγαπά όπως είναι. Ένα τέτοιο παιδί είναι εξοπλισμένο να αντιμετωπίσει την απόρριψη γιατί στην ουσία είναι ένα ψυχικά ανθεκτικό παιδί.

Η λεκτική βία είναι σύνηθες φαινόμενο ακόμη και σε μικρότερες ηλικίες και ίσως είναι ένα πρώιμο στάδιο της μετέπειτα χρήσης σωματικής βίας. Αντιμετωπίζεται από γονείς, δασκάλους, πολιτεία, με την ανάλογη σοβαρότητα όπως ενδεχομένως η σωματική; Η μήπως θεωρείται υποδεέστερη και ως εκ τούτου μικρότερης επικινδυνότητας ενώ στην ουσία αποτελεί και αυτή μια μορφή βίας;

Νομίζω πως είναι ξεκάθαρο πια ότι η λεκτική βία αποτελεί μια ύπουλη και επικίνδυνη μορφή βίας που «τσαλακώνει» πολλές φορές ανεπανόρθωτα τον ψυχισμό του άλλου. Ναι, έχω την αίσθηση, ότι αντιμετωπίζεται πολύ σοβαρά αυτή τη στιγμή. Προσοχή μόνο στις υπερβολές.

Ποιος είναι ο καλύτερος γονιός κατά τη γνώμη σας;

Γονιός που είναι δημοκρατικά αυστηρός, ειλικρινής, σέβεται την προσωπικότητα του παιδιού του και δεν πνίγει το παιδί με τις δικές του επιθυμίες, ανάγκες και ανασφάλειες.

Η τεχνολογία προχωρά καθημερινά με ιλιγγιώδη ταχύτητα, οι συνήθειες μας έχουν αλλάξει δραματικά από τα προηγούμενά χρόνια, καλό και κακό αναλόγως της χρήσης. Βλέπουμε μια από τις συνήθεις που έχουμε αποκτήσει όλοι τα τελευταία χρόνια τις αγορές μέσω διαδικτύου. Το λάθος στη παραγγελία έγινε αφορμή να έρθουν πιο κοντά οι ήρωες της ιστορίας σας, στην πραγματικότητα όμως μήπως απομακρυνόμαστε; Μήπως η παραδοσιακή αγορά το μαγαζί του φίλου η γνωστού χάνεται μαζί με την επαφή των ανθρώπων τη διά δράση τους και κλεινόμαστε περισσότερο με όλα τα επακόλουθα και παράλληλα χάνονται και με αυτό τον τρόπο χάνονται και πολλές θέσεις εργασίας με ότι αυτό συνεπάγεται για τις μικρές κοινωνίες οι οποίες φυσικά αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της ευρύτερης κοινωνίας μας;

Η τεχνολογία έχει κλείσει αλλά έχει ανοίξει επίσης νέες θέσεις εργασίας. Άνθρωποι πουλάνε τα προϊόντα τους μέσω διαδικτύου, φίλοι βρίσκονται ξανά μετά από χρόνια μέσω εφαρμογών κοινωνικής δικτύωσης, η γιαγιά μιλάει με το εγγόνι της που εργάζεται στην Αγγλία με το Skype κτλ κτλ. Όλα εξαρτώνται από τη χρήση του μέσου κατ’ εμέ. Όχι από το ίδιο το μέσο.

Οι Έλληνες διαβάζουν κατά την γνώμη σας, είμαστε ποιοτικοί, «ψαγμένοι» αναγνώστες; Ποιος είναι ο ιδανικός αναγνώστης και σε ποιους αναγνώστες στηρίζεται η λογοτεχνία κατά τη γνώμη σας;

Νομίζω ότι οι Έλληνες διαβάζουμε, με περιθώρια φυσικά βελτίωσης. Το αν είμαστε «ποιοτικοί» ή «ψαγμένοι» πραγματικά δεν το γνωρίζω. Όμως απολαμβάνω την εικόνα νέων ανθρώπων να διαβάζουν σε παγκάκια, στο μετρό, στα λεωφορεία. Είναι ο θετικός αντίποδας σε μια εικόνα ατόμων βυθισμένων σε οθόνες κινητών. Απολαμβάνω τα Σάββατα στο κέντρο της Αθήνας να βλέπω βιβλιοπωλεία με κόσμο. Σε αυτούς τους αναγνώστες στηρίζεται η λογοτεχνία. Στους αναγνώστες που η επίσκεψη στα βιβλιοπωλεία είναι μια ευχάριστη συνήθεια. Όσο για τον ιδανικό αναγνώστη; Νομίζω ότι είναι εκείνος που απολαμβάνει την ανάγνωση ως διαδικασία…

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Έχω στα σκαριά του μυαλού μου διάφορα βιβλία. Προς το παρόν απολαμβάνω ΤΑ ΨΗΛΑ ΤΑΚΟΥΝΙΑ ΤΗΣ ΜΑΡΣΕΛΑΣ από την ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ και ΤΟ ΒΙΒΛΙΟΣΤΡΑΤΙΩΤΑΚΙ από το ΓΡΑΦΗΜΑ, που κυκλοφόρησαν λίγους μήνες πριν. Αυτό που ετοιμάζω λοιπόν στο προσεχές μέλλον είναι παρουσιάσεις τους σε βιβλιοπωλεία και σχολεία…