Γράφει: Αντώνης Σκιαθάς

H Γιώτα Κοντογεωργοπούλου γεννήθηκε και ζει στην Πάτρα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Ιστορίας - Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και της Σχολής "Εργαστήρι Επαγγελματικής Δημοσιογραφίας" και εργάζεται ως δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί σε εφημερίδες, τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, σε περιοδικά και σε ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης. Έχει γράψει κείμενα και στίχους τραγουδιών για δέκα θεατρικές παραστάσεις (Πάτρα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας, Θέατρο Ιθάκης, ανεξάρτητες παραγωγές κ.α.).

Η «Μυρωδιά του Αχινού» είναι μια οικογενειακή σάγκα 150 χρόνων με φόντο ιστορικά γεγονότα που καθόρισαν την πορεία της χώρας από τα μέσα του 19ου αιώνα έως και σήμερα, αλλά και με ίχνη μυστηρίου καθώς έχουμε αλυσιδωτές αποκαλύψεις  σε σχέση με τα πρόσωπα που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην πορεία τριών οικογενειών στο βάθος όλων αυτών των χρόνων και καθόρισαν τη ζωή των απογόνων πέντε γενεών.

Στο επίκεντρο βρίσκεται ο άνθρωπος, το αιώνιο ερώτημα αν η μοίρα ή οι προσωπικές επιλογές είναι αυτές που κινούν τα νήματα, αν μπορεί να διακρίνει εύκολα κανείς το δαίμονα και το θεό που κρύβει μέσα του.

Η συγγραφέας του βιβλίου που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Ωκεανίδα, είναι δημοσιογράφος και μας βάζει στο κλίμα ενός μυθιστορήματος, που έχει ήδη αγκαλιαστεί από το αναγνωστικό κοινό.

Εν αρχή είναι ο τίτλος που προκαλεί ένα ενδιαφέρον. Τι είναι ο αχινός και ποιο το… άρωμά του;

Ο αχινός είναι ο άνθρωπος και τα αγκάθια είναι η άμυνά του, η πανοπλία του. Mέσα κρύβεται ένας τρυφερός εαυτός που έχει τη μυρωδιά της θάλασσας. Και όσο πιο πολύ υποχωρεί η πανοπλία, τα αγκάθια, τόσο εμφανίζεται ο τρυφερός μας εαυτός. Ο άνθρωπος είναι προσανατολισμένος στο φως. Για αυτό και η πιο ενδιαφέρουσα παρατήρηση θεωρώ ότι αφορά τη διαδρομή ενός ανθρώπου από τα σκοτάδια που έχει μέσα του και είναι πάντα απόρροια μιας βαθιάς πληγής, προς το φως άρα και προς τη λύτρωση, η οποία έρχεται πάντα από μέσα μας. Οι δυο βασικοί ήρωες του βιβλίου μου ακολουθούν αυτή τη διαδρομή.

Μίλησέ μας για την ιστορία του «αχινού» σου…

Η τελευταία απόγονος της οικογένειας Παπαπάνου, Άννα Αργυρού κληρονομεί από τον παππού της, Δρακούλη Παπαπάνο, ένα νεοκλασικό σπίτι στην οδό Κορίνθου με μια ιδιόχειρη διαθήκη που μοιάζει παρωδία. Αυτή και ο παιδικός της φίλος, Βενέδικτος Μπέλης, απόγονος γνωστής οικογένειας της Ιταλικής παροικίας της Πάτρας θα επιστρέψουν στο σπίτι που ταυτίστηκε με την παιδική τους ηλικία, με τα πρώτα σκιρτήματα και τους εφιάλτες τους και θα συναντηθούν με τα φαντάσματά τους, προσπαθώντας να ξαναπιάσουν το νήμα στο σημείο όπου κόπηκε βίαια και τραγικά μια παραμονή Χριστουγέννων που άλλαξε τα πάντα γύρω τους.

Η εμφάνιση του τρίτου της παρέας, του Αρίστου Σταυρόπουλου ο οποίος αγνοείτο επί δεκαεννέα χρόνια, δημιουργεί συναισθηματικές ενστάσεις στο σήμερα, ενώ το παρελθόν επιστρέφει με όλα του τα πρόσωπα για να φτιάξει τη διαδρομή που οδηγεί στα αινίγματα του παρόντος.

Τρεις αιώνες δρόμος, με Κυρίαρχες φιγούρες τον Φωκίωνα και τον Δρακούλη Παπαπάνο που κίνησαν με τις επιλογές τους τις ζωές των ανθρώπων γύρω τους, ακολουθώντας τη δική τους μοναχική πορεία από τη σκληρότητα, την αλαζονεία και την τρέλα, στη γέννηση ενός νέου ανθρώπου μέσα τους.

Πρόσωπο-καταλύτης η Αγγελίνα Διακάτου, ένα κορίτσι φερμένο από τους κραδασμούς της γης, και πηγή του μυστηρίου ένα άλλο παιδί, ο μικρός Χρήστος η είσοδος του οποίου ήταν εφάμιλλη μιας σεισμικής δόνησης που δε σκόρπισε αντικείμενα αλλά ζωές.

Ένα τεράστιο σπίτι, δύο οικογένειες που αποκλίνουν πολεμικά για να καταλήξουν εν αγνοία τους να συγκλίνουν, πρόσωπα καθημερινά κι ωστόσο άγνωστα, λαϊκές φιγούρες και άνθρωποι του κοινωνικού αφρού μπλεγμένοι στον ίδιο ιστό, δημιουργούν το μωσαϊκό μιας πόλης που πέρασε από την ακμή στην παρακμή μα είναι έτοιμη και πάλι να σαλπάρει.

Ένα σφραγισμένο δωμάτιο και ένα ασημένιο κουτί, ένα μυστήριο πορτραίτο και ένα πήλινο πρόσωπο, οδηγούν την πλοκή κινώντας τον μηχανισμό των ανατροπών. Στο τέλος της διαδρομής κανείς δε φαίνεται να είναι ίδιος με αυτόν που συστήνεται στο περιβάλλον του. Όσο πιο πολύ προσπαθούν οι ήρωες να ελέγξουν τη ζωή τους, τόσο πιο πολύ απομακρύνονται από την επιδίωξή τους.

Δύο επιπλέον φάκελοι, μια άλλου είδους διαθήκη, περιμένουν στο τέλος του δρόμου τον Αρίστο Σταυρόπουλο και τον Βενέδικτο Μπέλη, την ώρα που οι επιβάτες του πλοίου, στο τέλος της εβδομάδας του δημοψηφίσματος που έφερε τα «όχι» και το «ναι» μέσα σε λίγες ώρες στην ίδια ακριβώς ευθεία, μιλάνε για τον κόσμο που έφυγε και αυτόν που δε λέει να 'ρθει.

Γιατί επέλεξες την Πάτρα για αυτό το πρώτο εγχείρημα; Και γιατί η αφήγηση σταματάει στο 2015 και τις ημέρες του δημοψηφίσματος;

Η ιστορία μου επί της ουσίας έχει φόντο την περιπέτεια της πόλης και την περιπέτεια της χώρας από το 1867 μετά το μεγάλο σεισμό στην Κεφαλονιά και τρία χρόνια μετά την Ένωση των Επτανήσων με την Ελλάδα οπότε και έρχεται στην Πάτρα μια οικογένεια από το Ληξούρι. Η οικογένεια αυτή θα φιλοξενηθεί από μια οικογένεια σταφιδεμπόρων της Πάτρας οι απόγονοι των οποίων θα διαγράψουν μια πορεία συγκλίσεων και αποκλίσεων μεταξύ τους καθώς και με τα μέλη μιας τρίτης οικογένειας από την Ιταλική κοινότητα της Πάτρας.

Σε όλη αυτή τη διαδρομή η οποία εστιάζει στον άνθρωπο και στον αγώνα του να ορίσει τη μοίρα του, τα πραγματικά γεγονότα που συνέβησαν στην χώρα λειτουργούν ως σημεία εκκίνησης των αλλαγών στις ζωές των ηρώων.

Η Πάτρα λοιπόν επιλέχθηκε επειδή είναι μια πόλη που αποτυπώνει τη σύγχρονη ελληνική περιπέτεια με ένα ιδιαίτερο στίγμα καθώς έζησε με ένταση περιόδους ακμής (σταφοδεμπόριο) και περιόδους ύφεσης (αποβιομηχάνιση), περιόδους πολιτικών συγκρούσεων και κοινωνικών αρρυθμιών που απασχόλησαν το πανελλήνιο (δολοφονία Τεμπονέρα, έκρηξη Βότση κλπ) , ενώ πάντα μέσω του λιμανιού της που είναι και η πύλη της χώρας προς της Δύση έρχονταν οι νέες ιδέες, τα ιδεολογικά και πολιτιστικά ρεύματα και έβρισκαν πρόσφορο έδαφος για να καλλιεργηθούν.

Νομίζω ότι για την ιστορία που ήθελα να πω, δεν θα μπορούσε να υπάρξει ιδανικότερος «καμβάς».

Βεβαίως στο βιβλίο υπάρχουν αναφορές σε γεγονότα που στιγμάτισαν την ιστορία της χώρας (μετανάστευση, κατοχή, εμφύλιος, δολοφονία Καλτεζά, δράση 17 Νοέμβρη και ΕΛΑ, διάσπαση της Αριστεράς, Τσερνομπίλ κ.α.) ενώ ταξιδεύουμε και στο Λονδίνο του 19ου αιώνα, στο Παρίσι τη δεκαετία του 70 και στην Κωνσταντινούπολη στα τέλη του 20ου αιώνα.

Η αφήγηση τώρα σταματάει στο 2015 και τις ημέρες του δημοψηφίσματος γιατί θεωρώ ότι τα γεγονότα του 2015 και η περιπέτεια του «ναι» και του «όχι» ξύπνησαν μνήμες μικρών και μεγάλων εμφυλίων από αυτούς που έζησε η χώρα μας και ταυτόχρονα έκλεισαν έναν κύκλο ψευδαισθήσεων. Κανείς μας δεν σκέφτεται μετά από αυτά με τον ίδιο τρόπο.

Ένα πολυπρόσωπο μυθιστόρημα με πάνω από 30 πρόσωπα, το οποίο διατρέχει μα πολύ μεγάλη περίοδο από το 1867 έως το 2015 και μάλιστα σε παράλληλη αφήγηση. Ακούγεται δύσκολο στο χειρισμό αν αναλογιστούμε ότι είναι το πρώτο σου μυθιστόρημα…

Ήταν δύσκολο να χειριστώ την παράλληλη αφήγηση σε τέσσερις περιόδους καλύπτοντας παράλληλα και τα φλας μπακ της κάθε εποχής αλλά και άνω από 30 χαρακτήρες που συνθέτουν μεν το νήμα της ίδιας ιστορίας, αλλά ζουν ο καθένας σε άλλη χρονική περίοδο, σε άλλες κοινωνικές τάξεις, έχουν άλλα βιώματα, αν και μπλεγμένοι στον ίδιο ιστό, χωρίς βεβαίως να το γνωρίζουν. Η μεγαλύτερη δυσκολία ήταν στο να έχω κάνω «σφιχτά» κεφάλαια με «νεύρο» ώστε μην μπερδευτεί ο αναγνώστης και να μπορεί να παρακολουθεί με ευκολία την παράλληλα αφήγηση ώστε να ζήσει στο τέλος το σασπένς της σύνδεσης των ιστοριών που οδηγεί στην κάθαρση. Όσο μεγάλη ήταν η δυσκολία βέβαια, τόσο μεγάλη ήταν και η πρόκληση και στο τέλος η ικανοποίηση ότι αυτό κατέστη δυνατό.

Σε δυσκόλεψε η σκιαγράφηση της προσωπικότητας των ηρώων σου;

Ο κάθε ήρωας από τους 30 και πλέον που έχουν από κυρίαρχο έως δευτερεύοντα ρόλο στο βιβλίο, υπηρετεί την ροή της ιστορίας. Τίποτε δεν θα ήταν ίδιο αν έλειπε έστω και ένας. Είναι μέρη μιας μηχανής που κινείται με τη βοήθεια όλων των γραναζιών της. Αυτό που προσπάθησα είναι κάθε ήρωας να έχει παράλληλα μια δική του προσωπική διαδρομή που να ολοκληρώνεται ανεξάρτητα της κεντρικής ιστορίας, να κάνει έναν ολοκληρωμένο κύκλο και να έχει μια συγκεκριμένη κατάληξη. Νομίζω ότι στην αρχή είναι η μεγάλη δυσκολία μέχρι να κτίσεις το προφίλ ενός ήρωα και να αρχίζεις να τον «βλέπεις» σαν να έχει σάρκα και οστά. Μετά οι ήρωες με κάποιο μαγικό τρόπο σε οδηγούν μόνοι τους, σου δείχνουν το δρόμο.

Αληθεύει ότι η ιδέα σου γεννήθηκε ένα βράδυ κατά τη διάρκεια συγκέντρωσης για το δημοψήφισμα;

Ναι, ένα βράδυ παραμονές δημοψηφίσματος. Η πλατεία Γεωργίου της Πάτρας ήταν γεμάτη κόσμο και εγώ καθόμουνα στο καφέ απέναντι από το δημοτικό θέατρο που ήταν φωτισμένο. Δίπλα μου στο τραπέζι κάθονταν μια οικογένεια με ιταλικά ονόματα, από τις οικογένειες καθολικών της Πάτρας. Ξαφνικά μου δημιουργήθηκε η αίσθηση ότι η πλατεία είναι ένα καράβι που σαλπάρει, η πόλη είναι ένα καράβι που σαλπάρει με όλα της τα όνειρα και όλες της τις αμαρτίες.

Η παρουσίαση στην Πάτρα είχε εντυπωσιακή συμμετοχή…

Ήταν πέρα από συγκινητική η ανταπόκριση της Πάτρας σε αυτή την πρώτη παρουσίαση όπως εντυπωσιακή είναι και η μέχρι στιγμής κίνηση του βιβλίου στα βιβλιοπωλεία στην Πάτρα αλλά και σε άλλες πόλεις. Άς ελπίσουμε ότι ο «αχινός» μου θα «μιλήσει» στους αναγνώστες και θα αγαπηθεί. Άλλωστε γράφουμε για να συνομιλήσουμε με τους άλλους. Αυτή είναι η ανάγκη που μας κινεί να γράφουμε βιβλία.