Γράφει: Πόπη Ξοφάκη

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε Facebook άλμπουμ.
Το βιβλίο «Όταν φεύγουν τα σύννεφα».
Η συγγραφέας Άννα Γαλανού.
Οι εκδόσεις Διόπτρα.

Οι εκδόσεις Διόπτρα και το Public Συντάγματος παρουσίασαν το νέο βιβλίο της Άννας Γαλανού με τίτλο, «Όταν φεύγουν τα σύννεφα».

Για το βιβλίο και τη συγγραφέα μίλησαν:

• Ιωάννα Νοταρά, συγγραφέας
• Βίκυ Κατσαρού, επιμελήτρια και blogger

Με τη συγγραφέα συνομίλησε η δημοσιογράφος και ραδιοφωνική παραγωγός Μαρίνα Λαχανά, αποσπάσματα διάβασε η ηθοποιός και σκηνοθέτης του ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου, Γιούλη Μαρούση, την εκδήλωση συντόνισε η αρθρογράφος Ελένη Κτιστάκη ενώ η Στέλλα Καρύδα ερμήνευσε το τραγούδι του βιβλίου με τίτλο, «Ένας ουρανός μ' αστέρια». Την εκδήλωση έντυσε εικαστικά με έργα του, ο ζωγράφος Μιχάλης Τζαμαλής.

«Ευχαριστώ για τη πολυπληθή παρουσία σας απόψε», είπε ο εκδότης της Διόπτρα κος Παπαδόπουλος Κωνσταντίνος και συνέχισε αστειευόμενος, «Ξέρουμε ότι είναι Απρίλης γιατί βγαίνει η Γαλανού. Είμαι βέβαιος ότι θα είναι και αυτό το βιβλίο καλοτάξιδο όπως τα προηγούμενα. Η Άννα είναι συγγραφέας με όλη τη σημασία της λέξεως. Κάθε χρόνο καταθέτει τη ψυχή της και αυτό επιστρέφει με την αγάπη και τα σχόλια των αναγνωστών στις περιοδείες που κάνει σε όλη την Ελλάδα. Φέρνει τους αναγνώστες κοντά της και κοντά στη Διόπτρα».

Ευχαρίστησε στη συνέχεια όλους τους συγγραφείς που παρευρίσκονταν, αλλά και το πάνελ της παρουσίασης. Καλωσόρισε στην οικογένεια του εκδοτικού οίκου Διόπτρα το καινούργιο μέλος της, την Ιωάννα Νοταρά, και ευχήθηκε για μία μακρά και επιτυχημένη συνεργασία.

Με ευχή και προς την κα Γαλανού έκλεισε το χαιρετισμό του, «Εύχομαι πολύ μεγάλη επιτυχία, θα είμαστε κοντά σου όπως πάντα».

«Νιώθω πολλή χαρά απόψε», δήλωσε η κα Γαλανού, βαθιά συγκινημένη όταν πήρε το λόγο. «Μία γιορτή βιβλίου, του καινούργιου μου βιβλίου, που πάντα θα αποτελεί αφορμή για να βρεθώ με παλιούς και αγαπημένους φίλους. Να γνωρίσω καινούργιους και να μοιραστώ αγκαλιές και φιλιά από όλους σας και με όλους σας. Πέρασε ένας χρόνος που βρεθήκαμε και πάλι εδώ στον ίδιο χώρο. Με πολλούς από εσάς μετράμε έξι χρόνια διότι το "Όταν φεύγουν τα σύννεφα" είναι το έκτο μου μυθιστόρημα».

«Μόνο αφορμές, μόνο μάτια που με κοιτάζουν με χαρά, συγκίνηση και αγάπη. Νιώθω μικρή μπροστά στην απεραντοσύνη αυτής της αγάπης που εισπράττω εδώ και χρόνια. Δεν ξέρω αν είμαι ικανή να την αποπληρώσω ή όχι. Το μόνο που μπορώ να πω με σιγουριά είναι ότι σας την ανταποδίδω με όλη μου τη καρδιά. Το ευχαριστώ μου μπορεί να ακούγεται κοινότυπο, είναι βγαλμένο όμως μέσα από τη καρδιά μου... Εκτιμώ όλους εσάς που ήρθατε να μοιραστείτε τη χαρά του νέου μου βιβλίου και ιδιαίτερα τη παρουσία όλων όσων αψήφησαν τις χιλιομετρικές αποστάσεις και ταξίδεψαν από κάποια μέρη της Ελλάδας για να βρεθούν με την "Άννα τους", όπως με αποκαλούν... Πως μπορώ να περιγράψω τη συγκίνηση που νιώθω; Να είστε όλοι καλά και η ευτυχία να είναι το μόνο που θα έχετε στη ζωή σας».

Ολοκληρώνοντας η κα Γαλανού δεν παρέλειψε να ευχαριστήσει τους εκδότες της Διόπτρα, Παπαδόπουλο Κωνσταντίνο και Αλεξάνδρα Αυγερινού-Παπαδοπούλου, που στέκονται δίπλα της συνοδοιπόροι, τον ιδρυτή της Διόπτρα τον κο Παπαδόπουλο-Κυπραίο Γιώργο, όλη την ομάδα του εκδοτικού οίκου για τη βοήθειά τους, την επιμελήτριά της, Βίκυ Κατσαρού, τη Μαρία Οικονόμου για τη σελιδοποίηση, το Γιώργο Παναρετάκη για το εξώφυλλο και τη Κάλλια Χαραλαμπάκη για... όλα.

Επίσης, ευχαρίστησε το Public για τη φιλοξενία, τους ομότεχνους που της έκαναν τη τιμή να παρευρίσκονται στη παρουσίαση και ευχήθηκε «Καλή επιτυχία στα βιβλία όλων, με υγεία και δύναμη στο πολύ δύσκολο έργο που προσπαθούμε να κάνουμε για να γλυκάνουμε τις ανθρώπινες καρδιές, να μαλακώσουμε πόνους και να απαλύνουμε συναισθήματα. Ευχαριστώ προσωπικά τη Γιώτα Γουβέλη, την Ιφιγένεια Τέκου, τη Μαίρη Κωνσταντούρου, τη Βασιλική Λεβεντάκη, τη Μαρίνα Φραγκεσκίδου, τη Σίσσυ Θεοφανοπούλου, τη Μαίρη Παναγιώτου, το Στέλιο Στυλιανού, την Ελένη Γαληνού, το Μιχάλη Σπέγγο, την Αναστασία Καλλιοντζή, την Κωνσταντίνα Μόσχου, την Βάσω Παπαδοπούλου, Κυριάκος Κουζούμης, τις ποιήτριες Έφη Μαχιμάρη και Μαργαρίτα Αρβανίτη και φυσικά τον κο Παπαδόπουλο-Κυπραίο Γιώργο ο οποίος είναι και συγγραφέας εκτός από ιδρυτής της Διόπτρα».

Επισήμανε τη στήριξη και προβολή που παρέχουν οι διαδικτυακές ομάδες, blogs, σελίδες βιβλίου, ευχαριστώντας τους: Μαρία Κουλούρη, Γεωργία Ρετετάκου, Εύα Νάτση, Πάνο Τουρλή, Λιάνα Τζιμογιάννη, Μαρία Μπακάρα, Ακριβή Μεριδιώτη. τον κο Γεωργόπουλο Σωτήρη, πρόεδρο της Παν/νιας Γαστρεντερολογικής Εταιρείας που τη τίμησε με τη παρουσία του. Τέλος ευχαρίστησε τους ανθρώπους που στήριξαν την παρουσίαση συμμετέχοντας στο πάνελ της για τους οποίους μίλησε περιεκτικά σχετικά με την επαγγελματική πορεία του καθενός ξεχωριστά, επαινώντας τους για το ήθος, τις απόψεις, το ταλέντο, την ευγένεια, τη διακριτικότητα, τη μεθοδικότητα, την ευαισθησία, την ωριμότητα και την αισθητική τους.

Έκλεισε με μία ευχή για όλους, «Εύχομαι υγεία και ν' ανταμώνουμε πάντα με αφορμές χαράς, γιορτής και πνευματικής ανάτασης. Εύχομαι στους ομότεχνους, μέσα στη δύσκολη ζωή που ζούμε, να μπορούμε να ακουμπάμε τις ψυχές των ανθρώπων γιατί αυτό έχουν ανάγκη».

Την σκυτάλη πήρε η συντονίστρια της βραδιάς, κα Ελένη Κτιστάκη, η οποία πριν δώσει το λόγο στους ομιλητές, μίλησε και η ίδια δυο για τη συγγραφέα και φίλη της Άννα Γαλανού, αλλά και για το βιβλίο της, «Μεγάλη η τιμή μου, μεγαλύτερη η χαρά μου που ακόμα για μία φορά η Άννα με επέλεξε και εμπιστεύτηκε στα χέρια μου τη δουλειά της. Τη γνώρισα πρώτα σαν συγγραφέα και μετά σαν άνθρωπο. Από τη πρώτη επαφή μαζί της σε κατακτά με τη ζωντάνια, τη ζεστασιά και την αυθεντικότητά της. Είναι πραγματικά ένα λαμπερό και χαρισματικό πλάσμα. Προικισμένη με το μοναδικό ταλέντο της δημιουργικότητας, μας προσφέρει με την επιδέξια πένα της περιγραφές χαρακτήρων και δυνατά συναισθήματα... Μιλάει για ανθρώπους πλασμένους από χώμα και νερό, από λάσπη. Μιλάει για μας. Για ανθρώπους που αγαπούν και μισούν, που λένε ψέμματα, κρύβουν αλήθειες... Μέσα από κάθε βιβλίο της Άννας ανακαλύπτεις κάποιο κομμάτι του εαυτού μας... Είμαστε κρυμμένοι όλοι εμείς. Είμαστε οι επιλογές μας ή αλλιώς θύματα των επιλογών μας. Τα γραφόμενά της αποδίδουν συναισθήματα δυνατά που αγγίζουν με λεπτότητα τη ψυχή του αναγνώστη... Σ' όλα τα βιβλία της διακρίνουμε πόσο της αρέσει να χρησιμοποιεί ένα "σκηνοθετικό τερτίπι", όπως το αποκαλεί και η ίδια. Για να ενώσει εποχές και συνήθειες του παλιού μα όχι ξεχασμένου τρόπου ζωής... Ξέρουν όλοι όσοι τη γνωρίζουν πως είναι ένας, φύση και θέση αισιόδοξος άνθρωπος, χωρίς αδιέξοδα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα βιβλία της αφού μετά από μία δύσκολη πλοκή της ιστορίας της όλα στο τέλος μπαίνουν στη σωστή σειρά. Όλους τους ανταμείβει ανάλογα με τα πεπραγμένα τους... Το τελευταίο βιβλίο της, "Όταν φεύγουν τα σύννεφα", πιστεύω ότι είναι το καλύτερό που έχει γράψει. Είναι πολύ δυνατό και απρόβλεπτο, από τις πρώτες σελίδες καθηλώνει τον αναγνώστη. Η συγγραφέας σκιαγραφεί τις εποχές και τις αλλαγές της ζωής μ' ένα μοναδικό τρόπο και μεταμορφώνει τις λέξεις σ' ένα χορό αισθημάτων και αναζήτησης με χαμηλή ταχύτητα για να μπορέσει ο αναγνώστης να μπει για τα καλά στο πετσί του ρόλου των ηρώων... Καταφέρνει με εξαιρετική δεξιοτεχνία να φωτίζει κάθε απορία μας. Τέλος, το "Όταν φεύγουν τα σύννεφα" είναι ένα βιβλίο για απαιτητικούς αναγνώστες, για αυτούς που αγαπούν την καλή λογοτεχνία».

Η κα Στέλλα Καρύδα ερμήνευε ενδιάμεσα των ομιλιών, α καπέλα, το ρομαντικό τραγούδι «Ένας ουρανός μ' αστέρια», που αναφέρεται και στο βιβλίο και πρωτοερμήνευσε ο Γιάννης Βογιατζής. Αντίστοιχα, η κα Γιούλη Μαρούση διάβαζε ενδιάμεσα των ομιλιών αποσπάσματα από το βιβλίο μ' έναν πραγματικά ιδιαίτερο τρόπο.

«Απόψε η βραδιά είναι αφιερωμένη στη τελευταία συγγραφική δουλειά μιας υπέροχης γυναίκας και μιας εξαιρετικής συγγραφέως», είπε η κα Ιωάννα Νοταρά παίρνοντας το λόγο και συνέχισε, «Το "Όταν φεύγουν τα σύννεφα" είναι ο τίτλος του βιβλίου που κλείνοντάς το θα νιώσετε και σεις όπως κι εγώ πόσο σημαντικό τελικά είναι να φεύγουν τα σύννεφα από τις ζωές μας. Ωστόσο, πρέπει να ομολογήσω ότι είμαι ιδιαίτερα αγχωμένη μιας και είναι μεγάλη ευθύνη να παρουσιάζεις το έκτο βιβλίο μιας συγγραφέως του μεγέθους της φίλης Άννας. Κατά τη γνώμη μου το βιβλίο είναι το σημαντικότερο ερέθισμα του νου και άρα η πιο σπουδαία πρόκληση για να σκεφτούμε και να προβληματιστούμε σε εποχές πολιτισμικά πολύ δύσκολες. Γι' αυτό εμείς οι μεγαλύτεροι οφείλουμε να μιλήσουμε στις νεότερες γενιές, στα παιδιά μας, για την αξία του βιβλίου ώστε να τους οδηγήσουμε βήμα βήμα να το αγαπήσουν. Είναι χρέος μας να τους δείξουμε πως όλα ξεκινούν από το άγγιγμα και από τη χαρακτηριστική μυρωδιά του, ενώ τελειώνουν με το μαγικό παιχνίδι των λέξεων του συγγραφέα ο οποίος κοπιάζει επιδιώκοντας να μας ταξιδέψει αλλά και να μας ευαισθητοποιήσει... Δυσκολεύτηκα να βρω τις κατάλληλες λέξεις για να περιγράψω όλα όσα ένιωσα βαδίζοντας στις σελίδες του. Κι αφού θαύμασα, όπως σε κάθε βιβλίο της Άννας, τη λογοτεχνική της γραφή, αυτή τη φορά στάθηκα στην τεχνική της συγγραφέως. Εδώ η Άννα διαχειρίζεται άνετα την ιστορία της παίζοντας κυριολεκτικά με τους χρόνους. Έτσι θα παρατηρήσετε κι εσείς όπως κι εγώ έκπληκτη, να εναλλάσσεται ο ενεστώτας με τον μέλλοντα, ο αόριστος με τον παρατατικό, με απόλυτη επιτυχία. Εντυπωσιάστηκα με τον τρόπο που περιγράφει και διαχειρίζεται τους πέντε ήρωές της. Η συγγραφέας διεισδύει βαθιά στη ψυχολογία τους και αναλύει σχολαστικά τα συναισθήματά τους... Οφείλω να συγχαρώ την Άννα που πέτυχε να με συμπαρασύρει τόσο ώστε οι ήρωές της να γίνουν οι άνθρωποι της δικής μου διπλανής πόρτας... Το βιβλίο αυτό της Άννας είναι μια περιπέτεια ζωής».

Η κα Νοταρά συνέχισε σκιαγραφώντας τους ήρωες της ιστορίας.

«Η Άννα Γαλανού επιλέγει πολύ σωστά την κάθαρση έτσι όπως και οι Αρχαίοι Έλληνες. Επιλέγει επίσης να φέρει όλους τους ήρωες προ των όποιων ευθυνών τους. Σε κάποιους θα επιβάλλει και αυτοκριτική. Θα τους φέρει ενώπιος ενωπίω και τότε οι ίδιοι οι ήρωες θα τραβήξουν τις μάσκες τους αποκαλύπτοντας τους εαυτούς τους στο πρόσωπό τους, "δίχως μακιγιάζ", όπως λέει η συγγραφέας. Ο σκοπός ύπαρξης ενός βιβλίου δεν είναι μόνο να μας ταξιδέψει αλλά κυρίως να μας μεταφέρει μέσα από τις σελίδες του ένα μήνυμα. Η συγγραφέας κόπιασε για πολλά μηνύματα... Θα αναφερθώ στα δύο σημαντικότερα. Το πρώτο είναι για το σεβασμό που οφείλουμε να δείχνουμε όλοι στο παρελθόν μας αντί να το περιφρονούμε... Το δεύτερο αφορά τη δύναμη της αλήθειας. Κανείς ποτέ δεν έχασε λέγοντας την αλήθεια. Και ούτε βγήκε κερδισμένος όταν επέλεξε να την κρύψει, να τη σκεπάσει ή να την υποτιμήσει. Ευχαριστώ πάρα πολύ την Άννα για το υπέροχο ταξίδι μέσα από το βιβλίο της».

«Στην πρόσκληση αναφέρομαι ως επιμελήτρια και blogger, θα επιστρατεύσω όμως την ιδιότητα της φιλολόγου και του ανθρώπου που έχει ασχοληθεί πάρα πολύ με την επιτέλεση της λογοτεχνίας και πως ένας αναγνώστης προσλαμβάνει ένα λογοτεχνικό έργο», είπε καλησπερίζοντας τους παρευρισκόμενους η κα Βίκυ Κατσαρού και συνέχισε, «Όλοι οι επιμελητές συναντάμε μία δυσκολία. Κάποιες φορές μπορεί να ξεπεράσουμε το όριο και να επέμβουμε περισσότερο στο κείμενο του συγγραφέα. Από την άλλη, κυνηγάμε το λάθος. Όταν όμως κυνηγάς το λάθος υπάρχει ο φόβος να πέσεις στο λάθος. Αυτό που μου αρέσει πολύ να λέω για τη σχέση συγγραφέα-επιμελητή, είναι ότι βαδίζουν χέρι χέρι. Ο επιμελητής φωτίζει την ψυχή του συγγραφέα στο κείμενο... Μέχρι πριν ένα αιώνα όλοι οι κριτικοί της λογοτεχνίας επικεντρώνονταν στον ίδιο το συγγραφέα. Μελετούσαν τον έργο του για να φωτίσουν τη προσωπικότητά του. "Λάτρευαν" το συγγραφικό του προσωπείο και όχι και τόσο το έργο του. Μετά όμως από κάποιες σπουδαίες πολιτικές αλλαγές που έγιναν όπως η πτώση του Γ' Ράιχ, το τείχος του Βερολίνου, έγινε μία στροφή. Από τη λατρεία στο συγγραφέα πήγαν στο ίδιο το κείμενο. Σημασία έχει πλέον το πως ο αναγνώστης προσλαμβάνει ένα λογοτεχνικό έργο. Όλα υπόκεινται στη κρίση του. Τίποτα δεν είναι μαύρο ή άσπρο. Τα πάντα είναι γκρι και υποκειμενικά... Χρησιμοποιεί λοιπόν το λογοτεχνικό έργο πολλές φορές με ψυχοθεραπευτικό όφελος. Αυτό το βιβλίο είχε και για μένα τέτοιο όφελος».

Η κα Κατσαρού συνέχισε με την περιγραφή της πλοκής της ιστορίας και των ηρώων, φέροντας ως παράδειγμα όλους εμάς με κοινό παρονομαστή παρόμοιες εμπειρίες και ανησυχίες, «Όλοι μας έχουμε την ίδια ανησυχία. Να προλάβουμε να ζήσουμε πραγματικά χωρίς να φοβόμαστε τίποτα. Τίθενται πολλά ερωτήματα. Πως διαμορφώνεται ο χαρακτήρας ενός κοριτσιού χωρίς πατρική προστασία και ασφάλεια; Ποιες οι συνέπειες όταν δεν υπάρχει η πατρική παρουσία; Πως εξελίσσεται ένα αγόρι όταν στερείται τη γονεϊκή αγάπη από παιδί; Μου θυμίζει αυτό που είπε χαρακτηριστικά ο Άρθουρ Σοπενχάουερ, "Η κόλαση είναι να γινόμαστε ο ένας ο διάβολος του άλλου"...

...Μέσα από δύσκολες και δυσάρεστες καταστάσεις μαθαίνουμε ν' αγαπάμε τον εαυτό μας και να επενδύουμε σ' αυτόν. Σμιλεύουμε την προσωπική μας ελευθερία χωρίς ν' αναλωνόμαστε σε λάθος ανθρώπους και λάθος συμβιβασμούς. Τότε βλέπουμε πραγματικά ποιος μας ταιριάζει και αξίζει την αγάπη μας... Η ανάγκη να ζήσουμε είναι επιτακτική... Το θεραπευτικό μέσο είναι μόνο η πραγματική και αληθινή αγάπη... Η αγάπη είναι βαθιά γνώση και αποδοχή του εαυτού».

Κλείνοντας, η κα Κατσαρού σημείωσε ότι το συγκεκριμένο βιβλίο είναι μια ιστορία αγάπης κυρίως, δεν λείπει και το αστυνομικό στοιχείο, έχοντας πολλές προεκτάσεις στη ψυχή του ανθρώπου. «Ξεγυμνώνεται η ανάγκη όλων μας για αγάπη», είπε και επισήμανε τον ιδιαίτερο τρόπο γραφής της συγγραφέως, «Κάθε λέξη είναι επιλεγμένη, τίποτα δεν είναι αφημένο στην τύχη, κάθε πρόταση λειτουργεί σαν εξίσωση όπου η κάθε λέξη έχει συγκεκριμένο λόγο ύπαρξης για να βρίσκεται εκεί, ακόμα και τα σημεία στίξης. Ο λόγος έχει ρεαλισμό και συνέπεια. Λέξεις που ξεχειλίζουν ποιητικότητα και νοσταλγία... Το στοίχημα του συγγραφέα είναι η αναδρομική αφήγηση... Αποκαλύπτει πάντα τόσα όσα πρέπει... Η Άννα παλινδρομεί από το παρόν στο παρελθόν ομαλά, φωτίζοντας τα επιτειδευμένα σκοτεινά σημεία της ιστορίας εκεί που χρειάζεται... Πυρήνας των προτάσεων δεν είναι τα ουσιαστικά αλλά τα ρήματα. Τα ρήματα είναι φορείς ενέργειας και δράσης».

Μετά την εξαιρετική ανάλυση της κας Βίκυ Κατσαρού ο λόγος δόθηκε στη δημοσιογράφο κα Μαρίνα Λαχανά η οποία συνέβαλε και η ίδια στην περιγραφή του ρόλου των ρημάτων στο κείμενο, λέγοντας, «Οι γλωσσολόγοι λένε ότι πάνω στα ρήματα χτίζεται η γλώσσα» και συνέχισε για τη σχέση της με τη συγγραφέα, «Με την Άννα Γαλανού έχουμε μιλήσει πολλές φορές για τέχνη, για φιλοσοφία, για την κοινωνία, το θέατρο, τη μουσική, τα παιδιά μας και για την Κρήτη. Έχουμε μία συχνή επικοινωνία ακόμα και μέσω του ραδιοφώνου. Δεν ήθελα όμως να τη ρωτήσω στο ραδιόφωνο τίποτα σχετικά με το βιβλίο, ήθελα να τα λέγαμε εδώ, στη παρουσίασή του. Με τιμά πολύ αυτή η πρόσκληση όπως με τιμά και με τη φιλία της. Σ' αυτή την παρουσίαση νιώθω μια οικειότητα γιατί μία από τις ηρωίδες στο βιβλίο εκφράζει την επιθυμία να ασχοληθεί με το ραδιόφωνο».

Η κα Λαχανά με την ιδιότητα πλέον της δημοσιογράφου ζήτησε από τη συγγραφέα να της λύσει απορίες σχετικά με την ιστορία, απορίες δικές της αλλά προφανώς και των αναγνωστών που είχαν διαβάσει το βιβλίο. Τα ερωτήματα που τέθηκαν ήταν πολλά αλλά αξίζει να σταθούμε στα πιο σημαντικά όπως το αν ψάχνει ο αναγνώστης στοιχεία σύνδεσης με την ιστορία όπως βρήκε και η ίδια, πως επιλέχθηκε το τραγούδι που ακούστηκε και πόσο τη βοήθησε στην εξέλιξη της ιστορίας, το ζήτημα της μητρότητας και πόσο κατάφερε να ελέγξει τους ήρωές της, ποιος ο δρόμος τους, αν εξεπλάγη από κάποιον.

Η κα Γαλανού με το χειμαρώδη τρόπο που τη διακρίνει, ανταποκρίθηκε στις ερωτήσεις με τις τεκμηριωμένες απαντήσεις που έδωσε. «Κάθε αναγνώστης είναι εγκλωβισμένος στα δικά του θέλω και προβλήματα, διαβάζοντας ένα βιβλίο άθελά του ταυτίζεται με τους ήρωες και προβληματίζεται... Αφορμή επιλογής του τραγουδιού ήταν αφενός ότι δεν μου αρέσει η πανσέληνος αλλά τ' αστέρια. Συν τοις άλλοις το τραγούδαγε η μάνα μου. Το τραγούδι δημιουργεί τα συναισθήματα που θέλω, θλίψη και ένταση. Ο αναγνώστης με τα τραγούδια χαλαρώνει και δεν αγχώνεται. Όλα τα βιβλία μου έχουν τη μουσική τους μέσα... Οι ήρωές μου δεν μεγάλωσαν σε ομαλές συνθήκες. Με απασχόλησε πως μεγαλώνει ένα παιδί... Το βιβλίο αυτό ήταν κάτι διαφορετικό από τ' άλλα... Η ομολογία του λάθους είναι σαν μία μεγάλη συγνώμη».

Τον επίλογο της όμορφης βραδιάς έκανε η ίδια η συγγραφέας κα Άννα Γαλανού διαβάζοντας το τελευταίο απόσπασμα από το βιβλίο, διαλέγοντας από αυτό για το τέλος, μία αισιόδοξη φράση, «Μοσχοβολούσαν οι μενεξέδες όπως μοσχοβολούσε και η ΖΩΗ και τότε, αποφάσισα ν' ακολουθήσω τη μυρωδιά».