Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Βάνα Μαυρίδου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Σπούδασε στην Αρχιτεκτονική σχολή της Πάτρας και εξειδικεύτηκε στην αρχιτεκτονική εσωτερικών χώρων, αντικείμενο με το οποίο ασχολείται επαγγελματικά.

Από μικρή ανακάλυψε την αγάπη της για τη λογοτεχνία και τη συγγραφή. Όταν απέκτησε το πρώτο της παιδί άρχισε να δημιουργεί εικόνες μέσα από φανταστικά ταξίδια. Διηγούμενη ιστορίες πήγαινε σε χώρες μακρινές, συναντούσε ήρωες ξεχωριστούς και ζούσε μαζί τους όμορφες, μικρές μα και μεγάλες στιγμές.

«Ο Νέλο και το μαγικό πινέλο» είναι το πρώτο της παραμύθι που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή και κάνει πραγματικότητα το όνειρο να δει τις ιστορίες της στα χέρια των παιδιών.

Σπουδάσατε αρχιτεκτονική, η γραφή πώς προέκυψε και τι είδους ανάγκες σας καλύπτει;

Το γράψιμο ήταν κομμάτι της ζωής μου πολύ πριν τις σπουδές μου. Από παιδί έγραφα σκέψεις, μικρά κείμενα, άλλα σκόρπια και άλλα πιο δομημένα και ήταν σίγουρο ότι κάποια στιγμή της ζωής μου η γραφή θα εμφανιζόταν με κάποια πιο ολοκληρωμένη μορφή μπροστά μου. Μάλλον τώρα ήταν εύφορο το έδαφος και είχε έρθει η στιγμή του να βγει προς τα έξω.

«Ο Νέλο και το μαγικό πινέλο» είναι το πρώτο σας βήμα στο χώρο του βιβλίου, γιατί επιλέξατε το παραμύθι;

Επέλεξα αυτό το είδος γιατί μπορεί να αγγίξει τις ψυχές των παιδιών, αλλά και των μεγάλων που τους τα διαβάζουν. Γενικότερα όμως, θεωρώ το παιδικό κοινό πιο αθώο, πιο ειλικρινές και πιο κατάλληλο για να περάσω τα μηνύματα που θέλω. Είναι τρομακτικά δύσκολο να αφήσεις το στίγμα σου στον τρόπο σκέψης κάποιου, και έστω και ένα παιδάκι να καταφέρει να νιώσει πιο δυνατό μέσα από την ιστορία του Νέλο, θα είμαι ικανοποιημένη.

Ένα άλλο λογοτεχνικό είδος υπάρχει σαν πιθανότητα και ποιο;

Δε θα το απέκλεια, αλλά δε νομίζω πως είναι τώρα η κατάλληλη στιγμή. Αν γίνει στο μέλλον θα είναι αστυνομικό μυθιστόρημα. Έχω κάτι στο μυαλό μου, αλλά για την ώρα το έχω παγωμένο γιατί συνεχώς ξεπηδούν ανάμεσα στις σκέψεις μου ήρωες παιδικών ιστοριών.

Στο βιβλίο σας «Ο Νέλο και το μαγικό πινέλο» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πνοή, ο μικρός Νέλο μας μιλά για το κυνήγι του ονείρου, την πίστη στον εαυτό μας. Ρεαλιστής και ονειροπόλος κονταροχτυπιούνται πολλές φορές μέσα στο ίδιο σώμα, θα πρέπει κατά τη γνώμη σας να κυνηγούμε τα όνειρα μας ασχέτως αποτελέσματος; 

Δεν έχει νόημα η ζωή αν δεν κυνηγάμε τα όνειρα μας. Είναι σαν να οδηγείς προς μια κατεύθυνση, αλλά χωρίς συγκεκριμένο προορισμό. Μέσα από την αναζήτηση μαθαίνουμε και ολοκληρωνόμαστε σαν άνθρωποι. Το αποτέλεσμα πολλές φορές έχει ελάχιστη σημασία, καθώς η διαδρομή μέχρι εκεί έχει προσφέρει τόσα πολλά στην καρδιά και στο μυαλό μας που ακόμα κι αν επιτευχθεί ο αρχικός στόχος, δεν μεγεθύνει ιδιαίτερα την πληρότητα που αισθανόμαστε. Έκτος βεβαία αν μιλάμε για τα παιδιά, που συνήθως το αποτέλεσμα είναι αυτό που τα ικανοποιεί περισσότερο εκείνη τη στιγμή, αν και μακροπρόθεσμα και εκείνα θα αντιληφθούν τη δύναμη της προσπάθειας.

Ως γονείς θεωρείτε πως βοηθούμε τα παιδιά μας στο κυνήγι των δικών τους ονείρων ή τα προσγειώνουμε απότομα πολλές φορές στη σκληρή πραγματικότητα με αποτέλεσμα να τους στερούμε την ευκαιρία να το ζήσουν;

Θεωρώ πως τις προηγούμενες δεκαετίες οι γονείς κατεύθυναν σε μεγάλο βαθμό τα παιδιά τους, άλλοτε υποσυνείδητα και άλλοτε όχι, ώστε να εκπληρώσουν μέσα από εκείνα τα δικά τους χαμένα όνειρα.

Αφουγκράζομαι όμως πως αυτό τείνει να αλλάξει, και οι σύγχρονοι γονείς, διαβάζουν περισσότερο, ενημερώνονται και ωθούν τα παιδιά τους να εξερευνούν, να κάνουν λάθη, να πέφτουν και να σηκώνονται πιο δυνατά. Προσωπικά αυτό προσπαθώ να κάνω με τα δικά μου παιδιά. Να τα βοηθώ υποστηρικτικά να κυνηγούν κάθε στόχο τους, ασήμαντο η πολύ σπουδαίο. Να μη σταματούν να προσπαθούν, ακόμα κι αν βλέπουν πως αυτέ που αναζητούν είναι άπιαστο.

Θεωρείτε πως αξίζει η πραγματοποίηση ενός ονείρου έστω και αν το αποτέλεσμα απέχει από την αρχική πρόθεση;

Αυτό είναι κάτι που στην κάθε περίπτωση χρειάζεται ζύγισμα. Σίγουρα η ικανοποίηση της επίτευξης του στόχου τονώνει την προσωπικότητα και από την άλλη ένα αποτέλεσμα τελείως διαφορετικό από αυτό του αρχικού πλάνου φέρνει απογοήτευση. Όπως και να έχει όμως, η διαδρομή μέχρι το όνειρο έχει αφήσει εφόδια γνωστικά και συναισθηματικά που σε βάθος χρόνου είναι ανεκτίμητα.

Πολλές φορές μια μικρή βοήθεια είναι αρκετή στα παιδιά μας, στο διπλανό μας, στο συνάνθρωπο, τη δίνουμε όμως; Θεωρείτε πως συμπονούμε, καταλαβαίνουμε, συναισθανόμαστε τον πόνο, την δυσκολία του άλλου;

Αυτό δυστυχώς είναι κάτι που δεν μπορώ να αξιολογήσω, γιατί η εικόνα που έχω είναι αρκετά περιορισμένη. Θεωρώ όμως πως η προσφορά και η ανθρωπιά είναι χαρακτηριστικά της πλειονότητας των Ελλήνων. Έτσι μεγάλωσαν οι παππούδες μας, οι γονείς μας κι εμείς. Και πιστεύω έτσι θα μεγαλώσουμε κι εμείς τα παιδιά μας. Μαθαίνοντάς τα να νοιάζονται για τους ανθρώπους γύρω τους. Άλλωστε, το να ζεις μόνο για τον εαυτό σου σε κάνει να χάνεις τις μεγαλύτερες χαρές που μπορεί να βιώσει ο άνθρωπος.

Όταν χρειάσθηκε είχατε την τύχη να βρεθεί στο δρόμο σας ένα «μαγικό πινέλο» και ποιος-ποια-ποιο ήταν αυτό;

Πολλές φορές στη ζωή μου χρειάστηκα μια ώθηση και τόνωση στην αυτοπεποίθηση μου, γιατί γενικώς ως παιδί δεν πίστευα στον εαυτό μου. Τότε ήταν μια δασκάλα που με έκανε να με δω με άλλο μάτι και να επενδύσω στις δυνάμεις μου. Σήμερα έχω τον άντρα μου που πιστεύει σε ό,τι δοκιμάζω και είναι εκείνος που αν δεν τον είχα, αμφιβάλλω αν θα τολμούσα νέα βήματα.

Πολλές φορές δεν βρίσκεται μαγικό πινέλο στο δρόμο μας, τι είναι αυτό που κρατά αυτή τη δύναμη μέσα μας, γιατί δεν μπορούμε να τη βρούμε μόνοι μας και πώς μπορεί αυτό να αντιμετωπισθεί;

Συνήθως αυτό που μας συγκρατεί είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης. Αυτή μπορεί να οφείλεται στον τρόπο με τον οποίο μεγαλώσαμε, σε κάποιο πρότυπο που ακλουθήσαμε ή θελήσαμε να αντιγράψουμε, ή ακόμη και σε κάποιο χαρακτηριστικό της προσωπικότητας μας. Ότι όμως κι αν ισχύει από αυτά , αν το δουλέψουμε με τον εαυτό μας μπορεί να λυθεί και να μας απελευθερώσει.

Κάποιες φορές λειτουργούμε εμείς οι γονείς ως πινέλα χωρίς μαγεία - βοηθάμε τα παιδιά μας μεν, αλλά κατευθύνοντας τα αλλού σε πιο ρεαλιστικές και ασφαλείς επιλογές – με αποτέλεσμα να τα «ευνουχίζουμε» μεταδίδοντας τους δικούς μας φόβους και αναστολές, πώς το σχολιάζετε;

Αυτό είναι πράγματι γεγονός. Ειδικά τα παιδιά της δικής μου γενιάς μεγαλώσαμε με αυτό τον τρόπο. Οι γονείς μας -πάντα με τις καλύτερες των προθέσεων- ακολουθώντας την πεπατημένη, μας οδηγούσαν στα μονοπάτια που εκείνοι πίστευαν ότι είναι πιο ασφαλή για να έχουμε ένα «σίγουρο μέλλον». Έτσι όμως δυστυχώς πολλά παιδιά έπνιξαν τις επιθυμίες τους, τις βαθύτερες ανάγκες τους και τα κρυφά τους όνειρα, μόνο και μόνο για να τους ευχαριστήσουν. Ύστερα ήρθε η κρίση και αποδείχτηκε πως κανένας δρόμος δεν είναι ασφαλής. Μόνο η αγάπη για αυτό που κάνεις και η εκπλήρωση ενός ονείρου μπορούν να αποτελέσουν κινητήρια δύναμη για να γίνει κάποιος επιτυχημένος.

Ως λαός είμαστε κοντά στο βιβλίο; Καλλιεργούμε στα παιδιά την αγάπη για αυτό όσο θα έπρεπε; Αν όχι, γιατί κατά τη γνώμη σας;

Δεν είμαστε, όχι. Κι είναι λυπηρό αυτό. Νομίζω πως η μερίδα του αναγνωστικού κοινού ολοένα και μικραίνει. Τα ενδιαφέροντα και οι ασχολίες μας ως λαός νομίζω έχουν περιοριστεί αρκετά.

Παρατηρώ όμως, μια ιδιαίτερη αγάπη των ενηλίκων στο παιδικό βιβλίο και αυτό είναι κάτι που με χαροποιεί πολύ. Βλέπω παιδιά να διαβάζουν παραμύθια. Κι αυτό είναι σημάδι πως κάτι καλό έρχεται. Παιδιά με φαντασία, με πλούσιο λεξιλόγιο και κριτική άποψη. Τι καλύτερο και πιο πολλά υποσχόμενο για το μέλλον;

Υπάρχει λογοκρισία στο παιδικό παραμύθι όσον αφορά τη θεματολογία του ή θεωρείτε πως αναλόγως της ηλικίας θα πρέπει να μιλούμε για όλα στα παιδιά ακόμη και για δύσκολα θέματα όπως ρατσισμός, ενδοοικογενειακή βία, πόλεμος;

Εννοείται πως πρέπει να τα φέρνουμε σε επαφή με όλα όσα θα συναντήσουν στη μετέπειτα ζωή τους. Απλώς πιστεύω πως πρέπει ο τρόπος που θα τα περνάμε στα παιδιά, να είναι ο κατάλληλος για την ηλικία τους. Δε γίνεται ένα παιδί Δημοτικού να αντιλαμβάνεται με τον ίδιο τρόπο αυτά τα θέματα με ένα παιδάκι προσχολικής ηλικίας. Με τη σωστή προσέγγιση όμως μπορούμε να τους θέσουμε τις βάσεις για να τα κατανοήσουν αργότερα και να τα αντιμετωπίσουν με ωριμότητα.

Ο Νέλο ζει σε ένα ιδανικό περιβάλλον, ως λαός ενδιαφερόμαστε αρκετά για το περιβάλλον;

Απεναντίας. Θεωρώ ότι δεν ενδιαφερόμαστε καθόλου. Πάρα τις τεράστιες ενημερωτικές καμπάνιες και την πληροφόρηση που έχουμε, συνεχίζουμε να πετάμε σκουπίδια στο πεζοδρόμιο ενώ ο κάδος είναι τρία βήματα μακριά μας. Συνεχίζουμε να πετάμε άδεια κουτάκια από το παράθυρο του αυτοκινήτου, γιατί το αυτοκίνητο μας το θέλουμε καθαρό. Συνεχίζουμε να σβήνουμε τα τσιγάρα μας στην άμμο και να πετάμε τα απορρίμματα μας στην κάδο ανακύκλωσης. Είμαστε πολλά χρόνια πίσω σε αυτόν τον τομέα και θεωρώ ότι δε θα αλλάξει εύκολα η νοοτροπία μας.

Τελικά, είναι ποτέ αργά να γίνουμε αυτό που θα θέλαμε πραγματικά να είμαστε;

Ποτέ. Ποτέ δεν είναι αργά για να κυνηγήσουμε ένα όνειρο. Ποτέ δεν είναι αργά για να προσπαθήσουμε, ακόμα κι αν δεν τα καταφέρουμε. Σίγουρα από τη διαδρομή θα βγούμε πιο δυνατοί.

Ως αναγνώστρια ποιες είναι οι επιλογές σας;

Διαβάζω πολύ αστυνομική λογοτεχνία και ιστορικά μυθιστορήματα. Αγαπώ τη δράση, την ένταση και τη γρήγορη πλοκή. Ομολογώ βέβαια πως τα τελευταία χρόνια λόγω των παιδιών, διαβάζω πολύ περισσότερο παιδική λογοτεχνία, ωστόσο οφείλω να παραδεχτώ, ότι με άλλο μάτι κάθε φορά, ανακαλύπτω κρυμμένα νοήματα που πολλές φορές δίνουν στους ενήλικες μαθήματα ζωής.

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Στο τέλος της χρονιάς θα κυκλοφορήσει το δεύτερο μου παραμύθι, από τις εκδόσεις Πνοή, που με στήριξαν από το πρώτο μου βήμα και τους είμαι ευγνώμων. Ταυτόχρονα εξελίσσω κάποιες ιστορίες ακόμη που είναι κοντά στην ολοκλήρωσή τους και ελπίζω και αυτές με τη σειρά τους να βρουν το δρόμο τους, όπως ο Νέλο μου, που θα είναι πάντα στην καρδιά μου.