Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Βασιλειάδου Γεωργία γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη και ζει στην Κατερίνη. Είναι απόφοιτη του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών του Α.Π.Θ., του Διδασκαλείου ΤΕΠΑΕ του ΑΠΘ και του μεταπτυχιακού τμήματος ΤΕΠΑΕ «Επιστήμες της Αγωγής», με κατεύθυνση «Αισθητική Αγωγή: Θεωρία και Δράσεις».

Εργάζεται ως νηπιαγωγός στη δημόσια εκπαίδευση και παράλληλα ασχολείται με το κουκλοθέατρο και την αφήγηση παραμυθιού. Έχει διδάξει στο παρελθόν κουκλοθέατρο και θεατρικό παιχνίδι στο Δ. ΙΕΚ Κατερίνης και σε καλλιτεχνικά εργαστήρια. Έχει συμμετάσχει επίσης ως εισηγήτρια σε σεμινάρια που αφορούν στο κουκλοθέατρο ως μέσο ψυχαγωγίας και διδασκαλίας στο νηπιαγωγείο.

Είναι μέλος του μη Κερδοσκοπικού Οργανισμού «Πανελλήνιο Δίκτυο για το Θέατρο στην Εκπαίδευση», του Πανελλήνιου Ομίλου Φίλων της Αφήγησης (ΠΟΦΑ) και του Ομίλου για την UNESCO Πειραιώς & Νήσων.

Μικρά διηγήματά της υπάρχουν στην Ανθολογία Bonsai «Ασκήσεις Θάρρους» (2014, Εργαστήρι Λόγου και Πολιτισμού, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας), στην Ανθολογία «Ιστορίες Μπονζάι ’15» (2015, εκδ. Γαβριηλίδης) και στην Ανθολογία «Ιστορίες μπονσάι» (2016, εκδ. τοβιβλιονετ). Μικρά διηγήματά της (Bonsai) έχουν δημοσιευτεί επίσης στο ιστολόγιο του φιλολογικού περιοδικού «Πλανόδιον», στο ιστολόγιο «25η ώρα» και στο ιστολόγιο «τοβιβλιονετ».

Το 2010 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μάτι το βιβλίο της με τίτλο «Μουσικοκουκλοθεατρικά». Πρόκειται για ένα βιβλίο που απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και γονείς, με στόχο την ανάπτυξη της αισθητικής καλλιέργειας των παιδιών της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Το βιβλίο προλογίζει η Τασούλα Τσιλιμένη, συγγραφέας, καθηγήτρια παιδικής Λογοτεχνίας στο Π.Τ.Π.Ε. του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας. 

Το 2016 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Βάρφη το βιβλίο της με τίτλο «Θέλω να Γυρίσω Σπίτι μου», μια χιουμοριστική αστυνομική περιπέτεια, που απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας και στοχεύει στην ευαισθητοποίησή τους στο πρόβλημα της αρχαιοκαπηλίας και κατ’ επέκταση στην καλλιέργεια της πολιτιστικής τους συνείδησης. Το βιβλίο εικονογράφησε ο ταλαντούχος Νίκος Γιαννόπουλος και το σχολίασαν δύο εκλεκτοί συνεργάτες και φίλοι. Η Σαπφώ Ταμπάκη, καθηγήτρια - αρχαιολόγος του ΤΕΠΑΕ-ΑΠΘ, στην οποία ανήκει η επιστημονική επιμέλεια του βιβλίου και ο Γιώργος Τσούκαλης, ιδιωτικός ερευνητής, με τεράστια δράση στη δίωξη αρχαιοκαπηλίας. Τέλος, το βιβλίο τελεί υπό την Αιγίδα του ομίλου για την UNESCO Πειραιώς & Νήσων, έχει εγκριθεί από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για την πώλησή του στα μουσεία της αρμοδιότητάς της και έχει παρουσιαστεί σε πολλά σχολεία, βιβλιοθήκες καθώς και σε αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία.

Το βιβλίο σας “Θέλω να Γυρίσω Σπίτι μου” είναι το δεύτερο κατά σειρά, ποια ανάγκη σας ώθησε και τι σας γοητεύει στη γραφή;

Ο βασικός λόγος που γράφω είναι γιατί έτσι βάζω σε τάξη το μυαλό μου. Πολλές φορές προτείνω ιδέες που αφορούν στη δουλειά μου, όπως για παράδειγμα τα καινοτόμα προγράμματα που σχεδίασα στο πλαίσιο πανεπιστημιακών εργασιών αλλά και το βιβλίο μου «Μουσικοκουκλοθεατρικά», όπου προτείνω την τέχνη ως παιδαγωγικό εργαλείο.

Γράφω επίσης και γιατί νιώθω την ανάγκη να μιλήσω για όλα αυτά που με απασχολούν και με συγκινούν. Έτσι προέκυψαν οι μικρές ιστορίες «Μπονζάι» που απευθύνονται σε ενήλικες και η παιδική ιστορία «Θέλω να Γυρίσω Σπίτι μου».

Αυτό που με γοητεύει στη γραφή είναι η δυνατότητα απόδρασης από την πραγματικότητα και η δυνατότητα δημιουργίας ενός φανταστικού κόσμου, έτσι ακριβώς όπως τον θέλω εγώ. Γοητευτικό επίσης είναι να μπορείς να διακρίνεις τον εαυτό σου μέσα σε ένα κείμενο και να μοιράζεσαι αυτά που γράφεις με άλλους.

Τι είναι συγγραφέας κατά τη γνώμη σας;

Έχουν ειπωθεί τόσα πολλά για το τι σημαίνει συγγραφέας που δεν ξέρω τι θα μπορούσα να προσθέσω εγώ. Νομίζω όμως ότι όποιος επιχειρεί να γράψει για παιδιά, πρέπει να γνωρίζει ότι απευθύνεται σε ένα ιδιαίτερο αναγνωστικό κοινό. Χρειάζεται προσοχή στον τρόπο που προσεγγίζεις τα πράγματα και προσοχή στην ποιότητα του λόγου. Το κείμενο πρέπει να έχει αμεσότητα και να κεντρίζει το ενδιαφέρον των παιδιών. Να στοχεύει κυρίως στην απόλαυση της ιστορίας και σε δεύτερη φάση στον προβληματισμό των παιδιών.

Το βιβλίο σας «Θέλω να Γυρίσω Σπίτι μου» “εκδόσεις Βάρφη”, αναφέρεται στο πρόβλημα της αρχαιοκαπηλίας. Πείτε μας δυο λόγια. Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να επιλέξετε το συγκεκριμένο θέμα;

Λατρεύω τους αρχαιολογικούς χώρους και τα μουσεία. Θεωρώ ότι αποτελούν τη σύνδεσή μας με το παρελθόν και μας αποκαλύπτουν υπέροχα μυστικά για τον πολιτισμό μας. Το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας αποδεικνύει περίτρανα την αδιαφορία της πολιτείας και κυρίως του απλού πολίτη για τον αφανισμό της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Αυτή η διαπίστωση με ώθησε στο να γράψω την παιδική ιστορία «Θέλω να Γυρίσω Σπίτι μου». Ο τίτλος αναφέρεται στον επαναπατρισμό των αγαλμάτων. Δηλώνει όμως, σε ένα δεύτερο επίπεδο, και την ανάγκη να γυρίσουμε στον εαυτό μας. Βρίσκοντας την ταυτότητά μας, νομίζω θα αναζητήσουμε καλύτερη τύχη και για τα αγάλματα.

Ως παιδαγωγός γνωρίζω καλά ότι η καλλιέργεια της πολιτιστικής συνείδησης πρέπει να ξεκινά από την προσχολική ηλικία. Γράφοντας λοιπόν αυτό το βιβλίο θέλησα να δώσω ένα μικρό ερέθισμα σε γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά να ασχοληθούν με την ελληνική τέχνη, να γνωρίσουν την πολιτιστική κληρονομιά και τα μουσεία μας και να θυμώσουν με τους αρχαιοκάπηλους. Κι όταν θυμώσουν είμαι σίγουρη ότι θα ενδιαφερθούν για την προστασία και τον επαναπατρισμό των ελληνικών θησαυρών και θα θελήσουν να γίνουν φύλακες του ελληνικού πολιτισμού.

Η ιστορία “Θέλω να Γυρίσω Σπίτι μου” είναι μια χιουμοριστική αστυνομική περιπέτεια και απευθύνεται σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Προκαλεί άφθονο γέλιο με τα παθήματα των αρχαιοκάπηλων, συγκινεί με τα λόγια των αγαλμάτων, τονίζοντας ταυτόχρονα τον σημαντικό ρόλο των μουσείων. Τη χιουμοριστική διάθεση του βιβλίου έρχεται να απογειώσει και η έξυπνη εικονογράφηση του ταλαντούχου Νίκου Γιαννόπουλου, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην κατανόηση του κειμένου, περνώντας τα μηνύματα με διασκεδαστικό τρόπο.

Είναι εύκολο,δύσκολο,αναγκαίο,υποχρεωτικό,να μιλάμε στα παιδιά για δύσκολα θέματα;

Πολλοί ήταν αυτοί που θεώρησαν ότι το θέμα με το οποίο καταπιάνεται το βιβλίο δεν ενδείκνυται για μικρά παιδιά ή ότι είναι ένα βαρύ θέμα που δεν τα αφορά. Η πράξη με δικαίωσε απόλυτα καθώς μετά από τόσες παρουσιάσεις του βιβλίου σε ομάδες παιδιών, μπορώ να πω με σιγουριά ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ καλά την έννοια της αρχαιοκαπηλίας. Το ίδιο δηλώνουν γονείς αλλά και εκπαιδευτικοί που δούλεψαν το βιβλίο μέσα στην τάξη.

Η δυσκολία δε βρίσκεται στην κατανόηση της έννοιας της αρχαιοκαπηλίας. Τα παιδιά έχω παρατηρήσει ότι την αντιλαμβάνονται αμέσως. Απλά αγνοούν το πρόβλημα. Και το αγνοούν γιατί το αγνοούμε κι εμείς. Το δύσκολο είναι να αγαπήσουμε τον πολιτισμό μας. Χρειάζεται πρώτα να τον γνωρίσουμε και μετά να τον αγαπήσουμε, σε τέτοιο σημείο ώστε να θέλουμε να τον διαφυλάξουμε.

Είναι απόλυτη ανάγκη να δίνουμε ερεθίσματα στα παιδιά για να ενημερώνονται, να προβληματίζονται και να αποκτούν εικόνα και άποψη, στο μέτρο του δυνατού, για ό, τι συμβαίνει γύρω τους. Βέβαια κάθε φορά που μιλάμε σε μικρά παιδιά πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη την ηλικία τους και συγκεκριμένα τα χαρακτηριστικά του τρόπου σκέψης τους και το σύνολο των γνώσεων που έχουν κατακτήσει αλλά και των εμπειριών που έχουν αποκτήσει. Και βέβαια η προσέγγιση ενός θέματος πρέπει να στηρίζεται στο παιχνίδι, στην αφήγηση, στις τέχνες και σε ό,τι άλλο μπορεί να συμβάλλει στην νοητική ανάπτυξη του παιδιού, με ελκυστικό και συνάμα διασκεδαστικό τρόπο.

Η χρησιμοποίηση των ζώων ως ηρώων, είναι μια τεχνική των Αισώπειων ιστοριών, η οποία θεωρείται απαραίτητο στοιχείο του μύθου. Φυσικά πρόκειται για μία τεχνική πλέον στην οποία τα παιδιά είναι πολύ εξοικειωμένα και τη αποδέχονται με ευχαρίστηση μιας και θεωρούν πως τα ζώα κατέχουν ορισμένες ανθρώπινες ιδιότητες. Εκτός από το γεγονός αυτό, υπάρχει κάποιος άλλος συμβολισμός στη τοποθέτηση τους ως κεντρικούς ήρωες στην ιστορία;

Ο ανθρωπομορφισμός των ζώων –ηρώων στις παιδικές ιστορίες- πάντα προκαλεί το ενδιαφέρον των παιδιών. Τα παιδιά μεταφέρονται πιο εύκολα από τους μεγάλους στον κόσμο της φαντασίας, χωρίς να αναρωτιούνται για τα ανθρώπινα χαρακτηριστικά των ζώων αλλά και των αντικειμένων. Στο βιβλίο μου εκτός από τα ζώα της θάλασσας και τον ήλιο, έχουν και τα αγάλματα ανθρώπινες ιδιότητες. Έτσι αποκτούν διάσταση και γίνονται πιο συμπαθή. Μιλούν για τους φόβους, τις αγωνίες και τα θέλω τους, δίνοντάς μας την ευκαιρία να τα γνωρίσουμε, να τα αγαπήσουμε και να κατανοήσουμε καλύτερα τον λόγο που πρέπει να τα προστατεύσουμε. Ο ανθρωπομορφισμός και η εμψύχωση αντικειμένων συμβάλουν, μέσα στον κόσμο της φαντασίας, στην ταύτιση με τους ήρωες και στην κατανόηση της δράσης τους. Γίνεται ακόμη κατανοητός από τα παιδιά ο τρόπος λειτουργίας της κοινωνίας και αφομοιώνονται αξίες, ήθη και έθιμα, κώδικες επικοινωνίας και κανόνες συμπεριφοράς. Εννοείται πως η επιλογή μου να χρησιμοποιήσω ζώα-ήρωες στο βιβλίο μου κρύβει ένα συμβολισμό κι ένα μήνυμα για την πολιτεία, η οποία επιτέλους πρέπει να δει πιο σοβαρά το θέμα των μνημείων και το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας.

Το φαινόμενο της αρχαιοκαπηλίας μας αφορά όλους. Η θεραπεία για αυτή την ασθένεια είναι μία, η γνώση. Γιατί λοιπόν δεν την έχουμε; Πως είναι δυνατόν να έρχονται άνθρωποι από την άλλη άκρη του κόσμου να θαυμάσουν τον πλούτο αυτής της χώρας και εμείς να μη γνωρίζουμε καν την ύπαρξη του; Τι πάει στραβά και σε ποιο τομέα κατά τη γνώμη σας;

Νομίζω ότι όλα είναι θέμα παιδείας και εκπαίδευσης. Όταν η πολιτεία δεν επενδύει στην παιδεία και στον πολιτισμό όσο θα έπρεπε, τότε είναι φυσικό κι επόμενο να αγνοούμε την ιστορία μας και να αδιαφορούμε για την πολιτιστική μας κληρονομιά, την οποία δικαίως γνωρίζουν, σέβονται και επισκέπτονται ξένοι λαοί.

Υπάρχουν σήμερα αρχηγοί όπως ο Δαγκάνας και ο αστυνόμος Μελάνης, ικανοί να αντιμετωπίσουν τους σημερινούς αρχαιοκάπηλους Πιτ και Πατ; Αν υπάρχουν, επαρκούν, τι χρειάζεται ίσως περισσότερο από αυτό;

Ο κ. Τσούκαλης, ιδιωτικός ερευνητής, αποτελεί για μένα πηγή έμπνευσης. Θαυμάζω πολύ το έργο και την προσφορά του στη δίωξη της αρχαιοκαπηλίας. Ο επαναπατρισμός πολλών ελληνικών θησαυρών οφείλεται στη δική του δράση. Είναι ένας αληθινός φύλακας του ελληνικού πολιτισμού, παράδειγμα προς μίμηση. Νιώθω περήφανη που με θεωρεί συνοδοιπόρο του και νομίζω πως η καμπάνια «Ενάντια στην Αρχαιοκαπηλία» που έχει ξεκινήσει πρόσφατα με δική του πρωτοβουλία, θα βρει στο μέλλον κι άλλους πολλούς συνοδοιπόρους.

Βέβαια δεν αρκεί μόνο η εθελοντική δράση ανθρώπων που αγαπούν τον ελληνικό πολιτισμό. Χρειάζεται οπωσδήποτε η πολιτεία να αντιληφθεί πόσο σημαντική είναι η διαφύλαξη της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και να αναλάβει επιτέλους έναν πιο ενεργό ρόλο ώστε να μπορούμε να μιλάμε όχι μόνο για καλύτερη φύλαξη των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων, αλλά και για ένα σχέδιο προστασίας περιοχών όπου οι αρχαιολογικές ανασκαφές βρίσκονται σε εξέλιξη. Επιπρόσθετα η νομοθεσία ίσως πρέπει να γίνει πιο αυστηρή για την τιμωρία των αρχαιοκάπηλων. Και βέβαια ας μην ξεχνάμε το κομμάτι της πρόληψης μέσω της ενημέρωσης και της εκπαίδευσης. Εδώ θέλω να πιστεύω ότι μπορώ να προσθέσω ένα μικρό λιθαράκι.

Πιστεύω πως το βιβλίο σας αξίζει της προσοχής όχι μόνο από γονείς και εκπαιδευτικούς αλλά και από την πολιτεία, βρήκατε την ανταπόκριση που πιστεύω πως θα περιμένατε; Αγκαλιάστηκε το βιβλίο από φορείς;

Είμαι πολύ χαρούμενη γιατί το βιβλίο μου αγαπήθηκε όχι μόνο από τα παιδιά αλλά και από γονείς και εκπαιδευτικούς. Αγκαλιάστηκε επίσης από εφορείες αρχαιοτήτων και παρουσιάστηκε μέσα σε μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους. Ήταν ηθική ικανοποίηση για μένα η παρουσίαση του βιβλίου μου στο αρχαιολογικό μουσείο Μυκόνου, καθώς η ιστορία που έγραψα αναφέρεται στον αρχαιολογικό χώρο της Δήλου. Νιώθω επίσης ιδιαίτερη τιμή που το βιβλίο τελεί υπό την αιγίδα του ομίλου για την UNESCO Πειραιώς και Νήσων και εγκρίθηκε από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κυκλάδων για να πωλείται στα μουσεία της αρμοδιότητάς της.

Το βιβλίο σας «Μουσικοκουκλοθεατρικά», “εκδόσεις Μάτι”, είναι ένα διαφορετικό όσον αφορά το θέμα. Μια αγκαλιά στη μουσική, στο θέατρο και το παραμύθι όπως λέει ο τίτλος του. Ένα βιβλίο με λόγο, κίνηση, ρυθμό. Ποια παραμύθια επιλέξατε και με ποια κριτήρια έγινε αυτή η επιλογή;

Επέλεξα πέντε γνωστά παραμύθια, τα οποία ενέπνευσαν μεγάλους κλασσικούς συνθέτες να γράψουν υπέροχη μουσική γι’ αυτά. Πρόκειται στην ουσία για μουσικά παραμύθια, τα οποία ήθελα να γνωρίσουν τα παιδιά με έναν διαφορετικό τρόπο, μέσα από την τέχνη του κουκλοθέατρου και του θεάτρου.

Τα πέντε μουσικά παραμύθια είναι: «Ο Πέτρος και ο Λύκος» του S. Prokofiev, «Το Καρναβάλι των Ζώων» του Saint-Saens Camille, «Η Ωραία Κοιμωμένη» του P. I. Tchaikovsky, «Το Πουλί της Φωτιάς» του Igor Fyodorovich Stravinsky, και «Ο Τιλ Oϊλενσπίγκελ» του Richard Strauss.

Πρόκειται για ένα πολύπλευρο βιβλίο, εικονογραφημένο από παιδιά, που στοχεύει στη γνωριμία με το παραμύθι, τη μουσική, τους συνθέτες και άλλα είδη τέχνης, όπως τη ζωγραφική, τον χορό, την παντομίμα κλπ. Οι κατατοπιστικές οδηγίες που υπάρχουν μέσα στο βιβλίο βοηθούν στην εύκολη χρήση του μέσα σε μια σχολική τάξη. Πως ξεκίνησε αυτή σας η ιδέα;

Τα «Μουσικοκουκλοθεατρικά» είναι το αποτέλεσμα ενός ετήσιου καινοτόμου προγράμματος μουσικής, που επέλεξα να δουλέψω με τα παιδιά της τάξης μου. Αρχικός στόχος ήταν η ανάπτυξη της ενεργητικής ακρόασης κλασικής μουσικής, μέσα από την τέχνη του κουκλοθέατρου. Η προσέγγιση όμως κάθε μουσικού παραμυθιού χωριστά, έφερε το ευχάριστο αποτέλεσμα να ασχοληθούμε τελικά με όλα τα είδη τέχνης. Τα παραμύθια αυτά παρουσιάζονται με τη μορφή σεναρίων για κουκλοθέατρο και θέατρο και συνοδεύονται από δραστηριότητες, που προάγουν την αισθητική καλλιέργεια των μικρών παιδιών. Πρόκειται για ένα εργαλείο δουλειάς που απευθύνεται σε νηπιαγωγούς και δασκάλους. Μπορεί να αξιοποιηθεί τόσο για τις ανάγκες του εβδομαδιαίου προγράμματος όσο και για τις εορταστικές εκδηλώσεις της σχολικής χρονιάς και συνοδεύεται από ένα DVD-ROM, με τη μουσική των έργων μεγάλων κλασσικών συνθετών. Το βιβλίο μπορούν να χρησιμοποιήσουν φυσικά και οι γονείς και μάλιστα με πολλούς τρόπους, αρκεί να έχουν τη διάθεση να ασχοληθούν δημιουργικά με τα παιδιά τους.

Πόσο εύκολο είναι το παιδικό αναγνωστικό κοινό; Είναι απαιτητικό; Έχει άποψη; Προφανώς έχετε αφηγηθεί πολλά παραμύθια, ποια είναι τα προσόντα ενός καλού αφηγητή;

Το πόσο απαιτητικό είναι ένα αναγνωστικό κοινό εξαρτάται πάντα από το πόσο εκπαιδευμένο είναι. Όπως προανέφερα, το παιδικό αναγνωστικό κοινό έχει ιδιαιτερότητες. Ωστόσο είναι και πολύ ευάλωτο. Για παράδειγμα εύκολα μπορείς να κεντρίσεις το ενδιαφέρον ενός παιδιού με ένα κείμενο αμφιβόλου ποιότητας. Το ίδιο συμβαίνει και με τη μουσική, τις ταινίες, τα παιχνίδια υπολογιστών κλπ.

Η αλήθεια είναι ότι στη διάρκεια της καριέρας μου έχω αφηγηθεί πολλά παραμύθια. Τα τελευταία χρόνια μάλιστα επιλέγω τη θεατρική αφήγηση παραμυθιών. Νομίζω ότι για να καταφέρεις να κάνεις ένα κοινό να κρέμεται από τα χείλη σου χρειάζεται σωστή εκφορά του λόγου, ανάλογος χρωματισμός της φωνής, θεατρική έκφραση και σωστή επικοινωνία με το κοινό που σε ακούει. Πάνω απ’ όλα χρειάζεται να αφηγείσαι με αγάπη και να νιώθεις ότι προσφέρεις ένα πολύτιμο δώρο στο κοινό, την απόδραση στον κόσμο της φαντασίας.

Ως αναγνώστρια ποιες είναι οι επιλογές σας;

Διαβάζω ό,τι μου κεντρίζει το ενδιαφέρον. Μου αρέσει να διαβάζω μελέτες για τη δουλειά μου. Διαβάζω επίσης βιβλία ψυχολογίας και κοινωνιολογίας. Αγαπώ τα θεατρικά έργα, τη λογοτεχνία και την ποίηση. Και βέβαια απολαμβάνω ιδιαίτερα τα παιδικά βιβλία.

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Συνεχίζω να γράφω για ό,τι με απασχολεί και με συγκινεί. Τίποτα δεν είναι όμως ακόμη έτοιμο. Ελπίζω σύντομα να μπορέσω να σας ανακοινώσω κάτι επίσημα.