Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Το φωτορεπορτάζ.
Το βιβλίο «Το Νεκροταφείο των Ιδεών».
O συγγραφέας Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης
Οι Εκδόσεις Επίκεντρο.

Οι Εκδόσεις Επίκεντρο παρουσίασαν στην Αίθουσα της ΕΣΗΕΑ, το πολιτικό δοκίμιο του Λεωνίδα Χατζηπροδρομίδη, «Το Νεκροταφείο των Ιδεών».

Για το βιβλίο μίλησαν:

• Δημήτρης Καιρίδης , καθ. Διεθνών Σχέσεων στο Πάντειο
• Τάκης Λαζαρίδης, συγγραφέας
• Δημήτρης Ψυχογιός, δημοσιογράφος, συγγραφέας

Η εκδήλωση μεταδόθηκε και ζωντανά (live streaming) από το BookiaTV!

Ο εκδότης Πέτρος Παπασαραντόπουλος, ο οποίος και συντόνισε τη συζήτηση, χαρακτήρισε «συγκλονιστικό» το βιβλίο και αναφέρθηκε στο μήνυμα που έλαβε από το συγγραφέα με την παράδοση του κειμένου, «Πέτρο, σου στέλνω το αίμα μου», τη «βιωμένη σχέση του συγγραφέα με το αντικείμενό του», όπως τη χαρακτήρισε, και σχολίασε τη θητεία του στην αριστερά και την «ουτοπία η οποία αποδείχτηκε δυστοπία».

Συνέχισε αναφερόμενος στο «κορυφαίο ερώτημα» με το οποίο ασχολείται το βιβλίο, «Την καθολική αποτυχία του κομμουνιστικού εγχειρήματος, 100 χρόνια μετά, το οποίο συνοδεύτηκε σε πολλές χώρες από εκατόμβες θυμάτων», όπως είπε και αναρωτήθηκε, «τι έφταιξε για αυτή την αποτυχία;».

Κατέθεσε τις προτεινόμενες ερμηνείες για αυτή την «αποτυχία». Ως πρώτη τη «Σταλινική παρέκλιση» και ως δεύτερη το ότι εφαρμόστηκε στη Ρωσία, μία καθηστερημένη χώρα. «Και οι δύο αυτές ερμηνείς αφήνουν στο απυρόβλητο την ίδια την μαρξιστική κοσμοθεωρία», μία άποψη που υιοθετεί και ο συγγραφέας, όπως σημείωσε.

«Ο συγγραφέας αποδεικνύει με υποδειγματικό τρόπο το ότι ο μαρξισμός είναι καταδικασμένος στην αποτυχία αλλά και στην γελιοποίηση, όταν παρουσιάζεται ως κοσμοθεωρία», σημείωσε ο ομιλητής και σχολίασε το πως αυτή η ιδεολογία μετασχηματίστηκε σε «τεχνική της εξουσίας».

«Ως καρικατούρα αυτής της ιδεολογίας» χαρακτήρισε το τρέχον κυβερνητικό σχήμα ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και έδωσε το λόγο στον συγγραφέα Τάκη Λαζαρίδη.

Ο Τάκης Λαζαρίδης αστειευόμενος ζήτησε μία ώρα τουλάχιστον για να μιλήσει για το θέμα και ευχαρίστηκε το συγγραφέα για την πρόσκληση να μιλήσει για το βιβλίο για το οποίο και τον συνεχάρη χαρακτηρίζοντάς το ως «βιβλίο μάχης» και «επίκαιρο» το οποίο αξίζει να έχει στο προσκεφάλι του κάθε σκεπτόμενος πολίτης.

«Έχει μείνει τίποτα από όλο αυτό;», αναρωτήθηκε και απάντησε θετικά αναφερόμενος στην «αναπότρεπτη και αναπόφευκτη αντιστοιχία ανάμεσα στις παραγωγικές δυνάμεις και στις παραγωγικές σχέσεις» και στη «νομοτέλεια που διέπει και τα κοινωνικά φαινόμενα» τα οποία πρέπει πρώτα να γνωρίσουμε και να υποταχθούμε για να μπορέσουμε να τα ελέγξουμε, όπως συμβαίνει και με τα φυσικά φαινόμενα.

Αναρωτήθηκε αν είναι εθικτή η αντικατάσταση ενός οικονομικού συστήματος με ένα άλλο και σε αυτό εκτιμά ότι οφείλεται η αποτυχία του κομμουνιστικού εγχειρήματος, «Δεν μπρούμε με μία κομματική απόφαση να καταργήσουμε ένα κοινωνικοοικονομικό σύστημα», είπε και συνέχισε ότι «αυτό είναι το μεγάλο λάθος των μαρξιστών».

«Ο καπιταλισμός αποδεικνύει ότι έχει πολλά ακόμα να προσφέρει και υπήρξε ένα τεράστιο βήμα προόδου σε σχέση με την φεουδαρχία, προσφέροντας ευημερία και ελευθερία στους εργαζομένους, αντίθετα από τις προβλέψεις του μαρξισμού», συμπλήρωσε ο κος Λαζαρίδης.

Την αποτυχία του μαρξισμού την πλήρωσαν πρώτα πα' όλα άνθρωποι που δεν είχαν καμία ευθύνη και κατέκρινε αυτούς που δεν θυσίασαν εαυτούς και σχολίασε την επιμονή των μαρξιστών στην κατάργηση του καπιταλισμού ο οποίος επανέλαβε ότι «έχει μέλλον ακόμα».

«Τελικά ποιος έχει δίκιο;», αναρωτήθηκε και συμπλήρωσε το ερώτημα με το «αν υπάρχουν αντικειμενικά κριτήρια για να αποφασίσουμε ποιο από τα δύο στρατόπεδα έχει δίκιο».

«Πρέπει να είμαστε έτοιμοι για κάθε ενδεχόμενο», είπε και προειδοποίησε ότι οι δημοκρατικοί μας θεσμοί διατρέχουν κίνδυνο και η χώρα σβήνει με την διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, «ένα καράβι βουλιάζει και οι ναύτες με τον καπετάνιο σηκώνουν τους ώμους».

Σύγκρινε το Λωνίδα-συγγραφέα με το Λεωνίδα της Σπάρτης λέγοντας ότι «ο αρχαίος Λεωνίας φύλαγε να μην περάσουν οι βάρβαροι ενώ ο σύγχρονος Λεωνίας φυλάει πύλες για να μην επαναληφθεί το κακό στην ιστορία».

Ο καθηγητής Δημήτρης Καιρίδης, «ο μόνος στο πάνελ που δεν πέρασε από την αριστερά», όπως σχολίασε πριν ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος, ευχαρίστησε για την «τιμητική» πρόσκληση και δήλωσε αμήχανος, «ίσως λόγω του ελλείματος της προπαιδείας του στην αριστερά», όπως σχολίασε και παραδέχτηκε ότι οι κύριοι επικριτές σχολιαστές του φαινομένου είναι οι πρώην αριστεροί κάτι το οποίο «δείχνει τη γύμνια της δεξιάς διανόησης η οποία έχει ανάγκη την αριστερή διανόηση για να αποδομήσει το φαινόμενο».

Μίλησε για το πως γνώρισε το συγγραφέα μέσα από τα γραπτά του, ιδιαίτερα για το γιουγκοσλαβικό, γραπτά τα οποία χαρακτήρισε «όαση και σε βάθος ανάλυση του γιουγκοσλαβικού δράματος». Μελετώντας το δράμα της Γιουγκοσλαβίας βελτίωσε την αυτογνωσία του, «Στη Γιουγκοσλαβία παραδόξως η αποδόμηση του μαρξισμού προχώρησε γρηγορότερα απ' ότι στην Ελλάδα», είπε.

«Ο Χατζηπροδρομίδης φύλαξε θερμοπύλες όταν οι περισσότεροι σιγοντάρισαν την εξουσία χωρίς να την ελέγχουν», είπε και αναφέρθηκε στην έκπληξη των σέρβων που δεν κατανοούσαν το «φιλομιλοσεβιτισμό».

«Προσωπικό και γραμμένο με πόνο, αποστασιοποιημένο από την αριστερή εμπειρία, κάνει εντύπωση», είπε για το βιβλίο και συμπλήρωσε, «Από έναν άνθρωπο που πονάει για τις χαμένες γενιές».

Το «Τι πήγε στραβά;» θεωρεί και ο Δημήτρης Καιρίδης το βασικό ερώτημα του βιβλίου και ως μία εξήγηση ανέφερε την «αναγκαστική» εκβιομηχάνιση λόγω του περιορισμού των επαναστάσεων εκτός Σοβιετικής Ένωσης και στην απομόνωση στην οποία περιήλθε η χώρα, στη σύνθλιψη των αγροτών, τη βίαιη εκμαίευση πλούτου από τους αγρότες οι οποίοι αντιδρούσαν και έτσι χτίστηκε ένα αστυνομικό κράτος για να επιβάλλει αυτή την προοπτική.

«Αντιμαρξιστή» χαρακτήρισε τον Λένιν για την πεποίθησή του ότι μπορεί να κάνει την επανάσταση χωρίς την επαρκή ανάπτυξη των αντικειμενικών συνθηκών.

Ενώ στην Ελλάδα δεν υπήρξε εθνική συρίκνωση, στην Κύπρο υπήρξε συρίκνωση, χωρίς να θεωρεί το ΑΚΕΛ ως υπαίτιο, κόμμα το οποίο στην πορεία σταλινοποιείται και δεν αντιδρά συναινώντας κατ' εντολή της Μόσχας στη ρήξη με τους τουρκοκύπριους συμμετέχοντας το κυπριακό δράμα.

Αναφερόμενος στην Ελλάδα αναρωτήθηκε «πόσο εύκολο ήταν να καταρεύσει η χώρα», μία χώρα της ΕΕ, σχετικά αναπτυγμένη, με διασπορά, με δίκτυα, η οποία βρέθηκε το 2015 στο μεταίχμιο με τη συνεργασία όλων και την οικονομική ελίτ να μην αντιδρά.

Σημείωσε ότι ο βιβλίο καλύπτει ένα μεγάλο κενό, σε μία χώρα με ανύπαρκτα σχετικά συγγράμματα, μία υπόθεση για την οποία οι εκδόσεις Επίκεντρο κάνουν μία σημαντική προσπάθεια να αναπτύξουν τη συζήτηση γύρω από ανάλογα θέματα.

ο συγγραφέας Δημήτρης Ψυχογιός το χαρακτήρισε ως το καλύτερο σύγγραμμα με θέμα «αν είστε αριστεροί δημοκράτες, μην γίνετε ποτέ κομμουνιστές», «γραμμένο από τα μέσα, με το αίμα του», όπως δηλώνει ο ίδιος ο συγγραφέας ο οποίος «θέλει να δει την αλήθεια», σημείωσε ο ομιλητής.

«Το βιβλίο ασχολείται με την αλλοτροίωση η οποία θέλει να αποκλείσει τον άνθρωπο από κάθε έλεγχο της εξουσίας με την άσκηση βίας», είπε ο κος Ψυχογιός και συμπλήρωσε, «Οι μάζες υφίστανται την ιστορία, δεν την δημιουργούν».

Συνέχισε μιλώντας για την οργάνωση του βιβλίου, τον τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας οργάνωσε το υλικό και τα θέματα τα οποία αναλύει. Περιέγραψε την πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα και στις χώρες του «ανατολικού μπλοκ», στον τρόπο στελέχωσης της δομής των κομμουνιστικών κομμάτων και τους δεσμούς των στελεχών με το Κόμμα και του Κόμματος με τη Σοβιετική Ένωση.

Δήλωσε ότι δεν τον αγγίζουν τα προσωπικά θέματα των στελεχών, της διαμάχης μεταξύ τους και των επιπτώσεων στην προσωπική τους ζωή, βιολογικά και κοινωνικά, εννοώντας ότι ο καθένας είναι υπεύθυνος για τις πράξεις του ξεπερνώντας ένα κρίσιμο όριο ετών ζωής απ' όπου και μετά κατανοεί τον τρόπο λειτουργίας των δομών.

Ως βασικό ζήτημα διαπιστώνει την τραγωδία «αυτών που βρίσκονται από κάτω», εξορίες, κατατρεγμοί, βασανιστήρια.

«Επισκέπτη αυτού του νεκροταφείου» χαρακτήρισε το ΣΥΡΙΖΑ και αναφέρθηκε στο «μελαγχολικό συμπέρασμα» του συγγραφέα ότι αυτή η υπόθεση των 100 ετών έχει ακόμα «πολύ μέλλον». Αναζήτησε τον «νέο πολίτη» και το πότε αυτός θα εμφανιστεί παρόλο που αναφορές σε «αυτόν» υπάρχουν από τον 19ο αιώνα.

Σημείωσε την ιδιαιτερότητα της Ελλάδας ως τη μόνη χώρα που μετά τον 2ο ΠΠ σημειώθηκε εμφύλιος πόλεμος αντιστοιχώντας αυτό το χαρακτηριστικό με τις τρέχουσες εξελίξεις όπου ενώ άλλες χώρες βγήκαν από τα μνημόνια διότι εκεί δεν έγιναν οι «λυσσαλέοι αγώνες για την εξουσία» όπως συνέβη στη χώρα μας.

Ο ίδιος ο συγγραφέας του βιβλίου Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης ευχαρίστησε τους παρεβρισκόμενους και κατέθεσε συνοπτικά το σκεπτικό του για τους σκοπούς του βιβλίου, την επιβολή με καταναγκασμό της μαρξιστικής θεωρίας και την αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων.

Η βία και η προπαγάνδα καθιέρωσαν το καθεστώς της «δεσποτικής ιδεολογίας» και της επέκτασης της ίδιας πρακτικής και στα ΚΚ της Δύσης, όπου οι «προφήτες και τα ιερά βιβλία» ήταν αντικείμενα λατρείας με την ηγεσία να βρίσκεται στο απυρόβλητο.

Οι «αφέντες» έλεγχαν την εξουσία ενώ τα «θύματα» παραδωμένα στο χειραγωγό τους σε μία σύγχιση της προοπτικής της απελευθέρωσης με τη βεβαιότητα της δουλείας.

«Από τη μία είναι οι εξουσίες και από την άλλη οι ανώνυμες μάζες», διαπιστώνει ο συγγραφέας και ανέφερε περιστατικό όπου στη Γιουγκοσλαβία ρωτάει η σύζυγος τον σύζυγο «τι συνέβη;» παίρνοντας ως απάντηση, «η εξουσία μας βρήκε απροετοίμαστους».

Σε «τρία κόμματα» διαχωρίσει το κοινωνικοπολιτικό καθεστώς στην ανατολική Ευρώπη, «το σταλινικό κέντρο», «τους ετερόφωτους ηγέτες» και «τους πιστούς οπαδούς» που θυσιάζονται για στόχους που δεν ελέγχουν.

Κατέληξε δηλώνοντας ότι πράγματι κατά τη διάρκεια του γιουγκοσλαβικού αισθανόταν ως «Λεωνίδας στις Θερμοπύλες», «εντελώς μόνος».

Το βιβλίο επιχειρεί μια επισκόπηση των κοινωνικών ιδεών που στόχευαν στην απελευθέρωση του προλεταριάτου και στην κατάργηση της προϊστορίας. Η μεσσιανική αντίληψη του Μαρξ για την άνοδο στην εξουσία του προλεταριάτου και την πορεία από την αναγκαιότητα στην ελευθερία, οδήγησε σύντομα στο λενινιστικό δόγμα για το κόμμα νέου τύπου, που θα εκπλήρωνε αυτή την αποστολή.

Στις συνθήκες της Ρωσίας το κόμμα υποκατέστησε την τάξη και η εξουσία έγινε αυτοσκοπός. Ο Λένιν ήταν ο θεμελιωτής του νέου ολοκληρωτισμού, ενώ ο Στάλιν εξόντωνε τους εσωκομματικούς "αντιπάλους" του, καταργώντας την ιδεολογία.

Το λενινο-σταλινικό πρότυπο επιβλήθηκε στο παγκόσμιο κομμουνιστικό κίνημα έτσι που το μέσον, η εξουσία, κατάργησε το σκοπό, την κοινωνική απελευθέρωση. Στην πορεία δεκαετιών η εξουσία "λησμόνησε" το ιδεολογικό της πρόταγμα και αγκάλιασε την απολογητική της για να γίνει μια κενή προπαγάνδα.

Στην Ελλάδα, η προσπάθεια κομματικής επιβολής, με τον Ζαχαριάδη, από το 1931 ως το 1956, οδήγησε σε τραγικές συνέπειες, με τη δεκαετία 1940-50 να αφήνει βαριά την κληρονομιά της στην κοινωνία. Η ετερόφωτη κομματική εξουσία, χωρίς στρατηγική, οδηγούσε και ενίσχυε τα αδιέξοδα.

Ο ΣΥ.ΡΙ.ΖΑ. είναι το τελευταίο σύμπτωμα πολιτικού καιροσκοπισμού, όπου ο αυτοσκοπός της εξουσίας εκφράζεται με ακραία γελοίο τρόπο, με τη διπλή γλώσσα, στο εξωτερικό ως συναίνεση, στο εσωτερικό ως "αντίσταση". Για μια ακόμη φορά η εξουσία προσπαθεί να χειραγωγήσει τον λαό, αλλά τώρα δρα εκτός τόπου και χρόνου.

Η ανάγκη ενίσχυσης των δημοκρατικών θεσμών και η δημιουργική παρουσία του πολίτη είναι η απαίτηση των καιρών.

Ο Λεωνίδας Χατζηπροδρομίδης έζησε στο Βελιγράδι απ' το 1975 ως το 1989 όπου αποφοίτησε απ' τη φιλοσοφική σχολή του Πανεπιστημίου και υπήρξε ανταποκριτής των εφημερίδων "Αυγή" και "Ελευθεροτυπία" ενώ συνεργάστηκε με διεθνή πρακτορεία ειδήσεων.

Έγραψε τα βιβλία: "Γιουγκοσλαβία- η έκρηξη του εθνικισμού" 1η έκδ.1991, 2η 1996, εκδ. Παρασκήνιο. "Η δολοφονία της Γιουγκοσλαβίας" 1999,εκδ. Παρατηρητής. Επιμελήθηκε των βιβλίων "Η επιβολή της βαρβαρότητας στη Γιουγκοσλαβία" 1998 και "Μιλόσεβιτς ένας επιτάφιος" 2001, εκδ. Παρατηρητής.

Μετέφρασε μεταξύ των άλλων Μέσα Σελίμοβιτς "Ο Δερβίσης και ο Θάνατος", Λάν-τισλαβ Μνιάτσκο "Η γεύση της εξουσίας", Κάρελ Κόσικ "Η διαλεκτική του συγκεκριμένου" και "Η διαλεκτική της κρίσης" Νεμπόϊσα Πόποβ "Ο σερβικός λαϊκισμός", Μπρ. Στσεπάνοβιτς "Στόμα γεμάτο χώμα", "Ο θάνατος του κυρίου Γκόλουζα", "Η απολύτρωση". Ντρ. Μιχαϊλοβιτς "Όταν άνθιζαν τα κολοκύθια", Μίλοραντ Πάβιτς "Το λεξικό των Χαζάρων". Τα τελευταία χρόνια συνεργάζεται με το "Athens Review of books".