Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Ανδρέας Λύκος γεννήθηκε στην Κομοτηνή το 1975 και συνδυάζει τις ιδιότητες του μαθηματικού, του καθηγητή και του συγγραφέα. Σπούδασε μαθηματικά στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και σήμερα ζει και εργάζεται στην Κομοτηνή ως καθηγητής στη δημόσια εκπαίδευση. Πραγματοποίησε επίσης μεταπτυχιακές σπουδές στη στατιστική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Έχει γράψει δύο μαθηματικά μυθιστορήματα, το Αναμνήσεις Συμμετρίας (εκδ. Γαβριηλίδης, 2015) και Το πιστόλι του Νεύτωνα (εκδ. Τραυλός, 2018).

Στην παρούσα συνέντευξη μας μίλησε για τα δύο βιβλία του και γενικότερα για τη μαθηματική λογοτεχνία στην Ελλάδα.

Είχατε πάντα μέσα σας το σαράκι της συγγραφής ή σας προέκυψε ξαφνικά;

Είχα πάντα το μεράκι της ανάγνωσης βιβλίων. Έφηβος και στα φοιτητικά μου χρόνια διάβαζα κυρίως βιβλία με θεματολογία από τις θετικές επιστήμες: μαθηματικά, φυσική, αστρονομία. Αργότερα διάβασα πιο κλασικά βιβλία, ενώ τα τελευταία χρόνια διαβάζω κυρίως σύγχρονους λογοτέχνες. Η συγγραφή προέκυψε ως ανάγκη να ταξιδέψω σε κόσμους και εποχές που θαυμάζω, αλλά και ως μέσο έκφρασης του ψυχικού κόσμου μου.

Το πρώτο σας βιβλίο, Αναμνήσεις συμμετρίας, συνδυάζει πολύ επιδέξια την ιστορία της Τέχνης, την ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τα μαθηματικά, πιο συγκεκριμένα τον τομέα της συμμετρίας. Θέλετε να μας πείτε πώς προέκυψε ο συνδυασμός αυτός;

Είναι μια παράξενη σύμπτωση η συγγραφή του βιβλίου. Εκείνο το διάστημα μελετούσα το έργο του χαράκτη Έσερ. Καθώς παρατηρούσα τον πίνακα "Μέρα και Νύχτα" με φαντάστηκα να περπατώ στους δρόμους που είχε αποτυπώσει ο καλλιτέχνης στο έργο του. Σε λίγη ώρα η βασική πλοκή της ιστορίας είχε γεννηθεί μέσα μου. Ο Έσερ με τους ανέφικτους κόσμους του και τα συμμετρικά έργα του ήταν το όχημά μου για να αφηγηθώ την κοινή πορεία των δύο κεντρικών μου ηρώων. Οι αναφορές στην ιστορία της τέχνης, στον Δευτέρου Παγκόσμιο Πόλεμο και στον ελληνικό εμφύλιο υπήρξαν το μέσο για να δικαιολογήσω το μεταφυσικό παιχνίδισμα της εναλλαγής των δύο κόσμων που ζουν οι ήρωές μου: τον πραγματικό και τον φανταστικό.

Στο δεύτερό σας μυθιστόρημα Το πιστόλι του Νεύτωνα συνδυάζετε την ιστορία της επιστήμης με την Ιστορία και ένα αστυνομικό μυστήριο. Θεωρείτε ότι η μαθηματική αστυνομική λογοτεχνία έχει αναπτυχθεί επαρκώς στην Ελλάδα ή παραμένει ένας τομέας ανέγγιχτος από Έλληνες συγγραφείς;

Αναμφισβήτητα, το αστυνομικό μυθιστόρημα γνωρίζει άνθιση στις μέρες μας. Ο αλγοριθμικός τρόπος σκέψης ενός μαθηματικού είναι το κύριο χαρακτηριστικό των πιο επιτυχημένων ντετέκτιβ στην ιστορία της αστυνομικής λογοτεχνίας. Για τον λόγο αυτό, πολλοί συγγραφείς μαθηματικών μυθιστορημάτων επέλεξαν να αφηγηθούν ιστορίες με μυστήριο και αστυνομική πλοκή. Συνήθως στο φόντο αυτών των ιστοριών κρύβεται μια μαθηματική φυσιογνωμία που συγκεντρώνει όλα εκείνα τα σκοτεινά χαρακτηριστικά ενός ήρωα αστυνομικού βιβλίου. Παραδείγματα τέτοιων μυθιστορημάτων που σημείωσαν παγκόσμια επιτυχία είναι "Η ακολουθία της Οξφόρδης" του Guillermo Martinez και τα "Πυθαγόρεια Εγκλήματα" του Τεύκρου Μιχαηλίδη.

Στο Πιστόλι του Νεύτωνα ασχολείστε με μία γνωστή διαμάχη γύρω από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας μεταξύ δύο διάσημων επιστημόνων του Λάιμπνιτς και του Νεύτωνα. Υπάρχουν κι άλλα παραδείγματα τέτοιων διαμαχών στην Ιστορία;

Σαφέστατα. Η ιστορία της επιστήμης βρίθει από διαμάχες. Συνήθως, στην πορεία αναζήτησης μιας νέας θεωρίας υπάρχει πλήθος επιστημόνων που κάνουν μικρά βήματα για τη διατύπωσή της. Πολλές φορές δεν είναι ξεκάθαρο ποιος είναι αυτός που θέτει το καθοριστικό λιθαράκι, αυτός που μεταμορφώνει μια ιδέα σε νέα θεωρία. Μερικά παραδείγματα διάσημων επιστημονικών διαμαχών είναι αυτές του Γαλιλαίου με τον Scheiner για τις ηλιακές κηλίδες, του Νεύτωνα με τον Hooke για τη θεωρία του φωτός και του Cardano με τον Del Ferro και τον Ferrari για την πατρότητα των τύπων επίλυσης τριτοβάθμιων πολυωνυμικών εξισώσεων.

Πόσο δύσκολο είναι για έναν μαθηματικό να εκλαϊκεύει δύσκολες μαθηματικές έννοιες για το ευρύ κοινό μέσα από τα βιβλία του;

Πρώτα απ' όλα θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι κανείς από όσους γράφουν μαθηματικά μυθιστορήματα δεν επιθυμεί να διδάξει μαθηματικά στον αναγνώστη και σίγουρα τα βιβλία αυτά δε διέπονται από τη μαθηματική αυστηρότητα που απαιτείται σε επιστημονικά κείμενα. Στη δική μου περίπτωση οι ιστορίες των ανθρώπων που ασχολήθηκαν με τα μαθηματικά αποτελούν την πηγή έμπνευσης για να δημιουργήσω τις δικές μου ιστορίες. Κατ' αυτήν την έννοια επιδιώκω να αξιοποιήσω ιστορικές αναφορές στο πλαίσιο μιας μυθιστορηματικής πλοκής που συνήθως περιλαμβάνει μυστήριο και έγκλημα.

Θεωρείτε πως οι φίλοι της Λογοτεχνίας, ιδιαίτερα όσοι κινούνται πιο κοντά σε φιλολογικούς κύκλους είναι πιο δύσπιστοι απέναντι στη μαθηματική λογοτεχνία και την ποιότητά της;

Δεν μπορώ να το γνωρίζω αυτό. Αν, όντως, συμβαίνει κάτι τέτοιο, νομίζω ότι αυτό που τους φοβίζει περισσότερο είναι η πιθανότητα να συναντήσουν μέσα σ' ένα τέτοιο βιβλίο μαθηματικούς τύπους και δυσνόητες μαθηματικές θεωρίες. Ωστόσο, μπορώ να τους διαβεβαιώσω ότι κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει. Συνήθως στα βιβλία αυτά, τα μαθηματικά κρύβονται πίσω από την κουρτίνα και αν χρειαστεί να εμφανιστούν στο προσκήνιο ο συγγραφέας το κάνει με τέτοια μαεστρία, ώστε να μην τρομάξουν κανέναν.

Πιστεύετε πως η είσοδος της Λογοτεχνίας στα σχολεία ως επικουρικό μάθημα μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές; Εσείς είδατε κάτι τέτοιο σε ό,τι αφορά το δικό σας μάθημα;

Η αφήγηση μαθηματικών ιστοριών είναι ο καλύτερος τρόπος για να εισάγει ένας μαθηματικός τους μαθητές του σε ένα νέο κεφάλαιο. Ως εκπαιδευτικός που διδάσκει είκοσι χρόνια έφηβους μαθητές και έχει συντονίσει πολλές σχολικές λέσχες ανάγνωσης πιστεύω ότι θα ήταν χρήσιμο τα βιβλία μαθηματικών να έχουν περισσότερες αναφορές στην ιστορία των επιστημών. Οι συνθήκες ζωής των ανθρώπων που παρήγαγαν τις μαθηματικές ιδέες, τα λάθη τους και οι αβλεψίες τους υπήρξαν ανέκαθεν παράγοντες που επηρέασαν την ανάπτυξη της επιστήμης. Αξιοποιώντας το ιστορικό και γνωστικό πλαίσιο της κάθε εποχής ο εκπαιδευτικός μπορεί να βοηθήσει τους μαθητές του να μεταβούν ομαλά στη νέα γνώση.

Τι απαντάτε σε όσους αφορίζουν τη μαθηματική και την αστυνομική λογοτεχνία ως «παραλογοτεχνία»;

Έχω διαβάσει βιβλία μαθηματικής λογοτεχνίας και αστυνομικά μυθιστορήματα ή συνδυασμό των δύο, στα οποία γίνεται εξαιρετική χρήση του λόγου. Ο κάθε αντικειμενικός κριτής θα τα θεωρούσε ως λογοτεχνικά διαμάντια. Δε θεωρώ ότι υπάρχουν καλά και κακά είδη βιβλίων, παρά μόνο καλά και κακά βιβλία. Σας προτρέπω να αναζητάτε βιβλία που ταιριάζουν στον χαρακτήρα και στα ενδιαφέροντά σας ανεξάρτητα σε ποιο είδος λογοτεχνίας ανήκουν.

Τι διαβάζει σήμερα ένας συγγραφέας μαθηματικής και αστυνομικής λογοτεχνίας όπως εσείς;

Αυτό το διάστημα διαβάζω εναλλάξ και ανάλογα με τη διάθεση της στιγμής το βιβλίο "Αιχμάλωτοι της Γεωγραφίας" του Tim Marshall που διαπραγματεύεται θέματα γεωπολιτικής και το αστυνομικό μυθιστόρημα "Η μυστική ζωή των συγγραφέων" του Guillaume Musso.