Γράφει: Δημήτρης Μπουζάρας

Η Μαρία Μαυρίδου Καλούδη γεννήθηκε στην Διομήδεια της Ξάνθης. Μεγάλωσε στο Κορδελιό της Θεσσαλονίκης και στο Wuppertal της Γερμανίας. Πήρε δύο πτυχία, που η ίδια δεν θεωρεί ότι πρέπει να αναφέρει, μια και αφορούν επαγγέλματα που δεν εξάσκησε ποτέ, ενώ εργάστηκε ως διερμηνέας, μεταφράστρια και άλλα. Από τότε που θυμάται τον εαυτό της, σκοπό ζωής είχε να κατακτήσει τον κόσμο της λογοτεχνίας. Κάτι για το οποίο δεν έπαψε ποτέ να εργάζεται. Η μεγάλη της αγάπη για τα ζώα και το περιβάλλον ήταν η αφορμή να ξεκινήσει να γράφει με ήρωες τα ζώα.

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε στην γραφή; Τι ήταν το πρώτο που γράψατε;

Θυμάμαι να αγαπώ την λογοτεχνία από μικρό παιδί. Δεν ξέρω γιατί συνέβαινε αυτό, μια και στην οικογένειά μου δεν υπήρξε συγγραφέας ούτως ώστε να επηρεαστώ από αυτόν. Πέρα από τον αδελφό μου, που ήταν αυτός που έφερνε στο σπίτι τα διάφορα λογοτεχνικά βιβλία, επιρροή άλλη δεν είχα. Θυμάμαι να τα αρπάζω από τα χέρια του και να απομονώνομαι ούτως ώστε να προλάβω τα ξεφυλλίσω. Επίσης έκανα και απόπειρες συγγραφικές. Την πρώτη μου ιστορία, μυθιστόρημα την είχα βαφτίσει, ένας Θεός ξέρει τί ήταν, την έγραψα στα δώδεκα μου χρόνια, πάνω στα σχολικά μου τετράδια. Παρόλα αυτά, άργησα να μπω στις εκδόσεις. Το πρώτο μου βιβλίο που εκδόθηκε, είχε ήρωες τα ζωάκια της αυλής μου, που του έδωσα τον τίτλο «Ο Ούστ από δώ» και κυκλοφόρησε στην Ιταλία μεταφρασμένο από την Όλγα Κοσμίδου.

Ποιες οι αιτίες και ποια η αφορμή για τη συγγραφή του βιβλίου σας «Ελλήνων Μυθοχώρα» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κυριακίδη;

Μου αρέσει να καταπιάνομαι με διάφορα θέματα. Με κουράζουν τα ίδια και τα ίδια. Η σκέψη του μυθολογικού παραμυθιού, υπήρχε στην σκέψη μου επί πολλά χρόνια. Όπως και τα άλλα, που προηγήθηκαν. Απλά, ήρθε η ώρα του να γραφτεί και να κυκλοφορήσει.

Γιατί επιλέξατε να γράψετε ένα παραμύθι με φόντο την αρχαία Ελλάδα, «με μια περιπλάνηση μέσα από την Ελληνική μυθολογία», όπως περιγράφετε στο εξώφυλλο;

Γιατί μαγεύομαι από το εύρος της φαντασίας των αρχαίων Ελλήνων. Και επίσης, η σκέψη πως εκατομμύρια άλλοι άνθρωποι, όχι Έλληνες, εκμεταλλεύονται τις ιστορίες τους, πολλοί από αυτούς, δυστυχώς χωρίς σεβασμό, με εξοργίζει. Αντίθετα για μένα, δεν είναι ένα οποιοδήποτε μέσο για να κερδίσω λεφτά, αλλά ένα μέσο για να μεταφέρω την υπερηφάνεια μου, ως Ελληνίδα, προς τα έξω. Είναι σαν να τους λέω, ναι, η ελληνική μυθολογία ανήκει σ’ εμένα και σε όλους τους Έλληνες. Εσείς, απλά την σφετερίζεται και κάποιοι από εσάς, δυστυχώς, βιαιοπραγείτε εις βάρος της.

Όλοι οι ήρωες μεταφέρουν ένα μήνυμα, ο Κλεό, εκτός από τα δώρα για τους εκλεκτούς, για αυτούς που τα αξίζουν και τα έχουν ανάγκη τι μήνυμα μεταφέρει;

Το μήνυμα του Κλεόβουλου, το μεταφέρει ο Κλεόβουλος, με την ίδια του την υπόσταση, δια μέσου της στάσης του απέναντι σε όλους και σε όλα, όπως φρόντισαν να τον δημιουργήσουν οι Θεοί. Έναν τέλειο άνθρωπο, ιδανικό παράδειγμα προς μίμηση, και τον έστειλαν σε έναν κόσμο που ξέφυγε από τον δρόμο της αρετής.

Ο ανθρωπομορφισμός έγκειται στην ομοιότητα του ανθρώπου με τον θεό. Όλες οι θρησκείες λίγο πολύ έπραξαν το ίδιο, στην ελληνική μυθολογία όμως όπως και στις αρχαιοελληνικές τέχνες (από τις οποίες έκαναν cory paste πολλοί λαοί, με πιο πιστούς αντιγραφείς τους Ετρούσκους), οι μορφές ήταν πλήρως ανθρωπόμορφες. Αναπαριστούμε τον θεό κατ' εικόνα και ομοίωσιν, θεωρούμε πως και Εκείνος μας δημιούργησε κατ’ εικόνα και ομοίωση δική του. Δεν θα μπορούσε να θεωρείται η θεότητα η όποια πιστεύουμε ότι είναι άυλη, πνεύμα και πανταχού παρούσα να είχε μια άλλη μορφή η και καθόλου μορφή, δεν είναι λιγάκι εγωιστικό να αναπαριστούμε τον θεό κατ’ ομοίωση μας, θεωρείτε πως διαφορετικά η αντίληψη του θείου θα ήταν δυσκολότερη;

Δεν είμαι αρμόδια να μιλήσω για το θέμα «Θεός, θρησκεία», από το οποίο, σίγουρα θα πρόκυπτε μία συζήτηση, ίσως χωρίς τέλος. Θα πω μόνο, πως μου έχουν μάθει να προσκυνώ τον άγιο όπως τον ξέρουμε εμείς οι Χριστιανοί. Με μορφή ανθρώπου. Προφανώς από την ανάγκη μας για το οικείο, αυτό που δεν μας τρομάζει, που αισθητικά μας ταιριάζει. Το μειλίχιο, που ζεσταίνει τις καρδιές μας. Εξάλλου, κάπου πρέπει να κατασταλάξει η πίστη μας, όλων η πίστη. Κάτι που δεν θα συνέβαινε, αν αμφιβάλλαμε για τα πάντα. Το πίστευε και μη ερεύνα, δεν ειπώθηκε τυχαία.

Ο πλούτος της Ελληνική Γραμματείας ακτινοβολεί το φως του σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, οι περισσότερες από τις αχτίδες του αστείρευτου αυτού ήλιου δεν φτάνουν να φωτίσουν τους περισσότερους από εμάς, φυσικά η αχτίδα κάνει την πορεία της όμως τα δικά μας παραθυρόφυλλα είναι κλειστά. Πολλοί από εμάς αγνοούμε τον πλούτο της τα σημαντικότερα έργα που μας άφησαν κληρονομιά οι μεγαλύτεροι Δάσκαλοι. Πολλά από αυτά διδάσκονται στην δημόσια εκπαίδευση, παρατηρείται όμως το φαινόμενο πολλοί από εμάς να μην εμβαθύνουμε ποτέ περισσότερο από το υποχρεωτικό της δημόσιας εκπαίδευσης, αποτέλεσμα οι ξένοι λαοί να γνωρίζουν να γνωρίζουν πολύ περισσότερα. Τι φταίει κατά τη γνώμη σας που γίνεται το λάθος, τι θα έπρεπε να αλλάξει;

Είμαι από αυτούς που νοιώθουν βαθιά θλίψη για την απαξίωση του πολιτισμού μας, για την γλώσσα μας και κάθε τι ελληνικό, που ενώ οι ξένοι εμπλουτίζονται με αυτά, πνευματικά, εμείς, από εσκεμμένες, δυστυχώς, πολιτικές τακτικές, φτάσαμε να απαξιούμε. Είμαι από αυτούς που πιστεύουν, ακράδαντα, πως η ελληνική γραμματεία, επιβάλλεται να πάρει ξανά εκείνη την πρότερη θέση της στα σχολεία μας. Μας κατάντησαν φτωχούς, ως λαό, θέλουν να μας κάνουν, που φοβάμαι πως το πέτυχαν, και φτωχούς ως προς το πνεύμα. Και σ’ αυτό το θέμα, θα μπορούσαν να ειπωθούν πολλά. Δεν πρέπει όμως να κουράσουμε τους αναγνώστες μας.

Καταφέρατε εντέχνως μέσα από ένα «παλιό κείμενο», μια πηγή, να στήσετε ολόκληρο μυθιστόρημα και να μας μεταφέρετε σημερινά μηνύματα και θέματα που απασχολούν το κοινό και είναι στο προσκήνιο όπως την λεγόμενη ανασύσταση ιστορίας, την κατακρήμνιση του πολιτιστικού επιπέδου μας. Θεωρείτε ότι γίνονται προσπάθειες από κύκλους για τα παραπάνω; Αν ναι, ποια θα πρέπει να είναι η θέση της λογοτεχνίας, των ανθρώπων των γραμμάτων, βλέπετε να υπάρχει αντίδραση τόσο όσο θα έπρεπε από τους πολίτες; Σε ένα σημείο του βιβλίου γίνεται μεταφορά ηρώων στο σήμερα, θεωρείτε ότι μοιάζουμε η έχουμε εξελιχθεί σε κάτι διαφορετικό, πόσο μοιάζει η Μυθοχώρα με τη χώρα μας;

Θα σας απαντήσω με ερώτηση. Δεν σας δημιουργείται η εντύπωση πως αυτά είναι επίκαιρα; Τόσο σημερινά όσο και μακρινά; Ναι, θεωρώ ότι γίνονται προσπάθειες από κακόβουλους κύκλους, για την κατακρήμνιση του πολιτιστικού μας επιπέδου. Σήμερα, όσο ποτέ άλλοτε, είναι ολοφάνερο. Δυστυχώς, όμως, η αντίδραση που βλέπω δεν είναι αυτή που θα ήθελα. Οι άνθρωποι είναι χωμένοι στα καβούκια τους. Έχουν την αγωνία της επιβίωσης, που δεν τους δίνει τα περιθώρια και για αυτού του είδους τους προβληματισμούς. Η λογοτεχνία θα μπορούσε να κάνει την διαφορά, και υπάρχει αντίδραση, αλλά και αυτής, δεν της δίνεται η ευκαιρία που της αξίζει στο μέγεθος που θα έπρεπε.

Κύριος εχθρός των θεών ο Διαγόρας, κατηγορήθηκε από τους Αθηναίους για ασέβεια και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πόλη. Ένα από τα πολλά παραδείγματα στη διάρκεια της Ιστορίας για την κοινωνία και τον τρόπο που αντιμετωπίζει κάθε νέα επαναστατική ιδεολογία ειδικά εάν «βλάπτει σοβαρά την υγεία της». Βλέπετε ομοιότητες με τη δική μας κοινωνία, πόσο ανοικτοί, ανεκτικοί είμαστε σε νέες απόψεις, επικρατούν ακόμη βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις, φοβάται ακόμη η κοινωνία μας τις αλλαγές;

Είναι απορίας άξιον το πόσο ίδια είναι όλα. ΑΠΙΣΤΕΥΤΑ ΙΔΙΑ!!!

Οι θεοί όταν κατάλαβαν ότι υπήρχε κίνδυνος να χάσουν την Μυθοχώρα, προβληματίστηκαν για τα λάθη τους, εμείς εδώ με τη δική μας «Μυθοχώρα» θεωρείτε πως προβληματιζόμαστε όσο θα έπρεπε, προσπαθούμε να δούμε τα λάθη μας,να τα διορθώσουμε, να μη ξανακάνουμε τα ίδια, η θεωρείτε πως για την Ελληνική Μυθοχώρα το παιχνίδι έχει κριθεί;

Ωραία ερώτηση. Θεωρώ πως ξυπνάμε από έναν ληθαργικό ύπνο, στον οποίο υποπέσαμε εδώ και πολλά χρόνια. Βρισκόμαστε στην φάση που προσπαθούμε να διορθώσουμε τα λάθη που αφήσαμε να μας συμβούν. Κάθε μέρα ανεβαίνουμε και ένα σκαλοπάτι αυτογνωσίας και προβληματισμού. Μπορεί κάποιοι να πούνε πως αυτό δεν φαίνεται να συμβαίνει. Συμβαίνει όμως. Ανασυντασσόμαστε! Ελπίζω να γίνουμε 11.000.000 αφυπνισμένοι Μυθοχωρίτες.

Αν ο Κλεό προσπαθούσε να βρει στην Ελλάδα του σήμερα αντίστοιχους ανθρώπους να παραδώσει τα δώρα των θεών, θεωρείτε πως θα έβρισκε αρκετούς, υπάρχει «μαγιά», ελπίδα;

Σίγουρα θα έβρισκε. Υπάρχει μαγιά. Άλλωστε, εγώ, από τους σημερινούς Έλληνες τον εμπνεύστηκα.

Το βιβλίο σας «Ελλήνων Μυθοχώρα» είναι πραγματικά ένα συναρπαστικό ταξίδι στο λαμπρό παρελθόν του λαού μας, θυμήθηκα πολλά και έμαθα ακόμη περισσότερα, εξαιρετική πηγή γνώσης την οποία συμπληρώνει το «χορταστικό και απολαυστικό» τελευταίο του μέρος του με τις υποσημειώσεις. Τι είδους έρευνα απαιτήθηκε για τη συγγραφή του βιβλίου, πόσος χρόνος χρειάσθηκε για την ολοκλήρωσή του και ποια σημεία του σας δυσκόλεψαν;

Χαίρομαι που πήρατε μέρος στο συναρπαστικό αυτό, ταξίδι, όπως λέτε. Ένα ταξίδι, που εμένα μου πήρε δυόμιση χρόνια ώσπου να το ολοκληρώσω, και εσάς, υποθέτω λίγες ημέρες. Ομολογουμένως, με πολλή έρευνα.

Το βιβλίο σας «Στα χνάρια των Κομνηνών» έχει ιστορικό υπόβαθρο. Τι είναι αυτό που σας γοητεύει σε ένα κείμενο με ιστορικά στοιχεία;

Η ίδια η ιστορία και το πάντρεμά της με την μυθοπλασία. Ένα βεβαίως δύσκολο εγχείρημα. Στο βιβλίο αυτά μιλώ για τα δεινά των προσφύγων, προγόνων μου από τον Πόντο και όχι μόνο. Κατά 60% πρόκειται για αληθινή ιστορία με τα ιστορικά σημεία, ακριβέστατα. Και εδώ, έχω κάνει μεγάλη έρευνα.

Σαν συγγραφέας ιστορικού μυθιστορήματος είστε παράλληλα και ερευνήτρια, έχετε προφανώς ως βάση πηγές, πολλές όμως από αυτές είχαν εθνικιστικές προσηλώσεις μιας και η ιστορία είχε κινήσει το ενδιαφέρον των ηγεμόνων και κυβερνήσεων και πολλές φορές εξυπηρετούσε τις πολιτικές επιδιώξεις τους. Είναι η ιστορία ουδέτερη; Πως διαφυλάσσετε ότι ο αναγνώστης θα λάβει την αντικειμενική ιστορική αλήθεια; Χρησιμοποιείτε συγκεκριμένους τρόπους για τη μελέτη και έλεγχο των πηγών;

Όταν λέγεται η γυμνή αλήθεια υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να θεωρηθεί από διάφορους, κατά πως τους αρέσει. Εγώ παραμένω πιστή στην ακρίβεια της ιστορίας. Όχι, εθνικιστικές προσηλώσεις δεν νομίζω να παρουσιάζω στα πονήματά μου. Και καταβάλω μεγάλη προσπάθεια να μην μεταφέρω τις προσωπικές μου ιδεολογίες στο μυθιστόρημα που απευθύνεται σε όλους. Νομίζω πως τα καταφέρνω γιατί παράπονο επί αυτού δεν μου έχει κάνει κανείς, ποτέ. Τα συναισθήματά μου, ναι. Τα μεταφέρω στο κείμενο. Όσο για τις πηγές μου, είναι διάφορες. Ανάλογα το θέμα.

Τι σημαίνει ευτυχία για εσάς, που βρίσκεται, γιατί είναι τόσο δύσκολο να τη βρούμε μέσα στο τόσο δύσκολο και πολύπλοκο τρόπο ζωής μας και για το δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το εφήμερο και τελικά «πεθαίνουμε απασχολημένοι» κατά τη ρήση του Επίκουρου που υπάρχει στο βιβλίο σας;

Η αναζήτηση της ευτυχίας, ένα αέναο ταξίδι στον χρόνο. Κάποιοι, μονίμως γκρινιάζουν πως δεν την βρήκαν ποτέ. Ή την βρήκαν για λίγο και μετά την έχασαν. Κατηγορούν πάντα τους άλλους για αυτό. Έχουν τα μάτια της ψυχής κλειστά με αποτέλεσμα να μην μπορούν να δουν πως οι ίδιοι έχουν κλείσει την πόρτα. Δεν θέλει πόρτα ορθάνοιχτη. Μία χαραμάδα αρκεί.

Τι ζυμώσεις θεωρείτε πως έγιναν μέσα σας όσα χρόνια υπηρετείτε τη γραφή, είδατε, ακούσατε, διαβάσατε και φαντάζομαι ότι «φιλοξενείτε» απόψεις ακόμη και αν δεν σας βρίσκουν σύμφωνη, έχετε αλλάξει ως άνθρωπος, έχετε αλλάξει τρόπο σκέψης, θεώρησης των πραγμάτων; Γράφετε πάντα αυτό που θέλετε;

Ζυμώσεις απίστευτες. Ούτε σφολιάτα να ήμουν. Είναι φυσικό. Άνθρωπος είμαι και μάλιστα μητέρα. Με όλες εκείνες τις ευαισθησίες που μας χαρακτηρίζουν. Όμως αυτός που μεγαλώνει τις γνώσεις του μεγαλώνει και τις θλίψεις του, μας λέει η βίβλος, και όσο μελετάμε τόσο ανακαλύπτουμε την αμάθειά μας.

Ποια είναι η γνώμη σας για τη σύγχρονη Ελληνική λογοτεχνία;

Έχω διαβάσει πολύ καλά κείμενα και άλλα απαράδεκτα. Από όλα υπάρχουν στην λεγόμενη σύγχρονη λογοτεχνία.

Με ποια κριτήρια επιλέγετε ένα βιβλίο, ποιες είναι οι επιλογές σας ως αναγνώστρια;

Δεν θα κρίνω το βιβλίο από την εξωτερική του εμφάνιση ή τον τίτλο του. Συνήθως ξεκινάω να το διαβάζω με όρεξη και καλή διάθεση. Και αναλόγως πράττω. Ή που θα το τελειώσω ή που θα το κλείσω και δεν θα το ξαναπάρω ποτέ στα χέρια μου. Η αλήθεια όμως είναι πως δεν υπάρχει βιβλίο που να μην έχει κάτι καλό στις σελίδες του. Λίγο ή πολύ, πάντως έχει. Για αυτό σε όλα τα βιβλία αξίζει μία θέση στην βιβλιοθήκη μας.

Εμφανής και η αγάπη σας για τα ζώα, ως λαός είμαστε φιλόζωοι ή μήπως απλώς τους υποδυόμαστε αλλά χωρίς επιτυχία;

Δεν θα το έλεγα πως ως λαός είμαστε ζωόφιλοι. Αλλιώς δεν θα υπήρχαν τόσα κακοποιημένα και παρατημένα στους δρόμους. Υπάρχουν και οι πραγματικοί φίλοι τους, που στερούν από τον εαυτό τους για να τα σώσουν από σίγουρο θάνατο. Διότι ο δρόμος για αυτά είναι θάνατος. Είναι όμως λίγοι αυτοί οι καλοί Σαμαρείτες. Υπάρχουν και οι άλλοι που υποκρίνονται και πραγματικά, ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το κάνουν.

Προτείνετε μου τρία βιβλία αγαπημένα από την βιβλιοθήκη σας.

Είναι αρκετά αυτά που ξεχώρισα και έχω στην βιβλιοθήκη μου. Φοβάμαι πως θα αδικήσω κάποιο με το να ξεχωρίσω μόνο τρία. Θα πω όμως, το βιβλίο της Γιώτας Ιωακειμίδου που πρόσφατα κυκλοφόρησε και θα το παρουσιάσουμε το άλλο Σάββατο, είμαι μία από τους ομιλητές. "Ματωμένος Νόστος" λέγεται, σας το προτείνω ανεπιφύλαχτα.

Για δεύτερο σας προτείνω το βιβλίο του Γεωργίου Μάνου, «Χρόνοι δίσεκτοι και μήνες οργισμένοι».

Για τρίτο το «Πάροδος μουσών», της Βασιλικής Αποστολοπούλου.

Ποιες είναι οι ανθρώπινες αδυναμίες σας που δεν γνωρίζουν οι αναγνώστες σας;

Αδυναμίες που δεν γνωρίζουν δεν υπάρχουν, είμαι ανοιχτό βιβλίο, διαχυτική και εξωστρεφής.

Η υστεροφημία σάς ενδιαφέρει;

Ναι, πολύ, διότι τί άλλο θα μείνει από εμάς πέρα από το να μας θυμούνται με αγάπη.

Τι ετοιμάζετε για το μέλλον;

Στο άμεσο μέλλον. Αυτές τις μέρες περιμένω το 10ο βιβλίο μου. Ένα εικονογραφημένο για παιδιά και για όσους νοιώθουν παιδιά. Σε εικονογράφηση του Δημήτρη Νικολαΐδη. Ένα ιδιαίτερο βιβλίο, καθότι είναι γραμμένο στην νεοελληνική και στην ποντιακή διάλεκτο. Ο λόγος στους Εξυπνούληδες και τους Χαζούληδες. Στα ποντιακά, «Οι Αχουλήδες και οι Σευτελήδες».

Ψάχνετε μέσα σας όταν χτίζετε το προφίλ του ήρωά σας;

Συνήθως τον έχω ή την έχω από πριν μέσα μου και πάνω σ’ αυτόν-ήν χτίζω την ιστορία μου. Οι ήρωές μου, σε όλα μου τα βιβλία, όσο κι αν ακούγεται παράξενο, είναι υπαρκτά πρόσωπα. Ακόμα και ο Κλεόβουλος την Μυθοχώρας μου.

Σας ευχαριστώ.