Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Άγγελος Χαριάτης γεννήθηκε στην Καλλιθέα Αττικής το 1975 και μεγάλωσε στις γειτονιές του Πειραιά. Έχουν εκδοθεί 15 βιβλία μυθοπλασίας και έχει συμμετάσχει σε 14 συλλογικούς τόμους. Μέλος του PEN Greece και της ΕΛΣΑΛ (Ελληνική Λέσχη Συγγραφέων Αστυνομικής Λογοτεχνίας). Κείμενά του, λογοτεχνικές κριτικές, συνεντεύξεις έχουν δημοσιευθεί σε ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα.

Στο Βοοkia μας μίλησε για το τελευταίο αστυνομικό του μυθιστόρημα που κυκλοφόρησε προσφάτως από τις εκδόσεις Κύφαντα με τίτλο «Σκιές πάνω από το Όρος».

Θα ήθελα να μας δώσετε μία σύντομη περίληψη του βιβλίου σας. 

Ο συνταξιούχος ιδιωτικός ερευνητής Ιούλιος Φέρτης αποφασίζει να επισκεφτεί το Άγιο Όρος. Αφορμή το όραμα της τεθνεώσης συζύγου του. Φτάνοντας εκεί, ο θάνατος ενός μοναχού τον ενεργοποιεί. Η μια δολοφονία μοναχού διαδέχεται την άλλη. Ο Ιούλιος έχοντας ως συνοδό τον αλαφροΐσκιωτο μοναχό Παχούμιο, και κατόπιν εντολής του Ηγουμένου, προσπαθεί να βρει την άκρη του νήματος, να ανακαλύψει την ταυτότητα του δολοφόνου.

Για ποιον λόγο ασχολείστε με το αστυνομικό μυθιστόρημα; Τι θεωρείτε ότι προσφέρει η  ανάγνωση αστυνομικών μυθιστορημάτων και για ποιον λόγο είναι τόσο δημοφιλές ως είδος;

Το αστυνομικό μυθιστόρημα προσφέρει όλα εκείνα τα τεχνικά εργαλεία στον συγγραφέα για να δημιουργήσει την ιστορία του κατά πως εκείνος θέλει. Με θέλγει αυτή η δυνατότητα. Με βάση την αστυνομική πλοκή μου μπορώ να επινοήσω μια κοινωνική ή μια πολιτική ή μια αισθηματική ιστορία.

Η ανάγνωση των αστυνομικών μυθιστορημάτων λειτουργεί σε πολλαπλά επίπεδα. Οι αναγνώστες επιθυμούν να λύσουν το μυστήριο μαζί με τον πρωταγωνιστή. Στα αστυνομικά συνηθίζεται το σασπένς, η ένταση και η ανατροπή, βασικά χαρακτηριστικά για μια απολαυστική ανάγνωση.

Υπάρχει επίσης μια τεράστια ποικιλία. Από τα κλασικά ποιος-το-έκανε μέχρι το hard boiled. Από το νουάρ στο νεονουάρ και από το Μεσογειακό νουάρ στο Σκανδιναβικό. Από το πολάρ στο νεοπολάρ.

Για ποιον λόγο επιλέξατε το Άγιον Όρος ως το σκηνικό για το μυθιστόρημά σας; Το έχετε επισκεφθεί;

Την περίοδο της συγγραφής, και λίγο πριν από αυτή, με απασχολούσε έντονα το θέμα των γηρατειών και της πίστης. Από τη μία ο χρόνος: Πώς ο χρόνος επιδρά στο ανθρώπινο σώμα, πώς το φθείρει. Η πίστη από την άλλη πλευρά. Τι είναι αυτό, ποιες είναι οι συνθήκες καλύτερα, που κάνουν έναν άνθρωπο να πιστεύει ή να μην πιστεύει. Αυτές τις δύο θεματικές ήθελα να τις συμπεριλάβω σε ένα κείμενο.

Θεώρησα πως το Άγιον Όρος ήταν ο κατάλληλος τόπος. Το πνευματικό κέντρο της χριστιανορθοδοξίας ώστε να ξετυλίξω την ιστορία. Η αλήθεια είναι πως προβληματίστηκα. Για το αν έπρεπε να το επισκεφτώ ή όχι. Προτίμησα την έρευνα μέσω διαδικτύου, το διάβασμα σχετικών με το θέμα βιβλίων, θέλοντας να μην επηρεάσω τη φαντασία μου. Η λογοτεχνία άλλωστε είναι εν πολλοίς η επινόηση της πραγματικότητας. Ποιο το νόημα αν γνωρίζεις από τα πριν το πραγματικό; Λογοτεχνικά πάντα μιλώντας.

Και γιατί επιλέξατε ως πρωταγωνιστή έναν άντρα στη δύση του βίου του, έναν ογδοντάχρονο;

Στη λογοτεχνία είναι θεμιτό (αν όχι θέσφατο) ο ήρωας ή οι ήρωές σου να έρχονται σε σύγκρουση και σε αντίθεση με το εσωτερικό και το εξωτερικό περιβάλλον, έτσι ώστε να εκπληρώνουν πιο εύκολα την αποτελεσματικότητά τους. Η αποτελεσματικότητα των ηρώων σύμφωνα με τον Αριστοτέλη στο Περί Ποιητικής. Επιπλέον, ακολουθώντας το αρχετυπικό πρότυπο του Οδυσσέα στην Οδύσσεια, επιθυμώ οι ήρωές μου να βρίσκουν το λιμάνι τους, το όποιο λιμάνι τους, μέσα από μια επίπονη διαδικασία.

Όπως προανέφερα με απασχολούσε το θέμα των γηρατειών. Βλέποντας τους δικούς μου ανθρώπους, αλλά και τον εαυτό μου, να υφίστανται την αναπόδραστη φθορά του χρόνου. Επιπλέον θέλοντας να  τον οδηγήσω στη σύγκρουση και την αντίθεση σκέφτηκα πως η μεγάλη ηλικία θα έπαιζε σημαίνοντα ρόλο. Υπάρχουν σε ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης-ανάλυσης τα δίπολα: Πίστη και μη-πίστη. Θνητότητα και Αιώνια Ζωή. Απληστία και εγκράτεια. Πνεύμα και Σώμα. Αρετή και Αμαρτία. Κάποια εξ αυτών πέρασαν μέσα από τον χαρακτήρα και τις πράξεις του Ιούλιου.

Νομίζω πως στο μυθιστόρημά σας αποδώσατε εξαιρετικά τη μυστηριακή ατμόσφαιρα του Αγίου Όρους και με τις περιγραφές σας, αλλά και μέσω του οράματος που είχε ο  πρωταγωνιστής Ιούλιος Φέρτης. Για ποιον λόγο επιμείνατε τόσο στην απόδοση της κατάλληλης ατμόσφαιρας;

Η ατμόσφαιρα, το ύφος της αφήγησης αν προτιμάτε, είναι δομικό στοιχείο του μυθιστορήματος. Όπως και σε όλα τα είδη του γραπτού λόγου. Είναι μαζί με την πλοκή, την ανατροπή και την αποτελεσματικότητα των ηρώων, αυτά που κάνουν τη διαφορά.

Ήθελα να προσεγγίσω (δεν ξέρω αν το κατάφερα απόλυτα) τη μυστηριακή αχλή που καλύπτει το κεφάλαιο «Άγιο Όρος». Άλλωστε η πίστη εμπεριέχει ένα είδος υπερβατικότητας και υπερβολής που δεν μπορούν να εξηγηθούν με βάση την απόλυτη λογική.

Παρά το γεγονός ότι ο πρώην ιδιωτικός ερευνητής Ιούλιος Φέρτης είναι ανήμπορος σωματικά, εντούτοις καταφέρνει να εξιχνιάσει το μυστήριο σχετικά με τους φόνους των μοναχών. Ποια είναι τα όπλα που διαθέτει γι’ αυτό, ποια είναι τα ατού του πιστεύετε και τι τον βοηθά, εν τέλει, να φτάσει στη λύση του μυστηρίου;

Το σώμα  μπορεί να ασθενεί, αλλά το πνεύμα είναι έτοιμο και λαχταρά να βρίσκεται σε εγρήγορση. Είναι ένα από τα γνωρίσματα των γηρατειών. Αυτό είναι και το προσωπικό στοίχημα του Ιουλίου. Να εξιχνιάσει την υπόθεση. Να αποδείξει πρώτα από όλα στον γερασμένο του εαυτό ότι μπορεί να τα καταφέρει Είναι η πίστη στον εαυτό του, μέσα σ’ ένα περιβάλλον απόλυτης θρησκευτικής πίστης.

Το τέλος του βιβλίου σας είναι, νομίζω, κάπως απρόβλεπτο και αναπάντεχο. Θεωρείτε ότι η λύτρωση για τον πρωταγωνιστή μπορεί να επέλθει και μέσω του θανάτου;

Θεωρώ πως το «καλό τέλος» αρμόζει στην παραμυθία. Ενδεχομένως σε ελάχιστα βιβλία μυθοπλασίας. Η κάθαρση και  η λύτρωση είναι βασικά στοιχεία μιας αφήγησης. Είναι κάτι σαν το τελευταίο οχυρό της ανθρώπινης ύπαρξης που πέφτει. Σαν αποχαιρετισμός. Και ναι, η λύτρωση μπορεί να έρθει μέσω του θανάτου. Ασφαλώς δεν πρωτοτυπώ. Οι αρχαίοι τραγωδοί το έχουν εφαρμόσει πρώτοι.

Οι φήμες περί κάποιου θησαυρού στο Άγιον Όρος είναι δικό σας εφεύρημα χάριν του μυθιστορήματος ή έχετε διαβάσει ότι υπήρξε στ’ αλήθεια κάτι σχετικό με θησαυρό εκεί;

Έχω διαβάσει σχετικά άρθρα. Υπάρχει αυτός ο μύθος: Ο τελευταίος βασιλιάς της Μακεδονίας έκρυψε τον θησαυρό του κράτους στην Αθωνική χερσόνησο, λίγο πριν τη μάχη με τους Ρωμαίους. Τη μάχη που οδήγησε στην ταπεινωτική ήττα του μακεδονικού στρατού και την κατάλυση του μακεδονικού κράτους. Ένας άλλος μύθος αναφέρει πως αν βρεθεί αυτός ο θησαυρός, υφαρπαγεί για την ακρίβεια, θα καταλυθεί το Άβατο του Αγίου Όρους.

Τι πιστεύετε ότι χαρακτηρίζει ένα καλό αστυνομικό μυθιστόρημα;

Πλοκή, χαρακτήρες, ατμόσφαιρα και διάλογοι. Τόσο απλά και παράλληλα τόσο δύσκολα να τα επιτύχεις.

Σας ευχαριστώ θερμά!