Γράφει: Παναγιώτης Σιδηρόπουλος

Ολόκληρο το φωτορεπορτάζ σε άλμπουμ τού Facebook.
Το βιβλίο «Η εθνικιστική λύση της Χρυσής Αυγής».
Οι συγγραφείς Σοφία Βασιλοπούλου, Δάφνη Χαλικιοπούλου.
Οι εκδόσεις Επίκεντρο.

Οι Εκδόσεις Επίκεντρο παρουσίασαν το βιβλίο των Σοφίας Βασιλοπούλου & Δάφνης Χαλικιοπούλου, «Η εθνικιστική λύση της Χρυσής Αυγής. Κρίση του έθνους κράτους και άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ελλάδα».

Για το βιβλίο μίλησαν οι:

• Παναγιώτης Δημητράς, εκπρόσωπος του Ελληνικού Παρατηρητηρίου των Συμφωνιών του Ελσίνκι,
• Σοφία Βασιλοπούλου, λέκτορας πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του York,
• Δάφνη Χαλικιοπούλου, αναπληρώτρια καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Reading.

Τη συζήτηση συντόνισε ο εκδότης τού Επίκεντρου, Πέτρος Παπασαραντόπουλος ο οποίος ευχαρίστησε όσους ήταν στην αίθουσα τού Free Thinking Zone για την παρουσίαση τού βιβλίου, «Σπεύδω να πω ότι πρόκειται για μία επιστημονική εργασία η οποία προσπαθεί να απαντήσει σε ένα δύσκολο ερώτημα χρησιμοποιώντας σύγχρονα αναλυτικά εργαλεία τής πολιτικής επιστήμης, διατυπώνοντας σκέψεις και συμπεράσματα με ένα εξαιρετικά εύγλυπτο τρόπο», ήταν η εισαγωγή του η οποία αποδείχθηκε ακριβής παρακολουθώντας στη συνέχεια τις τοποθετήσεις και αναλύσεις των δύο συγγραφέων, που, πρέπει να σημειώσω, παρά το νεαρό των ηλικιών τους έχουν να επιδείξουν σπουδαίο έργο ήδη, ενδεικτικό απλώς είναι οι ιδιότητές τους «λέκτορας πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του York» για την κα Βασιλοπούλου και «αναπληρώτρια καθηγήτρια πολιτικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Reading» για την κα Χαλικιοπούλου.

Ο εκδότης συνεχάρη τις «δύο επιστημόνησες», όπως τις χαρακτήρισε, «Χρησιμοποιώντας ορολογία τού συρμού», όπως είπε, θέτοντας το κεντρικό ερώτημα τού βιβλίου, «Γιατί μία μικρή περιθωριακή ομάδα πριν λίγα χρόνια, κατάφερε σε μικρό χρονικό διάστημα να γίνει μία υπολογίσιμη πολιτική δύναμη».

Συνέχισε ο κος Παπασαραντόπουλος περιγράφοντας τη μεθοδολογία των συγγραφέων στην απάντηση αυτού του ερωτήματος. «Την αποδόμηση αρχικά τού μύθου ότι αυτό οφείλεται στην οικονομική κρίση», όπως είπε. «Μία γραμμική σχέση τής ανόδους τής Χρυσής Αυγής (ΧΑ) και τής οικονομικής κρίσης που αναπαράγεται από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (ΜΜΕ)».

Ένας μύθος που καταρρίπτεται από έναν απλό συλλογισμό, όπως είπε και ο εκδότης, «Εάν ίσχυε θα έπρεπε να παρατηρούμε το ίδιο φαινόμενο και σε άλλες χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομική κρίση, όπως στην Κύπρο όπου το αδελφό κόμμα Ε.ΛΑ.Μ., έχει μία ασήμαντη εκλογική παρουσία. Τέτοια φαινόμενα δεν παρουσιάστηκαν ούτε σε άλλες χώρες όπως η Ισπανία και Πορτογαλία, χώρες με "φασιστική παράδοση"».

«Οι συγγραφείς τεκμηριώνουν ότι η ελληνική οικονομική κρίση είναι πολυδιάστατη, όχι απλά οικονομική αλλά ταυτόχρονα πολιτική, ιδεολογική ανθρωπολογική», σημείωσε ο κος Παπασαραντόπουλος και συνέχισε περιγράφοντας τον τρόπο που ερμηνεύουν οι συγγραφείς το φαινόμενο τής ΧΑ, «Τις θεωρίες τής Ζήτησης και της Προσφοράς, της κοινωνικής ζήτησης και των πολιτικών υποκειμένων, δηλαδή τα πολιτικά κόμματα. Ένα πολιτικό κόμμα γίνεται επιτυχημένο όταν η κοινωνική ζήτηση συναντήσει την πολιτική προσφορά. Αυτήν την αλληλεπίδραση ερευνούν οι συγγραφείς τού βιβλίου και το κάνουν υποδειγματικά. Ξεκινούν με τη ζήτηση και αποδομούν έναν ακόμα μύθο χρησιμοποιώντας τα ευρήματα επίσημων ερευνών τού 2014 σχετικά με τα κοινωνικοοικονομικά χαρακτηριστικά των ψηφοφόρων τής ΧΑ, αν είναι δηλαδή διαφορετικά από τους μέσους όρους. Έχει δηλαδή κάπου προνομιακά χαρακτηριστικά η ΧΑ σε ομάδες τού πληθυσμού όπως, π.χ., στην Αγγλία όπου αντίστοιχα σχήματα ψηφίζονται κύρια από τον ανδρικό πληθυσμό; Η απάντηση είναι απροσδόκητη, Όχι!».

«Μία μικρή διαφορά σε σχέση με τα άλλα κόμματα εντοπίζουν οι συγγραφείς στην κατώτερη μόρφωση και στους εργαζόμενους τού δευτερογενούς τομέα. Πάντα όμως με μικρή απόκλιση σε σχέση με τους μέσους όρους. Δεν υφίσταται δηλαδή η ταξική ψήφος στην περίπτωση τής ΧΑ. Οι ψηφοφόροι τής ΧΑ ψηφίζουν απλώς βάσει του "τι κουβαλάνε στο κεφάλι τους", όχι του "τι είναι οι ίδιοι"».

«Υπάρχει κρίση νομιμοποίησης, συνολική κρίση δημοκρατικών θεσμών, πολιτική και ιδεολογική, διάρρηξη τού κοινωνικού συμβολαίου, αυτό που έχουμε για "να μη σφαζόμαστε μεταξύ μας", όπως, π.χ., το ότι το μονοπώλιο τής βίας το έχει το κράτος, ότι ισχύει η αρχή τής πλειοψηφίας και λαϊκής κυριαρχίας κ.λπ.».

«Εδώ μπαίνει ο "σωτήρας" ΧΑ με την "προσφορά" του και λέει ότι όλα αυτά είναι κοινωνική παρακμή και σας προτείνουμε μία λύση εθνικής αναγέννησης, ως προφήτες ενός καινούργιου κόσμου, αυτό που προτάθηκε και παλαιότερα ως η "φασιστική λύση"».

Στη συνέχεια ο κος Παπασαραντόπουλος περιέγραψε την περίοδο τού 2012 με τις δύο πολιτικές αναμετρήσεις όπου μετά το «πρώτο σοκ» από την για πρώτη φορά είσοδο τής ΧΑ στη Βουλή, άρχισε να πέφτει η δημοτικότητά της η οποία ανέκαμψε μόνον από ένα γεγονός, το χαστούκι τού Κασιδιάρη στη Λιάνα Κανέλη. «Είναι το σημείο όπου συντελείται η "ακροδεξιά οξειδοαναγωγή", ένας χημικός όρος όπου δύο αδρανή σώματα αρχίζουν να αλληλοεπιδρούν με την εμφάνιση τού κατάλληλου καταλύτη».

Ήταν μία αναλυτική και ταυτόχρονα περιεκτική εισήγηση-παρουσίαση ενός βιβλίου η οποία συνεχίστηκε με το ίδιο ενδιαφέρουσες τοποθετήσεις τού Παναγιώτη Δημητρά και των συγγραφέων τού βιβλίου.

Ο κος Παναγιώτης Δημητράς ευχαρίστησε τον εκδότη και μπήκε απευθείας στο θέμα, «Η άνοδος και η πολιτική παρουσία τής ΧΑ δεν είναι απόρροια μόνον τής οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα. Αυτό όμως δεν είναι πρωτότυπο, πρωτότυπη είναι η τεκμηρίωση που κάνουν οι δύο συγγραφείς», ήταν το πρώτο του σχόλιο.

«Όπως και σε άλλο βιβλίο σχετικού θέματος που έτυχε να παρουσιάσω πρόσφατα, το οποίο αποδείκνυε ότι υπάρχουν πολύ ισχυρότερα κίνητρα από τα κοινωνικοπολιτικά. Η ελληνική κοινωνία εγκλωβίστηκε σε έναν απομονωτικό εθνικισμό, παραδοσιακό και ανεπίκαιρο, φανατικό, ξενοφοβικό, αντιευρωπαϊκό και άρα καταστροφικό για τα εθνικά συμφέροντα, κάτι που εξηγεί και το γιατί δεν πρόβαλε καμία αντίσταση στις ιδέες τής ακροδεξιάς».

«Όμως, οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου προχωρούν περισσότερο. Θυμίζουν τα είδη τής ακροδεξιάς, της "ριζοσπαστικής" και της "εξτρεμιστικής". Η πρώτη απορρίπτει μόνον τη φιλελεύθερη μορφή τής δημοκρατίας ενώ η δεύτερη απορρίπτει συνολικά τη δημοκρατία. Σχεδόν όλα τα ακροδεξιά κόμματα στην Ευρώπη είναι ριζοσπαστικά εκτός από τη ΧΑ και το Ουγγρικό Γιόμπικ».

«Οι συγγραφείς μάς θυμίζουν ότι η Ελλάδα είναι η χώρα με σοβαρή οικονομική κρίση στην οποία εμφανίστηκε ισχυρή ακροδεξιά. Μας θυμίζουν επίσης ότι έχουμε ισχυρή ακροδεξιά και σε χώρες που δεν βίωσαν σοβαρή οικονομική κρίση. Η πολιτική και οικονομική κρίση λοιπόν δεν αρκούν για να εξηγήσουν την ύπαρξη τής ακροδεξιάς, σε όποια από τις δύο μορφές», είπε ο κος Δημητράς και διάβασε αποσπάσματα από το βιβλίο τα οποία τεκμηριώνουν αυτό το συμπέρασμα ή προβληματισμό, το γιατί η πολιτική σκηνή ήταν ώριμη για την παρουσία ενός ακροδεξιού, νεοναζιστικού κόμματος.

«Στην Ελλάδα η πολιτική και ιδεολογική κρίση πήρε τη μορφή μίας κρίσης νομιμοποίησης, κρίσης δημοκρατίας, κρίσης τού Έθνους-Κράτους, με τους πολίτες να θεωρούν το κράτος όλο και πιο ανίκανο να αντιμετωπίσει τον κοινωνικό αντίκτυπο τής κρίσης, η νομιμοποίηση τού Συστήματος μειώθηκε και ολόκληρο το Σύστημα τής μεταπολίτευσης αποδείχθηκε αναποτελεσματικό, η κρίση έγινε αντιληπτή ως μία αθέτηση τού κοινωνικού συμβολαίου, της συνοχής Έθνους-Κράτους».

«Έτσι, η εθνικιστική λύση τής ΧΑ φαινόταν ως η εναλλακτική λύση, το υποκατάστατο τού Κράτους και σωτήρας τού Έθνους. Δείγματα αυτού, η οργάνωση πολλών κοινωνικών δραστηριοτήτων όπως οι αιμοδοσίες και τα συσσίτια μόνο για Έλληνες, γοητεύοντας δυσαρεστημένους ψηφοφόρους με δεξιό προσανατολισμό και κυνισμό προς το Σύστημα οι οποίοι στρέφονται τώρα ενάντια σε αυτό αποδοκιμάζοντάς το υιοθετώντας και ισχυρές ευρωσκεπτικιστικές θέσεις, αδιαφορώντας για τη νεοναζιστική βίαιη ιδεολογία τού κόμματος».

«Η ΧΑ προσέλκυσε όλους αυτούς τους προσέλκυσε προσφέροντας έναν λαϊκό εθνοκρατισμό και υπερεθνικισμό που μπορεί να προστατέψει το Ελληνικό Έθνος, που έχει επιλεγεί από το Θεό, χρησιμοποιώντας βία. Στράφηκε κατά των εχθρών τού Έθνους, εσωτερικών και εξωτερικών, πάσης φύσης μειονότητες από τις οποίες θέλει να "καθαρίσει" το Έθνος».

«Για να γυρίσει στο περιθώριο η ΧΑ, μας λένε οι συγγραφείς, πρέπει να καταπολεμηθεί η διαφθορά, να ισχυροποιηθεί η κοινωνία των πολιτών, να γίνει εκπαιδευτική μεταρρύθμιση η οποία θα ενισχύει μία πιο ανοιχτή πολιτική κουλτούρα. Όμως, δεν πιστεύω ότι αυτά μπορούν να γίνουν διότι οι περισσότεροι φορείς αυτών των αλλαγών εξακολουθούν να αναπαράγουν, σε διαφορετικό βαθμό ο καθένας, τον αυτοτροφοδοτούμενο και απομονωτικό εθνικισμό».

«Ο κος Δημητράς και εγώ είμαστε γνωστοί τής Σχολής των Απαισιόδοξων», σχολίασε ο κος Παπασαραντόπουλος, «Βλέποντας όμως και τις νέες γενιές να ακολουθούν. Μην ξεχνάτε όμως ότι την τελευταία στιγμή, το τελευταίο λεπτό, μπορεί να γίνει κάτι τυχαίο και να αλλάξουν τα πράγματα».

Η κα Δάφνη Χαλικιοπούλου σχολίασε και η ίδια την περιεκτικότητα των εισηγήσεων των προηγούμενων ομιλητών, «Ουσιαστικά θα πούμε τα ίδια πράγματα, με τη σύνοψη τού βιβλίου που προηγήθηκε αλλά με οπτικό υλικό που τεκμηριώνει τις θέσεις και τα συμπεράσματά μας». Ευχαρίστησε τον εκδότη για την ελληνική έκδοση τού βιβλίου των δύο συγγραφέων και τον Παναγιώτη Δημητρά για την παρουσία του.

Αναφέρθηκε αρχικά στον τίτλο τού βιβλίου, «Γιατί "εθνικιστική λύση τής ΧΑ", μία φράση που, όπως σχολιάστηκε, ακούγεται κάπως θετική», και απάντησε, «Τη χρησιμοποιούμε ως λογοπαίγνιο τού ναζιστικού "Final solution" και θέλοντας επίσης να τονίσουμε τη φύση τής ΧΑ, ένα φασιστικό, νεοναζιστικό κόμμα».

«Ασχολούμαστε και γράφουμε με τη Σοφία πολλά χρόνια για την άκρα δεξιά στην Ευρώπη. Όπως όλοι οι ερευνητές, το πρώτο πράγμα που μας απασχόλησε ήταν η θεωρία ότι η ναζιστική δεξιά δεν μπορεί να πάρει ψήφους στην Ευρώπη μετά το 2ο Παγμόσμιο Πόλεμο διότι τέτοια κόμματα χάσανε λόγω της βίας και των ακροτήτων. Τα κόμματα με τις περισσότερες πιθανότητες είναι τα ριζοσπαστικά ακροδεξιά κόμματα, που αποστασιοποιούνται από το φασισμό-ναζισμό και θέτουν τη διαφορά με τους άλλους όχι σε φυλετικό επίπεδο αλλά σε ιδεολογικό, "δεν μας ενοχλεί η καταγωγή του αλλά το ότι είναι εξτρεμιστής"».

«Πως είναι δυνατόν στην Ευρώπη και στην Ελλάδα ειδικά, που έχει βιώσει το ναζισμό, να λάβει τόσες πολλές ψήφους από το 2012 και μετά, ένα κόμμα εμφανώς ναζιστικό; Για να το κατανοήσουμε πρέπει να δούμε τις θεωρίες φασισμού-ναζισμού, τις θεωρίες όμως που δεν αντιμετωπίζουν την κρίση ως οικονομική αλλά ως πολυδιάστατη κρίση Δημοκρατίας και Έθνους-Κράτους. Μόνον έτσι καταλαβαίνουμε την εθνικιστική λύση τής ΧΑ».

Σε μία οθόνη που στήθηκε στο χώρο πρόβαλε σειρά διαφανειών με στατιστικά στοιχεία τεκμηρίωσης των λεγομένων, με πρώτη διαφάνεια τα εκλογικά αποτελέσματα τής ΧΑ από το 1994 έως το 2015 όπου φαίνεται η αλλαγή τής ΧΑ. Από ένα περιθωριοποιημένο κόμμα, από το Μάιο τού '12, εκτοξεύτηκε το εκλογικό της αποτέλεσμα και σταθεροποιήθηκε στο 6-7% με ~400.000 συμπολίτες μας να το ψηφίζουν.

«Στη Βρετανία όπου εργαζόμαστε και οι δύο μάς λένε, "Μα αναρωτιέστε; Το ίδιο έγινε στο μεσοπόλεμο στη Γερμανία, η Οικονομική Κρίση!". Σκεπτόμενοι όμως συγκριτικά, αν οφείλεται στην οικονομική κρίση, θα έπρεπε να δούμε το ίδιο φαινόμενο και σε άλλες χώρες που βίωσαν και βιώνουν την ίδια κρίση, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος, Ιρλανδία».

«Όμως σε καμία από αυτές τις χώρες δεν έχει συμβεί το ίδιο, εκεί τα αντίστοιχα κόμματα είναι στο περιθώριο. Άρα αυτή η εξήγηση δεν είναι αρκετή! Ερευνήσαμε παραπέρα και παρουσιάζουμε τα δικά μας επιχειρήματα», είπε η κα Χαλικιοπούλου και έδωσε τη θέση της στην κα Σοφία Βασιλοπούλου για να συνεχίσει την παρουσίαση, «Έτσι κάνουμε συνήθως», είχε πει στην αρχή, παρουσιάζουμε τη δουλειά μας εναλλάξ.

Η κα Σοφία Βασιλοπούλου συνέχισε ακριβώς από το ίδιο σημείο, «Χρειαζόμαστε κάτι πιο περίπλοκο για να καταλάβουμε την άνοδο τής εξτρεμιστικής δεξιάς».

«Η άνοδος τής ΧΑ εξαρτάται από το βαθμό στον οποίο μπόρεσε να διατυπώσει μία ευλογοφανή λύση στην κρίση Έθνους-Κράτους, διότι η κρίση πήρε διαστάσεις πέρα από οικονομική και κορυφώθηκε σε κρίση τής Δημοκρατίας και πολύπλευρη κρίση Έθνους-Κράτους. Εδώ έρχεται το κόμμα τής ΧΑ και βάσει των νόμων προσφοράς-ζήτησης δίνει τη εθνικιστική του λύση, παίρνοντας όλους τους δυσαρεστημένους ψηφοφόρους δίνοντάς τους μία λύση που βασίζεται στο διττό φασιστικό μύθο τής "εθνικής κοινωνικής παρακμής" και στο μύθο τής "εθνικής αναγέννησης", ως μεσσίας που θα σώσει τους δυσαρεστημένους από τα προβλήματα τής δημοκρατίας».

«Πρέπει όμως να αποδεικνύουμε αυτά που λέμε», είπε η ομιλήτρια και εμφάνισε διαφάνεια με το ποσοστό τού χρέους των ευρωπαϊκών χωρών ως ποσοστό τού Ακαθάριστου Εθνικού Προϊόντος (ΑΕΠ), όπου η Ελλάδα εμφανίζεται όντως ως η χώρα με την υψηλότερη αναλογία, ~150% το 2012. «Όμως, μπορεί να είμαστε οι τελευταίοι αλλά υπάρχουν πολλές άλλες χώρες πολύ κοντά στην Ελλάδα. Υπάρχουν χώρες που βιώνουν μία παρόμοια κρίση, το ~145% τής Ιταλίας έχει μικρή διαφορά που να δικαιολογεί τη διαφορά και στο πολιτικό σκηνικό».

Η διαφάνεια με τους δείκτες ανεργίας δείχνει την Ελλάδα να έχει ~25% ανεργία αλλά και την Ισπανία να βρίσκεται πολύ κοντά. «Έτσι, ούτε η άποψη ότι "οι άνεργοι ψηφίζουν ακροδεξιά", εξηγεί το φαινόμενο», σχολίασε η κα Βασιλοπούλου, «Αν δούμε δε, ειδικά το δείκτη για την ανεργία στους νέους, θα παρατηρήσουμε ότι είναι ακριβώς οι ίδιοι, ~50% και μιλάμε για μία χώρα με επιπλέον κοινά, νότος, χώρα με δικτατορικό παρελθόν, μεγάλα έσοδα από την Ευρωπαϊκή Ένωση, χωρίς να αναπτύξει τελικά το ίδιο πολιτικό φαινόμενο με την Ελλάδα».

«Άρα, η οικονομία δεν αρκεί! Δεν λέμε ότι η οικονομία είναι καλή αλλά ότι από μόνη της δεν αρκεί για να ερμηνεύσει το φαινόμενο που συζητάμε. Έτσι, οδηγούμαστε "να το δούμε αλλιώς", να κοιτάξουμε τους δείκτες διακυβέρνησης, πως το κράτος αντιμετωπίζει το ζήτημα τής κρίσης».

«Κράτος δικαίου. Υπάρχει εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη; Βία. Κατά πόσο τα προβλήματα λύνονται δια της βίας; Ρυθμίσεις. Ποια είναι η ποιότητά τους; Αποτελεσματικότητα κυβέρνησης, έλεγχος τής διαφθοράς. Εισέρχονται ιδιωτικά συμφέροντα στη λειτουργία τού κράτους;», είπε και εμφάνισε διαφάνεια με στοιχεία για αυτούς τους δείκτες όπου φαίνεται όλοι να έχουν υποχωρήσει με τους μισούς Έλληνες να πιστεύουν ότι το κράτος δεν ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις του.

«Εμπιστοσύνη στους πολιτικούς θεσμούς, κόμματα, κοινοβούλιο. Κατά πόσο οι Έλληνες σε σχέση με τους Γάλλους και τους Ισπανούς είναι ικανοποιημένοι με τη δημοκρατία; Έχουν εμπιστοσύνη στους πολιτικούς αρχηγούς; Στα κόμματα; Στο κοινοβούλιο; κ.λπ.; Στην κλίμακα τού 10, η Ελλάδα βρίσκεται στο 1-2, πάρα πολύ χαμηλά κάτι που δείχνει πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνης. Στις άλλες χώρες οι αντίστοιχοι δείκτες είναι στο 4-5».

«Άρα, η οικονομική κρίση δεν φτάνει. Αυτό που δεν δεν έγινε στις άλλες χώρες είναι ότι η οικονομική κρίση έγινε πολιτική και ιδεολογική διότι οι θεσμοί στάθηκαν αδύναμοι, δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν στην κρίση κάτι που οδήγησε στην κατάρρευση τού συστήματος και στην κρίση ως παραβίαση τού κοινωνικού συμβολαίου, δηλαδή ο μέσος Έλληνας πιστεύει ότι το κράτος δεν τηρεί τού όρους αυτού του συμβολαίου από τη δική του πλευρά. Αυτό το ονομάζουμε "κρίση τού Έθνους-Κράτους"».

«Όλα αυτά οδηγούν στις θεωρίες τού φασισμού, στο ότι δεν έχουμε μία απλή αλλά μία πολύπλευρη κρίση».

«Σε αυτό το σημείο πρέπει να δούμε τους ψηφοφόρους τής ΧΑ, ποιοι ψηφίζουν αυτό το κόμμα, κάτι αδιανόητο για κάποιους άλλους. Για αυτό το σκοπό χρησιμοποιούμε δύο εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους μοντέλα, το κοινωνικοπολιτικό μοντέλο και το μοντέλο τής πολιτικής δυσαρέσκειας. Το πρώτο αναφέρεται στις αλλαγές της νεοτερικότητας και της παγκοσμιοποίησης τα οποία έχουν δημιουργήσει ομάδες ζημιωμένων από αυτές τις αλλαγές, ανθρώπους με χαμηλό εκπαιδευτικό επίπεδο, χειρώνακτες που απειλούνται άμεσα από τους μετανάστες κ.λπ.. Το δεύτερο έχει να κάνει με τις πολιτικές απόψεις και στάσεις σε διάφορα ζητήματα».

«Δοκιμάσαμε αυτές τις δύο βασικές θεωρίες και βρίσκουμε ότι το ταξικό μοντέλο δεν μας βοηθάει να κατανοήσουμε το θέμα, εκτός από την εκπαίδευση, σε μικρό όμως βαθμό και βάσει πιθανοτήτων. Αυτό που μετράει είναι οι πολιτικές απόψεις, π.χ. οι ευρωσκεπτικιστές είναι πιθανότερο να ψηφίσουν ΧΑ, όσο πιο δεξιά είναι στον πολιτικό άξονα τόσο πιο πιθανό είναι να ψηφίσουν ΧΑ, έχει να κάνει με την κυβέρνηση και τη θέση τού καθενός απέναντί της. Ούτε η δυσαρέσκεια από μόνης της ερμηνεύει κάτι διότι έχουμε προσφορά πολλών κομμάτων, αριστερών και δεξιών. Η δυσαρέσκεια σε συνδυασμό με την πολιτική τοποθέτηση δημιουργεί πιθανότητες να ψηφίσει κάποιος ΧΑ. Τέλος, η αίσθηση τού καθενός για το αν έχει χάσει από την κρίση, άσχετα από την κοινωνική τάξη στην οποία ανήκει, μπορεί να δημιουργήσει πιθανότητες ψήφου προς τη ΧΑ».

«Η διαμαρτυρία, η δυσαρέσκεια και η απογοήτευση είναι πολύ σημαντικοί παράγοντες που μπορούν να οδηγήσουν σε ψήφο στη ΧΑ και το δείχνουμε με ένα γράφημα, το "γράφημα τού απογοητευμένου δεξιού". Όσο πιο δυσαρεστημένος και όσο πιο δεξιά είναι κάποιος στον πολιτικό άξονα, τόσο πιο πιθανό είναι να ψηφίσει ΧΑ».

Συνέχισε η κα Δάφνη Χαλικιοπούλου καταλήγοντας σε ένα σημαντικό συμπέρασμα, «Η ΧΑ έχει προσελκύσει αυτές τις ψήφους όχι "παρά το ότι είναι αντισυστημικό κόμμα" αλλά "επειδή είναι αντισυστημικό κόμμα"».

«Τα φασιστικά κινήματα έχουν ένα κοινό, τον τρόπο με τον οποίο προσελκύουν τον κόσμο μέσω δύο φασιστικών μύθων, το μύθο τής κοινωνικής παρακμής».

«Τι είναι φασισμός και τι ναζισμός;»,αναρωτήθηκε και ανέφερε τις δύο θεωρίες, τη μία που θέλει το ναζισμό μόνον μέσα στα πλαίσια τής Γερμανίας και το φασισμό μόνον μέσα στα τότε πλαίσια τής Ιταλίας και τη δεύτερη θεωρία που πιστεύει ότι αυτές οι έννοιες μπορούν να γενικευτούν. «Υπάρχουν τρόποι για να καταλάβουμε εάν ένα κόμμα είναι είτε φασιστικό είτε ναζιστικό. Πρώτ' απ' όλα σε τι εναντιώνεται, π.χ. στο φιλελευθερισμό, στον κομμουνισμό, σε κάποια κοινωνική τάξη. Παρουσιάζει τον εαυτό του γενικά ως "τι δεν είναι". Αν εστιάσουμε στο "τι είναι" αυτά τα κινήματα, παρατηρούμε ότι όλα είναι παν-εθνικιστικά με βιολογικά-γενετικά κριτήρια. Είναι όλα αυταρχικά. Είναι όλα κρατικιστικά, δεν εκπροσωπούν ο κράτος, είναι το κράτος. Είναι όλα μιλιταριστικά. Ο ναζισμός δίνει και μία έμφαση στο Έθνος».

«Όλα επίσης, προσπαθούν να υπερβούν τις διαιρετικές τομές (δεξιά-αριστερά, ταξικές διαφορές κ.λπ.), οι οποίες δεν πρέπει να υπάρχουν και μόνον με ένα φασιστικό κίνημα το οποίο θα ηγείται τού λαού θα γίνει η υπέρβαση. Και για να γίνει αυτή η υπέρβαση πρέπει να καθαριστεί το έθνος. Η κάθαρση είναι διττή, των εσωτερικών εχθρών (κομμουνιστές και όλοι οι πολιτικοί διαφωνούντες) και των εξωτερικών εχθρών (μειονότητες)».

«Με τέτοια κριτήρια μπορούμε να κατανοήσουμε τη φύση αυτού τού κόμματος, αν είναι φασιστικό ή ναζιστικό. Γράφοντας αυτό το βιβλίο διαβάσαμε πάνω από 1.500 έγγραφα τής ΧΑ από την ιστοσελίδα της, για να δούμε ακριβώς αυτό, αν εκπληρώνει αυτά τα κριτήρια, κατά πόσο δηλαδή τεκμηριώνει τη ρητορική της βάσει αυτών των μύθων».

«Ο μύθος τής κοινωνικής παρακμής είναι διάχυτος στα κείμενα τής ΧΑ. "Ήμασταν ένα σπουδαίο Έθνος, είχαμε τους αρχαίους Έλληνες, είχαμε τη δημοκρατία, είχαμε τα γράμματα και τις τέχνες, ήμασταν μία αυτοκρατορία. Όμως τώρα έχουμε παρακμάσει και ο λόγος είναι οι ξένοι και αποστολή τής ΧΑ είναι να οδηγήσει τους Έλληνες σε έναν δύσκολο αγώνα προς την αρετή. Πρέπει να εξαγνίσουμε το Ελληνικό Έθνος από τη διαφθορά, την κλεππτοκρατία". Ενώ όμως υπάρχουν και άλλα κόμματα που επικαλούνται τα ίδια, γιατί η ΧΑ είναι φασιστική; Διότι επικαλείται την ενσάρκωση τής θέλησης τού ελληνικού λαού, επικαλούμενη το "κάλεσμα τού αίματος". Αντιτίθεται σε όλες τις μορφές δημοκρατίας, είναι ενάντια θεωρώντας την ως όπλο τού καπιταλισμού για να καταπιέζει το λαό. Όταν λοιπόν η ενσάρκωση τού λαού πάρει την εξουσία, δεν θα χρειάζεται η δημοκρατία. Εμφανώς η ΧΑ θαυμάζει τα ολοκληρωτικά καθεστώτα και εξυμνεί φασιστικές προσωπικότητες».

«Ο μύθος τής εθνικής αναγέννησης. Πιστεύουν ότι θα έρθει μέσα από ένα καθαρτικό και διαταξικό κίνημα, χωρίς διαιρετικές τομές, με έμφαση στην ανωτερότητα τού έθνους μας, χωρίς τάξεις και χωρίς ξένους, με βίαιη κάθαρση και για αυτό εξυμνούν το στρατό, την υπέρτατη αξία, η ίδια η δομή και η λειτουργία τής ΧΑ προσομοιάζει στρατιωτική οργάνωση».

«Παρόλο που η ΧΑ είναι σε δίκη, παρόλο που έχουν μιλήσει πολλοί και έχουν αποκαλύψει πολλά, η ΧΑ παίρνει ~400.000 ψήφους οι οποίοι δεν πέφτουν. Τι μπορούμε να κάνουμε;», αναρωτήθηκε η κα Χαλικιοπούλου. «Είμαστε απαισιόδοξες», απάντησε, «Η ΧΑ είναι αποτέλεσμα παθογένειας των ελληνικών θεσμών, της διαφθοράς, της κλεπτοκρατίας και η λιτότητα έκανε τα πράγματα χειρότερα, χτυπώντας καίρια τη μεσαία τάξη».

«Ο εξτρεμισμός τής μεσαίας τάξης που έχει πληγεί περισσότερο απ' όλους είναι βασικός παράγοντας. Το κέντρο κατέρρευσε. Η λύση είναι να εδραιώσουμε ένα δυνατό πολιτικό κέντρο που να κρατήσει τη μεσαία τάξη», είπε συμπερασματικά η κα Χαλικιοπούλου κλείνοντας την παρουσίαση τού βιβλίου εκ μέρους των δύο συγγραφέων του.

«Μετά από αυτή την παρουσίαση εδραιώνεται η πεποίθησή μου την οποία διατύπωσα τον Ιούνιο τού 2012 προκαλώντας πολλές αντιδράσεις, δυστυχώς φαίνεται η ΧΑ ήρθε για να μείνει!», σχολίασε ο εκδότης τού Επίκεντρου κος Παπασαραντόπουλος.

Ακολούθησαν ερωτήσεις και συζήτηση με το κοινό για αυτό το άκρως ενδιαφέρον πολιτικό θέμα και έγινε μία προσπάθεια να μεταφερθεί εμπειρία από την Ευρώπη και άλλα αντίστοιχα φαινόμενα, όπως στη Γαλλία και στην Ουγγαρία. Όλη η συζήτηση είναι διαθέσιμη στο βίντεο που συνοδεύει αυτό το ρεπορτάζ.