Γράφει: Διονύσης Λεϊμονής

Ο Γιάννης Σκαραγκάς είναι μυθιστοριογράφος, θεατρικός συγγραφέας και σεναριογράφος. Εμφανίστηκε στα γράμματα πριν από δύο δεκαετίες με το μυθιστόρημα Επιφάνεια και τη σεναριακή του διασκευή, υπογράφοντας μέχρι σήμερα δώδεκα βιβλία στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Γράφει στα ελληνικά και τα αγγλικά και βραβεύτηκε το 2018 από το πανεπιστήμιο του Κολοράντο για το «How to Draw Human Figures» από την επιτροπή συντακτών του λογοτεχνικού περιοδικού Copper Nickel (Editors' Prize in Prose). Έχει επίσης γράψει έργα για το θέατρο στην Ελλάδα, στις ΗΠΑ και την Ελβετία, μεταξύ των οποίων το «Prime Numbers» στη Νέα Υόρκη το 2009, και το Courage στη Ζυρίχη το 2017.

Έχει τιμηθεί ως συγγραφέας από μεγάλα ιδρύματα στην Ευρώπη και την Αμερική, και ήταν προσκεκλημένος από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ως κεντρικός ομιλητής στη διάσκεψη «A Soul for Europe» το 2015. Το έργο του «Η Κυρά της Ρω» εντάχθηκε στο πρόγραμμα του Centre for the Art of Performance του UCLA στο Λος Άντζελες τη θεατρική περίοδο 2019/2020 με περιοδεία στις ΗΠΑ και την Αυστραλία.

Από τις τηλεοπτικές σειρές που έχει υπογράψει τα τελευταία 25 χρόνια, το «Κάνε ότι κοιμάσαι» της ΕΡΤ1 βραβεύθηκε με το βραβείο καλύτερης σειράς από τα Seoul Drama Awards, αποσπώντας για πρώτη φορά στην ελληνική τηλεόραση ένα διεθνές βραβείο. Το τελευταίο του βιβλίο «Μελίνα» αποτελεί μια μυθιστορηματική βιογραφία της Μελίνας Μερκούρη (εκδόσεις Κριτική).

Νομικός, ηθοποιός, θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, διηγηματογράφος, δημοσιογράφος, συγγραφέας… Ποιος από όλους αυτούς τους «ρόλους» μπορεί να επισκιάζει τους άλλους ή συνυπάρχουν αρμονικά;

Μόνο ένας συγγραφέας είναι το αποκλειστικό μου επάγγελμα τα τελευταία 25 χρόνια. Και δεν ήταν καθόλου εύκολο, ιδίως μεγαλώνοντας με αντιλήψεις ότι το να είσαι συγγραφέας δεν είναι δουλειά. Παρά τις δυσκολίες όμως, είχα το προνόμιο να αυτονομηθώ ως δημιουργός πολύ νέος και να βρω τον δικό μου δρόμο μόνος μου στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Οι σπουδές στη νομική και στο θέατρο έδωσαν σχήμα στις συγγραφικές μου δυνάμεις, και θα με επηρεάζουν πάντα.

Κουβαλάμε τις αφηγήσεις και τις αναγνώσεις μας… Ποιος είναι το δικό σας «φορτίο»;

Τα βιβλία που διαβάζω έστω αποσπασματικά ακόμα και τις περιόδους που πιέζομαι υπερβολικά από τη δουλειά μου. Δεν υπάρχει ανάγνωσμα που να μη σε προσδιορίζει, είτε σου αρέσει είτε όχι – και σε καμία περίπτωση δε διαχωρίζω την απόλαυση της μυθοπλασίας και της ανάγνωσης σε «κλασικούς», «αγαπημένους», «μεγάλους», ή οτιδήποτε άλλο. Με ενδιαφέρει η ανεξάντλητη λογοτεχνική παραγωγή κάθε χρόνο. Μια ιδιαίτερη επίσης συνήθειά μου, ιδίως στις ΗΠΑ, είναι να διαβάζω τα αγαπημένα μου λογοτεχνικά περιοδικά. Αυτή τη λαχτάρα κουβαλάω ως «φορτίο», όπως το εννοείτε.

Πώς αυτό μεταπλάθεται, αξιοποιείται, εντοπίζεται στην τέχνη σας;

Όσο βαθύτερα γνωρίζεις την τέχνη σου και τις φωνές της, τόσο περισσότερο χώρο βρίσκεις για να υπάρξεις και να διαφοροποιηθείς. Η αναγνωστική απόλαυση μού υπέδειξε ποιος ήθελα να είμαι και ως Έλληνας αλλά και ως αγγλόφωνος δημιουργός.

Και το γύρω περιβάλλον σας στενότερο ή ευρύτερο; Ποιο ρόλο έπαιξε ή διαδραματίζει;

Τεράστιο, ιδίως σε περιόδους της ζωής που αναπτύσσονται τα αισθητήρια, η αντίληψή και τα αφηγηματικά σου μέσα – και πολλές φορές, στη δική μου περίπτωση για παράδειγμα, συμβαίνει μέσα από πολύ συντριπτικές ή τραυματικές εμπειρίες. Όπως κάθε μυστήριο όμως, έτσι και ο ανθρώπινος χαρακτήρας και κόσμος προϋποθέτουν μια ανεξάντλητη οπτική ευγένεια – χαρίζονται σε όσους επιμένουν και εκτίθενται με σεβασμό στις αντιφάσεις του κόσμου μας. Γινόμαστε αυτό που αντέχει η ματιά μας — αυτό είναι η υπερβατική δύναμη της αφήγησης. Εγώ κατάλαβα την κλίση μου, όταν ένιωσα πιτσιρικάς ότι ο κόσμος δεν είχε χώρο για μένα κι ήμουν ανεπιθύμητος. Άρχισα να λέω ιστορίες, όχι για να τον εξηγήσω αλλά για να τον ξεγελάσω και να με δεχτεί πιο εύκολα. Αυτή η παιδική ανασφάλεια που περιγράφω, έγινε αργότερα μια ειδική ικανότητα ενσυναίσθησης και αφήγησης.

Αγαπημένο άκουσμα (ιστορία-τραγούδι-φράση);

Μου αρέσουν πολύ οι ιστορίες για το «μου λείπεις» και για το «κι ο κόσμος να χαλάσει».

Αγαπημένη εικόνα;

Οι αγκαλιές.

Αν δεν αναπνέατε με οξυγόνο, τι θα σας έδινε ζωή;

Το συναίσθημα.

Αν έπρεπε να στερηθείτε κάτι που αγαπάτε πολύ τι θα ήταν αυτό;

Δε γίνεται να διαλέξω. Πιθανώς κάτι που θα είχε να κάνει με την υγεία, αλλά και πάλι αμφιβάλλω.

Αγαπημένο: Όνομα; Λουλούδι; Γεύση; Μυρωδιά;

Γιώργος, τριαντάφυλλο, τυρόπιτα, πούδρα.

Ένας κακός εφιάλτης;

Η ανημπόρια και η εγκατάλειψη.

Ένας επόμενος στόχος στη ζωή σας, στην πορεία σας;

Φέτος ολοκληρώνεται μια συνεργασία, που ξεκίνησε πριν τον κορωναϊό με την Αμερικανίδα ποιήτρια και καθηγήτρια Έλεν Μίτσιος στη Νέα Υόρκη, σε μια ανθολογία σύγχρονής ελληνική λογοτεχνίας στις ΗΠΑ. Η Έλεν μού είχε ζητήσει πριν χρόνια ένα αμερικανικό μου διήγημα και μου πρωτομίλησε για την ιδέα της σε μια εποχή που ο κόσμος μεταμορφωνόταν από την πανδημία. Ήταν μια συγκινητική διαδρομή για εμάς, από το σοκ μέχρι την επιστροφή στον οικείο συναισθηματικά και λογικά κόσμο, κι αυτό έγινε μέσα από τη συλλογή και την προετοιμασία των ιστοριών. Είχαμε πιστέψει ότι δεν θα βγει ποτέ αυτό το βιβλίο, ιδίως σε μια διαλυμένη εκδοτική αγορά στην Αμερική, και είμαι περήφανος που κυκλοφορεί στις αρχές του 2024 με την επιμέλειά της. Πέρα από αυτό, ετοιμάζω το καινούργιο μου μυθιστόρημα στις εκδόσεις Κριτική και την καινούργια μου σεναριακή δουλειά στην τηλεόραση.

Σας δίνω πέντε λέξεις, σας παρακαλώ κάντε μου ένα μικροδιήγημα σε 43 ακριβώς λέξεις (θα προτιμούσα αυτοβιογραφικό): εικόνα, λαχτάρα, φύλλο, φύλο και καρέ.

Ξεκίνησε από τη λαχτάρα του να δώσει ζωή στην εικόνα ενός φύλλου, επινοώντας κάποια καρέ πριν και μέχρι να πέσει. Αναρωτήθηκε αν η πτώση είχε να κάνει με το φύλο του. Τι παράλογη απορία, σκέφτηκε, όταν η μοίρα του έρωτα είναι το βάρος.

Σας ευχαριστώ.