Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Γεώργιος Β. Φρούντζος γεννήθηκε το 1970 και μεγάλωσε στο Αγρίνιο. Σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Κρήτης στο Ηράκλειο. Έκανε την ειδικότητα της ΩΡΛ στην Πανεπιστημιακή κλινική του Ιπποκράτειου Αθηνών. Έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό ιατρικών εργασιών. Έχει παρακολουθήσει διετές Μεταπτυχιακό πρόγραμμα παραδοσιακής Κινέζικης Ιατρικής και Βελονισμού. Αγαπά την ιστορία, τη φιλοσοφία, τα οικονομικά, την πολιτική επιστήμη. Ζει και εργάζεται στο Ρέθυμνο Κρήτης. Η Θεωρία του Χάους στην ανθρώπινη Ιστορία είναι το πρώτο του βιβλίο.

«Η Θεωρία του Χάους στην ανθρώπινη Ιστορία» είναι το πρώτο συγγραφικό σας πόνημα. Τι ακριβώς ήταν αυτό που σας ώθησε στη συγγραφή τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής σας;

Σε όλους τους ανθρώπους γεννιέται κάποια στιγμή ο προβληματισμός τι είναι ο κόσμος που ζούμε. Πρώτοι οι Έλληνες φυσικοί φιλόσοφοι της Ιώνιας, Θαλής, Αναξίμανδρος, Αναξιμένης προσπάθησαν να απαντήσουν σε αυτό το ερώτημα με τη χρήση της τότε γνωστής επιστήμης τους και να ξεφύγει η ανθρώπινη σκέψη από μια θεϊκή ερμηνεία των αιτιών.

Στην προσωπική μου προσπάθεια, να απαντήσω αυτό το ερώτημα, συνάντησα το βιβλίο του Κώστα Αξελού, «Ηράκλειτος», περίπου στα 22 χρόνια μου. Μετά από αυτό, ο Ηράκλειτος και η διαρκή μεταβολή, όπως και η ενότητα των αντιθέτων δεν έφυγαν ποτέ από το μυαλό μου. Λίγο αργότερα ήρθε και ο Κορνήλιος Καστοριάδης με τη «Φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας» για να πει ότι η Ιστορία είναι μια δημιουργία. Στο πέμπτο και έκτο έτος της Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Κρήτης, συνάντησα τον Νίκο Παρίτση ως καθηγητή της Ψυχιατρικής και ήρθα σε επαφή με τη Συστημική θεωρία και τη συστημική ψυχιατρική. Παρά τις προτροπές του να ακολουθήσω την Ψυχιατρική ως ειδικότητα της Ιατρικής, ακλούθησα τελικά την ΩΡΛ. Όμως δεν έπαψα ποτέ να σκέπτομαι και να αναλύω τα θέματα με βάση τη Συστημική θεωρία. Από εκεί σταδιακά έμαθα τη θεωρία της πληροφορίας και έφτασα και στη θεωρία του Χάους. Όλα αυτά ζυμώθηκαν σταδιακά στο μυαλό μου, οδηγώντας με στα πρώτα αρχικά κείμενα πάνω στα θέματα αυτά.

Τα πρωταρχικά αυτά κείμενα οδήγησαν με την πάροδο του χρόνου στο βιβλίο αυτό. Είναι δηλαδή το βιβλίο μου, μια απάντηση στα ανθρώπινα ερωτήματα, τι είναι κόσμος, τι είναι Ιστορία, που δόθηκε μέσα από πολύ διάβασμα και προβληματισμό επί 30 και πλέον έτη. Μετά από τις απαραίτητες διορθώσεις του κειμένου, ώστε να είναι εύκολα προσιτό από τον μέσο αναγνώστη, αποφάσισα την έκδοση του.Ήταν μια βαθειά προσωπική ανάγκη να επικοινωνήσω τις ιδέες αυτές με την κοινωνία. Δηλαδή το βιβλίο μου ανοίγει ή προσπαθεί να ανοίξει, ένα διάλογο με κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο πάνω στα θέματα αυτά, όπως πολύ εύστοχα παρατήρησε ένας αναγνώστης του, και είναι αυτό που με ώθησε στη συγγραφή του τη συγκεκριμένη περίοδο της ζωής μου.

Εκτός από λογοτέχνης είστε και γιατρός. Πολλοί επιστήμονες του θετικού κλάδου, γιατροί, αρχιτέκτονες κτλ., γράφουν σήμερα, χωρίς να έχουν τον τίτλο του «φιλόλογου» και το κάνουν πολλές φορές και καλύτερα από αυτούς, θεωρώ. Γιατί νομίζετε ότι συμβαίνει αυτό;

Εγώ θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου ιατρό, συγγραφέα, σκεπτόμενο άνθρωπο και αν θέλετε και στοχαστή, αλλά λιγότερο λογοτέχνη, μιας και το βιβλίο μου είναι κυρίως δοκίμιο. Μάλιστα ο στοχασμός που διαπραγματεύεται το βιβλίο αφορά τη θεωρία του χάους, τη συστημική δομή της κοινωνίας, την ιστορία, τον Ηράκλειτο.

Η θεωρία του Χάους μελετά την πολυπλοκότητα. Οι βιολογικές διαδικασίες της εξέλιξης, ο ίδιος ο ανθρώπινος οργανισμός είναι δυναμικά συστήματα που εξελίσσονται στο χρόνο και έχουν πολύ περισσότερο από ότι ο καθένας νομίζει, σχέση με τη θεωρία αυτή. Η σύγχρονη φυσιολογία του ανθρώπου περιγράφει πολύ συχνά πολύ σταθερά συστήματα και διαδικασίες τάξης και αταξίας που εναλλάσσονται. Η διαδικασία γήρανσης αλλά και ο ανθρώπινος εγκέφαλος κρύβει τέτοιες διαδικασίες, που με τις συνεχείς μελέτες που δημοσιεύονται σιγά-σιγά μας αποκαλύπτονται. Το χάος ήρθε για να μείνει στη σύγχρονη επιστημονική σκέψη και πλέον κανένας δεν μπορεί να το αγνοεί.

Ο νομπελίστας χημικός Ilyia Prigogine περιέγραψε τη νέα κατάσταση, δίνοντας τον τίτλο στο βιβλίο του «To τέλος της βεβαιότητας». Σημειώνει, επίσης, ότι τώρα κατανοούμε γιατί ο χρόνος έχει βέλος, δηλαδή κατεύθυνση, και μάλιστα μη αντιστρεπτή. Οι πιθανολογικές λύσεις δίνουν μη αντιστρεπτή πορεία στα φυσικά φαινόμενα και εγώ αυτό το βέλος του χρόνου το μετέφερα και στην Ιστορία. Ως ιατρός ήμουν και είμαι εξοικειωμένος με την πολυπλοκότητα και το πολυπαραγοντικό, μιας και όλες οι ασθένειες είναι πολυπαραγοντικές. Αυτή τη μεθοδολογία της σκέψης θέλησα να την περάσω στα κοινωνικά φαινόμενα και την ανθρώπινη ιστορία.

Άλλωστε και η φιλοσοφία από τη γέννηση της με τους Ίωνες φυσικούς φιλοσόφους χρησιμοποίησε την τότε γνωστή επιστήμη ως βάση για τη φιλοσοφική σκέψη. Επειδή κάθε άνθρωπος είναι διαφορετικός σας έδωσα την προσωπική μου απάντηση στο ερώτημα σας και δεν μπορώ να μιλήσω εκ μέρους όλων, μιας και ο καθένας αποτελεί τη δική του περίπτωση.

Το βιβλίο σας είναι ένα βιβλίο στοχασμού που πραγματεύεται την εφαρμογή της Θεωρίας του Χάους στην ανθρώπινη ιστορία. Εξηγήστε εν συντομία στους αναγνώστες μας πως ακριβώς γίνεται η εφαρμογή αυτή.

Το βιβλίο πραγματικά διαπραγματεύεται τη σχέση της θεωρίας του Χάους με την Ιστορία. Η θεωρία αυτή αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες επαναστάσεις της επιστημονικής σκέψης και διατυπώθηκε στο τέλος του προηγούμενου αιώνα. Φυσικά, δεν έχει καμιά σχέση με την καθημερινή έννοια της λέξης Χάος. Προσπαθεί να μελετήσει φαινόμενα που εξελίσσονται στο χρόνο, είναι πολυπαραγοντικά και παρουσιάζουν ευαισθησία στις αρχικές συνθήκες. Για την προσέγγιση αυτή χρησιμοποιώ ως εργαλεία σύγχρονες θεωρίες όπως η συστημική θεωρία, η θεωρία της πληροφορίας, τα κοινωνικά δίκτυα, η θεωρία των αποφάσεων. Με ιστορικά παραδείγματα αναδεικνύεται η σχέση αυτών με την ιστορία μια και δε θα μπορούσε μέσα στις 250 περίπου σελίδες του βιβλίου να αναπτυχτεί όλη η γνωστή ανθρώπινη ιστορία. Η ανθρώπινη κοινωνία παρουσιάζεται ως πολυσυστημική, δυναμική, που μεταβάλλεται στον χρόνο και η καταγραφή της ανθρώπινης δημιουργίας είναι η ιστορία. Η ιστορία είναι έτσι μια δημιουργία, με επιστημονική τώρα θεμελίωση, περιγραφή και ανάλυση, αυτής της διαδικασίας και όχι μόνο με μια φιλοσοφική ερμηνεία. Θα έλεγα ότι παρουσιάζεται μια επιστημονικά θεμελιωμένη φιλοσοφία της ιστορίας.

Κάποιες έννοιες του βιβλίο επιδέχονται πολλές ερμηνείες και εξηγούνται κάπως δύσκολα. Θα μας εξηγήσετε εδώ τι ακριβώς είναι τα fractals;

Η γεωμετρία του Ευκλείδη, με απλές ευθείες γραμμές και κύκλους, δεν επαρκούσε για να περιγράψει την πολυπλοκότητα. Όπως κάθε επιστημονική θεωρία χρειάζεται εργαλεία περιγραφής, η θεωρία του χάους χρειάστηκε μια επέκταση στις γεωμετρικές περιγραφές. Αυτό έγινε με τα fractals. Στα χαοτικά φαινόμενα παρατηρούνται δομές αυτοομοιότητας, δηλαδή όμοιο μέσα στο όμοιο. Αυτές οι δομές περιγράφονται ως fractals. Στο βιβλίο μου επεκτείνεται η έννοια της πολυσυστημικότητας της κοινωνίας, σχετίζοντας την με την αυτοομοιοότητα της θεωρίας του χάους, ομιλώντας πλέον για κοινωνικά fractal, που τελικά παρουσιάζουν και συμπεριφορά ανάλογη της θεωρίας του χάους.

Γιατί από όλους τους φιλοσόφους ξεχωρίσατε τον Ηράκλειτο και ασχοληθήκατε μαζί του στο συγκεκριμένο βιβλίο;

Στο τέλος του βιβλίου μου προσεγγίζω τον Ηράκλειτο, παρουσιάζοντας τη σκέψη του ως πρώτου φιλοσόφου του Χάους, με την ίδια έννοια που και ο Δημόκριτος θεωρείται πατέρας της ατομικής θεωρίας. Ο Ηράκλειτος είναι ο φιλόσοφος της διαρκούς μεταβολής. Η μεταβολή είναι η ουσία του κόσμου κατά αυτόν και το ίδιο συμπεραίνεται και με τη θεωρία του χάους αλλά και την προσέγγιση του βιβλίου μου για την ιστορία. Απελευθερώνεται έτσι η ιστορία από κάθε τελεολογία ή σκοπό με επιστημονική θεμελίωση και ανάλυση της. Από τα κείμενα του Ηράκλειτου, κατά τη γνώμη μου, ξεπηδά αβίαστα μια τέτοια σύγχρονη προσέγγιση και σκέψη, σε αντίθεση με άλλους φιλοσόφους όπως ο Παρμενίδης και το ΟΝ ή ο Πλάτωνας και οι σταθερές αιώνιες ιδέες του, με τη θεωρία του των Ιδεών.

Διαβάζετε Λογοτεχνία; Ιστορία; Φιλοσοφία; Μιλήστε μας για τις αναγνωστικές σας προτιμήσεις.

Νομίζω οι μεγαλύτερες επαναστάσεις γίνονται με το Νου. Είναι φυσικό να επηρεαζόμαστε από τα βιβλία, μια και αυτά δίνουν πληροφορία για σκέψη. Αν έπρεπε να ξεχωρίσω κάποια θα έλεγα ο Ηράκλειτος του Κ. Αξελού, Η φαντασιακή θέσμιση της κοινωνίας του Κ. Καστοριάδη, Ο Φάουστ του Γκαίτε, Ο ξένος του Α. Camous, Οι αδελφοί Καραμαζώφ του Ντοστογιέφσκι, η Ασκητική του Καζαντζάκη, και από τα πολλά ιστορικά θα ξεχωρίσω τον Θουκυδίδη. Φυσικά, και πολλά άλλα.

Θα συνεχίσετε να ασχολείστε με τη συγγραφή; Ετοιμάζετε κάτι άλλο αυτόν τον καιρό;

Υπάρχουν στη σκέψη μου αρκετά θέματα που θα οδηγούσαν σε μια νέα συγγραφή, αλλά αν αυτό θα το επιχειρήσω εν τέλει, εξαρτάται και από την αποδοχή του βιβλίου μου από τους αναγνώστες του. Όπως είπα και παραπάνω, το βιβλίο επιχειρεί να ανοίξει ένα διάλογο με την κοινωνία. Κανένας φυσικά δε θέλει να μιλάει μόνος του με μονολόγους. Θα το δούμε λοιπόν.

Σας ευχαριστώ θερμά!