Γράφει: Κική Πεταλά

Ο Βαγγέλης Δρόσος είναι απόφοιτος του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου MAed, εργάζεται στην Πρωτοβάθμια εκπαίδευση και ζει στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης. Τα «Φωτογραφικά γυμνάσματα» από τις εκδόσεις Ιωλκός είναι η πρώτη ποιητική του συλλογή.

Η ποιητική γραφή του Βαγγέλη Δρόσου παραπέμπει σε διακεκριμένους ποιητές άλλων εποχών, αλλά απεικονίζει τη σημερινή πραγματικότητα με τρόπο σύγχρονο και ξεχωριστό. Το κλείστρο της φωτογραφικής του μηχανής ανοίγει και κάθε φορά συλλαμβάνει μια εικόνα διαφορετική: Έρωτας και θάνατος, ανθρώπινες σχέσεις και χαρακτήρες, προβληματισμοί και υπαρξιακές ανησυχίες είναι κάποιες από τις έννοιες που αναδύονται, «φωτογραφίζονται» και μετουσιώνονται σε ποιήματα, τα οποία συνδυάζουν αφενός την παραστατικότητα και τη ζωντάνια της φωτογραφικής τέχνης, αφετέρου μία δυνατή, γεμάτη πνοή και πολλά υποσχόμενη γραφή.

Για το ποιητικό του έργο, και όχι μόνο, μιλά στη συνέντευξη που παραχώρησε στην Κική Πεταλά για το bookia.gr, για την οποία τον ευχαριστούμε θερμά!

Έχετε γράψει και επιμεληθεί βιβλία σχετικά κυρίως με την εκπαίδευση, αλλά τα «Φωτογραφικά γυμνάσματα» είναι η πρώτη σας ποιητική συλλογή. Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με την ποίηση;

Γράφω από την εφηβική ηλικία. Τότε που τα συναισθήματα είναι τόσο πλούσια, ώστε αναζητούν απεγνωσμένα μια διέξοδο. Το γράψιμο αποτέλεσε, λοιπόν, για εμένα, έναν έφηβο αρκετά εσωστρεφή, μαζί με τη μουσική και το τραγούδι διαφορετικές οδούς γόνιμης έκφρασης.

Στο πρώτο ποίημα αναφέρετε πως τις λέξεις σας «τις έχετε τόσα χρόνια καλογυαλισμένες, κλεισμένες στη σοφίτα». Γιατί αποφασίσατε να τις «ελευθερώσετε»;

Όπως αναφέρει ο Καβάφης στο ποίημά του "Che fece …il gran rifiuto" έρχεται κάποια μέρα στη ζωή του ανθρώπου που πρέπει να πεις το μεγάλο ναι ή το μεγάλο όχι. Πράγματι, με εξαίρεση λίγες δημοσιεύσεις που είχα πραγματοποιήσει σε λογοτεχνικά έντυπα κατά τη διάρκεια των φοιτητικών μου χρόνων, δεν είχα ξανατολμήσει να δημοσιεύσω. Στο μυαλό μου η ποιητική φάνταζε ως στόχος ιδιαίτερα υψηλός και μάλλον ανέφικτος. Έτσι διοχέτευσα όλη τη δημιουργικότητά μου στην εκπαιδευτική έρευνα, ξεγελώντας για αρκετό καιρό τον ποιητή με – όπως αποδείχθηκε – ημίμετρα όσον αφορά τη δημιουργική έκφραση, αν συγκρίνει κανείς την έρευνα με την ποιητική. Δε σταμάτησα, βέβαια, ποτέ να γράφω, ώσπου πρόσφατα, μετά από την έντονη προτροπή της γυναίκας μου, Βασιλικής, τόλμησα να στείλω ποιήματά μου σε κάποια φίλη ποιήτρια, την Όλγα Μούσιου – Μυλωνά. Εκείνη μου έδωσε το τελευταίο σπρώξιμο με την ενθουσιώδη υποδοχή της και από τότε ξεκίνησε πρώτα το επιτυχημένο εκδοτικό ταξίδι με την Ιωλκό, για να ακολουθήσει στη συνέχεια μια σειρά δημοσιεύσεων και βραβεύσεων, που επιβεβαιώνουν κατά κάποιο τρόπο το ορθό της επιλογής μου να πω το μεγάλο ναι και να εκθέσω τη δουλειά μου στην κρίση του αναγνωστικού κοινού.

Ο τίτλος της ποιητικής συλλογής περιλαμβάνει δύο λέξεις χαρακτηριστικές… «Γυμνάσματα» μάλλον γιατί είναι ένα είδος «άσκησης» για εσάς, καθώς είναι η πρώτη σας συλλογή; «Φωτογραφικά», όμως, γιατί; Τι απεικονίζουν;

Τη λέξη «γυμνάσματα» τη χρησιμοποιώ στον τίτλο με την έννοια όχι μόνο της άσκησης αλλά και της δοκιμής. Καταρχάς, αυτή η πρώτη μου ποιητική συλλογή είναι ουσιαστικά η πρώτη μου απόπειρα να επικοινωνήσω τον καλά κρυμμένο εσωτερικό μου κόσμο με τον εξωτερικό, αποτελώντας ταυτόχρονα και μια σειρά από ασκήσεις θάρρους, αφού πρώτη φορά βιώνω τέτοιου είδους έκθεση. Επιπλέον, όταν κάποιος εξασκείται, δοκιμάζει καινούρια πράγματα και γι’ αυτό το λόγο διεκδικεί ίσως για τον εαυτό του περισσότερα ελαφρυντικά σε περίπτωση αποτυχίας ή λάθους. Ένας δημιουργός όσο κι αν αισθάνεται ότι παράγει κάτι όμορφο, κάτι που αρχικά αρέσει στον ίδιο, ποτέ δεν μπορεί να είναι βέβαιος ότι αυτά που γράφει έχουν κάποια αξία και για κάποιους άλλους. Η λέξη «γυμνάσματα», λοιπόν, εκφράζει κι αυτή ακριβώς την αγωνία μου, για την αξία της γραφής μου και για το κατά πόσο μπορεί τελικά πράγματι να χαρακτηριστεί ποιητική ή μια απλή δοκιμή.

Από την άλλη, χρησιμοποιώ τον όρο «φωτογραφικά», γιατί πρόκειται για μια συλλογή από στιγμιότυπα της καθημερινότητας αλλά και εικόνες από μνήμες, τις οποίες καταγράφω όπως ένας φωτογράφος, χρησιμοποιώντας, όμως, ως μέσο τον ποιητικό λόγο.

Τι αποτελεί πηγή έμπνευσης για εσάς;

Οτιδήποτε: μια εικόνα, μια λέξη, ένας στίχος, μια μουσική, ένας άνθρωπος, κάτι που θα διαβάσω, μια σκηνή της καθημερινότητας, ουσιαστικά τα πάντα μπορούν να αποτελέσουν ερεθίσματα που θα με κεντρίσουν να γράψω κι ορισμένες φορές μπορεί να οδηγήσουν σε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα.

Το ύφος του λόγου σας θυμίζει έντονα ποιητές παλιότερων γενιών… Καβάφη, Ελύτη (στον οποίο αφιερώνετε ένα ποίημα), Αναγνωστάκη… Ποιοι ποιητές θεωρείτε ότι έχουν επηρεάσει την ποιητική σας γραφή;

Σας ευχαριστώ πολύ για την παρατήρησή σας! Μου το έχουν αναφέρει ξανά και το θεωρώ εξόχως τιμητικό. Κάποτε, βέβαια, μια αναγνώστρια μου το καταλόγισε ως αρνητικό. Και είναι αρνητικό, αν πρόκειται για μια στείρα αντιγραφή ή απλή αναπαραγωγή. Θεωρώ, όμως, ότι στην περίπτωσή μου δε συμβαίνει κάτι τέτοιο. Μάλιστα, δεν μπορώ να απαντήσω ξεκάθαρα στην ερώτησή σας, γιατί δεν αισθάνομαι ότι με έχουν επηρεάσει συγκεκριμένοι ποιητές. Βέβαια, τα αναγνώσματά μας μάς καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό, μια και αποθηκεύονται αβίαστα στο γλωσσικό μας ασυνείδητο, εμπλουτίζοντας το προσωπικό μας γλωσσικό οπλοστάσιο, για να ξεπηδήσουν κάποτε επεξεργασμένα, κάθε φορά που θέλουμε να εκφραστούμε γραπτά ή προφορικά.

Διαβάζοντας την ποιητική σας συλλογή, στάθηκα αρκετά σε δύο ποιήματα: «Περί ποιητικής» και «Περί ποιητών». Τι κάνετε τελικά «όταν βρέχει και δεν έχετε ομπρέλα»; Πώς αντιμετωπίζεται ένας ποιητής τη σημερινή εποχή;

Το ποίημα «Περί ποιητικής» γράφτηκε με ερέθισμα ένα ανάλογο ποίημα ποιητικής του Μίμη Σουλιώτη, στο οποίο προβάλλεται η άποψη του ποιητή και δασκάλου μου ότι πρέπει να γράφουμε αυθόρμητα. Εγώ πάλι στο δικό μου ποίημα μοιράζομαι ένα μέρος από τη δική μου εμπειρία, όταν δηλαδή με χτυπάει κατακέφαλα εκείνη η ευλογία αυτού που αποκαλούμε σχηματικά έμπνευση και βρίσκομαι σε συνθήκη τέτοια, κατά την οποία για καθαρά πρακτικούς λόγους δεν μπορώ να γράψω. Είναι φορές που ένα ποίημα υπάρχει υπέροχο και ατόφιο μέσα στο κεφάλι μου, αλλά επειδή δεν μπορώ να το καταγράψω άμεσα, τελικά χάνεται ή περνάει στο χαρτί ό,τι απομένει, το οποίο πάντα μου φαίνεται αρκετά υποδεέστερο από την αρχική σύλληψη.

Ως προς το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, οι ποιητές νομίζω ανέκαθεν έχαιραν το θαυμασμό ή τουλάχιστον το σεβασμό της πλειοψηφίας των ανθρώπων, ανεξαρτήτως μορφωτικού επιπέδου, ιδιαίτερα μάλιστα εκείνοι οι ποιητές που καταφέρνουν να εκφράζουν ένα μεγάλο κομμάτι του κοινού, αναγνωστικού ή μη, με πιο πρόσφατο χαρακτηριστικό παράδειγμα την Κική Δημουλά. Αυτό δε νομίζω ότι έχει αλλάξει στην εποχή μας. Όπως δεν έχει μεταβληθεί και το γεγονός ότι μια μικρή μειοψηφία λοιδορεί τους ποιητές είτε σκόπιμα, ίσως για να τους μειώσει για λόγους που εκείνη γνωρίζει, είτε από άγνοια.

Στον ελεύθερο χρόνο σας τι είδους βιβλία διαβάζετε;

Διαβάζω οτιδήποτε μου κεντρίζει το ενδιαφέρον. Συνήθως διαβάζω ταυτόχρονα περισσότερα από δύο βιβλία, τα οποία ανήκουν σε διαφορετικά λογοτεχνικά είδη. Προφανώς η ποίηση καταλαμβάνει ένα μεγάλο μέρος των αναγνωσμάτων μου. Ενώ όταν θέλω να ξεκουραστώ, να αποφορτιστώ, επιλέγω πολύ συχνά το ιστορικό μυθιστόρημα ή την αστυνομική λογοτεχνία.

Καθώς είστε εκπαιδευτικός και έχετε άμεση επαφή με παιδιά, πώς βλέπετε τη σχέση τους με το βιβλίο στη σημερινή εποχή;

Δε νομίζω ότι στις μέρες μας τα παιδιά και οι νέοι δε διαβάζουν. Αντίθετα, πιστεύω ότι σε σύγκριση με το παρελθόν για πολλούς λόγους, με κυριότερους τα προγράμματα φιλαναγνωσίας που εφαρμόζονται συστηματικά στα σχολεία, τη γενικότερη άνοδο του μορφωτικού επιπέδου στη χώρα μας, την ενημέρωση και τη σχετική ευαισθητοποίηση των νέων γονιών, οι οποίοι είναι και οι ίδιοι αναγνώστες, αλλά και την υπερπροσφορά κειμένων στο διαδίκτυο, τα παιδιά όχι μόνο είναι περισσότερο εξοικειωμένα με το βιβλίο, αλλά διαβάζουν πραγματικά περισσότερο – τουλάχιστον στην παιδική και την πρώτη εφηβική ηλικία. Ακόμη κι αν στη συνέχεια το βιβλίο μπαίνει σε δεύτερο πλάνο, κυρίως λόγω του πιεστικού στόχου των πανελληνίων εξετάσεων, θεωρώ ότι ο σπόρος έχει φυτευτεί και δε θα μπορέσει ποτέ να ατροφήσει, αλλά μόλις ευνοήσουν οι συνθήκες, θα αναπτυχθεί και θα ανθήσει.

Ποια είναι τα επόμενα συγγραφικά βήματά σας; Έχετε και άλλες «λέξεις κλεισμένες στη σοφίτα»;

Πάντα υπάρχουν περισσότερες λέξεις κλεισμένες από αυτές που απελευθερώνονται και συνεχώς παράγονται κι άλλες. Κάποιες βλέπουν σταδιακά το φως και δοκιμάζουν τη δύναμη των φτερών τους δημοσιευμένες σε λογοτεχνικά περιοδικά. Αυτές μαζί με άλλες, όλες εκείνες που θα αντέξουν τη βάσανο της κλεισούρας, των αλλεπάλληλων εκδύσεων, των μεταλλαγών και παρόλα αυτά θα εξακολουθούν να παρουσιάζουν ενδιαφέρον, θα αποτελέσουν κάποια στιγμή την επόμενη ποιητική συλλογή.