Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

«Το περιστέρι, πουλί της Αφροδίτης, ερωτικό σύμβολο της Αρχαίας Ελλάδας, σύμβολο θεϊκότητας που προανήγγειλε την ανθρώπινη μοίρα, ενσάρκωση του Αγίου Πνεύματος των Χριστιανικών χρόνων, προάγγελος της επιστροφής στη γαλήνη, σύμβολο ειρήνης. Το λευκό πουλί με τους χίλιους συμβολισμούς και τις χίλιες ιδιότητες, ο ακάματος ταχυδρόμος και ο γενναιόδωρος τροφοδότης, στην Τηνιακή γη βρήκε μια στέγη αντάξιά του. Φιλότεχνα, ευαίσθητα χέρια μαστόρων σμίλεψαν για χάρη του με πέτρα και με μάρμαρο περίτεχνα παλάτια και τα σκόρπισαν μέσα στις ρεματιές και πάνω στις βουνοκορφές στα πιο απάτητα μέρη.»

Αυτά τα έργα τέχνης του λαϊκού μας πολιτισμού, τα κεντήματα πελεκημένα στην πέτρα που είναι σκορπισμένα στην Τηνιακή γη, ενέπνευσαν τον φωτογράφο Αριστείδη Κοντογιώργη. Οι υπέροχες φωτογραφίες του αποτυπώθηκαν στο χαρτί και έγιναν φωτογραφικό λεύκωμα ως κραυγή αγωνίας για την διάσωση τους. Στη συνέχεια, ο γνωστός Τηνιακός φωτογράφος εμπιστεύτηκε το έργο του στην Αδελφότητα των εν Αθήναις Τηνίων που είχε την πρωτοβουλία να εκδώσει το λεύκωμα το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το Πανελλήνιο ίδρυμα της Ευαγγελιστρίας, τον εφοπλιστή Αθανάσιο Μαρτίνο και τους αδελφούς Ρήγου που πάντα, όποτε τους ζητηθεί είναι υποστηρικτές των προσπαθειών προβολής του τόπου μα και της Αδελφότητας εν Αθήναις Τηνίων. Όσοι ήταν παρόντες στην εκδήλωση ήταν τυχεροί και έγιναν κάτοχοι αυτού του λευκώματος.

Το φωτορεπορτάζ.

Θα ήταν ευχή να μπορούσαν να τυπωθούν ακόμη περισσότερα και να στηριχθούν οικονομικά υπέρ της διάσωσης των περιστεριώνων. Αυτό φυσικά θα το κρίνουν οι αρμόδιοι. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους η αντιδήμαρχος Τουρισμού κα Αναστασία Δεληγιάννη, η οποία και χαιρέτισε την εκδήλωση, ο πρόεδρος του Πνευματικού Κέντρου Πανόρμου «Γιαννούλης Χαλεπάς» κος Μανώλης Σώχος, ο Πρόεδρος του Ι.ΤΗ.Π κος Νίκος Διαμαντάκης, εκπρόσωπος της εταιρείας Κυκλαδικών Μελετών και χορηγός της εν λόγω έκδοσης, κ. Ιάκωβος Ρήγος, ο Πρόεδρος του συλλόγου «Φίλοι του Πρασίνου» κος Ιωάννης Ψάλτης καθώς και πολλοί Πρόεδροι και μέλη Δ.Σ. τοπικών πολιτιστικών συλλόγων και φορέων . Ενώ στο τραπέζι της παρουσίασης ήταν η κ. Ξένη Σιώτη, Αρχιτέκτων Μηχανικός ΕΜΠ, ο π. Μάρκος Φώσκολος, ιστορικός Θεολόγος και ο Κος Κωνσταντίνος Δανούσης, ιστορικός, ερευνητής, συγγραφέας.

Ο Πρόεδρος της Αδελφότητας Τηνίων εν Αθήναις κ. Μανώλης Σκαρής καλωσόρισε το κοινό και είπε μεταξύ άλλων: «Κυρίες και κύριοι, στις δύσκολες ημέρες που διανύουμε ως κοινωνία …..ίσως μερικοί από εσάς θα αναρωτηθείτε ότι η έκδοση αυτού του λευκώματος είναι περιττά έξοδα. Απεναντίας, ειλικρινώς, μπορώ να σας διαβεβαιώσω ,ότι, αυτή η εκδοτική πρωτοβουλία είναι μια πολύτιμή ανάσα ζωής. Μια σπουδαία πολιτιστική πράξη. Αυτό το αισθητικό ξάφνιασμα που ο Αριστείδης Κοντογεώργης καταγράφει μέσα από τον φωτογραφικό του φακό και μεταφέρεται σ΄ αυτό το καλλιτεχνικό λεύκωμα, είναι ο πολιτισμός του τόπου μας…. λαϊκός και επώνυμος,…… είναι οι ρίζες μας, είναι ο πλούτος μας, είναι η περιουσία μας. Είναι τρόπος ζωής, οι μνήμες μας. Εμείς ως πολιτιστικός φορέας έχουμε την υποχρέωση , ηθική και καταστατική, να καταγράψουμε και να μεταδώσουμε στους νεώτερους. Να τον μεταφέρουμε στο διηνεκές. Η ιστορία και ο πολιτισμός κάθε κοινωνίας αποτελούν τους ισχυρότερους συνεκτικούς παράγοντες. Εγγύηση για κάθε νέα δημιουργική πορεία. Οι ρίζες από τις οποίες αντλεί δύναμη η κοινωνία για να πορευτεί με ασφάλεια στο αύριο…… Σ΄αυτό το ταξίδι που λέγεται πολιτισμός , πλήρωμα και καπεταναίοι θα πρέπει να χαράξουμε νέα πορεία για να αντιμετωπίσουμε τις προκλήσεις των δύσκολων καιρών. Να καβατζάρουμε τον κάβο με ασφάλεια, να οδηγήσουμε το πλοίο σε γαλήνια νερά και όλοι μαζί ενωμένοι να απολαύσουμε το νέο μας ταξίδι. Σ΄ αυτό το ταξίδι λοιπόν, όλοι είμαστε συνεπιβάτες και κανείς δεν περισσεύει. Δημιουργώντας λοιπόν και προσφέροντας αυτό το λεύκωμα στο ευρύ κοινό έχουμε την αίσθηση ότι τελούμε ένα μνημόσυνο στους ανώνυμους συμπατριώτες μας δημιουργούς εκείνους που έκτισαν τον ξεχωριστό κόσμο της Τήνου, αλλά και πως προσφέρουμε μια δροσερή πηγή από «λάλων ύδωρ» στους αυριανούς συμπολίτες μας, ώστε να μπορούν να στέκονται, να ξεδιψούν και να συνεχίζουν πιο δυνατοί το ταξίδι της ζωής».

Τον λόγο πήρε η αρχιτέκτονας κ. Σιώτη η οποία μίλησε για την αρχιτεκτονική παρουσία των περιστεριώνων στην Τηνιακή γη, πώς και πού είναι χτισμένοι. Μια πολύ ενδιαφέρουσα ομιλία για όλους μας. «Οι περιστεριώνες είναι περίτεχνα διακοσμημένοι εξωτερικά, κτισμένοι σε μέρη προστατευμένα από τον άνεμο και με ανοιχτό χώρο μπροστά για να ξανοίγονται τα περιστέρια, στις ρεματιές, στις πλαγιές, αλλά πάντα κοντά σε τρεχούμενα νερά και πηγές. Ο περιστεριώνας είναι σύνθετο κτίριο, καθώς χρησιμοποιείται από τον ιδιοκτήτη ως εξοχική κατοικία, σταύλος, αχυρώνας κλπ. Η πόρτα εισόδου είναι ξύλινη χωρίς ρωγμές ή σπασίματα για να μην μπαίνουν μέσα οι εχθροί των περιστεριών, όπως τα φίδια, τα ποντίκια και άλλα ζώα αρπακτικά».

Ακόμη μίλησε για τις αρχές διαμόρφωσης περιστεριώνα, για την θέση που επιλεγόταν, την μορφή που του έδιναν και για την διαμόρφωση εσωτερικού χώρου…

Ο πάτερ Μάρκος Φώσκολος θεολόγος και συγγραφέας, με τον γλαφυρό του τρόπο μας παρουσίασε την δική του οπτική γωνία σχετικά με το λεύκωμα Τήνος Περιστεριώνες. Μάλλον απαισιόδοξος για την τύχη των περιστεριώνων, ανέτρεξε στις περιόδους στις οποίες χωρίζει την ιστορική διαδρομή τους βάσει τού τρόπου αξιοποίησής τους. Επιπλέον απέρριψε την εκδοχή ότι η κατασκευή περιστεριώνων συνδέεται με την έκφραση του θρησκευτικού συναισθήματος των κατασκευαστών τους. Δήλωσε από την αρχή της ομιλίας του ότι θα δυσαρεστήσει κάποιους μα είπε πολλές αλήθειες που ήταν αναγκαίες να ειπωθούν. Τόνισε την κραυγή αγωνίας που εισέπραξε όταν είδε τις φωτογραφίες του λευκώματος. Μίλησε ακόμη για την τουριστική τους προβολή. «Πρέπει όλοι να συμβάλλουμε στην συντήρηση και την διατήρηση των περιστεριώνων. Τα μόνα λαϊκά πολιτιστικά στοιχεία που μπορούμε να προβάλλουμε είναι οι περιστεριώνες και οι ανεμόμυλοι. Οι επιχειρηματίες τους «εκμεταλλεύονται» στις πλαστικές σακούλες των καταστημάτων τους χωρίς να συμβάλλουν οικονομικά στις προσπάθειες που γίνονται».

Τελευταίος από τους ομιλητές πήρε τον λόγο «ο ταπεινός και ακούραστος εργάτης της γραφίδας και του λόγου» ο ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας κύριος Κώστας Δανούσης που τόσα πολλά έχει προσφέρει με το συγγραφικό του έργο στον πολιτισμό της Τήνου- όπως τον απεκάλεσε δίκαια ο κ. Σκαρής. Αναφέρθηκε περισσότερο στην απήχηση των περιστεριώνων στη λαϊκή και αγροτική κουλτούρα στην Τήνο. Χαρακτήρισε το λεύκωμα Κοντογεώργη «κραυγή αγωνίας για την τύχη των παραδοσιακών μνημείων τού νησιού» και το παρουσίασε ως χρήσιμο εργαλείο κατά τη διεκδίκηση προστασίας τους. Επειδή ήταν ποιητικός ο λόγος του και μου άρεσε ιδιαίτερα θα ήθελα να σας καταθέσω ένα απόσπασμα.

Η εισήγηση του είχε τίτλο ΟΙ «ΑΠΕΤΑΣΟΙ» ΤΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙΔΗ ΚΟΝΤΟΓΙΩΡΓΗ». «…Αυ­τό α­κρι­βώς που πλε­ο­νά­ζει, πέ­ρα α­πό την α­παί­τη­ση της α­νάγκης, εί­ναι ε­κεί­νο που γε­μί­ζει με φως ι­λα­ρό την ψυ­χή του μά­στο­ρα, κα­θώς α­ποτρα­βιέ­ται το δει­λι­νό για να κοι­τά­ξει α­πο­στα­σιο­ποι­η­μέ­νος τα έρ­γα του μόχθου του. Εί­ναι η ευ­τυ­χί­α της δη­μιουρ­γί­ας, την ο­ποί­α κα­μιά ε­ξί­σω­ση δεν μπορεί να μας ερ­μη­νεύ­σει. Πρό­κει­ται για έ­να άλ­λο, υ­ψη­λό­τε­ρο ε­πί­πε­δο ε­μπει­ρί­ας που μό­νο η υ­ψη­λή παι­δεί­α μπο­ρεί να κα­τα­κτή­σει. Μα ποια παι­δεί­α; Ό­χι βέ­βαια και ε­κεί­νη των θρα­νί­ων και των ε­πι­σή­μων ω­ρο­λο­γί­ων προ­γραμ­μά­των, αλ­λά μια άλ­λη που προ­ϋ­πο­θέ­τει εκλεκτή συγκίνηση και συ­νο­μι­λί­α κα­θη­με­ρι­νή με τον ή­λιο, την πέ­τρα, τον αγέ­ρα και τον υε­τό. Κι ο μά­στο­ρας ξέ­ρει να συ­νο­μι­λεί με τον ή­λιο, έ­χει μά­θει να βλέ­πει το α­τέ­λειω­το παι­χνί­δι του με τη σκιά, να βλέ­πει κάθε στιγμή την πο­ρεί­α του στον ουρανό –ό­πως ο γε­μι­τζής που βλέ­πει το μπού­σου­λα να παί­ζει καρ­τί­νι με καρ­τί­νι. Ξέ­ρει να α­κού­ει το σφυγ­μό της πέ­τρας, γνω­ρί­ζει να δια­κρί­νει το τρα­γού­δι του α­γέ­ρα, κα­θώς αυ­τός α­νε­βο­κα­τε­βαί­νει τις ο­κτά­βες στο με­γά­λο πε­ντάγραμ­μο της φύ­σης. Μπο­ρεί να ψυ­χα­νε­μί­ζε­ται το μουρ­μού­ρι­σμα ή, ό­πως ο Ρα­μπι­τρα­νάθ Τα­γκόρ, να περιφρονεί την ορ­γή της βρο­χής –«έ­χω το σπί­τι μου, τη γυ­ναί­κα μου και συ βρέ­ξει ό­σο θες ου­ρα­νέ μου». Ο σχι­στό­λι­θος, εί­ναι ε­κεί­νος που ε­πέ­τρε­ψε στον Τη­νια­κό μά­στο­ρα να εκ­φρα­στεί ποι­η­τι­κά. Και είμα­στε ευ­τυ­χείς για­τί αυ­τή η ποί­η­ση συ­νά­ντη­σε πρό­σφα­τα μιαν άλ­λη. Ο σύγ­χρο­νος καλ­λι­τέ­χνης έρ­χε­ται να συ­να­ντή­σει τους προ­γό­νους του δη­μιουρ­γούς. Συ­νο­μι­λεί μα­ζί τους και προ­σπα­θεί να ι­χνη­λα­τή­σει τις ψυ­χές τους, ό­ταν μετά το τέ­λος της δου­λειάς τρα­βιό­νταν κά­ποια μέ­τρα μα­κριά για να δουν α­πό από­στα­ση το έρ­γο τους. Αυ­τή την ευ­φρο­σύ­νη προ­σπά­θη­σε και πέ­τυ­χε να α­πο­τυπώ­σει στη φω­το­γρα­φι­κή του πλά­κα και να α­να­δεί­ξει ο δι­σέγ­γο­νος ε­κεί­νων. Έρχε­ται έ­να άλ­λο εί­δος καλ­λι­τε­χνι­κής έκφρασης, με άλ­λα πλέον μέ­σα, με διαφορετικό τεχνι­κό αλ­φά­βη­το να συν­θέ­σει έ­να άλ­λο έρ­γο τέχνης. Ο σχι­στό­λι­θος δί­νει τη θέ­ση του στον φω­το­γρα­φι­κό φα­κό και α­πό α­φη­γη­τής μιας πλα­στι­κής ε­πο­ποι­ί­ας α­να­δει­κνύ­ε­ται σε ή­ρω­α μιας νέ­ας δη­μιουρ­γι­κής σύν­θε­σης. Η πλα­στι­κό­τη­τα των ό­γκων, τα παι­χνί­δια του ή­λιου, τα φτε­ρου­γί­σμα­τα των σκιών σαλ­πά­ρουν για έ­να τα­ξί­δι σε άλ­λη διά­στα­ση. Το γρα­φι­κό κτί­σμα του χτες, γραφικό, χα­ρί­εν ή ε­πι­βλη­τι­κό, ξα­να­χτί­ζε­ται πλέ­ον με νέ­ους ό­ρους, με άλ­λα υ­λι­κά. Οι ι­στο­ρί­ες που χρό­νια μας α­φη­γή­θη­κε η πέ­τρα ξα­να­πλά­θο­νται, τις ξα­να­δια­βά­ζου­με κομ­μά­τι δια­φο­ρε­τι­κές, μα πά­ντα ε­ξί­σου συ­ναρ­πα­στι­κές και εν­δια­φέ­ρου­σες. Έ­χουν αλ­λά­ξει τα εκ­φρα­στι­κά μέ­σα, η ο­πτική γω­νί­α προ­σέγ­γι­σης εί­ναι πε­ρισ­σό­τε­ρο α­νή­συ­χη και διεισ­δυ­τι­κή. Α­πο­κρυπτο­γρα­φεί και α­να­δει­κνύ­ει αι­σθη­τι­κές α­ξί­ες του πα­λαιού, πλά­θο­ντας μια νέ­α σύν­θε­ση, ό­που η συλ­λο­γι­κό­τη­τα της λα­ϊ­κής έκ­φρα­σης γί­νε­ται α­το­μι­κό καλλι­τε­χνι­κό εγ­χεί­ρη­μα. Η ψυ­χή του λα­ϊ­κού μά­στο­ρα ξα­να­ζεί, υ­πό άλ­λους βέ­βαια ό­ρους, μέ­σα α­πό τον προ­σω­πι­κό προ­βλη­μα­τι­σμό και ευαι­σθη­σί­α του ση­με­ρινού δη­μιουρ­γού. Αυ­τό α­κρι­βώς έ­κα­νε –το έ­κα­νε βέ­βαια και στα προ­η­γού­με­να έρ­γα του– ο κ. Κο­ντο­γιώρ­γης. Ό­μως ε­δώ, ε­πι­τρέψ­τε μου την ε­κτί­μη­ση, μας έ­δω­σε έ­να αι­σθη­τι­κό ξάφ­νια­σμα, έ­τσι ό­πως μας το δί­νει το ξαφ­νι­κό φτε­ρο­κό­πη­μα πε­ρι­στε­ριών. Και ελ­πί­ζου­με να εί­ναι πά­ντα γερός και δη­μιουρ­γι­κός για να μας προ­σφέ­ρει πολ­λές α­κό­μη τέ­τοιες εκ­πλή­ξεις. Ξε­φυλ­λί­ζο­ντας τις σε­λί­δες του λευ­κώ­μα­τος δε θα δού­με μια σει­ρά πε­ρι­στε­ριώ­νων ή λε­πτο­με­ρειών τους. Θα δού­με να προ­βά­λει η ψυ­χή των δη­μιουρ­γών τους, θα δού­με πως η μα­στο­ριά δέ­νε­ται σε μια υ­πέ­ροχη αρ­μο­νί­α με το φυ­σι­κό κό­σμο, θα ξα­να­συ­να­ντή­σου­με μιαν αρ­μο­νί­α που πο­λύ φο­βά­μαι πως χά­θη­κε για πά­ντα… .Ό­σοι δεν μπο­ρέ­σα­με να γί­νου­με ποι­η­τές, γί­να­με κρι­τι­κοί τέ­χνης ή ι­στο­ρι­κοί ε­ρευ­νη­τές και κα­τά συ­νέ­πεια φει­δω­λοί στον κα­λό λό­γο».

Στη συνέχεια, κλείνοντας την εκδήλωση, πήρε τον λόγο ο Αριστείδης Κοντογιώργης, ο οποίος ανεξάρτητα από την καταγωγή του, αγαπάει πολύ την Τήνο και χαρακτηρίζει το ενδιαφέρον για τους περιστεριώνες ένα τεκμήριο αγάπης για το νησί. Θεωρεί δε την παρουσίαση τού λευκώματος «ως τη δική του συμβολή σε μια προσπάθεια που απαιτείται για να αναγνωρισθούν τα μνημεία και να προστατευθούν ως πολιτιστικοί θησαυροί».

Μίλησε για τον «χειροποίητο» λαϊκό μας πολιτιστικό που δυστυχώς, χάνεται, και χάρις της δικής του καλλιτεχνικής έκφρασης και ευαισθησίας τουλάχιστον θα έχουμε καταφέρει να διασώσουμε ψηφιακά. «Περιστεριώνες υπάρχουν λίγοι στη Μύκονο, ελάχιστοι στην Άνδρο, στη Σίφνο και περισσότεροι από χίλιοι στην Τήνο και αυτός ο αριθμός αναδεικνύει τη χρεία οργανωμένης διεκδίκησης» για τη διάσωση των περιστεριώνων. Γιατί όμως είναι σημαντικό να διατηρηθούν και να προστατευτούν οι περιστεριώνες; Είναι ένα μοναδικό, αυθεντικό και σημαντικό αρχιτεκτονικό μνημείο. Με μοναδικά γεωμετρικά σχήματα. Μνημείο λαϊκής κουλτούρας, λαϊκού πολιτισμού, λαϊκής τέχνης αγνώστων τεχνιτών. Πρόκειται για περιστεριώνες, μνημεία μοναδικής λαϊκής δημιουργίας, κτισμένους κυρίως κατά τον 18ο και τον 19ο αιώνα. Σήμερα, πολλοί περιστεριώνες ανήκουν σε ιδιωτικές περιουσίες αλλά -με την πάροδο των χρόνων- περνούν ως ιδιοκτησία ή κληρονομία σε πολλούς ανθρώπους και εκεί μπερδεύεται το θέμα της συντήρησης και της ευθύνης γι’ αυτήν. Εν τούτοις, οι περιστεριώνες ερημώνονται και γκρεμίζονται χρόνο με τον χρόνο. Τίποτε δεν έχει αλλάξει. Δεν προστατεύονται, δεν συντηρούνται, δεν υπάρχουν προγράμματα για τη διαχείρισή τους ως μνημείων τής παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, δεν εντάσσονται στον κατάλογο της Unesco. Κάθε περιστεριώνας είναι διαφορετικός, ένα μοναδικό έργο. Γι’ αυτό κάθε βουληστό που γκρεμίζεται χάνεται οριστικά. Όπως έχουν χαθεί κι’ εκείνοι που γκρεμίστηκαν πολύ παλιά. Ενδεικτικά ανέφερε πως «οι πολλοί περιστεριώνες που έχουν καταγραφεί, επισκευασθεί και εν τέλει έχουν διασωθεί ήταν με πρωτοβουλία και κόπο των «Φίλων τού Πρασίνου», του συλλόγου στην Τήνο, με συντονιστή τον Γιάννη Ψάλτη. Και με την προσφορά ευαίσθητων ντόπιων και φίλων τού νησιού».

Στο τέλος της εκδήλωσης παρενέβη ο Γιάννης Ψάλτης, ο πρόεδρος του συλλόγου «Οι φίλοι του Πρασίνου», που έχει κάνει πολύ σοβαρή δουλειά χρόνια τώρα στο νησί και υπενθύμισε παλιές κινητοποιήσεις για την αναστήλωση και τη συντήρηση αυτών των μνημείων, ενώ ξάφνιασε το κοινό λέγοντας πώς «πολλοί ιδιοκτήτες θα προτιμούσαν σήμερα να γκρεμίζονται αφρόντιστοι οι περιστεριώνες τους, αφού η ύπαρξη περιστεριώνα καταλήγει σε ακόμη πιο αυξημένη φορολόγηση γης η οποία -κατά τα λοιπά- δεν έχει μεγάλη αξία». Σίγουρα «ένας κούκος δεν φέρνει την άνοιξη». Πρέπει να αλλάξει το νομοθετικό πλαίσιο ώστε να προλάβουν να σωθούν όσοι έχουν μείνει όρθιοι. Αξίζουν συγχαρητήρια στην Αδελφότητα Τηνίων στην Αθήνα γι’ αυτήν την πρωτοβουλία, τους χορηγούς, που χωρίς αυτούς δεν θα είχαμε αυτό το όμορφο λεύκωμα στα χέρια μας και φυσικά τον Αριστείδη Κοντογιώργη ο οποίος εμπιστεύτηκε τις υπέροχες αυτές φωτογραφίες, τον προσωπικό μόχθο, χρόνο ώστε να μείνει παρακαταθήκη στις επόμενες γενιές.

Ο δρ. Αριστείδης Κοντογεώργης γεννήθηκε στην Τήνο και σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών του πανεπιστημίου τού βόρειου Ιλλινόϊς στις Ηνωμένες Πολιτείες. Απέκτησε πτυχία Καλών Τεχνών, Ιστορίας τής Τέχνης και Πολιτικών Επιστημών.Είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Τεχνική και το Μάνατζμεντ Εφαρμοσμένων Τεχνών, επίκουρος καθηγητής Φωτογραφίας στο τριτοβάθμιο εκπαιδευτικό ίδρυμα της Αθήνας, μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος, πρόεδρος της Ελληνικής Φωτογραφικής Εταιρείας και της Διεθνούς Ομοσπονδίας Φωτογραφικών Φεστιβάλ (ΙPFF).Έχει παρουσιάσει σε δεκάδες ατομικές ή ομαδικές εκθέσεις και έργα του βρίσκονται σε συλλογές μουσείων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έχει μετάσχει σε διεθνείς ημερίδες και συνέδρια, συνέγραψε πολυάριθμα άρθρα σε επιστημονικά περιοδικά και έχει εκδώσει εικοσιτέσσερα βιβλία και λευκώματα.