Γράφει: Λεύκη Σαραντινού

Ο Λουκάς Αναγνωστόπουλος είναι Λαμιώτης· ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Μέλος του Ομίλου Φθιωτών Λογοτεχνών & Συγγραφέων και του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης. Έχει εκδώσει δύο έργα: Την ποιητική συλλογή «Σαράντα μικρές περιπλανήσεις» (Άνεμος Εκδοτική, 2020) και το δοκίμιο «Οι μύθοι τού χθες και οι άνθρωποι τού σήμερα» (Γράφημα, 2021). Έχει συμμετοχή σε ομαδικές ποιητικές συλλογές. Συνιδρυτής και αρθρογράφος στον διαδικτυακό χώρο «Μεταξύ μας». Τακτικός αρθρογράφος στο «Λογοτεχνικό Δελτίο» του Φιλολογικού Ομίλου Θεσσαλονίκης καθώς και σε ελληνικές και κυπριακές εφημερίδες.

Τον συναντήσαμε στο Bookia και μας μίλησε για το τελευταίο του βιβλίο με τίτλο «Οι μύθοι τού χθες και οι άνθρωποι τού σήμερα».

Θα μας πείτε για ποιον ακριβώς λόγο σας έλκυσαν οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι ώστε να ασχοληθείτε με αυτούς στο βιβλίο σας;

O πρώτος λόγος είναι μια παιδική θύμηση. Η κασέτα που άκουγα 3-4 χρόνων για τους μύθους και ειδικά τον Προμηθέα. Ο δεύτερος λόγος είναι πως οι αρχαίοι κουβαλούσαν γνώση βγαλμένη από την ομορφιά και τον πόνο της ζήσης. Πάντα με συνέπαιρνε η ανθρώπινη φύση των Θεών και τα ύψη και βάθη των πράξεων των ηρώων.

Γιατί οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι ήταν, είναι και θα είναι, άραγε πάντοτε επίκαιροι; Πείτε μας την άποψή σας γι’ αυτό.

Η άποψη μου είναι πως από την αρχή των σπηλαίων μέχρι σήμερα που οι ουρανοξύστες σκίζουν τα σύννεφα, ο άνθρωπος κρατά μια βασική αρχή. Είναι ικανός για το καλύτερο και το χειρότερο. Για ηρωισμούς και ποταπές πράξεις. Για αυτοθυσία και φιλοτομαρισμό. Οι μύθοι θα είναι πάντα επίκαιροι γιατί μας κοιτάν στα μάτια και μας δείχνουν ποιοι είμαστε στ' αλήθεια και ποιοι μπορούμε να γίνουμε. Για καλύτερα ή χειρότερα; Κανείς δεν ξέρει.

Θεωρείτε ότι όλοι οι μύθοι κρύβουν μία όση αλήθειας μέσα τους;

Αναμφίβολα. Είναι η ανθρώπινη φύση σε σχέση με τη φύση και τα ηθικά διλήμματα. Οι ελληνικοί μύθοι, οι ινδικοί, οι σκανδιναβικοί, της Βαβυλώνας, περιγράφουν παρόμοιες ιστορίες και πράξεις. Είναι η κατάθεση της αλήθειας μέσα από λαϊκούς μύθους που περνούσαν από γενιά σε γενιά. Είναι η υπενθύμιση της μιας γενιάς στην άλλη. Συναρπαστικό αν το καλοσκεφτούμε.

Πιστεύετε ότι θα καταφέρουμε ποτέ να απαλλαγούμε από τα σύνδρομα του άπληστου Ταντάλου, του Προμηθέα Δεσμώτη στην παιδεία μας και της παλινδρόμησης του Σίσυφου στην οικονομία μας; Αν ναι, με ποιον τρόπο θα μπορούσε να γίνει αυτό;

Το ποτέ και το πάντα δεν ισχύουν στην ανθρώπινη ιστορία. Η έλλειψη παιδείας, οδηγεί σε οικονομικές δυσλειτουργίες, οι οποίες με τη σειρά τους γεννούν ανισότητες. Η οικονομία κύκλους κάνει. Αλλιώς τους αντιμετωπίζεις με εκπαιδευτικό σύστημα ισχυρό και αλλιώς με εκπαιδευτικό σύστημα με παθογένειες. Πολίτες με αίσθημα του ηθικού χρέους και βασικές γνώσεις της χώρας, της γλώσσας, της φύσης και των μαθηματικών κανόνων ψάχνουμε. Χρέος μας είναι να δημιουργήσουμε τις συνθήκες που θα οδηγήσουν σε τέτοιους πολίτες.

Για ποιον λόγο επιλέξατε αυτούς τους τρεις συγκεκριμένους μύθους και όχι κάποιους άλλους; Με βάση ποιο κριτήριο έγινε η επιλογή σας;

Επέλεξα αυτούς τους μύθους διότι εξυπηρετούσαν την δομή του δοκιμίου και τις αναλογίες σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο. Ο απόλυτα καλός, ο Προμηθέας. Το απόλυτο κάθαρμα, ο Τάνταλος. Στο ενδιάμεσο, ο Σίσυφος. Τι μπορούμε να γίνουμε, τι πρέπει να αποφύγουμε και τι είμαστε.

Δεν είναι εύκολο σήμερα να είναι κανείς Προμηθέας, να θυσιάζεται, δηλαδή, για το κοινό καλό. Για αυτούς τους λίγους ανθρώπους που φέρονται όπως ο Προμηθέας πιστεύετε ότι υπάρχει ανταμοιβή σήμερα;

Υπάρχει ανταμοιβή. Να τους τρώμε τα συκώτια ή να τους αναγνωρίζουμε μετά θάνατον. Το ξέρουν και όμως προχωράνε σε αυτό που νομίζουν πως είναι σωστό. Είναι το τραγικό μεγαλείο τους.

Θεωρείτε ότι μεγαλουργούμε ακριβώς επειδή είμαστε θνητοί; Αν δεν πεθαίναμε δε θα δημιουργούσαμε τίποτε άξιο λόγου για τις επόμενες γενιές, δε θα είχαμε το κατάλληλο κίνητρο;

Ενδιαφέρουσα ερώτηση. Το έχω αναλύσει στον Σίσυφο. Πιστεύω πως έχουμε δυο ζωές. Η δεύτερη ζωή ξεκινά όταν συνειδητοποιούμε τη θνητότητα μας. Αυτή μας οδηγεί στα έργα που εξασφαλίζουν αφενός τη συνέχεια μας μέσω τη γενιάς και αφετέρου την υστεροφημία μας. Ακόμα και όταν φύγουμε από τη ζωή, η ενέργεια που αφήνουμε πίσω μας, μένει. Η βιολογική αθανασία θα μας οδηγούσε πιθανώς σε αναβολές και ακυρώσεις.

Αναφέρετε στο βιβλίο σας, μεταξύ άλλων, και την τάση που υπάρχει στην Ιστορία να κατηγοριοποιούν οι άνθρωποι τους ήρωές της αποκλειστικά σε «καλούς» και «κακούς», άσπρους και μαύρους δηλαδή, ενώ πολλοί υπήρξαν και… γκρίζοι, έκαναν δηλαδή τόσο αξιομνημόνευτα, όσο και αξιοκατάκριτα έργα, όπως για παράδειγμα ο Μέγας Θεοδόσιος και ο Ιουλιανός ο Παραβάτης που αναφέρετε. Γιατί πιστεύετε ότι συμβαίνει αυτό;

Διότι η ιστορία γράφεται από τους νικητές. Αυτοί μακιγιάρουν την ιστορία. Και μεταξύ μας, είναι πιο εύκολη η μανιχαϊστική λογική του άσπρου-μαύρου που έχουμε οι άνθρωποι, καλού-κακού από την κοπιώδη αναζήτηση της αλήθειας και της απόδοσης σωστού και λάθους.

Σας ευχαριστώ θερμά για τις εξαιρετικά ενδιαφέρουσες ερωτήσεις κα Σαραντινού και τον φιλόξενο ιστότοπο του Bookia!

Κύριε Αναγνωστόπουλε σας ευχαριστώ πολύ!