Γράφει: Μάγδα Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη

Η Πόπη Δέδε-Δεσύλλα γεννήθηκε στον Πύργο της Ηλείας και από το 1968 κατοικεί στην Αθήνα. Είναι απόφοιτη της Παντείου Σχολής και τελειόφοιτη της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει δίπλωμα Ιταλικής γλώσσας. Εργάστηκε επί τριάντα χρόνια στην ΑΕ. Πολλά άρθρα της, κυρίως ιστορικού και κοινωνικού περιεχομένου, έχουν δημοσιευτεί στο εβδομαδιαίο περιοδικό Ραδιο­τηλεόραση, καθώς και στον επαρχιακό Τύπο. Μερικοί ενδεικτικοί τίτλοι: «Η Γενοκτονία των Αρµενίων», «Η Οδύσσεια των τσιγγάνων», «Χιροσίµα», «∆ίστοµο». «Η δύναμη του πλίνθινου σπιτιού» είναι το πρώτο βιβλίο της συγγραφέως Πόπη Δέδε-Δεσύλλα από τις εκδόσεις Τόπος.

Κυρία Πόπη Δέδε-Δεσύλλα ευχαριστώ για τον χρόνο σας. Είναι το πρώτο βιβλίο σας «Η δύναμη του πλίνθινου σπιτιού» από τις εκδόσεις Τόπος. Ξύνετε τη μνήμη της πρόσφατης πολιτικής ιστορίας, που πολλοί από τους αναγνώστες έχουμε ζήσει. Πιστεύετε ότι τα έχουμε ξεχάσει ως λαός και οδηγηθήκατε στη συγγραφή του;

Είμαστε υποχρεωμένοι να γράφουμε και να καταθέτουμε τις πολύτιμες εμπειρίες μας στις επόμενες γενιές. Οι νεότεροι πρέπει να γνωρίζουν τι ταλάνισε τις προηγούμενες γενιές. Η λήθη του παρελθόντος ελλοχεύει τον κίνδυνο να επιστρέψουν τα εξαμβλώματα της ιστορίας.

Το πλίνθινο σπίτι είναι από τα πολλά που χτιζόταν μ’ αυτό το υλικό στην ελληνική επαρχία εκείνες τις δύσκολες δεκαετίες. Έκρυβε όμως μέσα του τη δύναμη, την αγάπη, την ελπίδα, την αλληλεγγύη, τη χαρά και εννιά παιδιά. Σήμερα πού βαδίζουμε που λείπουν όλες οι αξίες και τα ιδανικά;

Η αποδόμηση του κοινωνικού ιστού που βιώνουμε σήμερα με τη συρρίκνωση των ατομικών και συλλογικών δικαιωμάτων έχει μετατρέψει τη συλλογικότητα σε ατομικότητα. Είναι αλήθεια με την παθογένεια που έχει εισχωρήσει σε όλους τους κόλπους της κοινωνίας έχουν χαλαρώσει οι αξίες και τα ήθη. Αξίες και ιδανικά υπάρχουν σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις εποχές. Είναι χρέος μας να τα διαφυλάττουμε, να τα προστατεύουμε και να τα αναπτύσσουμε.

Διαβάζουμε ανθρώπινες μικρές ιστορίες που σημάδεψαν πολλές γενιές και παρ’ όλα αυτά, τις έχουμε σβήσει από τη μνήμη μας γιατί ο καταναλωτισμός τις έχει σκεπάσει. Πιστεύετε ότι θα επαναληφθεί η ιστορία και το μέλλον θα είναι δυσοίωνο αν δεν υπάρχει αυτή η ανθρώπινη αλυσίδα, παρελθόν-παρόν-μέλλον;

Η οικονομική κρίση που ζούμε, η φτώχεια, οι πόλεμοι, οι κοινωνικές ανισότητες δυστυχώς δεν προοιωνίζονται κάτι το ευοίωνο. Συγκρίνουμε το παρελθόν με το παρόν για να καλυτερεύσουμε το μέλλον. Η ιστορία δεν παραγράφεται και μπορεί να επαναληφθεί ως τραγωδία.

Οι περισσότερες ηρωίδες του βιβλίου σας είναι θύματα της πατριαρχίας, των αντρών, όπως των αδελφών, αλλά και της κοινωνίας. Διαβάζουμε για την προίκα, την περασμένη ηλικία των κοριτσιών για αποκατάσταση, για τα κορίτσια που είναι δυσβάσταχτο βάρος των γονιών. Η γυναίκα είναι αντικείμενο. Σήμερα που υπάρχει θεσμοθετημένο το οικογενειακό δίκαιο, δυστυχώς βλέπουμε πάλι την πατριαρχία να πρωταγωνιστεί. Ποια κοινωνία παραδίδουμε στην επόμενη γενιά;

Η γυναίκα είναι χειραφετημένη χάρη στο φεμινιστικό κίνημα. Πρέπει όμως να γίνουν ακόμα περισσότερα. Ζούμε ακόμα σε ανδροκρατούμενη κοινωνία και αυτό το βλέπουμε στον χώρο της δουλειάς μας. Η δημοκρατία ξεκινάει μέσα από το σπίτι. Η οικογένεια είναι το κύτταρο της κοινωνίας. Με ποιο τρόπο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας; Είναι δύσκολο να είσαι παιδί γιατί κανένας δε δίδαξε τον ρόλο του γονιού. Σήμερα με τις γυναικοκτονίες η θέση της γυναίκας διακυβεύεται.

Η Ελπίδα ήταν μια γυναίκα που μετέδιδε ελπίδα και δυναμισμό, αν και δεν μπορούσε να κάνει διαφορετικά με έναν άντρα στην εξορία. Έπρεπε να αγωνιστεί για να αντέξει. Σε αντίθεση με την Τερψιχόρη, τη γυναίκα του στρατιωτικού, που ήταν υποτακτική στον άντρα της. Πιστεύετε πώς η πολιτική τοποθέτηση του συζύγου ορίζει την ταυτότητα της γυναίκας; Ότι η καθημερινότητα είναι πολιτική πράξη ζωής;

Αναμφίβολα. Οι διαφωνίες τους περιορίζονται μόνο εντός του οίκου τους. Ελέγχεται η συμπεριφορά της γυναίκας του πολιτικού γιατί έχει αντίκτυπο στον άνδρα της. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τα κοινωνικά προβλήματα στην καθημερινότητά μας είναι στάση ζωής. Είναι πολιτική θέση.

Ο κάθε αυταρχισμός οικογένειας και πολιτείας, όπως πολύ όμορφα περιγράφονται στη λογοτεχνική σας μαρτυρία, οδηγεί τα παιδιά στο απέναντι πολιτικό πεζοδρόμιο;

Ο αυταρχισμός απ' όπου και αν προέρχεται δημιουργεί βία. Οφείλουμε να υπερασπιστούμε το τρίπτυχο της δημοκρατίας δηλαδή την ισότητα, ελευθερία, αλληλεγγύη ιδιαίτερα σήμερα που βλέπουμε τον φασισμό να ξανασηκώνει κεφάλι στην Ευρώπη.

Υπήρχαν ιστορικές περίοδοι όπως τα χρόνια της γερμανικής κατοχής αλλά και του εμφύλιου, που τα θύματα και από τα δυο στρατόπεδα, ανταρτών και εθνικοφρόνων, (δοσίλογων - μαυραγοριτών), αλλά και οι Εβραίοι που γύρισαν από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης σιώπησαν, δεν τα μετέφεραν στα παιδιά τους τα βιώματα τους. Στα σχολικά ιστορικά βιβλία θα αργήσουν πολύ να γραφούν ώστε να διδαχθούν. Πόσο περισσότερο τα χρόνια της επταετίας. Μήπως η άγνοια οδηγεί στην ύπαρξη αυτών των φασιστικών μορφωμάτων;

Δεν είναι μόνο η άγνοια που οδηγεί σε φασιστικά μορφώματα. Τα σοβαρά σημερινά προβλήματα όπως ακρίβεια, φτώχεια, πλειστηριασμός πρώτης κατοικίας, ανεργία, κοινωνικές ανισότητες, έλλειψη εμπιστοσύνης στα υπάρχοντα πολιτικά κόμματα, οδηγούν τον πολίτη σε λανθασμένο προσανατολισμό.

Τα πιστοποιητικά πολιτικών φρονημάτων ακολουθούσαν τους πολίτες στην καθημερινότητα τους, στην εργασία στις σπουδές, στον στρατό, τα βιβλιάρια των απόρων κορασίδων, ακόμη και στον διορισμό του νεκροθάφτη. Όλα εξαρτιόντουσαν από το αν είσαι εθνικόφρων. Για ποια επανάσταση τελικά μιλούσαν;

Η επανάσταση προϋποθέτει τη συμμετοχή του λαού. Οι δικτάτορες βάπτισαν το πραξικόπημα επανάσταση. Ήταν μια στυγνή δικτατορία που ανέτρεψε το δημοκρατικό πολίτευμα, κατήργησε το Σύνταγμα, τη Βουλή, την ελευθερία του Τύπου και του λόγου. Εξόρισε και βασάνισε ανθρώπους, διχοτόμησε την Κύπρο το 1974. Έφερε την Ελλάδα έναν αιώνα πίσω οικονομικά και πολιτισμικά. Ας θυμηθούμε ότι πριν από τη χούντα Έλληνες καλλιτέχνες και ποιητές μεσουρανούσαν παγκοσμίως (Θεοδωράκης, Χατζηδάκις, Μαρκόπουλος, Ξαρχάκος, Σεφέρης, Ελύτης, Ρίτσος).

Στη νέα γενιά όλα αυτά που μαρτυρείτε για τον αυταρχισμό στο σχολείο, για την έξοδο σε κινηματογράφο αλλά και σε ένα ζαχαροπλαστείο με συνοδεία γονιού, για την απαγόρευση μουσικής του Θεοδωράκη και άλλων ή την ανάγνωση «επικίνδυνης» λογοτεχνίας, φαντάζουν ως παραμύθι. Μήπως τελικά η μη εκτίμηση της ελευθερίας που έχουμε σήμερα, μας οδηγεί στην ασυδοσία και στο «πάμε κι όπου βγει»;

Η ελευθερία δεν είναι αχαλίνωτη και δίχως όρια. Έχει πυξίδα τον σεβασμό των συνανθρώπων μας και την υπεράσπιση των δημοκρατικών δικαιωμάτων. Από την άλλη διερωτώμαι πόσο ελεύθεροι είμαστε στην κρίση μας όταν ο Τύπος, η Τηλεόραση και τα ΜΚΔ μας βομβαρδίζουν με χαλκευμένες πληροφορίες

Στο βιβλίο σας ζωντανεύουν πρόσωπα που έχουν βασανιστεί, δολοφονηθεί όπως ο Λαμπράκης, ο Καράγιωργας, ο Τσαρουχάς, ο Παναγούλης, ο Μουστακλής, η Μερτίκα που έδωσαν τη ζωή τους για τη Δημοκρατία και την ελευθερία. Όμως ακόμη και σήμερα υπάρχουν αυτά τα μορφώματα, απόγονοι των βασανιστών. Τους ξεχάσαμε;

Άνθρωποι με φασιστική ιδεολογία παρόμοια των βασανιστών της χούντας δεν θα εκλείψουν. Η παρουσία τους απασχολεί και την Ελλάδα. Η δράση τους ανακαλεί τη μνήμη μας στο παρελθόν και το συνδέει με το παρόν. Το 1963 δολοφονείται από παρακρατικούς ο βουλευτής Λαμπράκης και μετά 50 χρόνια, το 2013, ο Παύλος Φύσσας από τη Χρυσή Αυγή.

Οι αναγνώστες θα διαβάσουν μνήμες προσωπικές αλλά και του περιβάλλοντος σας. Σήμερα, στη διάρκεια συγγραφής, που ανοίξατε ξανά τα παράθυρα της μνήμης, αν και δεν κλείνουν ποτέ, πώς κρίνετε εκείνα τα μαύρα χρόνια και τι πιστεύετε για το μέλλον που έρχεται;

Η επάρατη επταετία της χούντας 1967-1974 κατέχει μαύρη σελίδα στην ιστορία της Ελλάδας. Υπήρξε τροχοπέδη στην κοινωνική και πολιτική ζωή της χώρας. Το μέλλον διαγράφεται ζοφερό. Και το μέλλον το δημιουργούν οι ενεργοί πολίτες με τη σκέψη τους και τους αγώνες τους.

Ποια είναι η γνώμη σας για το Bookia, όσον αφορά την προβολή των συγγραφέων και των έργων τους;

Είναι μια αξιέπαινη και σημαντική ιστοσελίδα που εξυπηρετεί τις πνευματικές ανάγκες του αναγνωστικού κοινού. Είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για τον βιβλιόφιλο.

Πιστεύετε πως η λογοτεχνία μπορεί να καλύψει και να φωτίσει τα σκοτεινά μονοπάτια της σύγχρονης ιστορίας;

Η τέχνη σε όλες της τις μορφές αντανακλά την κοινωνία και τα προβλήματα της. Η λογοτεχνία διαχρονικά φωτίζει το κλίμα κάθε εποχής αφού οι συγγραφείς καταγράφουν τη συμμετοχή των ιδίων αλλά και άλλων ανθρώπων που με την ενεργή δράση τους πρωταγωνίστησαν στα κοινωνικά δρώμενα.

Ευχαριστώ κυρία Πόπη Δέδε-Δεσύλλα για τον χρόνο σας και σας εύχομαι να είναι καλοτάξιδο.