Γράφει: ΧΡΗΣΤΟΣ ΖΗΚΟΥΛΗΣ

Η Φωτεινή Παπαδημητρίου γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Ιωάννινα. Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή της πόλης των Ιωαννίνων, ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή και έκτοτε ασκεί το επάγγελμα της παιδιάτρου διατηρώντας δικό της ιατρείο στην πόλη. Δηλώνει λάτρης της ιστορίας των τόπων, της ιστορίας των ανθρώπων και των ταξιδιών. Το 2022 κυκλοφόρησε το πρώτο της μυθιστόρημα από τις Εκδόσεις «Πηγή» με τίτλο «Το Δεσποτάτο της λίμνης», το οποίο εξελίσσεται στην υστεροβυζαντινή εποχή.

Η προηγούμενη συνέντευξή μας έκλεισε με την ευχή να τα ξαναπούμε και να μιλήσουμε για το νέο σας βιβλίο. Ήρθε, λοιπόν, η στιγμή για την εκπλήρωσή της και να μιλήσουμε για το δεύτερο βιβλίο σας, το ιστορικό μυθιστόρημα «Η ΠΡΩΤΗ ΕΠΟΙΚΟΣ». Πείτε μας, λοιπόν, λίγα λόγια για την υπόθεση.

Με πολλή χαρά σας ξανασυναντώ. Το νέο μου βιβλίο στηρίζεται στην αληθινή ζωή της Κατερίνας Πλέσσου, της πρώτης Ελληνίδας εποίκου της Αυστραλίας, μια ζωή απόλυτα κινηματογραφική, που ξεκινά στα τουρκοκρατούμενα Γιάννενα του Αλή πασά, περνά μέσα από τις φλόγες της Ελληνικής επανάστασης του 1821 και καταλήγει στους αντίποδες, στην μακρινή Αυστραλία.

Βρισκόμαστε ξανά στα αγαπημένα σας Γιάννενα, σε μια άλλη εποχή όμως, για να γνωρίσουμε τη ζωή της Κατερίνας Πλέσσου, της πρώτης Ελληνίδας εποίκου στην Αυστραλία. Θα ήθελα να μας πείτε πώς έγινε η «συνάντησή» σας με την πρωταγωνίστρια του βιβλίου, πώς την ανακαλύψατε για να οδηγηθείτε τελικά στη συγγραφή ενός αφιερώματος στη ζωή της.

Μόλις είχα τελειώσει την συγγραφή του πρώτου μου βιβλίου, «Του Δεσποτάτου της Λίμνης», και ήδη ένιωθα την έλλειψη της συγγραφής και της ιστορικής έρευνας. Έψαχνα λοιπόν, να βρω ένα θέμα για το επόμενο βιβλίο μου και έπεσα πάνω στην ιστορία της Κατερίνας. Ήταν έρωτας με την πρώτη ματιά. Η γυναίκα αυτή έζησε στην Ελλάδα, πάντα παρούσα σε μεγάλα ιστορικά γεγονότα, δίπλα σε προσωπικότητες που καθόρισαν την ιστορία της χώρας, δίπλα στην σκηνή των εξελίξεων, ποτέ πάνω. Σαν να της χρωστούσε η ιστορία μια αναγνώριση, μια καταγραφή του αποτυπώματος της. Αμέσως σκέφτηκα πως αυτή η ιστορία πρέπει να γίνει βιβλίο.

Ακολουθώντας το ταξίδι ζωής τής Κατερίνας Πλέσσου ξεκινάμε από τον τόπο γέννησής της, την Πλεσίβιτσα Ηπείρου, συνεχίζουμε στα Γιάννενα, στο Τεπελένι, στις Σέρρες, στο Μεσολόγγι και καταλήγουμε στο νησάκι Κάλαμος. Εκεί θα γνωρίσει τον μετέπειτα σύζυγό της, διοικητή Τζέημς Κράμερ, με τον οποίον θα ξεκινήσει ένα νέο ταξίδι στο εξωτερικό για να φτάσουν και να εγκατασταθούν πλέον στην μακρινή Αυστραλία. Μια ζωή γεμάτη συγκινήσεις, σημαντικά γεγονότα και προσωπικότητες της ιστορίας της χώρας μας. Θα θέλατε να μας πείτε λίγα ακόμη λόγια για το βιβλίο;

Μια ζωή γεμάτη ανατροπές, μια γυναίκα που από κάποιες επιταγές της μοίρας, βρισκόταν πάντα στην σκιά των σημαντικών ιστορικών γεγονότων. Η Κατερίνα, η Ρουσώ όπως λεγότανε λόγω του κόκκινου χρώματος των μαλλιών της, γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Γιάννενα του Αλή Πασά, η μητέρα της ήταν ερωμένη του πρωτότοκου γιού του, Μουχτάρ. Λίγο πριν την εμφύλια σύρραξη μεταξύ του Σουλτάνου και του Αλή, αρραβωνιάστηκε τον Ιωάννη Κωλέττη, μετέπειτα πρωθυπουργό της Ελλάδος, και λόγω των εξελίξεων, στάλθηκε στο Τεπελένι, μαζί με τα χαρέμια. Η Ελληνική επανάσταση την βρίσκει στις Σέρρες και στη συνέχεια στο ελεύθερο Μεσολόγγι, όπου και συναντά τον Λόρδο Βύρωνα και λίγο πριν την μεγάλη έξοδο, φυγαδεύεται στον Κάλαμο, το μικρό νησάκι του Ιουνίου που βρίσκεται κάτω από Βρετανική κυριαρχία. Εκεί θα ερωτευτεί και θα παντρευτεί τον Βρετανό διοικητή και θα τον ακολουθήσει στην Αγγλία, την Ιρλανδία και τέλος την μακρινή Αυστραλία, όπου και καταγράφηκε ως η πρώτη Ελληνίδα έποικος.

Στο πρώτο σας βιβλίο «Το Δεσποτάτο της λίμνης» ταξιδέψαμε στα Γιάννενα των Υστεροβυζαντινών χρόνων. Με το δεύτερο βιβλίο σας ταξιδεύουμε στα χρόνια της κυριαρχίας του Αλή Πασά. Καταφέρνετε και σ’ αυτό το βιβλίο να τοποθετήσετε τον αναγνώστη μέσα στον χώρο ώστε να μετατραπεί σε έναν παρατηρητή του, ακολουθώντας την καθημερινότητα των κατοίκων και τον τρόπο ζωής τους. Επισκέπτεται την ίδια περιοχή σε διαφορετικές χρονικές περιόδους. Αυτό συμβάλλει, κατά τη γνώμη μου, στο να συνειδητοποιήσουμε πως κάθε τοποθεσία είναι τελικά ένας ζωντανός οργανισμός και όχι κάτι το άψυχο, έχει παλμό. Γεννιέται, μεγαλώνει, εξελίσσεται, αλλάζει και ίσως και να πεθαίνει. Συμφωνείτε με τον συλλογισμό μου;

Αυτός ήταν και ο δικός μου συλλογισμός, σε γενικές γραμμές. Η πορεία της συγγραφής ήταν για μένα ένα ταξίδι ιχνηλάτησης της ιστορίας και όχι μόνο των γεγονότων, αλλά και του τρόπου ζωής. Ήταν σαν να λοξοδρομούσα στα σοκάκια της ιστορίας και οι στεγνές ιστορικές γνώσεις παίρνανε πρόσωπο, χρώμα και μυρωδιά. Τα σοκάκια της βυζαντινής αγοράς μέσα στο κάστρο, αντικαταστάθηκαν από το μπεζεστένι και το μεϊντάνι της τούρκικης επικράτειας με τα παζάρια και τα μαγαζιά, οι βυζαντινοί ναοί, από τα τζαμιά και τα μετζήτια, τα βυζαντινά λουτρά από τα οθωμανικά. Ένας ζωντανός ιστός που μεταλλάσσεται, αλλάζει πρόσωπο στο πέρασμα του χρόνου, αλλά η πρωτόγνωρη γενετική πληροφορία είναι πάντα εκεί, κρυμμένη κι έτοιμη να ανακαλυφθεί.

Θα ήθελα να σταθώ στην ενδελεχή έρευνα που απαιτείται για τη συγγραφή ενός ακόμη ιστορικού μυθιστορήματος. Η μελέτη ιστορικών κειμένων με υψηλό βαθμό αξιοπιστίας, η μελέτη χαρτών για την πιστή καταγραφή των τοποθεσιών και η μελέτη της λαογραφίας και των γλωσσικών ιδιωμάτων, καθιστούν το ιστορικό μυθιστόρημα ένα συγγραφικό έργο που προσφέρει στον αναγνώστη όχι μόνο ψυχαγωγία αλλά και πολύτιμη γνώση. Θα ήθελα την τοποθέτησή σας.

Με βρίσκετε απόλυτα σύμφωνη, έτσι αντιλαμβάνομαι κι εγώ την συγγραφή ενός ιστορικού μυθιστορήματος και με αυτό το πρόσημο το υπηρετώ. Μελετώντας πρώτα βαθιά τα ιστορικά κείμενα, τους υπάρχοντες χάρτες, προσπαθώντας να τοποθετήσω την ιστορία μου γεωγραφικά με ακριβή στοιχεία, προφανώς να την στοιχειοθετήσω ως προς την ιστορική ακρίβεια και αλληλουχία των γεγονότων, μα συνάμα να την εντάξω στο λαογραφικό γίγνεσθαι, βρίσκοντας στοιχεία για τους επικρατούντες ιδιωματισμούς, το ρουχισμό, την αρχιτεκτονική, τα τραγούδια, τα έθιμα.

Στις σελίδες του βιβλίου συναντάμε μορφές για τις οποίες λάβαμε γνώσεις στο σχολείο όπως ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Μπότσαρης, ο Λόρδος Μπάιρον, ο Κωλέττης, ο Μαυροκορδάτος και άλλους. Η διαφορά είναι πως μέσα από το σχολικό βιβλίο οι μορφές αυτές χαράχτηκαν μόνο ως ονόματα στο παιδικό μυαλό μας με διαστάσεις εξωπραγματικές. Στο ιστορικό μυθιστόρημα οι μορφές αυτές λαμβάνουν σάρκα και οστά, γίνονται άνθρωποι με αισθήματα, ελαττώματα και προτερήματα, δυναμισμό και θάρρος, λάθη και αδικίες. Τους γνωρίζουμε καλύτερα και τους καταλαβαίνουμε περισσότερο, γίνονται πλέον προσιτοί σ’ εμάς. Θα ήθελα την άποψή σας.

Νομίζω πως αυτό είναι ακριβώς το στοίχημα που πρέπει να κερδίσει ο συγγραφέας ενός ιστορικού μυθιστορήματος, η λειτουργική ενσωμάτωση των ιστορικών προσώπων, χωρίς να δίνεται η αίσθηση της εγκυκλοπαιδικής πληροφορίας. Να αποτελούν μέρος της αφήγησης, σε απόλυτη αρμονία με τους φανταστικούς χαρακτήρες, χωρίς να αλλάζει το βάρος της προσωπικότητας τους, αλλά αντίθετα να παραμένει αναλλοίωτο και να ιχνηλατείται ο χαρακτήρας τους. Έτσι λοιπόν ο αναγνώστης στις σελίδες του βιβλίου θα συναντήσει τον Οδυσσέα Ανδρούτσο να φλερτάρει με την μέλλουσα γυναίκα του Ελένη Καρέλη, παρουσία της Κατερίνας, τον Καραϊσκάκη να συνομιλεί με την Κατερίνα στο νησί Κάλαμος, τον λόρδο Βύρωνα να καταφτάνει στο Μεσολόγγι και να γνωρίζει την πρωταγωνίστρια.

Η συγγραφή ενός λογοτεχνικού έργου πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενός υπολογιστή και τα πολύτιμα πληκτρολόγιο και οθόνη. Όταν, όμως, το έργο θα εκτυπωθεί στις χάρτινες σελίδες, ο τίτλος θα κοσμεί το σκληρό εξώφυλλο με ευδιάκριτα γράμματα και ανάλογη σχεδίαση, ποια συναισθήματα δημιουργούνται στον συγγραφέα που κρατάει στα χέρια του το δικό του δημιούργημα στην τελική του μορφή, αυτή του βιβλίου; Περιγράψτε μας τις δικές σας σκέψεις και συναισθήματα που ακολούθησαν την έκδοση των βιβλίων σας.

Είναι συγκινητικό να πιάνεις στα χέρια σου το δικό σου βιβλίο, να βλέπεις τυπωμένες σε χαρτί τις εικόνες που έχεις δημιουργήσει στο μυαλό σου, να έχει ένα εξώφυλλο, ένα περίβλημα, η ιστορία σου. Συγκίνηση από τη μια πλευρά και άγχος από την άλλη, πώς θα γίνει δεκτό από το αναγνωστικό κοινό, αν θα το αγκαλιάσουν, αν θα το απορρίψουν. Προσωπικά είμαι ο αυστηρότερος κριτής των έργων μου.

Θα ήθελα να σας ρωτήσω εάν κατά τη διάρκεια της συλλογής των στοιχείων για τη συγγραφή του βιβλίου ανακαλύψατε πιθανούς απογόνους εν ζωή τής Κατερίνας Πλέσσου-Κράμερ με τους οποίους μπορέσατε να επικοινωνήσετε. Σε αντίθετη περίπτωση εάν θα θέλατε να βρείτε τυχόν εν ζωή απογόνους της και να επικοινωνήσετε μαζί τους ενημερώνοντάς τους για το βιβλίο σας που αφορά στη ζωή της προγόνου τους.

Όχι δεν κατόρθωσα να βρω κάποιον απόγονο. Από τα 11 παιδιά της Κατερίνας, τα έξι επιβίωσαν της βρεφικής ηλικίας και μόνο τα δυο απέκτησαν απογόνους. Τελευταία αναφορά ήταν μιας κυρίας το 1988, απογόνου της Κατερίνας, ονόματι Bertha, κατοίκου του Σύδνεϋ, γεννημένη το 1899, που προφανώς δεν θα ζει πια. Πάντως υπήρξε ενδιαφέρον από τα ελληνικό τύπο της Αυστραλίας, έχει δημοσιευθεί συνέντευξη μου στον «Ελληνικό Κήρυκα», την εφημερίδα των Ελληνοαυστραλών και δεν αποκλείεται να υπάρξει τέτοια επικοινωνία. Θα είμαι ευτυχής αν συμβεί κάτι τέτοιο.

Υπήρξαν και υπάρχουν άνθρωποι της καθημερινότητάς μας που είτε άφησαν ένα λιθαράκι στον τόπο που βρέθηκαν είτε η ίδια τους η ζωή αποτελεί κίνητρο για να εμπνεύσει ή να παραδειγματίσει άλλους ανθρώπους μέσα από το θάρρος, τον διαρκή αγώνα για την επιβίωση, την καλοσύνη, την προσφορά. Θεωρώ ότι ένας από τους ρόλους του συγγραφέα είναι να τους εντοπίσει και μέσα από την πένα του να τους παρουσιάσει στο ευρύτερο κοινό εξαίροντας αρετές που είναι πολύτιμες για όλους μας και αναγκαίες για την πορεία μας στην ζωή. Θα ήθελα τη δική σας άποψη.

Πιστεύω πως υπάρχουν αληθινές ιστορίες, μικροϊστορίες ανθρώπων που εξελίσσονται παράλληλα και μέσα στα ιστορικά γεγονότα, ζωές που δεν μπορούν να καταγραφούν στην ολότητά τους από την ιστορία, που η λογοτεχνία μπορεί και πρέπει να αναδείξει. Είτε για την κοινωνική προσφορά τους, είτε για την καλοσύνη τους, είτε για την κινηματογραφική πορεία τους. Ιστορίες που υφαίνουν τον καμβά της ιστορίας πάνω στον οποίο θα γραφτούν τα σημαντικά γεγονότα.

Θα ευχηθώ και για το δεύτερο βιβλίο να είναι καλοτάξιδο και με μεγάλη χαρά θα περιμένουμε το επόμενο συγγραφικό σας έργο, ελπίζοντας σε ένα νέο ιστορικό ταξίδι.

Σας ευχαριστώ πολύ, εις το επανιδείν.